Υ.Α. ΥΠΕΝ/ΔΑΠ/42138/552/2021 (ΦΕΚ 1960/Β` 14.5.2021)

Για την κατανόηση των εννοιών που αναφέρονται στις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού και πέραν των ορισμών που δίδονται στο άρθρο 2 του ν. 4602/2019, ορίζονται τα εξής:
α. Γεωθερμικός πόρος είναι η υπεδάφια συγκέντρωση θερμών ρευστών ή θερμότητας εν γένει, για την οποία υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ως προς την δυνατότητα εκμετάλλευσής του.
β. Γεωθερμικός ταμιευτήρας είναι ένα σύστημα υδροφορέων ή ρηγματωμένων πετρωμάτων από το οποίομπορεί να γίνει άντληση θερμών ρευστών προς εκμετάλλευση γεωθερμικού δυναμικού.
γ. Ερευνητικές εργασίες νοούνται οι δραστηριότητες εκείνες που σχετίζονται με τον εντοπισμό γεωθερμικού δυναμικού και τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του. Οι εργασίες αυτές περιλαμβάνουν, χωρίς περιορισμό, γεωλογικές, υδρογεωλογικές, γεωχημικές, γεωφυσικές έρευνες, όρυξη ερευνητικών γεωτρήσεων, καθώς και κάθε είδους πρόσθετα έργα για την πραγματοποίηση των εν λόγω εργασιών.
δ. Ερευνητικές γεωτρήσεις είναι εκείνες που αποσκοπούν στον προσδιορισμό και την αποτύπωση του γεωθερμικού πόρου, την μέτρηση των υδραυλικών και θερμικών χαρακτηριστικών των γεωλογικών σχηματισμών που απαρτίζουν τον γεωθερμικό ταμιευτήρα και την διαπίστωση ύπαρξης θερμών ρευστών.
ε. Παραγωγικές γεωτρήσεις είναι οι γεωτρήσεις παραγωγής γεωθερμικών ρευστών.
στ. Γεωτρήσεις επανέγχυσης είναι εκείνες, καινούργιες ή μετατρεπόμενες υφιστάμενες, οι οποίες δύναται να χρησιμοποιηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε τα γεωθερμικά ρευστά από την επιφάνεια να επιστρέφουν στον γεωθερμικό ταμιευτήρα από τον οποίο αντλήθηκαν.
ζ. Σύστημα γεωθερμικής εκμετάλλευσης είναι το σύνολο των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται για την άντληση και εναλλαγή των γεωθερμικών ρευστών ή της θερμικής ενέργειας, την παραγωγή παραπροϊόντων, τη μετάδοση και μεταφορά θερμικής ενέργειας στους χρήστες και την επανέγχυση των γεωθερμικών ρευστών.
η. Εργασίες εκμετάλλευσης είναι όλες οι εργασίες, τα έργα και οι εγκαταστάσεις παραγωγής (παραγωγικές γεωτρήσεις, γεωτρήσεις επανέγχυσης, μετρητικά συστήματα, δίκτυα σωληνώσεων κ.λπ.), τα οποία εξασφαλίζουν την ασφαλή άντληση του γεωθερμικού ρευστού, την παραγωγή ενέργειας και τη μεταφορά της σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες χρήσεις, τη χρήση των παραπροϊόντων, καθώς και την επανέγχυση των γεωθερμικών ρευστών, μετά την αξιοποίησή τους, στον ταμιευτήρα από όπου αντλήθηκαν.
θ. Εργασίες διαχείρισης είναι όλες εκείνες οι διαδικασίες που συμβάλλουν στην ορθολογική και αειφόρο ανάπτυξη και στην ολοκληρωμένη αξιοποίηση του γεωθερμικού πόρου, καθώς και εκείνες που εξασφαλίζουν στο σύστημα γεωθερμικής εκμετάλλευσης:
i. τη συνεχή και σταθερή τροφοδοσία του με γεωθερμικά ρευστά,
ii. την ομαλή και συνεχή ενεργειακή παραγωγή και τροφοδοσία των ενεργειακών χρηστών με υψηλό βαθμό ενεργειακής απόδοσης,
iii. την αποφυγή περιβαλλοντικής υποβάθμισης.
ι. Ορθολογική αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου είναι η ολοκληρωμένη και βέλτιστη εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού, έτσι ώστε, να εξασφαλίζεται η αειφορία του πόρου, ο βέλτιστος βαθμός ενεργειακής απόδοσης και η προστασία του περιβάλλοντος.

1. Ο Μισθωτής, για την εκτέλεση των ερευνητικών γεωτρήσεων, ακολουθεί τα οριζόμενα στο άρθρο 18.
2. Ο Μισθωτής θα εγκαταστήσει τον επιφανειακό και υπόγειο εξοπλισμό της γεώτρησης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να εκτελεστούν με ασφάλεια οι προβλεπόμενες δοκιμαστικές αντλήσεις.
3. Ο Μισθωτής θα διασφαλίζει ότι ο εξοπλισμός της επιφάνειας περιλαμβάνει την αναγκαία συνδεσμολογία για δειγματοληψία νερού, αερίων ή άλλου ρευστού που θα παράγεται κατά τις δοκιμές άντλησης.
4. Ο Μισθωτής θα καταγράφει και θα διασφαλίζει, μέσω μετρήσεων, τον έλεγχο της τροχιάς της γεώτρησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο τεύχος εκτέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων.
5. Μετά την ολοκλήρωση της γεώτρησης, ο Μισθωτής θα προβαίνει άμεσα σε γνωστοποίηση ολοκλήρωσης των εργασιών προς το αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων και τον Εκμισθωτή.
6. Τα παραγόμενα θρύμματα ή και πυρήνες θα λαμβάνονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο τεύχος εκτέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων, θα τοποθετούνται και
θα φυλάσσονται σε κατάλληλα κιβώτια, στα οποία θα αναγράφονται το όνομα (κωδικός) και οι συντεταγμένες
της γεώτρησης, θα σημειώνεται το βάθος απόληψης και θα φωτογραφίζονται. Ο χώρος απόθεσης των κιβωτίων θα πρέπει να είναι ασφαλής και να προστατεύει έναντι καιρικών φαινομένων.
7. Όταν γίνεται δειγματοληψία των θρυμμάτων ή/και των πυρήνων από μία γεώτρηση, θα ειδοποιείται άμεσα η ΕΑΓΜΕ. Τα κιβώτια με τα δείγματα θα αποστέλλονται στα κεντρικά γραφεία της ΕΑΓΜΕ, με τα έξοδα να βαρύνουν την ΕΑΓΜΕ.
8. Τα παραγόμενα ρευστά κατά την εκτέλεση δοκιμαστικών αντλήσεων, θα διατίθενται σε επιφανειακούς ή υπόγειους αποδέκτες σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 7 του παρόντος Κανονισμού.
9. Tα γεωτρητικά απόβλητα, όπως η μη χρησιμοποιούμενη λάσπη και τα θρύμματα της γεώτρησης, θα πρέπει να διαχειρίζονται και να αποτίθενται κατά τα οριζόμενα στο τεύχος εκτέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων και σύμφωνα με τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους.
10. Κατά την όρυξη της γεώτρησης, ο Μισθωτής πρέπει να διατηρεί τη γεώτρηση υπό πλήρη έλεγχο ανά πάσα στιγμή και καθ’ όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης των γεωτρητικών εργασιών, με:
α. χρήση ενδεδειγμένου τύπου και πυκνότητας λάσπη διάτρησης,
β. έλεγχο θερμοκρασίας ρευστών,
γ. χρήση αντιεκρηκτικού μηχανισμού ασφάλειας κατάλληλης κλάσης, ανάλογα με το προβλεπόμενο τελικό βάθος της γεώτρησης και τις αναμενόμενες πιέσεις, ικανό να δράσει αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε κατάσταση (διατρητική στήλη, σωλήνωση) εάν τυχόν προκύψει πρόβλημα κατά την εκτέλεση της γεώτρησης,
δ. αποτελεσματική υλοποίηση του προγράμματος σωλήνωσης και τσιμέντωσης.

1. Για κάθε γεώτρηση θα υπάρχει ειδικό θεωρημένο βιβλίο - Ημερήσιο Δελτίο Γεώτρησης, στο οποίο θα καταγράφονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία των εργασιών και της γεώτρησης. Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, τέτοια στοιχεία είναι: όλα τα γεωλογικά - υδρογεωλογικά δεδομένα, η πρόοδος της γεωτρητικής δραστηριότητας, τυχόν απώλειες γεωτρητικών ρευστών, έκλυση αερίων, τα ενσωματούμενα υλικά, τα αποτελέσματα μετρήσεων, το βάθος και η περιγραφή των δειγματοληψιών, το βάθος και το είδος των επί τόπου δοκιμών, καθώς και το απασχολούμενο σε αυτήν προσωπικό. Αναλυτικά τα περιεχόμενα του Ημερήσιου Δελτίου δίνονται στο Παράρτημα Ι.2.
2. Το Ημερήσιο Δελτίο Γεώτρησης θα συμπληρώνεται και θα υπογράφεται καθημερινά από τον επιβλέποντα της γεώτρησης.
3. Αντίγραφο του Ημερήσιου Δελτίου Γεώτρησης θα αποστέλλεται αμελλητί στον Εκμισθωτή και την ΕΑΓΜΕ.
4. Το σύνολο των Ημερήσιων Δελτίων μιας γεώτρησης αποτελούν το Ημερολόγιο της Γεώτρησης.

1. Μετά την ολοκλήρωση μιας γεώτρησης που δεν θα χρησιμοποιηθεί, ή την οριστική εγκατάλειψη της, ο Μισθωτής οφείλει να λάβει τα εξής μέτρα:
α. να καθαρίσει την περιοχή από τα άχρηστα υλικά και να τα μεταφέρει σε αδειοδοτημένους χώρους απόθεσης,
β. να αποστραγγίσει συσσωρευμένα υγρά και να αποκαταστήσει τυχόν εκσκαφές,
γ. να απομακρύνει τσιμεντένιες βάσεις, εξοπλισμό και υλικά που δεν θα χρησιμοποιηθούν περαιτέρω,
δ. να αποκαταστήσει την επιφάνεια και να αφήσει την περιοχή του εργοταξίου σε κατάσταση όμοια με αυτήν που είχε πριν την έναρξη των γεωτρητικών εργασιών,
ε. να σφραγίσει όλες τις γεωτρήσεις για τις οποίες δεν προβλέπεται περαιτέρω αξιοποίησή τους και να υποβάλλει στον Εκμισθωτή πλήρη αναφορά των εργασιών σφραγίσματος, του είδους των παρεμβυσμάτων, καθώς και του τρόπου μόνιμης αποτροπής της διαζωνικής μετανάστευσης ρευστών στην επιφάνεια.
2. Πριν την ολοκλήρωση της ερευνητικής περιόδου, ο Μισθωτής παραδίδει στον Εκμισθωτή το Μητρώο της κάθε γεώτρησης, στο οποίο θα περιλαμβάνονται, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, τα περιεχόμενα που περιγράφονται στο Παράρτημα Ι.1.

1. Ο Μισθωτής, για την εκτέλεση των εργασιών εκμετάλλευσης, ακολουθεί τα οριζόμενα στο άρθρο 18.
2. Όρυξη παραγωγικών γεωτρήσεων και γεωτρήσεων επανέγχυσης.
α. Για την όρυξη των παραγωγικών γεωτρήσεων και των γεωτρήσεων επανέγχυσης έχουν εφαρμογή όσα αναφέρονται στα άρθρα 3, 4, 5 και 6 του παρόντος Κανονισμού. Για τις παραγωγικές γεωτρήσεις, όπου αναφέρεται ο όρος «δοκιμαστικές αντλήσεις» ισχύει ο όρος «δοκιμές παραγωγής».
β. Για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος κατά την εκτέλεση δοκιμών παραγωγής, ο μισθωτής οφείλει να λάβει, κατ’ ελάχιστο, τα μέτρα που περιγράφονται στο Παράρτημα IV. Κατά την εκτέλεση δοκιμών παραγωγής, η υγρή φάση του γεωθερμικού ρευστού επιτρέπεται να διοχετεύεται μόνο στους εξής αποδέκτες:
i. στον γεωθερμικό ταμιευτήρα από όπου προήλθε,
ii. σε υπόγειο υδροφόρο ο οποίος περιέχει αλμυρό ή υφάλμυρο νερό ακατάλληλο προς πόση ή άρδευση,
iii. σε στεγανοποιημένη δεξαμενή, σχεδιασμένη και κατασκευασμένη με τρόπο που δεν θα δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια, την υγεία και το περιβάλλον, 
iv. στη θάλασσα ή σε επιφανειακό αποδέκτη που περιέχει νερό μεγαλύτερης αλατοπεριεκτικότητας από το γεωθερμικό ρευστό και ακατάλληλο προς πόση ή άρδευση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αλλοιώνεται η χημική σύσταση και η θερμοκρασία του αποδέκτη. Η θερμοκρασία απόρριψης της υγρής φάσης στην έξοδο, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους 35°C. Τα ανωτέρω, καθώς και η μη επιβλαβής επίδραση της ελεύθερης διάθεσης στη θάλασσα, τον επιφανειακό αποδέκτη και το περιβάλλον εν γένει, θα τεκμηριώνονται από Ειδική Μελέτη, ως προσάρτημα της ΜΠΕ. Κατά την εκτέλεση δοκιμών παραγωγής, η αέρια φάση του γεωθερμικού ρευστού μπορεί να εκτονώνεται στην ατμόσφαιρα, εφόσον τηρούνται οι εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι, τα προβλεπόμενα των παρ. 1, 2 και 3 του Παραρτήματος IV, καθώς και του άρθρου 24.
γ. Κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσης, το διαχωριζόμενο αλμόλοιπο θα επανεγχύεται υποχρεωτικά στον ταμιευτήρα από όπου αντλήθηκε. Για τη διαχωριζόμενη αέρια φάση και το συμπύκνωμα ατμού, ισχύουν τα προβλεπόμενα στην ανωτέρω περ. 2.β του παρόντος άρθρου.
3. Καταγραφή μετρήσεων
Προκειμένου να ελέγχονται και να καταγράφονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες κατά τη διάρκεια λειτουργίας του γεωθερμικού συστήματος εκμετάλλευσης, θα πρέπει ο χρησιμοποιούμενος καταγραφικός εξοπλισμός και οι λαμβανόμενες μετρήσεις να έχουν ως ακολούθως:
α. Στο στόμιο κάθε γεώτρησης επανέγχυσης, να εγκαθίστανται μετρητές συνεχούς καταγραφής ροής μάζας, θερμοκρασίας και πίεσης.
β. Στο στόμιο κάθε παραγωγικής γεώτρησης, η οποία παράγει μονοφασικό ρευστό, να εγκαθίστανται μετρητές συνεχούς καταγραφής ροής μάζας, θερμοκρασίας και πίεσης.
γ. Στο στόμιο κάθε παραγωγικής γεώτρησης, η οποία παράγει διφασικό ρευστό, να εγκαθίστανται μετρητές
συνεχούς καταγραφής διφασικής ροής μάζας, θερμοκρασίας, ή εναλλακτικά να γίνεται διαχωρισμός των φάσεων του ρευστού σε υγρή και αέρια και να τοποθετούνται στις σωληνώσεις του διαχωριζόμενου ατμού και αλμόλοιπου, μετά την έξοδο των διαχωριστών, μετρητές συνεχούς καταγραφής ροής μάζας, θερμοκρασίας και πίεσης. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η αξιοποίηση της θερμότητας ή των παραπροϊόντων του γεωθερμικού ρευστού κατά τη διαδρομή του από την γεώτρηση παραγωγής μέχρι τους μετρητές.
4. Έλεγχος και λειτουργία καταγραφικών
Για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των μετρούμενων πληροφοριών και κυρίως της αντλούμενης και πωλούμενης ενέργειας, ο μισθωτής οφείλει να φροντίζει για την ορθή λειτουργία των καταγραφικών σύμφωνα με τις οδηγίες και τις προδιαγραφές του κατασκευαστικού οίκου και να εκτελεί περιοδικούς ελέγχους με πιστοποιημένη διαδικασία.
α. Τα μετρητικά όργανα που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του μισθώματος, θα βαθμονομούνται ως εξής:
i. τα όργανα μέτρησης ηλεκτρικής ενέργειας θα βαθμονομούνται σε ετήσια βάση,
ii. τα όργανα μέτρησης ροής θερμού νερού ή ατμού που λειτουργούν με χρήση φτερωτής (turbine), δίνης (vortex) ή υπερήχων ή άλλων αντίστοιχης τεχνολογίας που τοποθετούνται κατά μήκος των σωληνώσεων, θα βαθμονομούνται σε εξαμηνιαία βάση ή όπως καθορίζει ο κατασκευαστής, αν η απαίτησή του είναι συχνότερη,
iii. τα όργανα μέτρησης ροής θερμού νερού ή ατμού που λειτουργούν με χρήση διαφράγματος (orifice plate), σωλήνων Venturi/Pitot ή άλλη συσκευή μέτρησης διαφορών, θα βαθμονομούνται σε μηνιαία βάση. Ο κύριος μηχανισμός του οργάνου μέτρησης (διάφραγμα, σωλήνας κ.λπ.) θα ελέγχεται και θα επιδιορθώνεται ετησίως.
β. Ο εξοπλισμός βαθμονόμησης θα παρέχει μεγαλύτερη ακρίβεια από την απαιτούμενη για τα προς βαθμονόμηση όργανα.
5. Ακρίβεια μετρήσεων καταγραφικού εξοπλισμού:
α. Η απαιτούμενη παρεχόμενη ελάχιστη ακρίβεια του εξοπλισμού καταγραφής δεδομένων που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του μισθώματος θα έχει ως εξής:
i. Για καταγραφικά ηλεκτρικής ενέργειας η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±0.25%,
ii. Για καταγραφικά παροχής ατμού άνω των 50 t/hr σε μηνιαία βάση, η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±2%,
iii. Για καταγραφικά παροχής ατμού κάτω των 50 t/hr σε μηνιαία βάση, η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±4%,
iv. Για καταγραφικά παροχής υγρού νερού άνω των 250 t/hr σε μηνιαία βάση, η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±2%,
v. Για καταγραφικά παροχής υγρού νερού κάτω των 250 t/hr σε μηνιαία βάση, η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±4%,
vi. Για καταγραφικά θερμικής ενέργειας η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±4%,
vii. Για καταγραφικά διφασικής ροής (νερού και ατμού), η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι εκείνη που ορίζεται από τις εκάστοτε τεχνολογικές εξελίξεις στα καταγραφικά αυτά.
β. Για κάθε λοιπή συσκευή μέτρησης και καταγραφής που δεν σχετίζεται με τον προσδιορισμό του μισθώματος, η απαιτούμενη ελάχιστη ακρίβεια θα είναι ±5%.
6. Εντοπισμός λάθους στις καταγραφές μετρήσεων. 
O Μισθωτής:
α. εάν διαπιστώσει σφάλμα σε μετρητή που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό αναλογικού μισθώματος, πρέπει να διορθώσει αμέσως το σφάλμα και να ενημερώσει τον Εκμισθωτή την επόμενη εργάσιμη ημέρα της διαπίστωσης.
β. εάν διαπιστώσει σφάλμα σε μετρητή που δεν χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό αναλογικού μισθώματος, πρέπει να διορθώσει το σφάλμα και να ειδοποιήσει τον Εκμισθωτή εντός 3 εργάσιμων ημερών μετά τη διαπίστωση.
γ. εάν η διόρθωση των ανωτέρω σφαλμάτων προκαλέσει μεταβολή στην ποσότητα πωλήσεων μεγαλύτερη από 2% για τον ή τους μήνες κατά τους οποίους προέκυψε το σφάλμα, πρέπει να προσαρμόσει την ποσότητα πωλήσεων για τον ή τους συγκεκριμένους μήνες και να υποβάλει τροποποιημένη έκθεση του γεωθερμικού συστήματος στον Εκμισθωτή εντός 3 εργάσιμων ημερών.
7. Εξοπλισμός και υλικά:
α. Για την προστασία των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού του γεωθερμικού συστήματος εκμετάλλευσης έναντι της διάβρωσης και της φθοράς:
αα. τα υλικά κατασκευής τους θα είναι ανθεκτικά:
i. στα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά του γεωθερμικού ρευστού,
ii. στις συνθήκες υπό τις οποίες οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός θα λειτουργούν.
ββ. θα χρησιμοποιούνται, κατά περίπτωση, οι πλέον ενδεδειγμένες μέθοδοι αντιδιαβρωτικής και αντικαθαλωτικής προστασίας.
β. Οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός του γεωθερμικού συστήματος εκμετάλλευσης θα είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα με τρόπο ώστε:
αα. να είναι ευχερής η συντήρησή τους, καθώς και η αποσυναρμολόγηση και η αντικατάσταση των τμημάτων τους που υπόκεινται σε διάβρωση ή φθορά,
ββ. να ελαχιστοποιούνται οι θερμικές απώλειες προς το περιβάλλον. Ειδικά τα δίκτυα μεταφοράς θερμικής ενέργειας θα είναι επαρκώς μονωμένα σε όλο το μήκος από τις παραγωγικές γεωτρήσεις έως την εγκατάσταση τελικής χρήσης του δυναμικού.

1. Mετά την ολοκλήρωση των ερευνητικών εργασιών και των παραγωγικών γεωτρήσεων, ο Μισθωτής, εφόσον προτίθεται να προχωρήσει στην εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού, έχει την υποχρέωση να συντάξει και να υποβάλλει προς έγκριση στον Εκμισθωτή τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης του έργου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Παράρτημα III. Αντίγραφο της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης υποβάλλεται και στο αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων. Ο Εκμισθωτής δύναται να ζητήσει από τον Μισθωτή να προβεί σε συμπληρώσεις ή και διορθώσεις σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙΙ. Για την έγκριση από τον Εκμισθωτή απαιτείται και η χορήγηση σύμφωνης γνώμης από το αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων, επί θεμάτων ασφάλειας και υγείας.
2. Η απόφαση για την έγκριση της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης χορηγείται εντός εξήντα (60) εργασίμων ημερών από την στιγμή που η μελέτη θεωρηθεί πλήρης.
3. Ο Μισθωτής δεν επιτρέπεται να προβεί σε καμία εργασία για την εκμετάλλευση του γεωθερμικού πεδίου, πριν την έγκριση της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης.
4. Εφόσον εγκριθεί η τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης, αντίγραφό της κοινοποιείται στο αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων, το οποίο ελέγχει την ορθή της εφαρμογή, ενώ στην περίπτωση που το κρίνει αναγκαίο για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος, της υγείας και της ασφάλειας, μπορεί να διατάσσει την τροποποίησή της.

1. Ο Μισθωτής, ανεξαρτήτως εάν έχει το δικαίωμα διαχείρισης, υποχρεούται:
α. να παρακολουθεί και να καταγράφει την υδραυλική συμπεριφορά του γεωθερμικού ταμιευτήρα και των γεωτρήσεων παραγωγής και επανέγχυσης,
β. να εγκαθιστά, να λειτουργεί και να συντηρεί το γεωθερμικό σύστημα εκμετάλλευσης, σύμφωνα με τους όρους της σχετικής σύμβασης και του παρόντος Κανονισμού,
γ. να καταγράφει το αντλούμενο δυναμικό, την παραγόμενη ενέργεια και την διατιθέμενη ενέργεια ανά χρήστη,
δ. να υποβάλλει, το πρώτο τρίμηνο κάθε έτους, στον Εκμισθωτή, πλήρη στοιχεία του γεωθερμικού συστήματος εκμετάλλευσης, για το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το άρθρο 21.
2. Η ορθολογική διαχείριση των γεωθερμικών πεδίων πρέπει να βασίζεται σε σταθερό ισοζύγιο παραγωγής και αναπλήρωσης του γεωθερμικού ρευστού. Το ισοζύγιο αυτό προκύπτει από τη μελέτη του ταμιευτήρα κατά το στάδιο των παραγωγικών δοκιμών και αντλήσεων (διαμόρφωση εννοιολογικού μοντέλου και αριθμητικού τρισδιάστατου μοντέλου) και αναφέρεται υποχρεωτικά στην οικονομοτεχνική μελέτη που απαιτείται για τη μίσθωση του δικαιώματος εκμετάλλευσης ή εκμετάλλευσης και διαχείρισης του πεδίου.
3. Κατά τη διάρκεια των εργασιών διαχείρισης θα πρέπει:
α. ο ρυθμός άντλησης γεωθερμικού δυναμικού να μην υπερβαίνει τον εκτιμώμενο ρυθμό τροφοδοσίας του γεωθερμικού ταμιευτήρα,
β. να γίνεται διαδοχική χρήση της θερμικής ενέργειας από εγκαταστάσεις υψηλής σε χαμηλής θερμοκρασιακής απαίτησης,
γ. να εξετάζεται η πιθανή περαιτέρω αξιοποίηση υποπροϊόντων - παραπροϊόντων μετά την ενεργειακή αξιοποίηση των προϊόντων γεωθερμικού δυναμικού.

1. Ο Μισθωτής, για την εκτέλεση των ερευνητικών γεωτρήσεων, ακολουθεί τα οριζόμενα στο άρθρο 18.
2. Ο Μισθωτής θα εγκαταστήσει τον επιφανειακό και υπόγειο εξοπλισμό της γεώτρησης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να εκτελεστούν με ασφάλεια οι προβλεπόμενες δοκιμαστικές αντλήσεις και δοκιμές εισπίεσης.
3. Ο Μισθωτής θα διασφαλίζει ότι ο εξοπλισμός της επιφάνειας περιλαμβάνει την αναγκαία συνδεσμολογία για δειγματοληψία νερού, αερίων ή άλλου ρευστού που θα παράγεται κατά τις δοκιμαστικές αντλήσεις, καθώς και μέτρησης της παροχής και της θερμοκρασίας του ρευστού.
4. Μετά την ολοκλήρωση της γεώτρησης ο Μισθωτής θα προβαίνει άμεσα σε γνωστοποίηση ολοκλήρωσης των εργασιών προς το αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων και τον Εκμισθωτή.
5. Τα παραγόμενα θρύμματα ή και πυρήνες θα λαμβάνονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην τεύχος εκτέλεσης ερευνητικών εργασιών, θα τοποθετούνται και θα φυλάσσονται σε κατάλληλα κιβώτια, στα οποία θα αναγράφονται το όνομα (κωδικός) και οι συντεταγμένες της γεώτρησης, θα σημειώνεται το βάθος απόληψης και θα φωτογραφίζονται. Ο χώρος απόθεσης των κιβωτίων θα πρέπει να είναι ασφαλής και να προστατεύεται έναντι καιρικών φαινομένων.
6. Όταν γίνεται δειγματοληψία των θρυμμάτων ή/και των πυρήνων από μία γεώτρηση, θα ειδοποιείται άμεσα η ΕΑΓΜΕ. Τα κιβώτια με τα δείγματα θα αποστέλλονται στα κεντρικά γραφεία της ΕΑΓΜΕ, με τα έξοδα να βαρύνουν την ΕΑΓΜΕ.
7. Τα παραγόμενα ρευστά κατά την εκτέλεση δοκιμαστικών αντλήσεων, διατίθενται σε επιφανειακούς ή υπόγειους αποδέκτες σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 7 του παρόντος Κανονισμού.
8. Κατά την όρυξη της γεώτρησης, ο Μισθωτής πρέπει να διατηρεί τη γεώτρηση υπό πλήρη έλεγχο ανά πάση στιγμή και καθ’ όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης των γεωτρητικών εργασιών, με:
α. χρήση ενδεδειγμένου τύπου και πυκνότητας λάσπη διάτρησης,
β. έλεγχο θερμοκρασίας ρευστών,
γ. αποτελεσματική υλοποίηση του προγράμματος σωλήνωσης και τσιμέντωσης.
9. Ο Μισθωτής οφείλει να εκτελέσει δοκιμές παραγωγής (δοκιμαστικές αντλήσεις μεταβαλλόμενης και σταθερής παροχής) σε γεωτρήσεις παραγωγής και δοκιμές παραγωγής και εισπίεσης σε γεωτρήσεις επανέγχυσης, ελάχιστης διάρκειας 72 ωρών.
 

1. Για κάθε γεώτρηση θα υπάρχει ειδικό θεωρημένο βιβλίο - Ημερήσιο Δελτίο ή Ημερολόγιο Γεώτρησης, στο οποίο θα καταγράφονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία των εργασιών και της γεώτρησης. Ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, τέτοια στοιχεία είναι: όλα τα γεωλογικά - υδρογεωλογικά δεδομένα, η πρόοδος της γεωτρητικής δραστηριότητας, τυχόν απώλειες γεωτρητικών ρευστών, έκλυση αερίων, τα ενσωματούμενα υλικά, τα αποτελέσματα μετρήσεων, το βάθος και η περιγραφή των δειγματοληψιών, το βάθος και το είδος των επί τόπου δοκιμών, καθώς και το απασχολούμενο σε αυτήν προσωπικό. Αναλυτικά τα περιεχόμενα του Ημερήσιου Δελτίου δίνονται στο Παράρτημα Ι.2.
2. Το Ημερήσιο Δελτίο Γεώτρησης θα συμπληρώνεται και θα υπογράφεται καθημερινά από τον επιβλέποντα της γεώτρησης.
3. Αντίγραφο του Ημερήσιου Δελτίου Γεώτρησης θα αποστέλλεται αμελλητί στον Εκμισθωτή και την ΕΑΓΜΕ.
4. Το σύνολο των Ημερήσιων Δελτίων μιας γεώτρησης αποτελούν το Ημερολόγιο της Γεώτρησης.
5. Μετά το πέρας των εργασιών συντάσσεται τεύχος Μητρώου της Γεώτρησης, το οποίο συγκεντρώνει και παρουσιάζει τις διαθέσιμες πληροφορίες και καταγραφές της γεώτρησης, σύμφωνα με το Παράρτημα Ι.1.

Ο Μισθωτής θα παίρνει κάθε αναγκαίο μέτρο για την πρόληψη ανεξέλεγκτης ροής ρευστών από μία γεώτρηση. Για τον ίδιο λόγο έχει την υποχρέωση να εγκαθιστά στην κεφαλή της γεώτρησης ειδική μηχανική διάταξη απομόνωσης της ροής των ρευστών ή και πλευρικής εκτόνωσής τους (π.χ. κεφαλή πολλαπλών και επάλληλων βανών). Σε περίπτωση ανεξέλεγκτης ροής ρευστών από μία γεώτρηση, ο Μισθωτής έχει την υποχρέωση να λάβει αμέσως όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διακοπή ή τον περιορισμό της, καθώς και για την προστασία της ασφάλειας, της υγείας και του περιβάλλοντος. Επιπλέον, έχει την υποχρέωση εντός 24 ωρών να αναγγείλει εγγράφως το συμβάν στον Εκμισθωτή, στην Επιθεώρηση Μεταλλείων και στην ΕΑΓΜΕ. Στην περίπτωση που η ανεξέλεγκτη ροή ρευστών έχει επίδραση στο περιβάλλον, έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις του άρθρου 19 του παρόντος Κανονισμού

Μετά την ολοκλήρωση μιας γεώτρησης που δεν θα χρησιμοποιηθεί, ή την οριστική εγκατάλειψη της, ο Μισθωτής οφείλει να λάβει τα εξής μέτρα:
α. να καθαρίσει την περιοχή από τα άχρηστα υλικά και να τα μεταφέρει σε αδειοδοτημένους χώρους απόθεσης,
β. να αποκαταστήσει τις δεξαμενές ανακυκλοφορίας, 
γ. να απομακρύνει εξοπλισμό και υλικά που δεν θα χρησιμοποιηθούν περαιτέρω,
δ. να αποκαταστήσει την επιφάνεια και να παραδώσει την περιοχή του εργοταξίου σε κατάσταση όμοια με αυτήν που είχε πριν την έναρξη των γεωτρητικών εργασιών,
ε. να ασφαλίσει τις κεφαλές των γεωτρήσεων για τις οποίες δεν προβλέπεται περαιτέρω αξιοποίησή τους και να τοποθετήσει προστατευτικό μεταλλικό πλέγμα κατάλληλου ύψους και σήμανσης περιμετρικά της τσιμέντινης βάσης

1. Ο Μισθωτής, για την εκτέλεση των ερευνητικών γεωτρήσεων, ακολουθεί τα οριζόμενα στο άρθρο 18.
2. Όρυξη παραγωγικών γεωτρήσεων και γεωτρήσεων επανέγχυσης.
α. Για την όρυξη των παραγωγικών γεωτρήσεων και των γεωτρήσεων επανέγχυσης έχουν εφαρμογή όσα αναφέρονται στα άρθρα 10, 11, 12, 13 και 14 του παρόντος Κανονισμού.
β. Για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος κατά τις φάσεις όρυξης και ανάπτυξης της γεώτρησης και των δοκιμών παραγωγής και εισπίεσης, ο Μισθωτής οφείλει να λάβει, κατ’ ελάχιστο, τα μέτρα που περιγράφονται στο Παράρτημα IV. Επιπροσθέτως των
ως άνω αναφερόμενων άρθρων, ισχύουν τα ακόλουθα:
i. Οι παραγόμενες ποσότητες ρευστών κατά την περιορισμένη χρονικά φάση ανάπτυξης (air lif) μιας γεώτρησης, δύναται να απορρίπτονται σε επιφανειακούς αποδέκτες πλησίον της γεώτρησης.
ii. Τα γεωθερμικά ρευστά που παράγονται κατά την διάρκεια των δοκιμαστικών αντλήσεων, δύναται να απορρίπτονται σε επιφανειακούς αποδέκτες ή στη θάλασσα.
Η ως άνω δυνατότητα θα πρέπει να τεκμηριώνεται στην ΜΠΕ.
iii. Κατά την εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού, το απορριπτόμενο γεωθερμικό ρευστό θα πρέπει:
1) να επανεγχύεται στο σύνολό του σε υπόγειους γεωθερμικούς ταμιευτήρες, ή
2) να διατίθεται σε επιφανειακούς αποδέκτες ή τη θάλασσα, μόνο εφόσον περιέχουν νερό μεγαλύτερης αλατοπεριεκτικότητας από το γεωθερμικό ρευστό και ακατάλληλο προς πόση ή άρδευση και υπό την προϋπόθεση ότι δεν αλλοιώνεται η χημική σύσταση και η θερμοκρασία του αποδέκτη. Η θερμοκρασία απόρριψης της υγρής φάσης του ρευστού στην έξοδο, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους 35°C. Τα ανωτέρω, καθώς και η μη επιβλαβής επίδραση της ελεύθερης διάθεσης στη θάλασσα, τον επιφανειακό αποδέκτη και το περιβάλλον εν γένει, θα τεκμηριώνονται από Ειδική Μελέτη, ως προσάρτημα της ΜΠΕ.
Για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας και ορθολογικής αξιοποίησης του γεωθερμικού δυναμικού και εφόσον τεκμηριώνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία, ο Εκμισθωτής μπορεί να επιβάλλει την υποχρεωτική επανέγχυση του συνόλου του απορριπτόμενου γεωθερμικού ρευστού στον ίδιο ταμιευτήρα από τον οποίο αυτό προήλθε.
γ. Ο Μισθωτής θα τοποθετεί δεύτερη επιπλέον επιφανειακή σωλήνωση, σε ένα ελάχιστο βάθος από την επιφάνεια σύμφωνα με το τεύχος εκτέλεσης ερευνητικών γεωτρήσεων και θα τσιμεντώνεται εξωτερικά με τσιμέντο υπό πίεση (διάκενο σωλήνα - πετρώματος).
3. Καταγραφή μετρήσεων και έλεγχος καταγραφικών
Πριν την έναρξη της εκμετάλλευσης, ο Μισθωτής υποχρεούται να εγκαταστήσει στο στόμιο των γεωτρήσεων, κατ’ ελάχιστο, τον παρακάτω τεχνικό εξοπλισμό:
α. μανόμετρα,
β. σταθμήμετρα καταγραφικά στις γεωτρήσεις παραγωγής και επανέγχυσης,
γ. θερμόμετρα καταγραφικά στις κεφαλές των γεωτρήσεων παραγωγής (μονοφασική ροή) ή στον κλάδο της υγρής φάσης αμέσως μετά τη διάταξη διαχωρισμού της αέριας φάσης (διφασική ροή),
δ. ηλεκτρομαγνητικά ροόμετρα με διατάξεις συστηματικής καταγραφής της παροχής στις κεφαλές των γεωτρήσεων παραγωγής (μονοφασική ροή) ή στον κλάδο της υγρής φάσης αμέσως μετά τη διάταξη διαχωρισμού της αέριας φάσης (διφασική ροή). Για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των μετρούμενων πληροφοριών και κυρίως της αντλούμενης και πωλούμενης ενέργειας, ο Μισθωτής οφείλει να εκτελεί πιστοποίηση ορθής λειτουργίας, ανά 3 έτη για τον εξοπλισμό των περιπτώσεων β και γ και ανά 2 έτη για τον εξοπλισμό της περίπτωσης δ, με μέγιστο αποδεκτό όριο απόκλισης 2% από τις αρχικές εργοστασιακές ρυθμίσεις ή μέγιστο σφάλμα 5%, όποιο είναι μικρότερο. Στην περίπτωση μεγαλύτερης διαπιστωμένης απόκλισης, ο Μισθωτής οφείλει να προβαίνει σε επαναρύθμιση (recalibration) τoυ εξοπλισμού και προσκόμιση σχετικού πιστοποιητικού στον Εκμισθωτή.
4. Εξοπλισμός και υλικά
Ο εξοπλισμός και τα υλικά θα ικανοποιούν τα προβλεπόμενα στην παρ. 7 του άρθρου 7 του παρόντος Κανονισμού.

Για την Τεχνική Μελέτη Εκμετάλλευσης εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 8 του παρόντος Κανονισμού

1. Ο Μισθωτής, ανεξαρτήτως εάν έχει το δικαίωμα διαχείρισης, υποχρεούται:
α. να παρακολουθεί και να καταγράφει την υδραυλική και θερμοδυναμική συμπεριφορά του γεωθερμικού ταμιευτήρα σε επίπεδο γεωτρήσεων παραγωγής και επανέγχυσης, καθώς και γεωτρήσεων παρατήρησης, εάν αυτές υφίστανται,
β. να εγκαθιστά, να λειτουργεί και να συντηρεί το γεωθερμικό σύστημα εκμετάλλευσης, σύμφωνα με τους όρους της σχετικής σύμβασης και του παρόντος Κανονισμού,
γ. να καταγράφει το αντλούμενο δυναμικό, την παραγόμενη ενέργεια και τη διατιθέμενη ενέργεια ανά χρήστη,
δ. να υποβάλλει, το πρώτο τρίμηνο κάθε έτους, στον Εκμισθωτή, πλήρη στοιχεία του γεωθερμικού συστήματος εκμετάλλευσης, για το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το άρθρο 21 του παρόντος Κανονισμού,
ε. να διασφαλίζει την δυνατότητα περιοδικής δειγματοληψίας της υγρής ή αέριας φάσης για την παρακολούθηση του χημισμού, με κατάλληλη διάταξη πλευρικής εξόδου του ρευστού στον επιφανειακό εξοπλισμό της γεώτρησης.
2. Η ορθολογική διαχείριση πρέπει να βασίζεται στη διαχρονική αξιολόγηση της υδραυλικής και θερμοδυναμικής συμπεριφοράς του κύριου παραγωγικού ταμιευτήρα, που θα επιτυγχάνεται μέσω συστηματικών μετρήσεων της στάθμης των γεωτρήσεων και της πίεσης και του ρυθμού ροής στην κεφαλή της γεώτρησης, καθώς και της περιοδικής παρακολούθησης των βασικών φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των ρευστών (χημική ανάλυση, θερμοκρασία, pH, αγωγιμότητα και άλλα), με στόχο την αποφυγή της σταδιακής θερμοενεργειακής υποβάθμισής του.
3. Κατά τη διάρκεια των εργασιών διαχείρισης, θα πρέπει:
α. τα καθεστώτα άντλησης των γεωτρήσεων να μην υπερβαίνουν τα όσα ορίζονται στη τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης.
β. να γίνεται διαδοχική χρήση της θερμικής ενέργειας από εγκαταστάσεις υψηλής σε χαμηλής θερμοκρασιακής απαίτησης.
γ. να εξετάζεται η πιθανή περαιτέρω αξιοποίησης υποπροϊόντων - παραπροϊόντων μετά την ενεργειακή αξιοποίηση των προϊόντων γεωθερμικού δυναμικού.

1. Ο Μισθωτής υποχρεούται:
α. να διεξάγει όλες τις εργασίες κατά τρόπο που να διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος, σε πλήρη συμμόρφωση με:
i. την ισχύουσα Περιβαλλοντική Νομοθεσία,
ii. την απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ).
iii. τα μέτρα που επιβάλλουν οι αρμόδιες επί περιβαλλοντικών θεμάτων ελεγκτικές Αρχές.
β. να εφαρμόζει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος,
γ. να μην απορρίπτει στερεά, υγρά ή αέρια απόβλητα μέσω των γεωτρήσεων επανέγχυσης, πλην αυτών που προέρχονται από το γεωθερμικό ρευστό ή αυτών που προβλέπονται από την ΑΕΠΟ,
δ. να ικανοποιεί πλήρως τις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας για την ασφάλεια και την αντιμετώπιση περιστατικών έκτακτης ανάγκης που ενδέχεται να έχουν επίπτωση στο περιβάλλον (πυρκαγιά, ανεξέλεγκτη εκτόνωση, διαρροή, κ.λπ.),
ε. να μεριμνά ώστε η τεκμηρίωση της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, όπως η ΑΕΠΟ και τα σχετιζόμενα με αυτήν έγγραφα, να είναι διαθέσιμα στο προσωπικό και τους τυχόν εργολάβους και τους υπεργολάβους, προκειμένου να έχουν πλήρη γνώση των μέτρων και των μεθόδων περιβαλλοντικής προστασίας που θα χρησιμοποιηθούν κατά την εκτέλεση των εργασιών.
2. Ο Μισθωτής οφείλει να λάβει όλα τα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα που θα ορίσει ο Εκμισθωτής και οι αρμόδιες ελεγκτικές Αρχές, σε περίπτωση που διαπιστωθεί με οποιοδήποτε τρόπο κίνδυνος υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή βλάβης στη ζωή ή στην υγεία φυσικών προσώπων ή προσβολής της κυριότητας φυσικών και νομικών προσώπων, από τις εγκαταστάσεις του έργου ή τις εργασίες που έχουν διενεργηθεί από το Μισθωτή. Τα διορθωτικά μέτρα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός της οριζόμενης προθεσμίας, ενώ το κόστος τους βαραίνει αποκλειστικά το Μισθωτή. Εάν ο Εκμισθωτής ή οι αρμόδιες ελεγκτικές Αρχές το κρίνουν αναγκαίο, δύναται να επιβάλλουν στο Μισθωτή το μέτρο της προσωρινής διακοπής των εργασιών, εν όλω ή εν μέρει, έως ότου ο Μισθωτής ολοκληρώσει τα παραπάνω διορθωτικά μέτρα, εξαλειφθεί ο κίνδυνος και αποκατασταθεί κάθε ζημία.
3. Στην περίπτωση περιστατικού έκτακτης ανάγκης ή ατυχήματος ή δυστυχήματος, όπως τα τελευταία ορίζονται στο άρθρο 96 του ΚΜΛΕ, τα οποία προκαλούνται από τις εργασίες και έχουν επίπτωση στο περιβάλλον, ο Μισθωτής ειδοποιεί αμελλητί τον Εκμισθωτή, παρέχοντας τις σχετικές με το περιστατικό ή το ατύχημα ή το δυστύχημα λεπτομέρειες και εφαρμόζει αμέσως το αντίστοιχο σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Κατά την αντιμετώπιση οποιουδήποτε επείγοντος περιστατικού ή ατυχήματος ή δυστυχήματος που επηρεάζει το περιβάλλον, ο Μισθωτής υποχρεούται ανά πάσα στιγμή να προβεί σε κάθε ενέργεια σύμφωνα με τη Περιβαλλοντική Νομοθεσία και τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές κατά την έρευνα και εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων που αρμόζουν στις περιστάσεις, εφαρμοζομένων και των διατάξεων της παρ. 2. Επιπλέον, ειδικά στην περίπτωση ατυχήματος ή δυστυχήματος, έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις του Κεφαλαίου ΧΙ του ΚΜΛΕ.
4. Η έκδοση ΑΕΠΟ αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση έγγραφης συναίνεσης εκτέλεσης παρεμβατικών
ερευνητικών εργασιών (π.χ. γεωτρήσεις, σεισμικές διασκοπίσεις) σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 10, καθώς και τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης σύμφωνα με τα άρθρα 8 και 16 του παρόντος Κανονισμού.

1. Η έρευνα, η εκμετάλλευση και η διαχείριση των γεωθερμικών πεδίων επιτρέπεται εφόσον μπορούν να πληρούνται τα προβλεπόμενα της παρ. 1 του άρθρου 18 του παρόντος Κανονισμού.
2. Στα γεωθερμικά πεδία εθνικού ενδιαφέροντος και στις μη χαρακτηρισμένες περιοχές, οι ερευνητικές και οι παραγωγικές γεωτρήσεις και οι γεωτρήσεις επανέγχυσης, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 2 του παρόντος Κανονισμού, χωροθετούνται σύμφωνα με τις ελάχιστες αποστάσεις του Πίνακα 1:

3. Στα γεωθερμικά πεδία τοπικού ενδιαφέροντος και στις Περιοχές Γεωθερμικού Ενδιαφέροντος, κάθε είδους γεωτρήσεις, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 2 του παρόντος Κανονισμού, χωροθετούνται σύμφωνα με τις ελάχιστες αποστάσεις του Πίνακα 2:

4. Η εφαρμογή του παρόντος άρθρου δεν θίγει τυχόν αυστηρότερες διατάξεις της νομοθεσίας περί προστασίας περιβάλλοντος, αρχαιοτήτων, χωροταξίας κ.λπ.

1. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, ορίζονται τα ακόλουθα:
α. Πρωτογενή Δεδομένα καλούνται όλα τα δεδομένα πεδίου που σχετίζονται με την περιοχή μίσθωσης, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα γεωλογικά, υδρογεωλογικά, γεωφυσικά, γεωχημικά, πετροφυσικά, γεωτρητικά δεδομένα, τα δεδομένα μηχανικής γεωθερμικών ταμιευτήρων, τα δεδομένα εκμετάλλευσης και διαχείρισης, καθώς και οι ταινίες πλοήγησης, οι μαγνητικές ταινίες, οι πυρήνες, τα θρύμματα και ηλεκτρικές διαγραφίες σε οποιαδήποτε μορφή και εάν παράγονται και τηρούνται από τον Μισθωτή κατά τη διάρκεια των εργασιών έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης γεωθερμικών πεδίων. Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται και αντίστοιχα δεδομένα και άλλες πληροφορίες πού έχουν παραχθεί και τηρούνται σε οποιαδήποτε μορφή από τον Εκμισθωτή σε σχέση με την περιοχή μίσθωσης.
β. Δεδομένα Επεξεργασίας καλούνται τα ερμηνευμένα και παράγωγα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων των σημειωμάτων εσωτερικής χρήσης, εκθέσεων, αναλύσεων, ερμηνειών και αξιολογήσεων που ο Μισθωτής συντάσσει αναφορικά με τις εργασίες έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης γεωθερμικών πεδίων.
2. Ο Μισθωτής υποχρεούται:
α. να τηρεί ενημερωμένα, πλήρη και ακριβή αρχεία για όλες τις εργασίες και τις δραστηριότητές του εντός της
περιοχής μίσθωσης,
β. να επιτρέπει στους εκπροσώπους του Εκμισθωτή να επιθεωρούν τις εργασίες και τα αρχεία που τηρούνται σύμφωνα με την ανωτέρω περ. α,
γ. να υποβάλει στον Εκμισθωτή όλα τα δεδομένα έρευνας, εκμετάλλευσης, ή/και διαχείρισης,
δ. να τηρεί αρχεία ή αντίγραφα των επεξεργασιών των δεδομένων έρευνας, εκμετάλλευσης ή διαχείρισης και να εξασφαλίζει ότι ο Εκμισθωτής έχει απεριόριστη πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα.
3. Εντός τριών (3) μηνών από την ολοκλήρωση των ερευνητικών εργασιών ή των εργασιών εκμετάλλευσης - διαχείρισης του γεωθερμικού πεδίου, παρέχονται στον Εκμισθωτή:
α. αντίγραφα γεωλογικών και υδρογεωλογικών μελετών με επεξηγηματικό υλικό, συνοδευόμενα από τους σχετικούς χάρτες,
β. αντίγραφα γεωφυσικών μελετών με επεξηγηματικό υλικό, καθώς και αντίγραφα καταγεγραμμένων γεωφυσικών δεδομένων και εκθέσεις ερμηνείας. Στην περίπτωση γεωτρήσεων, ημερήσιες αναφορές γεωτρητικών εργασιών σε εξέλιξη και αντίγραφα των αρχείων με πλήρη στοιχεία:
i. της διάτρησης, των εργασιών, της εκβάθυνσης, της δοκιμής παραγωγής, του σφραγίσματος και της εγκατάλειψης των γεωτρήσεων,
ii. των στρωμάτων και του υπεδάφους μέσω του οποίου ορύσσεται η γεώτρηση,
iii. της σωλήνωσης που εισάγεται στις γεωτρήσεις και κάθε μετατροπή αυτής της σωλήνωσης,
iv. της τσιμέντωσης που έχει πραγματοποιηθεί σε κάθε στάδιο και τον τύπο τσιμέντου που χρησιμοποιήθηκε,
v. τυχόν ορυκτών συγκεντρώσεων που έχουν εντοπιστεί,
vi. τυχόν εντοπισμό υδρογονανθράκων και τις ενέργειες του Μισθωτή προς τις αρμόδιες αρχές,
vii. τυχόν επικίνδυνων ουσιών που βρέθηκαν,
γ. αντίγραφα αρχείων σχετικά με τις διεξαχθείσες δοκιμές άντλησης, καθώς και κάθε μελέτη που σχετίζεται με την αρχική παραγωγή κάθε γεώτρησης,
δ. αντίγραφα των αναφορών ανάλυσης δειγμάτων πυρήνων και της τηρούμενης διαδικασίας δειγματοληψίας,
ε. αναφορές δοκιμών παραγωγής, καθώς και κάθε σχετική πληροφορία που σχετίζεται με την παραγωγή.
4. Ο Μισθωτής υποχρεούται να υποβάλει τα δείγματα πυρήνων και θρυμμάτων που λαμβάνονται από κάθε γεώτρηση.
5. Ο Εκμισθωτής διαθέτει την κυριότητα σε όλα τα πρωτογενή δεδομένα και χορηγεί στον Μισθωτή χωρίς
όρους, άδεια που ισχύει κατά την διάρκεια της σύμβασης
μίσθωσης, ώστε να έχει πρόσβαση, να διατηρεί και να χρησιμοποιεί τέτοια δεδομένα για τους σκοπούς εκτέλεσης των εργασιών του.
6. Ο Εκμισθωτής αναγνωρίζει το δικαίωμα ιδιοκτησίας του Μισθωτή στα δεδομένα επεξεργασίας (παράγωγα στοιχεία - μελέτες επεξεργασίας), τα οποία θα πρέπει να προστατεύονται από την αποκάλυψή τους, εκτός εάν αμοιβαία συμφωνείται περί του αντιθέτου.
7. Ο Εκμισθωτής θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα πρωτογενή δεδομένα για στατιστικούς και/ή επιστημονικούς σκοπούς. Κατόπιν αιτήσεως του Εκμισθωτή και με την επιφύλαξη της προηγούμενης έγγραφης συναίνεσης του Μισθωτή, ο Εκμισθωτής θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα επεξεργασίας για τους ίδιους σκοπούς που προαναφέρθηκαν.
8. Ο Μισθωτής αναφέρει αμελλητί στον Εκμισθωτή κάθε ανακάλυψη πόρων υπεδάφους, άλλων εκτός από συγκεντρώσεις γεωθερμικών ρευστών.
9. Ο Εκμισθωτής οφείλει να διατηρεί εμπιστευτικά όλα τα πρωτογενή δεδομένα και τα δεδομένα επεξεργασίας. Δύναται, ωστόσο, με την επιφύλαξη της προηγούμενης έγγραφης συναίνεσης του Μισθωτή, να κοινοποιεί τέτοια δεδομένα υπ’ ευθύνη του, σε ανεξάρτητα επιστημονικά ιδρύματα ή συμβούλους, που ενεργούν υπό την ιδιότητα του συμβούλου του Εκμισθωτή σχετικά με θέματα έρευνας και αξιοποίησης γεωθερμικών πεδίων. Ο Εκμισθωτής δύναται επίσης να χρησιμοποιεί τα εν λόγω δεδομένα κατά τη διεξαγωγή διαιτησίας ή δικαστικής διαδικασίας μεταξύ των μερών Μισθωτή - Εκμισθωτή.
10. Ο Μισθωτής δεν θα αρνείται αδικαιολόγητα την παροχή συναίνεσής του στα αιτήματα του Εκμισθωτή για δημοσίευση ή κοινοποίηση σε ανεξάρτητα επιστημονικά και ακαδημαϊκά ινστιτούτα για επιστημονικούς σκοπούς, συγκεκριμένων τμημάτων των δεδομένων, εφόσον αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να θιγούν τα συμφέροντα του Μισθωτή.
11. Εξαιρουμένων των περιπτώσεων των παρ. 7, 8, 9 και 10, όλα τα πρωτογενή δεδομένα τηρούνται εμπιστευτικά και δεν αναπαράγονται ούτε γνωστοποιούνται σε τρίτα πρόσωπα από οποιοδήποτε, για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών εντός της διάρκειας της σύμβασης μίσθωσης. Με τη λύση της σύμβασης μίσθωσης όλα τα δεδομένα καθίστανται κοινής χρήσης από κάθε ενδιαφερόμενο.
12. Όλα τα δεδομένα επεξεργασίας θα τηρούνται εμπιστευτικά και δεν θα αναπαράγονται ούτε θα γνωστοποιούνται σε τρίτους από τον Εκμισθωτή χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση του Μισθωτή.
Κατά παρέκκλιση των προβλεπόμενων στην παρ. 6 ο Εκμισθωτής έχει δικαίωμα να αναπαράγει ή να γνωστοποιεί δεδομένα ερμηνείας σε τρίτους με την παρέλευση πέντε (5) ετών από την λήξη της σύμβασης μίσθωσης.
13. Όλα τα πρωτογενή δεδομένα και δεδομένα επεξεργασίας που γνωστοποιούνται σε τρίτους σύμφωνα με τις παρ. 9, 10 και 12 του παρόντος άρθρου, θα γνωστοποιούνται υπό όρους οι οποίοι θα εξασφαλίζουν ότι τα δεδομένα αυτά αντιμετωπίζονται από τον αποδέκτη τους ως εμπιστευτικά, για όσο διάστημα αυτά παραμένουν υπό το καθεστώς των υποχρεώσεων εμπιστευτικότητας που ορίζονται στο παρόν άρθρο.
14. Όλα τα ανωτέρω στοιχεία υποβάλλονται και σε ηλεκτρονική μορφή.

1. Ο ασκών το δικαίωμα έρευνας, εκμετάλλευσης ή και διαχείρισης οφείλει να τηρεί τις σχετικές διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας επί θεμάτων υγείας και ασφάλειας. Ιδιαίτερα δε, οφείλει να συμμορφώνεται με τις διατάξεις των παρακάτω νομοθετημάτων, όπως ισχύουν:
α. του ν.δ. 210/1973 «Περί Μεταλλευτικού Κώδικος» (Α΄ 277),
β. του ν. 1568/1985 (Α΄ 177), καθώς και των σχετικών εφαρμοστικών του νόμου προεδρικών διαταγμάτων,
γ. του ν. 3850/2010 (Α΄ 84),
δ. του «Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών», Κ.Μ.Λ.Ε. (Β΄ 1227), με τις παρεκκλίσεις που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα V του παρόντος Κανονισμού,
ε. του π.δ. 95/1978 «Περί μέτρων υγιεινής και ασφαλείας των απασχολουμένων εις εργασίας συγκολλήσεων» (Α΄ 20),
στ. του β.δ. 380/1963 «Περί κανονισμού Υγιεινής και Ασφαλείας Αυτοκινητοστασίων» (Α΄ 111),
ζ. της υπό στοιχεία Δ7/Φ1/4817/1990 κοινή υπουργική απόφαση «Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις μεταλλείων και λατομείων» (Β΄ 188),
η. της υπ’ αρ. οικ.15085/593/2003 κοινή υπουργική απόφαση «Κανονισμός Ελέγχων Ανυψωτικών Μηχανημάτων» (Β΄ 1186),
θ. του π.δ. 1073/1981 «Περί μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν εργασιών εις εργοτάξια οικοδομών και πάσης φύσεως έργων αρμοδιότητος Πολιτικού Μηχανικού» (Α΄ 260),
ι. του π.δ. 778/1980 «Περί των μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν οικοδομικών εργασιών» (Α΄ 193),
ια. του ν. 61/1975 «Περί προστασίας των εργαζομένων εκ των κινδύνων των προερχομένων εκ της χρήσεως βενζολίου ή προϊόντων περιεχόντων βελζόλιον» (Α΄ 132),
ιβ. του ν. 492/1976 «Περί κυρώσεως της ψηφισθείσης εν Γενεύη κατά το 1971 υπ’ αρ. 136 Διεθνούς Συμβάσεως Εργασίας «περί προστασίας εκ των κινδύνων δηλητηριάσεως των οφειλομένων εις το βενζόλιον»» (Α΄ 332),
ιγ. της υπ’ αρ. 130879/1987 υπουργική απόφαση «Τρόπος διενέργειας περιοδικού ελέγχου για τον υπολογισμό της συγκέντρωσης βενζολίου στην ατμόσφαιρα των χώρων εργασίας» (Β΄ 341),
ιδ. της υπ’ αρ. 37776/2645/2017 υπουργικής απόφασης «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών πρατηρίων υγρών καυσίμων για την εξυπηρέτηση των οχημάτων και μηχανημάτων έργων (ιδιόκτητων ή συμβεβλημένων με οποιαδήποτε μορφή με τον κύριο ή κάτοχο του ιδιωτικού πρατηρίου), αλλά και των λοιπών λειτουργικών αναγκών των πάσης μορφής εργοταξίων, μεταλλείων, ορυχείων, λατομείων και άλλων εγκαταστάσεων προσωρινής λειτουργίας, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια» (Β΄ 1882).

1. Πριν την έναρξη οποιωνδήποτε εργασιών:
α. θα ερευνάται με κάθε δόκιμο μέσο η ύπαρξη υπόγειων, επιφανειακών και εναέριων δικτύων ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου, τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης κ.λπ., σύμφωνα και με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 2 του π.δ. 1073/1981 (Α΄ 260), 
β. θα ενημερώνεται εγγράφως το αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων και ο διαχειριστής του δικτύου για το χώρο, το χρόνο, τις προς εκτέλεση εργασίες, καθώς και τα μέτρα προστασίας που προτείνεται να ληφθούν. Εντός εξήντα (60) ημερών από την έγγραφη ενημέρωση, το αρμόδιο τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων και ο διαχειριστής του δικτύου έχουν το δικαίωμα να ορίσουν και επιπρόσθετα μέτρα πέρα από τα ως άνω προτεινόμενα στο προηγούμενο εδάφιο. Εφόσον παρέλθει το χρονικό διάστημα αυτό χωρίς τον ορισμό επιπρόσθετων μέτρων, οι εργασίες μπορούν να εκτελεστούν όπως περιγράφηκαν στην έγγραφη ενημέρωση. Ειδικά για τις εργασίες πλησίον δικτύων ηλεκτρισμού ισχύουν και τα προβλεπόμενα στην παρ. 3,
γ. θα γίνεται εκτίμηση των κινδύνων με βάση τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στο χώρο και θα δίνονται οι κατάλληλες οδηγίες στους εργαζόμενους και τυχόν εργολάβους. Ενδεικτικά, τέτοιες συνθήκες είναι οι αποστάσεις από κτίρια και υποδομές, οι διαθέσιμες διαδρομές πρόσβασης, οι διαστάσεις και η ακτίνα δράσης των μηχανημάτων, του εξοπλισμού και των φορτίων, η επάρκεια και η καταλληλότητα του προσωπικού, οι καιρικές συνθήκες κ.ο.κ.,
δ. οι εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός και τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν, θα διευθετούνται με τρόπο ώστε να προλαμβάνονται πιθανοί κίνδυνοι κατά την εκτέλεση των εργασιών.
2. Κατά την εκτέλεση οποιωνδήποτε εργασιών:
α. δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε επέμβαση σε κοινόχρηστα δίκτυα και τις εγκαταστάσεις τους χωρίς άδεια από τον διαχειριστή του δικτύου,
β. θα γίνεται άμεση παύση σε περίπτωση εμφάνισης συνθηκών που ενδέχεται να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην ασφάλεια ανθρώπων, εγκαταστάσεων, υποδομών, δικτύων, κτιρίων κ.λπ.,
γ. σε περίπτωση ζημιάς στο δίκτυο θα ενημερώνεται άμεσα ο διαχειριστής του και θα λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη ατυχήματος.
3. Για εργασίες πλησίον υπόγειου, επιφανειακού ή εναέριου δικτύου ηλεκτρισμού και των εγκαταστάσεών του, προκειμένου: α) να αποφεύγονται οι κίνδυνοι λόγω δημιουργίας ηλεκτρικών τόξων ή επαφής με αγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος και ηλεκτρικές εγκαταστάσεις υπό τάση, β) να προλαμβάνονται δευτερογενείς κίνδυνοι από ζημιές που μπορεί να προκληθούν στο δίκτυο και γ) να προστατεύεται το ίδιο το δίκτυο, πέραν των προβλεπόμενων στις ανωτέρω παρ. 1 και 2, θα τηρούνται τα παρακάτω:
α. Πριν τη έναρξη των εργασιών:
i. θα ενημερώνεται ο διαχειριστής του δικτύου για το είδος των προς εκτέλεση εργασιών και των μέτρων προστασίας που προτείνεται να ληφθούν, προκειμένου να παρέχει την έγκρισή του, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 78 και 79 του π.δ. 1073/1981 (Α΄ 260), ii. ειδικά στην περίπτωση εναέριων δικτύων, η διευθέτηση των εγκαταστάσεων, του εξοπλισμού και των μηχανημάτων θα γίνεται με τρόπο ώστε να μπορούν τα τηρούνται οι αποστάσεις του Πίνακα της παρακάτω υποπερ. β.ii,
iii. εφόσον πρόκειται για ανυψωτικές εργασίες ή εργασίες σε ύψος πλησίον εναέριων δικτύων, θα ορίζεται κατάλληλο πρόσωπο ως παρατηρητής και οδηγός εδάφους που θα καθοδηγεί τους χειρισμούς ώστε να τηρούνται οι αποστάσεις του Πίνακα της παρακάτω υποπερ. β.ii 
β. Κατά την εκτέλεση των εργασιών:
i. θα τηρούνται τα προβλεπόμενα στα άρθρα 78 και 79 του π.δ. 1073/1981 (Α΄ 260),
ii. αν οι εργασίες εκτελούνται πλησίον εναέριων δικτύων, θα τηρούνται οι ελάχιστες αποστάσεις ασφαλείας του Πίνακα:

Οι αποστάσεις του Πίνακα είναι οι ελάχιστες επιτρεπτές που θα παρεμβάλλονται μεταξύ οποιουδήποτε σημείου ανθρώπων, εγκαταστάσεων, μηχανημάτων ή εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί κατά τις εργασίες, όταν αυτά βρίσκονται στη θέση της μέγιστης ακτίνας δράσης τους, από την θέση των αγωγών ή την πλησιέστερη εξωτερική επιφάνεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων υπό τάση (π.χ. μετασχηματιστές, φωτιστικά σώματα) και των μη ηλεκτροφόρων σταθερών ή κινητών στοιχείων του δικτύου (π.χ. κολώνες, πυλώνες, αντηρίδες, ξάρτια). Για την τήρηση των ελάχιστων αποστάσεων ασφαλείας του Πίνακα, θα λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές συνθήκες θέσης και κίνησης των αγωγών, των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, των μη ηλεκτροφόρων στοιχείων, των ανθρώπων, των εγκαταστάσεων, των μηχανημάτων και του εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθούν στην εργασία. Ενδεικτικά, τέτοιες συνθήκες είναι η καμπύλη των αγωγών στο κατακόρυφο επίπεδο (βέλος), η πιθανή παλινδρομική κίνηση ή η μετατόπισή τους λόγω του ανέμου, η μέγιστη ακτίνα δράσης των ανθρώπων, των εγκαταστάσεων, των μηχανημάτων και του εξοπλισμού, η πιθανή κίνηση ή μετατόπιση των μηχανημάτων και του εξοπλισμού λόγω του ανέμου ή της μετατόπισης φορτίου. Οι έννοιες της μέγιστης ακτίνας δράσης ανθρώπων, μηχανημάτων, εξοπλισμού κ.λπ., καθώς και του βέλους των αγωγών και κίνησης ή μετατόπισής τους λόγω του ανέμου, δίδονται σχηματικά στο Παράρτημα VII. Η υποχρέωση τήρησης των ελάχιστων αποστάσεων ασφαλείας του Πίνακα δεν έχει εφαρμογή για τις εργασίες που εκτελούνται υπό την επίβλεψη ή από το διαχειριστή του δικτύου, την ευθύνη των οποίον φέρει ο ίδιος ο διαχειριστής,
iii. οι ηλεκτρολογικές εργασίες σε ιδιωτικά δίκτυα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν το έργο, θα πραγματοποιούνται από προσωπικό με κατάλληλη άδεια ηλεκτρολόγου,
iv. δεν επιτρέπονται οι εργασίες χωρίς επαρκή φυσικό ή τεχνητό φωτισμό.
γ. Κάθε εργασία πλησίον εναέριων δικτύων θα διακόπτεται αμέσως σε περίπτωση:
i. που δεν μπορούν να τηρηθούν οι ελάχιστες αποστάσεις ασφαλείας του ανωτέρω Πίνακα της υποπερ. β.ii,
ii. ανέμων έντασης μεγαλύτερης των 30 km/h, αν πρόκειται για ανυψωτική εργασία ή εργασία σε ύψος,
iii. έντονης βροχόπτωσης, χαλαζόπτωσης ή χιονόπτωσης,
iv. ηλεκτρικών καταιγίδων.

1. Όταν υπάρχει πιθανός κίνδυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων στο έργο, θα γίνεται διαχωρισμός και δέσμευση των εκλυόμενων της γεώτρησης χημικών παραγόντων, ώστε να μη διαφεύγουν στο περιβάλλον.
2. Σε περίπτωση πιθανότητας έκλυσης υδροθείου ή άλλων επικίνδυνων ή εκρήξιμων / αναφλέξιμων αερίων ή ατμών από το γεωθερμικό ρευστό, οι εγκαταστάσεις θα είναι σχεδιασμένες και κατασκευασμένες με τρόπο ώστε να περιορίζεται σε ασφαλή επίπεδα συγκέντρωσης η διαφυγή τους στην ατμόσφαιρα. Για το σκοπό αυτό θα πραγματοποιούνται τακτικές και έκτακτες μετρήσεις, τα αποτελέσματα των οποίων θα καταχωρούνται, όπως και οι λοιπές μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων στο έργο, στα ειδικά θεωρημένα βιβλία, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Κ.Μ.Λ.Ε. Ανάλογης αντιμετώπισης θα τυγχάνουν και πιθανές εμφανίσεις εκρήξιμων / αναφλέξιμων αερίων στην περιοχή μίσθωσης.
3. Για κάθε χώρο εργασίας, όπου υπάρχει πιθανότητα ύπαρξης υδροθείου ή άλλων επικίνδυνων ή εκρήξιμων / αναφλέξιμων αερίων ή ατμών σε μη ασφαλή επίπεδα συγκέντρωσης, είναι υποχρεωτική:
α. η λειτουργία συστημάτων συνεχούς μέτρησης και καταγραφής της συγκέντρωσής τους,
β. η λειτουργία συστημάτων συναγερμού, τα οποία θα ενεργοποιούνται αυτόματα σε περίπτωση υπέρβασης των ανώτατων οριακών τιμών έκθεσης,
γ. η λειτουργία συστημάτων απαγωγής και εξαερισμού,
δ. η διάθεση κατάλληλων προστατευτικών μέσων, όπως αναπνευστικές συσκευές και στολές προστασίας, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εργαζόμενους ή από συνεργεία διάσωσης. Τα μέσα προστασίας θα φυλάσσονται σε κατάλληλα, άμεσα προσβάσιμα και σεσημασμένα σημεία, θα συντηρούνται τακτικά και θα αντικαθίστανται όταν απαιτείται.
ε. η εργασία υπό συνεχή επίβλεψη από έμπειρο πρόσωπο. Απαγορεύεται η εργασία όταν οι εργαζόμενοι δεν είναι εφοδιασμένοι με κατάλληλα μέσα επικοινωνίας και όταν δεν βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση από εργαζόμενους εκτός των εν λόγω χώρων.
στ. η διάθεση κατάλληλου ιατρικού εξοπλισμού και φαρμακευτικού υλικού για την παροχή πρώτων βοηθειών έναντι δηλητηρίασης, εγκαύματος κ.λπ. από υδρόθειο ή άλλα επικίνδυνα αέρια ή ατμούς, σύμφωνα με τις υποδείξεις του ιατρού εργασίας. Ο εξοπλισμός και το υλικό μπορούν να βρίσκονται στο ιατρείο του έργου ή σε ειδικά διαμορφωμένο για τον σκοπό αυτό σημείο, υπό την προϋπόθεση ότι βρίσκονται σε κοντινή απόσταση και είναι άμεσα προσβάσιμα σε περίπτωση ανάγκης.
ζ. η ύπαρξη ικανού αριθμού ατόμων σε επιφυλακή για τη διάσωση και την παροχή πρώτων βοηθειών. Τα άτομα αυτά θα έχουν παρακολουθήσει κατάλληλη εκπαίδευση και θα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμα όταν στους εν λόγω χώρους εργάζεται προσωπικό.

1. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου ισχύουν οι εξής ορισμοί:
α. Περιορισμένος Χώρος είναι κάθε χώρος που λόγω της σχετικά κλειστής του φύσης υπάρχουν ή είναι λογικά προβλέψιμο να εμφανιστούν εντός αυτού ένας ή περισσότεροι κίνδυνοι της περ. γ της παρ. 2. Στους Περιορισμένους Χώρους μπορεί να συγκαταλέγονται: θάλαμοι, δεξαμενές, σιλό, κάδοι, αγωγοί, καπνοδόχοι, φρέατα, ορύγματα, τάφροι, τρανσέρες, λεκάνες, λάκκοι και ανάλογοι χώροι.
β. Ελεύθερα Ρέον Στερεό είναι κάθε υλικό αποτελούμενο από στερεά σωματίδια, ανεξαρτήτως μεγέθους, το οποίο βρίσκεται ή μπορεί υπό συνθήκες να βρεθεί σε ρέουσα κατάσταση. Στα Ελεύθερα Ρέοντα Στερεά μπορεί να συγκαταλέγονται: χώμα, άμμος, χαλίκι, θραυσμένες ορυκτές πρώτες ύλες και ανάλογα κοκκώδη ή κονιορτοποιημένα υλικά.
2. Προκειμένου ένας χώρος να χαρακτηριστεί Περιορισμένος Χώρος, θα πρέπει να ικανοποιεί όλα τα κατωτέρω κριτήρια:
α. να μην εμπίπτει στις έννοιες των Υπόγειων και Κεντρικών Υπόγειων Εκσκαφών των περ. ια) και ιβ) του άρθρου 2 του ΚΜΛΕ (προσπελάσεις, στοές, σήραγγες, φρέατα, κεκλιμένα, μέτωπα, εξοφλήσεις κ.λπ.), και 
β. να είναι μερικά ή ολικά κλειστός στις πλευρές του, και
γ. η είσοδος ή η παραμονή ανθρώπου στο χώρο να ενέχει ή να είναι λογικά προβλέψιμο να ενέχει έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω κινδύνους:
i. σοβαρό τραυματισμό λόγω πυρκαγιάς ή έκρηξης,
ii. απώλεια αισθήσεων λόγω αύξησης της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος,
iii. απώλεια αισθήσεων ή ασφυξία λόγω μη ασφαλών συγκεντρώσεων οξυγόνου, αερίων, ατμών, καπνών, σκόνης ή μιγμάτων τους,
iv. πνιγμό λόγω ανόδου της στάθμης υγρών,
v. ασφυξία από ενταφιασμό σε Ελεύθερα Ρέον Στερεό ή από αδυναμία προσέγγισης αναπνεύσιμης ατμόσφαιρας λόγω εγκλωβισμού σε αυτό. Ένας χώρος που υπό κανονικές συνθήκες δεν είναι Περιορισμένος, μπορεί να γίνεται Περιορισμένος λόγω της αλλαγής του βαθμού που αυτός είναι κλειστός στις πλευρές του ή λόγω της μεταβολής των συνθηκών που επιφέρει η πραγματοποίηση εργασιών εντός του. Στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου, ο χώρος χαρακτηρίζεται ως Περιορισμένος μόνο κατά το χρονικό διάστημα που εκτελούνται οι εργασίες και που ικανοποιούνται τα ανωτέρω κριτήρια α, β και γ.
3. Για το χαρακτηρισμό ενός χώρου ως Περιορισμένου ή μη, δε θα λαμβάνεται υπόψη το μέγεθος του χώρου, το μέγεθος της εισόδου - εξόδου του, η δυσκολία πρόσβασης ή εισόδου - εξόδου σε αυτόν, ούτε το αν ο χώρος είναι σχεδιασμένος ή κατασκευασμένος ως χώρος εργασίας ή για παροδική ή συνεχή χρήση από ανθρώπους.
4. Για την προστασία του προσωπικού έναντι κινδύνων από την είσοδο, παραμονή ή εργασία εντός Περιορισμένων Χώρων, θα εφαρμόζονται τα μέτρα και οι διαδικασίες του Παραρτήματος VI.
 

Επισυνάπτονται στην παρούσα και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα αυτής τα παραρτήματα I έως VIΙ.

Με την παρούσα καταργείται η υπό στοιχεία Δ9Β/Φ166/οικ.20076/ΓΔΦΠ5258/24.8.2005 (Β΄ 1530) απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης. Η ισχύς της παρούσας αρχίζει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 29 Απριλίου 2021
Ο Υπουργός
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΚΡΕΚΑΣ