Π.Υ.Σ. 39 της 31.8.2020/2020 (ΦΕΚ 185/Α` 29.9.2020)

1. Τις διατάξεις:
α) της παρ. 1 του άρθρου 35 του ν. 4042/2012 «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ - Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΕ - Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» (Α’ 24), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 31 του ν. 4342/2015 (Α’ 143) και με την παρ. 2 του άρθρου 83 του ν. 4685/2020 (Α’ 92),
β) του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α’ 98), σε συνδυασμό με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης» (Α’ 133),
γ) του π.δ. 80/2019 «Διορισμός του Κυριάκου Μητσοτάκη του Κωνσταντίνου, Αρχηγού του Κόμματος της «Νέας Δημοκρατίας» (Ν.Δ.), ως Πρωθυπουργού» (Α’ 118),
δ) του π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους - Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α’ 119),
ε) του π.δ. 83/2019 «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α’ 121 και Α’ 126 διορθώσεις σφαλμάτων),
στ) του π.δ. 6/2020 «Διορισμός Υπουργού και Αναπληρωτή Υπουργού» (Α’ 5) και
ζ) του π.δ. 62/2020 «Διορισμός Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α’ 155).
2. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και η δαπάνη που θα προκληθεί από την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων θα καθοριστεί με νεότερες, εφαρμοστικές αυτού αποφάσεις.
3. Την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/83037/8078/Β/31.8.2020 εισήγηση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αποφασίζει:
Εγκρίνει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (Ε.Σ.Δ.Α.) για την περίοδο 2020-2030, το οποίο έχει ως εξής:

ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

• Ο νέος εθνικός σχεδιασμός, στο πλαίσιο της φιλόδοξης περιβαλλοντικής πολιτικής που ακολουθεί η χώρα, θέτει εμπροσθοβαρή στόχο μείωσης της υγειονομικής ταφής των Αστικών Στερεών Αποβλήτων, που είναι η κατώτερη βαθμίδα διαχείρισης στην πυραμίδα ιεράρχησης των αποβλήτων, σε ποσοστό μικρότερο του 10% το έτος 2030, φέρνοντας τον συγκεκριμένο στόχο πέντε χρόνια νωρίτερα από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές διατάξεις, οι οποίες προβλέπουν μέγιστο ποσοστό ταφής 10% το έτος 2035.
• Η επίτευξη του ανωτέρω στόχου θα πραγματοποιηθεί με σειρά μέτρων πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, την εισαγωγή νέων και την ενίσχυση υφιστάμενων διακριτών ρευμάτων αποβλήτων, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, την ενίσχυση των ποσοστών ανακύκλωσης, την προώθηση της αγοράς δευτερογενών υλικών, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, τη γρήγορη ανάπτυξη δικτύων συλλογής βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών, τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και βιοαποβλήτων (ΜΕΑ και ΜΕΒΑ), τη σοβαρή αναβάθμιση των ΚΔΑΥ και αύξηση του αριθμού τους και την ενεργειακή αξιοποίηση εναλλακτικών (δευτερογενών/απορριμματογενών) καυσίμων και των υπολειμμάτων της επεξεργασίας.
• Το νέο ΕΣΔΑ δίνει μεγάλη σημασία στην ανακύκλωση και στη διαλογή στην πηγή. Ειδικότερα προβλέπει την ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων για το σύνολο της χώρας στο τέλος του 2022, ένα χρόνο νωρίτερα από την ευρωπαϊκή οδηγία. Παράλληλα προβλέπει ένταση των προσπαθειών για ξεχωριστή συλλογή 4 ρευμάτων στην ανακύκλωση, καθώς και προτεραιότητα στη δημιουργία δικτύου ενίσχυσης της συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών.
• Το νέο ΕΣΔΑ θέτει στόχους ανακύκλωσης, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη νομοθεσία της ΕΕ και ειδικότερα από τις οδηγίες περί αποβλήτων 2018/851 και 2018/852 (L 150), καθώς και την Οδηγία για τα Πλαστικά Μίας Χρήσης 2019/904 (L 155). Οι στόχοι προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση - ανακύκλωσης για τα αστικά απόβλητα της οδηγίας 2018/851 κρίνονται ως ιδιαίτερα φιλόδοξοι για τη χώρα, καθώς απέχουν σημαντικά από τα σημερινά ποσοστά, όμως η υιοθέτησή τους από το παρόν ΕΣΔΑ, εκτός της υποχρέωσης, αποτελεί και σημαντικό κίνητρο προκειμένου να δρομολογηθούν δράσεις και επιμέρους ενέργειες προς τη συγκεκριμένη στόχευση, ώστε να καλυφθεί το «χάσμα» που χωρίζει τη χώρα μας από τα λοιπά κράτη μέλη της Ε.Ε.
• Ο εθνικός σχεδιασμός στοχεύει στη μέγιστη αύξηση της ανάκτησης και αξιοποίησης των Βιομηχανικών Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΒΜΕΑ) από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων. Προκρίνει την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας και της βιομηχανικής συμβίωσης για την αξιοποίηση των αποβλήτων αυτών ως δευτερογενών πρώτων υλών ή και εναλλακτικών καυσίμων.
• Προτείνει δράσεις για την ορθή και ολοκληρωμένη διαχείριση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων της χώρας, που αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία των αποβλήτων (περίπου 40%) και που η διαχείρισή τους έως σήμερα, πλην μεμονωμένων εξαιρέσεων, γίνεται με αδόκιμο τρόπο, όπως με καύση στον τόπο εφαρμογής, κατά την οποία εκπέμπονται σημαντικές ποσότητες αέριων ρύπων.
• Περιλαμβάνει σχεδιασμό για τη συλλογή και ανάκτηση βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης και την αξιοποίηση τους στην παραγωγή δευτερογενών προϊόντων (όπως λίπασμα) ή/και εναλλακτικών καυσίμων.
• Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάληψη των ευθυνών που αναλογεί στους παραγωγούς στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Έτσι προβλέπει ρητά την ανάληψη, μεταξύ άλλων, των ευθυνών συλλογής των αποβλήτων από τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) που λειτουργούν σήμερα και τη δημιουργία νέων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για απόβλητα όπως έπιπλα, στρώματα, απόβλητα θερμοκηπίων, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα συσκευασιών φυτοφαρμάκων γεωργίας και λοιπά.

Επιπλέον ο νέος εθνικός σχεδιασμός:
-Δίνει τη δυνατότητα και προτρέπει όλους τους δημόσιους φορείς της διαχείρισης αποβλήτων, για συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Αυτό αφορά όλα τα επίπεδα διαχείρισης των αποβλήτων (όπως συλλογή, διαλογή, επεξεργασία),εφόσον η συνεργασία αυτή επιτυγχάνει ικανοποιητικό λόγο ποιότητας-κόστους παροχής υπηρεσιών, προς όφελος των πολιτών και του περιβάλλοντος. Στα έργα που θα υλοποιηθούν εφεξής με ΣΔΙΤ, εφόσον επιλεγεί να τεθούν ελάχιστες εγγυημένες ποσότητες, αυτές θα πρέπει να συνάδουν με ασφάλεια με τους στόχους του ΕΣΔΑ και της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας για την κυκλική οικονομία.
- Περιλαμβάνει αναλυτικό σχέδιο υλοποίησης των απαραίτητων υποδομών για το σύνολο της χώρας, ήτοι τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων και τις Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων.
- Προβλέπει συγκεκριμένο σχέδιο για την ανάπτυξη νέων, και την ενίσχυση υφιστάμενων δικτύων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων.
- Ακολουθεί τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, για την αξιοποίηση των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, συμβάλλοντας στη μείωση της ταφής των αποβλήτων.
- Λαμβάνει υπόψη τον τουρισμό και ειδικότερα την ένταση που αυτός επιφέρει στην παραγωγή αποβλήτων και την επαγόμενη διαχείρισή τους. Υπολογίζεται ότι περίπου το 3,3% των παραγόμενων ΑΣΑ (έτος αναφοράς 2018) είναι αποτέλεσμα των εξωτερικών τουριστικών ροών στη χώρα, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει τα έτη 2025 και 2030, το 5,4% και το 7,5% του συνόλου των ΑΣΑ αντίστοιχα. Η χωρική και χρονική συγκέντρωση των αποβλήτων αυτών, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η υπεύθυνη διαχείρισή τους αποτελεί στοιχείο που μπορεί να βελτιώσει το τουριστικό προϊόν της χώρας, είναι ο λόγος της ιδιαίτερης αναφοράς στη διαχείρισή τους, στο πλαίσιο του νέου ΕΣΔΑ. 

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΣΔΑ
Ο βασικός στόχος του ΕΣΔΑ είναι η ανάπτυξη και ο καθορισμός της στρατηγικής, των πολιτικών, των στόχων, των κατευθύνσεων και των κατάλληλων μέτρων που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας.
Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, έμφαση δίνεται στην πρόληψη και μείωση της παραγωγής αποβλήτων, στον περιορισμό της χρήσης των φυσικών πόρων βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους, με τελικό σκοπό τη μετάβαση σε μια κυκλική και αειφόρο οικονομία.
Για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας το σχέδιο αυτό συνδυάζεται με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050.
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Στη συνέχεια παρατίθενται επιγραμματικά τα βασικά μέτρα που προτείνεται να εφαρμόσει η χώρα στο νέο ΕΣΔΑ, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους που αυτό θέτει:

• Εκσυγχρονισμός και εφαρμογή της «περιβαλλοντικής εισφοράς» (τέλος ταφής) στα απόβλητα που οδηγούνται σε ΧΥΤΑ - ΧΥΤΥ, ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά για την ταφή των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των υπολειμμάτων από τις μονάδες επεξεργασίας αστικών αποβλήτων. Το μέτρο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, που τελικά έχουν καταφέρει να μειώσουν σημαντικά τα ποσοστά ταφής αποβλήτων σε ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ.
• Εφαρμογή στην πράξη της αρχής «Πληρώνω Όσο Πετάω», τόσο με νομοθετικές ρυθμίσεις όσο και με ενίσχυση των φορέων με πόρους μέσω ΕΣΠΑ, ώστε να μπορέσουν να μετρήσουν την παραγωγή αποβλήτων είτε συνολικά, είτε σε κάποια από τα ρεύματα, ιδίως σε επίπεδο κατοικίας, κτηρίου, πολεοδομικής ενότητας, επιλεγμένων παραγωγών.
• Ενίσχυση της Διαλογής στην Πηγή με επέκταση του δικτύου συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων. Ο εξοπλισμός για τη συλλογή του συνόλου των ανακυκλώσιμων υλικών θα ενισχυθεί (όπως κάδοι ανακύκλωσης, απορριμματοφόρα) έναντι του «πράσινου» κάδου (των σύμμεικτων ΑΣΑ), που σήμερα είναι ο κύριος κάδος υποδοχής αστικών αποβλήτων. Παράλληλα προβλέπεται να επεκταθεί πανελλαδικά το δίκτυο του καφέ κάδου (οργανικά απόβλητα / βιοαπόβλητα) και επιπρόσθετα να ενισχυθεί η χωριστή συλλογή αποβλήτων ανά είδος υλικού, όπου χωρικά είναι εφικτό. Τα ως άνω θα έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης, τη συλλογή υψηλής ποιότητας και καθαρότητας ανακυκλώσιμων υλικών και παράλληλα τη σημαντική μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται προς επεξεργασίας σε μονάδες υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ και κατ' επέκταση σε ταφή. Με βάση τα ανωτέρω θα προχωρήσει ο ανασχεδιασμός της χωροθέτησης των κάδων αποβλήτων, καθώς και ο εξορθολογισμός των δρομολογίων.
• Ενίσχυση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Η αναμενόμενη αύξηση των ποσοτήτων των αποβλήτων που διακριτά συλλέγονται για ανακύκλωση, θα δημιουργήσει αυξημένες ανάγκες στη λειτουργία των ΚΔΑΥ, τόσο ποιοτικές όσο και ποσοτικές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αύξηση του αριθμού ή/και της δυναμικότητας των ΚΔΑΥ, αλλά και με τεχνολογική αναβάθμισή τους. Παράλληλα, τα ΚΔΑΥ θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν, ώστε από τα μη αξιοποιήσιμα υλικά να μπορούν να παράγουν εναλλακτικό (δευτερογενές) καύσιμο, κάτι όμως που μπορεί να επιτυγχάνεται και μέσω τροφοδότησης των υπολειμμάτων των ΚΔΑΥ στις αντίστοιχες ΜΕΑ.
• Δημιουργία επαρκούς εθνικού δικτύου μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ) σε όλη τη χώρα. Σήμερα λειτουργούν μόλις 5 μονάδες. Προβλέπονται άλλες 30- 38μονάδες μέχρι το τέλος του 2023, σύμφωνα με το Παράρτημα III.
• Δημιουργία επαρκούς εθνικού δικτύου μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) σε όλη τη χώρα, είτε ως ανεξάρτητες μονάδες, είτε και εντός ΜΕΑ που διαθέτουν ξεχωριστό ρεύμα για τη διαχείριση βιοαποβλήτων. Σήμερα λειτουργούν μόλις 5μονάδες. Προβλέπονται τουλάχιστον άλλες 30 μονάδες, σύμφωνα με το Παράρτημα III, μέχρι το τέλος του 2023. Ως ένα επιπλέον κίνητρο για την ενίσχυση της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων, θα πρέπει να επιδιώκεται τέτοια τιμολογιακή πολιτική, που το τέλος επεξεργασίας (gatefee) των ΒΑ να είναι μικρότερο από αυτό των συμμμείκτων/υπολειμματικών ΑΣΑ.
• Προώθηση της παραγωγής εναλλακτικών δευτερογενών καυσίμων από τις ΜΕΑ και από τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ, ώστε να μειωθούν οι ποσότητες των εξερχομένων από τις μονάδες αυτές, που καταλήγουν σε ταφή.
• Δημιουργία μονάδων παραγωγής ενέργειας(ενδεικτικά τουλάχιστον 3-4 μονάδες) από τα υπολείμματα των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) ή και από τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ ή και από εναλλακτικά καύσιμα ή και από κάθε άλλη υπολειμματική ροή προκύπτουσα από την επεξεργασία/διαλογή των χωριστά συλλεγέντων ρευμάτων, ώστε σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, η χώρα να μπορέσει να επιτύχει τη μείωση των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, κάτω από 10%.
• Δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, στη βάση της οποίας θα παρακολουθούνται τα ΠΕΣΔΑ και το ΕΣΔΑ, με εισαγωγή στοιχείων από τους ΦΟΔΣΑ και διαλειτουργικότητα με το ΗΜΑ.
• Έκδοση με βάση τις προβλέψεις του νέου περιβαλλοντικού νόμου (4685/2020) των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) των βιομηχανικών εγκαταστάσεων, με στόχο τη μικρότερη δυνατή παραγωγή βιομηχανικών αποβλήτων, καθώς και εντατικοποίηση των ελέγχων τήρησης των ΑΕΠΟ.
• Ανάπτυξη ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας αποβλήτων με σκοπό την προώθηση της συνέργειας μεταξύ των βιομηχανικών κλάδων (βιομηχανική συμβίωση) για την αξιοποίηση/ανάκτηση των βιομηχανικών αποβλήτων, με τήρηση των προδιαγραφών για τους απαραίτητους ελέγχους.
• Ορισμός ρευμάτων των βιομηχανικών αποβλήτων που δύνανται να αποτελέσουν δευτερογενή πρώτη ύλη ή και εναλλακτικό καύσιμο από βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά την επικράτεια καθώς και καθορισμός των τεχνικών προδιαγραφών για τη χρήση των ανόργανων αποβλήτων βιομηχανικής προέλευσης ως δευτερογενών υλικών.
• Ανάπτυξη δικτύου συλλογής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης, είτε επωφελεία της γεωργίας, είτε για την παραγωγή ζωοτροφών είτε προς άλλο τρόπο αξιοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής ενέργειας από βιοαέριο/ βιομάζα.
• Προώθηση της χωριστής συλλογής και ανάκτησης των πλαστικών γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίων και στις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών και ειδικά των πλαστικών συσκευασίας που έρχονται σε επαφή με αυτά.
• Δημιουργία προγράμματος για την παρακολούθηση της διαχείρισης των γεωκτηνοτροφικών αποβλήτων και ενοποίηση μητρώων παρακολούθησης αγροτικών δραστηριοτήτων, σε συνδυασμό με την οργάνωση και αδειοδότηση Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης για τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην Ελλάδα.
• Ενίσχυση και δημιουργία μονάδων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων στην κατεύθυνση της ιεράρχησης αποβλήτων, με προτεραιότητα στην προώθηση της ανακύκλωσης / ανάκτησης έναντι της ταφής.
• Δημιουργία και οργάνωση χώρων υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) μέχρι το 2022-23, η ανυπαρξία των οποίων επιφέρει μεγάλα πρόστιμα στη χώρα από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ άλλων, ειδική ανάγκη υπάρχει στη χώρα για την ασφαλή διάθεση των αποβλήτων αμιάντου.
• Κάλυψη της χώρας, με προτεραιότητα στα νησιά, με συστήματα διαχείρισης για τα Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ). Παράλληλη προώθηση της απλοποίησης των γραφειοκρατικών διαδικασιών για την ανάπλαση ανενεργών λατομείων, με έμφαση ειδικά στην Αττική, με υλικά από τη διαχείριση των ΑΕΚΚ, ενόψει των μεγάλων έργων της 4ης γραμμής του μετρό και του Ελληνικού. Υιοθέτηση προτύπων με σκοπό τη χρήση των ΑΕΚΚ μετά την επεξεργασία τους και ιδίως για την κατασκευή δημόσιων έργων.
• Συλλογή ιατρικών αποβλήτων μικρών μονάδων υγειονομικού ενδιαφέροντος και ιδιαίτερα των αποβλήτων των ιατρείων, κτηνιατρείων και οδοντιατρείων, όπου παρουσιάζονται κενά και είναι απαραίτητο να ελεγχθεί ο τρόπος συλλογής τους, ώστε να μην καταλήγουν μαζί με τα υπόλοιπα απόβλητα.
• Τοποθέτηση κάδων συλλογής σε όλα τα σημεία παραγωγής αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων βιομηχανίας (ΑΣΟΒ), όπως τα πρατήρια υγρών καυσίμων, συνεργεία, βιομηχανίες/ βιοτεχνίες, διαλυτήρια ΟΤΚΖ, ηλεκτρολογεία και άλλα, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος ανακύκλωσης του 100% των αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας.
• Ενθάρρυνση της χρήσης ανακτώμενων υλικών από την επεξεργασία μεταχειρισμένων ελαστικών από δημόσιους φορείς, όπως παραδείγματος χάρη μέσω διαγωνισμών και συμβάσεων προμήθειας, ακολουθώντας συγκεκριμένες προδιαγραφές.
• Ευαισθητοποίηση των πολιτών - ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ανακύκλωση. Πέραν της ανάπτυξης των σχετικών δικτύων και συστημάτων χωριστής συλλογής και των απαιτούμενων υποδομών, προτείνεται μία ολιστική προσέγγιση για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την περιβαλλοντική και οικονομική σημασία της ανακύκλωσης και της εκτροπής των αποβλήτων από την ταφή, με απώτερο σκοπό την υιοθέτηση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας. Από έρευνες της κοινής γνώμης διαπιστώνεται έλλειμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε ειδικές καμπάνιες απευθυνόμενες στις μικρές ηλικίες, όπως στα σχολεία. Οι καμπάνιες ευαισθητοποίησης και συγκεκριμένα μέτρα (όπως της συλλογής αποβλήτων από τα ίδια τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, την αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών και του δικτύου τους) θα συμβάλλουν στην ενίσχυση της χωριστής συλλογής αποβλήτων.

ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ, ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ Ο ΝΕΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Τα απόβλητα που καλείται να αντιμετωπίσει το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και η αντίστοιχη ποσότητα αυτών κατά το έτος αναφοράς (2018) παρουσιάζεται συνοπτικά ακολούθως, ενώ αναλυτικότερα στοιχεία παρατίθενται στο Κεφ. 1.2 του παρόντος:

Παρατήρηση: Στις ως άνω αναγραφόμενες ποσότητες αποβλήτων δεν περιλαμβάνονται τα επικίνδυνα απόβλητα που προέρχονται από «θαλάσσιες και ακτοπλοϊκές μεταφορές εμπορευμάτων» και «δραστηριότητες συναφείς με πλωτές μεταφορές», η ποσότητα των οποίων ανήλθε το έτος 2018 σε 136.114 τόνους και τα οποία στο σύνολό τους οδηγήθηκαν προς ανάκτηση (εργασία R3). Το ρεύμα αυτό δεν εξετάζεται περαιτέρω στο πλαίσιο του παρόντος σχεδίου, καθώς διευκρινίζεται ότι τα μέτρα και οι όροι για τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων που παράγονται στα πλοία και καταλοίπων φορτίου καθορίζονται στο σχέδιο παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων που καταρτίζει και εφαρμόζει ο φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα, σύμφωνα με τις διατάξεις της υπ' αρ. 8111.1/ 41/09/2009 κυα (Β'412) όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, και τις εφαρμοστικές της εγκυκλίους. Σημειώνεται, ότι η παραγωγή των αποβλήτων αυτών παρουσιάζει διακυμάνσεις από έτος σε έτος, καθώς εξαρτάται από τον αριθμό των πλοίων που προσεγγίζουν τα λιμάνια της χώρας και τις ποσότητες που παραδίδουν στις «ευκολίες» υποδοχής αυτών.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Εκθέσεων που υποβάλλει το ΥΠΕΝ υλοποιώντας τη σχετική υποχρέωσή του προς τα αρμόδια όργανα της ΕΕ, αλλά και στοιχεία που διαθέτει για τη διαχείριση των αποβλήτων από το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων, καταδεικνύεται ότι δεν έχουν επιτευχθεί ο σκοπός και οι στόχοι του υφιστάμενου ΕΣΔΑ. Ιδίως επισημαίνεται ότι οι στόχοι του ΕΣΔΑ 2015-2020 ήταν υπέρμετρα φιλόδοξοι και το σχετικό χρονοδιάγραμμα επίτευξής τους πολύ μικρό.
Παράλληλα, δεν υποστηρίχτηκε έγκαιρα η εφαρμογή του ΕΣΔΑ με την υλοποίηση των απαιτούμενων μέτρων και δράσεων, ενώ διαπιστώνονται «αγκυλώσεις» αναφορικά με την επιλογή μεθόδων για τη μείωση των προς υγειονομική ταφή αποβλήτων, αλλά και με τη χρήση οικονομικών εργαλείων προς την κατεύθυνση αυτή.
Παρότι ως κύρια πολιτική επιλογή τέθηκε η χωριστή συλλογή και η ανακύκλωση, μόλις στο τέλος του 2017 εκδόθηκε ο σχετικός Νόμος για την εναλλακτική διαχείριση (τροποποίηση του ν.2939/2001, Α' 179), ενώ υποδομές όπως τα Πράσινα Σημεία που θεωρήθηκαν ουσιώδους σημασίας για τη συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων δεν έχουν υλοποιηθεί. Έτσι για τη χρονική περίοδο 2015 έως 2018, η ανακύκλωση με Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) αυξήθηκε ελαφρά, από 790.000t (15,0%) σε 913.000t (16,5%). Αντίστοιχα για τα βιοαπόβλητα από 109.000t (4,7%) το 2015 ανήλθε το 2018 σε139.000t (5,7% κ.β. των παραγόμενων βιοαποβλήτων).
Για το σύνολο της ανακύκλωσης των ΑΣΑ από 833.000t (15,8%) το 2015 ανήλθε σε 1.111.000t (20,1% κβ επί της παραγωγής των ΑΣΑ) το 2018. Σημειώνεται ότι η αύξηση του ποσοστού οφείλεται ιδίως στις λειτουργούσες από το 2017 ΜΕΑ.
Εκτός των ανωτέρω, διαπιστώνεται σημαντική υστέρηση επίτευξης των στόχων του προηγούμενου ΕΣΔΑ, όπως αποτυπώνεται και στον Πίνακα 3, και ειδικότερα αναφορικά με τα ακόλουθα:

• Την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση επί του συνόλου των ΑΣΑ.
• Τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων (αποβλήτων τροφίμων και πράσινων αποβλήτων).
• Τη δημιουργία και αναβάθμιση των απαραίτητων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων και συγκεκριμένα ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ, Πράσινα Σημεία.
• Την εκτροπή αποβλήτων από την υγειονομική ταφή.
• Την παύση λειτουργίας και αποκατάστασης των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ).
• Ορισμένους στόχους για επιμέρους κατηγορίες αποβλήτων, όπως τον στόχο της ανακύκλωσης αποβλήτων γυάλινης συσκευασίας, τον στόχο της συλλογής Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών.

Η υστέρηση της χώρας στη διαχείριση των ΑΣΑ σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτυπώνεται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα προκύπτει, ότι ο προηγούμενος (μέχρι τώρα ισχύων) Εθνικός Σχεδιασμός δεν εμπεριείχε το μείγμα των απαιτούμενων μέτρων και δράσεων, που θα οδηγούσαν σε επιτυχή εφαρμογή του. 

Το ΕΣΔΑ καθορίζει την πολιτική, τις στρατηγικές, τους άξονες καθώς και τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους διαχείρισης αποβλήτων και των επιμέρους ρευμάτων του, θέτοντας παράλληλα τους άξονες δράσεων και μέτρων για την επίτευξη των στόχων που θέτει τόσο η εθνική όσο και η νομοθεσία της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων. Το ΕΣΔΑ είναι στρατηγικός και πολιτικός σχεδιασμός και εκπονείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, προκειμένου να υπάρχει πολιτική δέσμευση του συνόλου των Υπουργείων για την εφαρμογή του και ενιαία προσέγγιση αναφορικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της χώρας.
Το παρόν Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) καλύπτει την περίοδο 2020-2030 και έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 22 και 35 του ν. 4042/2012 (Α'24), όπως τροποποιήθηκαν με το άρθρο 83 του ν. 4685/2020 (Α' 92) και ισχύουν. Περιλαμβάνει όλες τις προβλέψεις του άρθρου 28 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, καλύπτοντας ταυτόχρονα όλες τις νέες υποχρεώσεις και όλα τα νέα στοιχεία που εισήχθησαν στο άρθρο αυτό μέσω της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ης Μαΐου 2018, καθώς και της κατευθυντήριας οδηγίας της ΕΕ «The role of Waste - to -Energy in the circular economy» COM (2017) 34 final/26.01.2017.
Περιλαμβάνει επίσης ειδικό κεφάλαιο για τη διαχείριση των συσκευασιών και των αποβλήτων συσκευασιών, σε πλήρη συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 14 της Οδηγίας 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας. Το παρόν ΕΣΔΑ περιλαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα που προβλέπει το άρθρο 5 της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ (L 182) περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, καθώς επίσης και τις βασικές κατευθύνσεις που θα εφαρμοστούν για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης, σύμφωνα και με το άρθρο 11 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του ΕΣΔΑ εξετάζονται και τα επικίνδυνα απόβλητα, ως διακριτό ρεύμα.
Για την εφαρμογή των πολιτικών και κατευθύνσεων του ΕΣΔΑ καταρτίζονται σε κάθε Περιφέρεια τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), με τα οποία εξειδικεύεται η διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στην οικεία γεωγραφική ενότητα, σε συμμόρφωση με τους στόχους και τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Στην ίδια λογική και με την ίδια στόχευση, συντάσσονται και τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων, σε επίπεδο ΟΤΑ Α' βαθμού.
 

Το ΕΣΔΑ αποτελεί τον υπερκείμενο σχεδίασμά για το σύνολο των αποβλήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, όπως ισχύει.
Από το πεδίο εφαρμογής του Σχεδίου εξαιρούνται:
1.    τα αέρια απόβλητα που εκλύονται στην ατμόσφαιρα,
ii τα (επιτόπου) εδάφη που περιλαμβάνουν μολυσμένες γαίες που δεν έχουν ακόμα εκσκαφθεί και τα κτίρια που συνδέονται μόνιμα με εδάφη,
iii.    η μη μολυσμένη γη και άλλα φυσικά υλικά που έχουν εκσκαφθεί κατά τη διάρκεια κατασκευαστικών δραστηριοτήτων, εφόσον είναι βέβαιο ότι το υλικό αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή στη φυσική του κατάσταση, στον χώρο από τον οποίο έγινε η εκσκαφή,
iv.    τα ραδιενεργά απόβλητα,
v.    τα αποχαρακτηρισμένα εκρηκτικά,
vi. τα περιττώματα, εφόσον δεν καλύπτονται από την κατωτέρω περ β), το άχυρο και άλλα φυσικά ακίνδυνα υλικά προερχόμενα από τη γεωργία ή τη δασοκομία τα οποία χρησιμοποιούνται στη γεωργία ή τη δασοκομία ή για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα με διαδικασίες ή μεθόδους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και δεν θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία.
καθώς επίσης και τα ακόλουθα, μόνο εφόσον η διαχείριση τους διέπεται από άλλες ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις ή εθνικές διατάξεις που μεταφέρουν οδηγίες στην εθνική έννομη τάξη:
α) λύματα,
β) ζωικά υποπροϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων προϊόντων που καλύπτονται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1774/2002 (L 273), εκτός από εκείνα που προορίζονται για αποτέφρωση, υγειονομική ταφή ή χρήση σε εγκαταστάσεις βιοαερίου ή κομποστοποίησης,
γ) πτώματα ζώων τα οποία αποθνήσκουν εκτός σφαγείων, συμπεριλαμβανομένων ζώων που θανατώνονται για την εξάλειψη επιζωοτικών και διατίθενται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1774/2002,
δ) απόβλητα που προκύπτουν από εργασίες έρευνας, εξόρυξης, επεξεργασίας και αποθήκευσης ορυκτών πόρων και από τις εργασίες εκμετάλλευσης λατομείων που καλύπτονται από την οδηγία 2006/21/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2006, σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας^ 102),
ε) ουσίες που προορίζονται για χρήση ως πρώτες ύλες ζωοτροφών, όπως ορίζονται στην περ. ζ) της παρ. 2 του άρθρου 3 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 767/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  και δεν είναι ούτε περιέχουν ζωικά παραπροϊόντα.
Βάσει όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω, το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων περιλαμβάνει τις ακόλουθες κατηγορίες μη επικίνδυνων και επικίνδυνων αποβλήτων:
1.    ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

•  Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ)
•  Ιλύες Αστικού Τύπου

2.    ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (μη συμπεριλαμβανομένων όσων εντάσσονται στην εναλλακτική διαχείριση ή σε άλλες κατηγορίες):

•  Βιομηχανικά μη επικίνδυνα απόβλητα (ΒΜΕΑ)
•  Βιομηχανικά επικίνδυνα απόβλητα (ΒΕΑ)

3.    ΓΕΩΡΓΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
4.    ΛΟΙΠΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

•  Απόβλητα που περιέχουν αμίαντο
• Απόβλητα συσκευασιών επικίνδυνων ουσιών
• Απόβλητα που περιέχουν πολυχλωριωμένα διφαινύλια/τριφαινύλια (PCB/PCT)

5. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ (ΑΕΚΚ)
6. ΛΟΙΠΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΕΜΠΙΠΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

•  Απόβλητα (Λιπαντικών) Ελαίων (ΑΕ)
•  Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ)
• Απόβλητα Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας (ΑΣΟΒ)
• Απόβλητα Ηλεκτρικού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)
• Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ)

7. ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ (ΕΑΥΜ)

• Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ)
• Μικτά Επικίνδυνα Απόβλητα(ΜΕΑ)
•  Άλλα Επικίνδυνα Απόβλητα (ΑΕΑ) 

Οι παραγόμενες ποσότητες κατά το έτος αναφοράς (2018), καθώς και στα χρονικά ορόσημα του ορίζοντα εφαρμογής του Σχεδίου, για κάθε μία από τις ανωτέρω κατηγορίες αποβλήτων, παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Η περίοδος 2015-2020 αποτέλεσε ορόσημο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στο πεδίο της διαχείρισης των αποβλήτων, καθώς σηματοδότησε την απόφαση για μετάβαση από το υφιστάμενο γραμμικό μοντέλο σε μια κυκλική οικονομία, όπου τα προϊόντα σχεδιάζονται εξαρχής κατά τρόπο που να μειώνεται στο ελάχιστο το τελικό απόβλητο, ώστε να μπορούν εύκολα και αποδοτικά να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν, διαφυλάσσοντας έτσι τους πόρους μέσω της πλήρους αξιοποίησης της υπεραξίας τους.
Στόχος πλέον είναι η διαχείριση των αποβλήτων να μετατραπεί σε βιώσιμη διαχείριση των υλικών για τη διασφάλιση της προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, τη συνετή χρήση των πόρων, τη μετάβαση σε ένα μοντέλο αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων βιώσιμων οικονομικών ευκαιριών και θέσεων εργασίας. Παράλληλα, η μετάβαση προς την κυκλική οικονομία θα αποτελέσει έναν από τους βασικότερους πυλώνες για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, κυρίως μέσω της αποσύνδεσης της οικονομικής μεγέθυνσης από τη χρήση των πόρων.
Η στροφή αυτή αποτυπώθηκε τόσο σε επίπεδο πολιτικών (Πρώτο και Δεύτερο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Στρατηγική για τις Πλαστικές Ύλες), όσο και σε επίπεδο νομοθεσίας (Οδηγίες «πακέτου κυκλικής οικονομίας», Οδηγία για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης, Οδηγία για τη διαχείριση αποβλήτων πλοίων).
Ειδικά όσον αφορά στις Οδηγίες του «πακέτου κυκλικής οικονομίας» εισάγονται νέες ρυθμίσεις και αλλαγές, τις οποίες τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο μέχρι τις 5 Ιουλίου 2020, οι σημαντικότερες των οποίων αφορούν:
Οριζόντια νομοθεσία περί αποβλήτων (Οδηγία (ΕΕ) 2018/851)
Τροποποιείται η Οδηγία - πλαίσιο 2008/98/ΕΚ με στόχο τη θεσμοθέτηση εργαλείων, αλλά και υποχρεώσεων που θα διευκολύνουν τη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, με εξειδίκευση της εφαρμογής της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού, ενίσχυση της χωριστής συλλογής και καθορισμό φιλόδοξων ποσοτικών στόχων, σύμφωνα με τους οποίους η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων αυξάνονται τουλάχιστον σε ποσοστό 65 % κατά βάρος μέχρι το 2035, με ενδιάμεσους στόχους για το 2025 και το 2030. Αναγνωρίζεται ρητά η δυσκολία επίτευξης των στόχων αυτών για ορισμένα κράτη μέλη (στα οποία περιλαμβάνεται και η Ελλάδα), κυρίως λόγω ανεπαρκειών στις αναγκαίες υποδομές διαχείρισης αποβλήτων (σημείο 5 του Προοιμίου της Οδηγίας) και δίδεται η δυνατότητα αναβολής μέχρι πέντε έτη στην επίτευξη των στόχων υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.
Υγειονομική Ταφή (Οδηγία (ΕΕ) 2018/850)
Τροποποιείται η Οδηγία 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή, με εισαγωγή νέων ρυθμίσεων και στόχων, όπου μεταξύ άλλων τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διασφαλίσουν τη μείωση έως το 2035 της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10 % ή λιγότερο της συνολικής ποσότητας των αστικών αποβλήτων που παράγονται (κατά βάρος), με δυνατότητα αναβολής και παρεκκλίσεων υπό όρους.
'Ολες οι βασικές διατάξεις των τεσσάρων Οδηγιών του «πακέτου κυκλικής οικονομίας» καθώς και της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον παρουσιάζονται και αναλύονται στο Παράρτημα Ι του παρόντος ΕΣΔΑ.
Τέλος, επισημαίνεται ότι τα σημαντι κότερα στοιχεία και διατάξεις των ανωτέρω Οδηγιών - πλην της θέσπισης των ποσοτικών στόχων - έχουν ήδη ληφθεί υπόψη κατά την υιοθέτηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία(Δεκέμβριος 2018). Ειδικότερα, η Εθνική Στρατηγική παρουσιάζει τον τρόπο ένταξης της κυκλικής οικονομίας στο εθνικό παραγωγικό σύστημα, επεξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η κυκλική οικονομία αποτελεί μια ευκαιρία για τη χώρα για περιβαλλοντική αναβάθμιση, εξοικονόμηση πόρων, προσέλκυση βιώσιμων επενδύσεων και θέσεων εργασίας και για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας της χώρας.
Προς την κατεύθυνση αυτής της μετάβασης, η Εθνική Στρατηγική καθορίζει τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα υποστηρίξουν οικονομικά το εγχείρημα αυτό, προσδιορίζει τις αλλαγές στο νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο, εντοπίζοντας παράλληλα τα υφιστάμενα γραφειοκρατικά και διαδικαστικά εμπόδια, καθώς και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την άρση τους. Καθορίζονται επίσης τα μέτρα για την διασύνδεση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας με την τεχνολογική καινοτομία και ανάπτυξη, ενώ εισάγονται κατευθύνσεις για τη συνολική βελτίωση της διακυβέρνησης και για την επιτάχυνση των διαδικασιών. Η Στρατηγική αποτυπώνει επίσης την απαραίτητη σύνδεση με το εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο, καταγράφει τις ήδη αναληφθείσες δράσεις σε επίπεδο υπουργείων και θέτει τους άξονες πολιτικής για τη μετάβαση της χώρας στην κυκλική οικονομία, οι οποίες στηρίζονται σε τρεις βασικούς πυλώνες που περιλαμβάνουν:

• Τη Βιώσιμη Διαχείριση των πόρων,
• Την ενίσχυση της Κυκλικής Οικονομίας και Επιχειρηματικότητας και
• Την Κυκλική Κατανάλωση.

Τέλος, η Εθνική Στρατηγική και το περιεχόμενο σε αυτήν Εθνικό Σχέδιο Δράσης προσδιορίζουν τις απαραίτητες δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν, τους φορείς επίσπευσης και υλοποίησης, καθώς και το σχετικό χρονοδιάγραμμα.
Επισημαίνεται ότι το Εθνικό Συμβούλιο για την Κυκλική Οικονομία, στο οποίο μετέχουν και οι παραγωγικοί φορείς, καθώς και η Διυπουργική Επιτροπή Κυκλικής Οικονομίας συνεδριάζουν τακτικά και αξιολογούν την πρόοδο υλοποίησης και τις ανάγκες εμπλουτισμού και τροποποιήσεων. Προς την κατεύθυνση αυτή, τόσο το Εθνικό Συμβούλιο, όσο και η Διυπουργική Επιτροπή, θα προχωρήσουν εντός του 2020 στην αναθεώρηση της Εθνικής Στρατηγικής, ώστε αυτή να εμπλουτιστεί με όλη τη νέα νομοθεσία της ΕΕ (όπως την Οδηγία πλαστικών μιας χρήσης και τους ποσοτικούς στόχους Οδηγιών κυκλικής οικονομίας) και πολιτική (Δεύτερο Σχέδιο Δράσης προς μια Κυκλική Οικονομία της Επιτροπής).
Το παρόν ΕΣΔΑ καταρτίστηκε σε απόλυτη συμμόρφωση με τη σχετική εθνική νομοθεσία για τη διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και με τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ (εναρμονισμένη και υπό εναρμόνιση), με ιδιαίτερη έμφαση στις ακόλουθες πολιτικές και Οδηγίες:
Πολιτικές, Στρατηγικές και Σχέδια Δράσης

• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Το Κλείσιμο του Κύκλου - 'Ενα σχέδιο δράσης της ΕΕ για την Κυκλική Οικονομία (COM (2015) 614 final).
• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Σχετικά με το πλαίσιο παρακολούθησης για την κυκλική οικονομία (COM (2018) 29 final).
• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Ο ρόλος της παραγωγής ενέργειας από απόβλητα στην κυκλική οικονομία (COM(2017)34 final)
• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Πλαστικές Ύλες σε μια Κυκλική Οικονομία (COM (2018) 28 final).
• Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - σχετικά με την υλοποίηση του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία (COM (2019) 190 final).
• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (COM (2019) 640 final).
• Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Ένα νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την Κυκλική Οικονομία. Για μια πιο καθαρή και πιο ανταγωνιστική Ευρώπη (COM (2020) 98 final).

Λοιπές Οδηγίες και Αποφάσεις

• Οδηγία (ΕΕ) 2018/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση των οδηγιών 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και 2012/19/ΕΕ σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.
• Οδηγία (ΕΕ) 2018/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας.
• Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
• Οδηγία (ΕΕ) 2019/883 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, σχετικά με τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής για την παράδοση αποβλήτων από πλοία, για την τροποποίηση της οδηγίας 2010/65/ΕΕ και την κατάργηση της οδηγίας 2000/59/ΕΚ.
• Απόφαση (ΕΕ) 2018/853 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1257/2013 και των οδηγιών 94/63/ΕΚ και 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και των οδηγιών 86/278/ΕΟΚ και 87/217/ΕΟΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τους διαδικαστικούς κανόνες στον τομέα των περιβαλλοντικών εκθέσεων, καθώς και για την κατάργηση της οδηγίας 91/692/ΕΟΚ του Συμβουλίου.

'Οπως αναφέρθηκε ήδη, οι διαδικασίες για την υιοθέτηση των απαραίτητων νομοθετικών μέτρων για τη μεταφορά όλων των ανωτέρω Οδηγιών βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πλήρη εξέλιξη, η δε μεταφορά τους στο εθνικό δίκαιο προγραμματίζεται να λάβει χώρα εντός των προθεσμιών εναρμόνισης που ορίζει η κάθε επιμέρους Οδηγία.
Τέλος, το παρόν ΕΣΔΑ λαμβάνει υπόψη του τα αποτελέσματα και συμπεράσματα των ακόλουθων εκθέσεων και έργων:

• Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης έγκαιρης προειδοποίησης για τα κράτη μέλη που κινδυνεύουν να μην επιτύχουν τον στόχο για την προετοιμασία των αστικών αποβλήτων για επαναχρησιμοποίηση/ανακύκλωση (SWD (2018) 418 final).
• Τα συμπεράσματα του Οδικού Χάρτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα στον τομέα της Διαχείρισης των Αποβλήτων - European Commission - Roadmap for Greece «Support to Member States in improving waste management based on assessment of Member States' performance» (070307/2011/606502/SER/C2).
• Τα προσωρινά αποτελέσματα και συμπεράσματα του έργου με τίτλο «Τεχνική υποστήριξη για την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων της Ελλάδας» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μέσω του προγράμματος στήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (SRSP) και συγχρηματοδοτείται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας της Γερμανίας (BMU) και υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και τη Γερμανική Διεθνή Συνεργασία, GIZ, σε συνεργασία με την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSS) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
   

1.4.1. Η πρόκληση για τη Μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία
Το παρόν ΕΣΔΑ αποτελεί, πέραν της νομικής υποχρέωσης, έναν κρίσιμο εθνικό οδικό χάρτη για τη μετάβαση από το υφιστάμενο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων σε μια σύγχρονη, αποδοτική, φιλική προς το περιβάλλον και ανταγωνιστική κυκλική οικονομία μέχρι το 2030. Μια κυκλική οικονομία που θα διαρρηγνύει οριστικά την υφιστάμενη μη βιώσιμη αλυσίδα του γραμμικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, θα σέβεται και θα αναδεικνύει τον σπάνιο εθνικό φυσικό πλούτο, θα μειώνει την ένταση της χρήσης των πόρων και την παραγωγή αποβλήτων, θα συνεισφέρει στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και θα διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Για τη μετάβαση αυτή, απαιτείται μία ολοκληρωμένη και συντεταγμένη μεταστροφή, από το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης σε μια αειφόρο και ανταγωνιστική κυκλική οικονομία.
1.4.2. Το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης - Πού είμαστε σήμερα, αποκλίσεις από τη στοχοθεσία του προηγουμένου ΕΣΔΑ
Το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης κρίνεται ανεπαρκές και αποτυπώνεται αναλυτικά στη συνέχεια στα πλαίσια της ουσιαστικής αξιολόγησης του υφιστάμενου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων.
Τα βασικότερα προβλήματα και οι κύριες ανεπάρκειες που αναδεικνύουν τις παθογένειες του υφιστάμενου καθεστώτος διαχείρισης αποβλήτων, ανά κατηγορία αποβλήτων, παρουσιάζονται στη συνέχεια. Σημειώνεται ότι τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα, αποτυπώνονται ανάγλυφα και στην Έκθεση Έγκαιρης Προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SWD (2018) 418 final / 24.09.2018) για τα κράτη μέλη που κινδυνεύουν να μην επιτύχουν το στόχο για την προετοιμασία των αστικών αποβλήτων για επαναχρησιμοποίηση/ ανακύκλωση.
Αστικά Στερεά Απόβλητα

• Τα ποσοστά ανακύκλωσης με προδιαλογή και ανάκτησης του συνόλου των ΑΣΑ βρίσκονται σχεδόν καθηλωμένα στο 16,5% και 21,6% αντίστοιχα (στοιχεία 2018), απέχοντας σημαντικά από τους αντίστοιχους στόχους που είχε θέσει το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 (50% και 74% αντίστοιχα).
• Σε πλήρη αντίθεση με την πυραμίδα ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, η υγειονομική ταφή αποτελεί στη χώρα σταθερά την κυρίαρχη επιλογή διαχείρισης. Το ποσοστό διάθεσης αποβλήτων σε ΧΥΤΑ κινείται μόνιμα κοντά στο 80% (78,4% των παραγόμενων ΑΣΑ για το 2018) απέχει πάρα πολύ από τον ελάχιστο στόχο του 26% που είχε τεθεί στο υφιστάμενο ΕΣΔΑ για το έτος 2020 και ακόμα περισσότερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ που είναι 22,6% της παραγωγής ΑΣΑ.
• Παρουσιάζεται έλλειψη των απαιτούμενων σύγχρονων και ολοκληρωμένων υποδομών και μονάδων διαχείρισης, λόγω καθυστερήσεων στις διαδικασίες ή/ και τοπικών αντιδράσεων.
• Συνεχίζεται η ύπαρξη ή/και λειτουργία χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ), παρά την Απόφαση του ΔΕΕ (Υπόθεση C-378/13), με την οποία επεβλήθη κατ'αποκοπήν πρόστιμο, αλλά και εξαμηνιαία χρηματική ποινή εξαρτώμενη από τον αριθμό των λειτουργούντων και μη αποκατασταθέντων ΧΑΔΑ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από την ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν στη χώρα 52 περιπτώσεις ΧΑΔΑ για στους οποίους συντρέχουν λόγοι επιβολής προστίμου. Από αυτούς 8 είναι ενεργοί και μη αποκατεστημένοι ΧΑΔΑ, 24 μη αποκατεστημένοι ΧΑΔΑ, και άλλοι 20 ΧΑΔΑ που έχουν αποκατασταθεί, αλλά για τους οποίους η ΕΕ δεν έχει αποδεχθεί την παύση λειτουργίας, λόγω της μη λειτουργίας νόμιμης υποδομής διαχείρισης των αποβλήτων των Δήμων που φιλοξενούν τους εν λόγω ΧΑΔΑ. Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία του ΥΠΕΝ έχουν αποκατασταθεί 3 ΧΑΔΑ και έχει παύσει να λειτουργεί και αποκατασταθεί 1 ΧΑΔΑ. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει καταρτίσει ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό σχέδιο δράσης για το κλείσιμο και την αποκατάσταση όλων των ΧΑΔΑ που απομένουν (Παράρτημα VIII).
• Ειδικότερα και σε ότι αφορά την επεξεργασία αποβλήτων πριν την υγειονομική ταφή, αναφέρεται ότι έχουν τεθεί σταδιακά σε λειτουργία από το 2017 μέχρι σήμερα η ΜΕΑ Κοζάνης (στη Δ. Μακεδονία), η ΜΕΑ Ηπείρου και η ΜΕΑ Σερρών, οι οποίες περιλαμβάνουν και ρεύμα επεξεργασίας βιοαποβλήτων, ενώ από προηγούμενα έτη λειτουργούν ήδη το ΕΜΑΚ Α. Λιοσίων, η Μονάδα προεπεξεργασίας αποβλήτων Ηρακλείου, το ΕΜΑΚ Χανίων και η Μονάδα προεπεξεργασίας αποβλήτων Κεφαλλονιάς. Τα αποτελέσματα της διαχείρισης, όπως έχουν αποτυπωθεί στα στοιχεία του 2018, βαίνουν βελτιούμενα σήμερα με τη λειτουργία των νέων μονάδων, χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός της μεγάλης απόκλισης από τους υφιστάμενους στόχους και την ανάγκη νέων υποδομών.
• Οι ποσότητες βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγήθηκαν σε ΧΥΤΑ ξεπερνούν κατά σχεδόν 2 εκατομμύρια τόνους τη μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα που ορίζει η νομοθεσία και το προηγούμενο ΕΣΔΑ. Συγκεκριμένα, κατά το έτος 2018, 2.771.773 τόνοι ΒΑΑ κατέληξαν σε ΧΥΤΑ, έναντι μέγιστης επιτρεπόμενης ποσότητας 910.000 τόνων ΒΑΑ.
• Ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (ΒΑ) του ν. 4042/2012 για το 2020 ήτοι 10% των παραγόμενων ΒΑ δεν έχει επιτευχθεί (5,7% για το 2018), λόγω απουσίας μέχρι πρότινος ολοκληρωμένου σχεδιασμού και δικτύου υποδομών, ενώ απέχει πάρα πολύ από τον στόχο που είχε θέσει το υφιστάμενο ΕΣΔΑ (40% της παραγόμενης ποσότητας ΒΑ για το 2020).
• Η επίδοση ανακύκλωσης για χαρτί, γυαλί, μέταλλο, πλαστικό (31% ήτοι 759.620 t των παραγόμενων ΑΥ το 2018, με βάση τη μέθοδο 2 της Απόφασης 2011/753/ΕΚ,L 310), παρά το γεγονός ότι εμφανίζει διαχρονική αύξηση, απέχει ακόμη πάρα πολύ από τον στόχο του 2020 (50% σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ και 75% βάσει της στόχευσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ).
• Αναφορικά με τη χωριστή συλλογή αποβλήτων από χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο, κυρίαρχη προσέγγιση αποτελεί η συλλογή όλων των ανακυκλώσιμων συσκευασιών των υλικών αυτών σε έναν κοινό κάδο, η παρουσία ειδικών κωδωνών για γυαλί σε εστιασμένα σημεία, καθώς και η σποραδική παρουσία ειδικών κάδων για χαρτί. Η διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο) ανέρχεται σε 30,8% ήτοι 752.620t των παραγόμενων Ανακυκλώσιμων Υλικών, που απέχει ακόμη πάρα πολύ από τον στόχο 65% του υφιστάμενου ΕΣΔΑ για το 2020.
• Όσον αφορά στα Απόβλητα Συσκευασίας (ΑΣ) και ειδικότερα ως προς την ανακύκλωση των επιμέρους υλικών ΑΣ, έχουν επιτευχθεί μερικώς οι στόχοι της ΚΥΑ 9268/469/2007 με εξαίρεση το γυαλί, ενώ διαφαίνεται ότι οι στόχοι σχεδιασμού του ΕΣΔΑ για το 2020 δύναται να επιτευχθούν για τις χάρτινες και τις μεταλλικές συσκευασίες.
• Ο στόχος ανακύκλωσης και ανάκτησης της ΚΥΑ 9268/469/2007 (55% και 60% κ.β αντίστοιχα) για το σύνολο των Αποβλήτων Συσκευασίας έχει επιτευχθεί, ενώ ο αντίστοιχος στόχος ανακύκλωσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ για το 2020 (80,2% κ.β των ΑΣ) διαφαίνεται ότι δεν θα επιτευχθεί (64,4% κ.β. το 2018).
• Το ποσοστό συλλογής των φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών (33,6% για το 2018) δεν έχει καλύψει τον στόχο του 45% της κυα41624/2057/Ε103/2010 (Β' 1625) .
• Ο στόχος συλλογής ΑΗΗΕ για το 2018 έχει πρακτικά επιτευχθεί (υπολείπεται μόλις 0,4% για την επίτευξη του στόχου του 45%). Δεδομένου όμως ότι ο αντίστοιχος στόχος για το 2020 είναι αρκετά υψηλότερος, διαφαίνεται αδυναμία επίτευξης.
• Ο στόχος ανάκτησης ανά κατηγορία ΑΗΗΕ καθώς και ο στόχος ανακύκλωσης και προετοιμασίας ανά κατηγορία ΑΗΗΕ έχουν επιτευχθεί.
• Αναφορικά με τις Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ) που εμπεριέχονται στο ρεύμα των ΑΣΑ, όπως καθαριστικά, υλικά απολύμανσης, μπαταρίες, λαμπτήρες, εντομοαπωθητικά, μελάνια, οργανωμένη διαχείριση μέσω ΣΕΔ γίνεται μόνο για τους λαμπτήρες φθορισμού και τις μπαταρίες, όμως όχι για τα υπόλοιπα υλικά.
• Τέλος επισημαίνεται η έλλειψη ολοκληρωμένης και συστηματικής καμπάνιας ευαισθητοποίησης του πληθυσμού που είχε ως αποτέλεσμα την ελλιπή ενημέρωση και την επαγόμενη μη ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση. Όμως χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πολιτών η επίτευξη των στόχων χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης κρίνεται μη επιτεύξιμη.

'Όπως αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα της διαχείρισης που παρουσιάζονται συνοπτικά ανωτέρω, υπάρχει υστέρηση σε επίπεδο απαιτούμενων υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Ταυτόχρονα δεν λείπουν και οι περιπτώσεις πλημμελούς λειτουργίας ΧΥΤΥ. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί, ότι υπάρχουν και περιοχές που καλύπτονται μεν από ΧΥΤΑ/ ΧΥΤΥ, οι οποίοι όμως έχουν φτάσει στα όρια κορεσμού τους, μερικοί μάλιστα από τους οποίους καλύπτουν μεγάλες πληθυσμιακές ενότητες (όπως Αττική, Αχάία), με αποτέλεσμα να καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για επέκτασή τους, όπου είναι εφικτή, ή για εξεύρεση νέων χώρων δημιουργίας ΧΥΤΑ/ ΧΥΤΥ και η έγκαιρη ωρίμαση και υλοποίησή τους. Κατά τα λοιπά, μεγάλο μέρος των απαιτούμενων υποδομών που θα έπρεπε να έχουν ήδη ολοκληρωθεί είναι ακόμα υπό κατασκευή ή σε επίπεδο σχεδιασμού. Αποτέλεσμα των καθυστερήσεων αυτών είναι η χώρα να υλοποιεί έργα υποδομών διαχείρισης τα οποία ανταποκρίνονται στα δεδομένα της εποχής που σχεδιάστηκαν και όχι στις ανάγκες που διαμορφώνονται από τις διεθνείς τάσεις και τη νομοθεσία (ιδίως η πρόσφατη αναθεώρηση ευρωπαϊκών οδηγιών για τα απόβλητα - θεαματική αύξηση των στόχων, ο στόχος περιορισμού της ταφής στο 10% , η αλλαγή των κανόνων χρηματοδότησης από τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ).
Ως εξόχως σημαντικές καταγράφονται οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των απαιτούμενων υποδομών ΔΣΑ για την Αττική, η οποία έχει και την μεγαλύτερη συνεισφορά στην παραγωγή ΑΣΑ της χώρας, καθώς δεν είχε σημειωθεί καμιά ουσιαστική πρόοδος τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2019. Πλέον υπάρχει σχεδιασμός για τη συγκεκριμένη Περιφέρεια που προβλέπει την ολοκλήρωση των απαραίτητων υποδομών μέχρι το έτος 2025. Επίσης ως εξαιρετικά αρνητικό αξιολογείται, ότι ακόμη υπάρχουν περιοχές που δεν εξυπηρετούνται από ΧΥΤΑ, διαθέτοντας τα απόβλητά τους σε ΧΑΔΑ, για τους οποίους όμως πλέον ακολουθείται σχέδιο παύσης λειτουργίας τους και αποκατάστασής τους.
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μία δυναμική ώθηση στην πορεία υλοποίησης των προβλεπόμενων, από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, υποδομών. Η υφιστάμενη κατάσταση και η πορεία εξέλιξης των υποδομών, αναφέρεται στο Παράρτημα III.
Υπόλοιπες κατηγορίες αποβλήτων
Ιλύες αστικού τύπου

• Οι ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης (95% κ.β.) και διάθεσης (5% κ.β) της παραγόμενης ιλύος που είχαν τεθεί από το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 δεν έχουν επιτευχθεί προς το παρόν. Ειδικότερα σε ότι αφορά το ποσοστό ανάκτησης (ήτοι για χρήση ιλύος επ' ωφελεία της γεωργίας ή για ανάκτηση ενέργειας) υπολείπεται κατά 23,2% του στόχου του υφιστάμενου ΕΣΔΑ.

Βιομηχανικά (επικίνδυνα και μη επικίνδυνα)

• Η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων αποβλήτων (ΒΕΑ, ΒΜΕΑ). Για την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου εργαλείου απαιτούνται βελτιώσεις που αφορούν μεταξύ άλλων στον τρόπο καταγραφής των διαχειριζόμενων ποσοτήτων όχι μόνο ανά ΕΚΑ αλλά και ανά πηγή προέλευσης.
• Δεν έχει εξασφαλιστεί η επάρκεια σε εγχώριες εγκαταστάσεις διάθεσης/ αξιοποίησης με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η προσωρινή αποθήκευση και η δαπανηρή εξαγωγή ποσοτήτων επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων μέσω διασυνοριακών μεταφορών. Για το συγκεκριμένο ζήτημα υπάρχει καταδικαστική απόφαση από το ΔΕΕ και η χώρα καταβάλει πρόστιμο. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη υποδομών διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων.
• Πρόστιμο καταβάλλεται επίσης και για τη μη ολοκλήρωση της διαχείρισης/απομάκρυνσης των ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων. Προς το παρόν έχει συνολικά απομακρυνθεί, κυρίως μέσω διασυνοριακών μεταφορών, περίπου το 47% των ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων της Ελλάδας.
• Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη αποκατάσταση των ρυπασμένων τοποθεσιών με επικίνδυνα ή μη απόβλητα.

Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα

• Το μεγαλύτερο μέρος από τις καθημερινά παραγόμενες ποσότητες γεωργικών αποβλήτων παραμένει ανεκμετάλλευτο, εξαιτίας της έλλειψης συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου και αποτελεσματικής παρακολούθησης από τις αρμόδιες αρχές, προκαλώντας τοπικά σημαντική ρύπανση.
• Για τα κτηνοτροφικά απόβλητα δεν έχουν θεσμοθετηθεί ποσοτικοί στόχοι.
• Δεν αξιοποιείται στον βαθμό που είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό η βιομάζα του αγροκτηνοτροφικού τομέα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΑΠΕ (2018), το 2017, η εγκατεστημένη ισχύς 22 αγροκτηνοτροφικών μονάδων βιομάζας ήταν μόλις 14,07 MWe.
• Η συνήθης γεωργική πρακτική έως σήμερα, για τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών και τα πλαστικά της γεωργίας πλην μεμονωμένων εξαιρέσεων, είναι η καύση στον τόπο εφαρμογής, μαζί με τα γεωργικά υπολείμματα, κατά την οποία εκπέμπονται σημαντικές ποσότητες καπνού και σκόνης καθώς και οξειδίων του αζώτου (NOX), μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και υδρογονανθράκων.

Λοιπά επικίνδυνα απόβλητα

•  Η διαχείριση των αμιαντούχων αποβλήτων εξακολουθεί να γίνεται με εξαγωγή τους εκτός Ελλάδος.

ΑΕΚΚ

• Δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η πλήρης κάλυψη της ελληνικής επικράτειας με ΣΕΔ. Οι περιοχές της χώρας που ακόμα δεν έχουν καλυφθεί είναι:

-    η ΠΕ Κιλκίς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας
-    η ΠΕ Γρεβενών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
-    όλες οι ΠΕ της Περιφέρειας Ηπείρου πλην της ΠΕ Ιωαννίνων
-    οι ΠΕ Καρδίτσας και Τρικάλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας
-    οι ΠΕ Φθιώτιδας και Ευρυτανίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας
-    οι ΠΕ Ιθάκης και Λευκάδας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
-    η ΠΕ Ηλείας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας
- οι ΠΕ Αργολίδας, Αρκαδίας και Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου - τα Δωδεκάνησα και ένα τμήμα των Κυκλάδων της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου - η ΠΕ Ρεθύμνου της Περιφέρειας Κρήτης
Λοιπά Ρεύματα αποβλήτων που εμπίπτουν στην εναλλακτική διαχείριση

• Απόβλητα (Λιπαντικών) Ελαίων (ΑΕ): Έχει επιτευχθεί ο στόχος συλλογής που τίθεται από την εθνική νομοθεσία (πδ 82/2004, Α' 64), όμως υπολείπεται ακόμα σε σχέση με τον στόχο του υφιστάμενου ΕΣΔΑ. Ο στόχος αναγέννησης, τόσο του πδ όσο και του υφιστάμενου ΕΣΔΑ έχει επιτευχθεί.
• Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ): Τόσο ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης όσο και ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης έχουν επιτευχθεί.
• Απόβλητα Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας (ΑΣΟΒ): Δεν έχει επιτευχθεί ακόμα ο στόχος συλλογής του συνόλου (100%) των αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος. Το 2018 τα επίπεδα συλλογής ήταν στο 75,1% της παραγόμενης ποσότητας. Ωστόσο, ο στόχος ελάχιστης απόδοσης ανακύκλωσης των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης συσσωρευτών Pb-οξέος της χώρας, σύμφωνα με την κυα41624.2057.Ε103/2010, έχει επιτευχθεί.
• Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ): Ο στόχος χωριστής συλλογής των 4kg/κάτοικο ανά έτος, έχει επιτευχθεί. Λαμβάνοντας υπόφη ότι ο αντίστοιχος στόχος από το 2019 και έπειτα θα είναι 65% του μέσου ετήσιου βάρους των ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά την προηγούμενη 3ετία ή εναλλακτικά το 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται κατά βάρος, διαφαίνεται ότι αυτός ο στόχος δεν θα επιτευχθεί έως το 2020. Οι στόχοι ανάκτησης και ανακύκλωσης / προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ως ποσοστό επί των συλλεγέντων αποβλήτων έχουν επιτευχθεί.
• Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ): Οι στόχοι του πδ 109/2004 (Α' 75) για τα ελαστικά που διαχειρίζεται το υφιστάμενο ΣΕΔ έχουν επιτευχθεί.

Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ)

• Παρατηρείται υφηλός ρυθμός παραγωγής που επηρεάζεται σαφώς από τους υφηλούς ρυθμούς των μεγάλων μονάδων κυρίως της 1ης ΥΠΕ Αττικής.
• Οι περισσότερες ΥΜ στη χώρα παραδίδουν τα ΕΑΑΜ προς αποστείρωση, με εξαίρεση την 1η και 2η ΥΠΕ όπου τα ΕΑΑΜ οδηγούνται κυρίως προς αποτέφρωση.
• Παρατηρείται υφηλή συμμόρφωση των Υγειονομικών Μονάδων (δημόσιων και ιδιωτικών) σχετικά με την κατάρτιση Εσωτερικών Κανονισμών Διαχείρισης Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων.
• Εξακολουθούν να διαπιστώνονται προβλήματα στη διαχείριση εντός των ΥΜ (χωριστή συλλογή στο σημείο παραγωγής, κατάλληλη μεταφορά και αποθήκευση εντός της μονάδας), αν και έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση και συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.
• Ουσιαστικά δεν υφίσταται διαχείριση των αποβλήτων μικρών μονάδων και ιατρείων.

1.4.3. Κύριοι στόχοι για το 2030 - Πού θέλουμε να πάμε
Για τη μετάβαση από την υπάρχουσα κατάσταση και το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης σε ένα κυκλικό μοντέλο απαιτείται η θέσπιση φιλόδοξων αλλά και ρεαλιστικών στόχων, σε συμμόρφωση με την αντίστοιχη νομοθεσία της ΕΕ, τόσο για τα απόβλητα συνολικά, όσο και για τα επιμέρους σημαντικότερα ειδικά ρεύματα.
Οι κυριότεροι στόχοι του παρόντος ΕΣΔΑ μέχρι το 2030 έχουν ως εξής:
Διαχείριση ΑΣΑ
Η διαχείριση των ΑΣΑ θα γίνεται με βάση τους ακόλουθους άξονες:
(α) Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων
(β) Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των παραγόμενων ΑΣΑ τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κατά βάρος μέχρι το 2025 και 60% κατά βάρος μέχρι το 2030.
(γ) Χαμηλά ποσοστά ταφής, κάτω του 10%, μέχρι το 2030.
(δ) Επεξεργασία των υπολειπόμενων σύμμεικτων αποβλήτων σε σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ). Στις μονάδες αυτές τηρείται η ιεράρχηση των αποβλήτων και στόχος είναι αφενός η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών, η ενδεχόμενη ανάκτηση ενέργειας μέσω της αναερόβιας χώνευσης, και εν τέλει η δραστική μείωση του υπολείμματος προς διάθεση σε ΧΥΤ με την παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου ή/και την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων σε άλλες μονάδες. Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι το 2030, το σύνολο των μονάδων για τις οποίες κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό, δύνανται να παράγουν και δευτερογενές καύσιμο, εφόσον είναι σε συμφωνία με τους στόχους των οικείων ΠΕΣΔΑ.
Συνεπώς προβλέπεται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και σύγχρονου δικτύου υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, στη βάση των αρχών της εγγύτητας και της αυτάρκειας, με χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για την επίτευξη υψηλών ποσοστών ανάκτησης και ανακύκλωσης, μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής απορρόφησης όλων των διαθέσιμων πόρων του τρέχοντος χρηματοδοτικού πλαισίου 2014-2020, καθώς και μέσω της αξιοποίησης των πόρων του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου 2021-2027 σε στοχευμένες επιλέξιμες δράσεις και υποδομές που θα διασφαλίσουν τη μετάβαση σε μια αειφόρο και κυκλική οικονομία (βλ. Κεφ. 2.1.5).
(ε) Δημιουργία δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης από υπολείμματα επεξεργασίας αποβλήτων ή/και από εναλλακτικά καύσιμα. Οι μονάδες αυτές μπορεί να είναι κεντρικές μονάδες για όλη τη χώρα (ενδεικτικά τουλάχιστον 3-4 μονάδες), χωρίς όμως να αποκλείεται αυτό να γίνεται καθετοποιημένα και εντός των ίδιων των ΜΕΑ, εφόσον αυτό κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό και προκριθεί από τα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και τους οικείους ΦΟΔΣΑ. Σύμφωνα με αυτόν τον άξονα, προβλέπεται η ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών (απορριματογενών) καυσίμων και του υπολείμματος (σε πλήρη συμφωνία με τις αντίστοιχες απαιτήσεις της Ε.Ε. για ενεργειακή αξιοποίηση, το ευρωπαϊκό πλαίσιο ταξινόμησης για τις βιώσιμες επενδύσεις και την κυκλική οικονομία), ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η ταφή των υπολειμμάτων. Επίσης, βάσει βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών τα εναλλακτικά καύσιμα μπορούν να αξιοποιούνται στην ενεργοβόρο βιομηχανία, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα.
Πρώτιστη προτεραιότητα παραμένει η παύση λειτουργίας και η αποκατάσταση όλων των υφιστάμενων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) μέχρι το 2022. Προς την κατεύθυνση αυτή η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει αναπτύξει ολοκληρωμένο σχεδίασμά κλεισίματος και αποκατάστασης των ΧΑΔΑ ούτως ώστε το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης διάθεσης να έχει εξαλειφθεί μέχρι τις αρχές του 2021 και η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ να έχει ολοκληρωθεί το 2022.
Οσον αφορά το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων, καταρχάς σημειώνεται ότι αυτό είναι φαινομενικά χαμηλό αν δεν υπάρχει αυξημένη φιλικά περιβαλλοντική διαχείριση π.χ. είναι χαμηλό όταν γίνεται μόνο ταφή αποβλήτων. Επισημαίνεται όμως ότι αυτό αφορά μόνο το άμεσο κόστος ενώ το συνολικό κόστος διαχείρισης είναι πολύ μεγαλύτερο αν συνυπολογιστούν και τα έμμεσα κόστη, όπως η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, η ανάσχεση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, η καταβολή προστίμων κ.ά. Παραμένοντας όμως στο άμεσο κόστος η επιλογή η χώρα να περάσει σε μια αναβαθμισμένη διαχείριση αστικών αποβλήτων με έμφαση στην ανακύκλωση, στην ανάκτηση από ΜΕΑ και ΜΕΒΑ και στην παραγωγή ενέργειας, απαιτεί ανάπτυξη εκτεταμένων δικτύων ΔσΠ, χωριστής συλλογής, μεταφοράς και υποδομών και έχει σαφώς υψηλότερο κόστος συνολικά. Ομως κατ' αρχάς ένα μέρος της αύξησης του κόστους συλλογής λόγω των δικτύων χωριστής συλλογής καλύπτεται από μείωση του κόστους συλλογής συμμείκτων υπολειμματικών ΑΣΑ, των οποίων οι ποσότητες θα μειωθούν αισθητά. Επίσης, η ξεχωριστή διαλογή στην πηγή των ανακυκλώσιμων υλικών, έχει κόστος διαχείρισης που σε έναν βαθμό το αναλαμβάνουν οι παραγωγοί, όπου υπάρχουν ΣΕΔ με ευθύνη παραγωγών (υλικά συσκευασίας, μπαταρίες, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές). Υπάρχουν ακόμα αρκετοί τομείς που πρέπει και προβλέπεται να εφαρμοστεί η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (πχ. έπιπλα, στρώματα, παιγνίδια - αθλητικό υλικό, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα κ.ά.). Παράλληλα η επεξεργασία των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων, που αποτελούν πάνω από το 40% των ΑΣΑ, έχει αισθητά χαμηλότερο κόστος από αυτή των σύμμεικτων αποβλήτων στις ΜΕΑ, ενώ παράγει και προϊόν υψηλότερης αξίας. Συνεπώς η προσπάθεια για ξεχωριστή συλλογή και επεξεργασία τους, θα μειώσει το τελικό συνολικό κόστος, γεγονός που συνεπάγεται τη μικρότερη συνολική επιβάρυνση του πολίτη. Κατά συνέπεια η μείωση του υψηλότερου, σε σχέση με την ταφή, κόστους διαχείρισης των αποβλήτων ιδίως από τη λειτουργία των νέων ΜΕΑ, περνά μέσα από την ανακύκλωση και την ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Ο δίκαιος δε, επιμερισμός του κόστους διαχείρισης προς τους πολίτες και τους λοιπούς παραγωγούς αποβλήτων, πρέπει να γίνει με καθιέρωση εφαρμογής συστημάτων “πληρώνω όσο πετάω”, εφαρμόζοντας δηλαδή σε μεγαλύτερο βάθος την αρχή “ο ρυπαίνων πληρώνει”.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:
Ελαχιστοποίηση της υγειονομικής ταφής στο 10% μέχρι το 2030
Εφαρμογή στην πράξη της πυραμίδας ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, όπου η υγειονομική ταφή -πάντα και μόνο μετά από κατάλληλη προεπεξεργασία των αποβλήτων -θα αποτελεί την τελευταία επιλογή. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα επιλέγει, όχι μόνο να μη χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων που της παρέχεται από την Οδηγία (ΕΕ) 2018/850 για μετάθεση του στόχου μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που διατίθενται με υγειονομική ταφή κατά μέγιστο στο 10% μέχρι το 2040, αλλά αντιθέτως να υιοθετήσει ένα εξαιρετικά φιλόδοξο αλλά και συγχρόνως ρεαλιστικό εμπροσθοβαρή στόχο, μέσω ενός ολοκληρωμένου και σαφώς οριοθετημένου σχεδιασμού που περιλαμβάνεται στο παρόν ΕΣΔΑ, ώστε το μέγιστο ποσοστό αστικών αποβλήτων που θα καταλήγουν σε υγειονομική ταφή να μην ξεπερνά το 10%κ.β. ήδη από το 2030.
Σημειώνεται, ότι η ιεράρχηση των αποβλήτων αποτελεί εδώ και δεκαετίες μια από τις σημαντικότερες αρχές, η οποία διατυπώνεται και επαναλαμβάνεται σταθερά σε όλες τις Οδηγίες, Κανονισμούς, Αποφάσεις αλλά και στις Στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχει δηλαδή πλέον σαφής ιεράρχηση μεταξύ των μεθόδων διαχείρισης, με σειρά προτεραιότητας, η οποία ορίζεται ως εξής (Άρθρο 4 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ):

• Πρόληψη - Αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων
• Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση
• Ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών συμπεριλαμβανομένης και της κομποστοποίησης
•  Άλλου είδους ανάκτηση όπως π.χ. ανάκτηση ενέργειας
• Διάθεση των υπολειμμάτων με υγειονομική ταφή.

Η ιεράρχηση αυτή αποτυπώνεται και στην σχετική πυραμίδα ιεράρχησης, που παρατίθεται κατωτέρω:

Στη χώρα μας ωστόσο, παρατηρείται η συστηματική καταστρατήγηση αυτής της ιεράρχησης, με την ταφή να εξακολουθεί να αποτελεί - την κυρίαρχη επιλογή διαχείρισης, με τα ποσοστά της ακόμα και σήμερα να πλησιάζουν το 80%. Αυτή η πλήρης αναστροφή της πυραμίδας ιεράρχησης στην Ελλάδα είναι απόλυτα συνυφασμένη με τα σημαντικότερα προβλήματα και προκλήσεις που η χώρα διαχρονικά αντιμετωπίζει στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, όπως η ύπαρξη ΧΑΔΑ, η πλημμελής λειτουργία των υφιστάμενων χώρων ταφής, ΧΥΤΑ που βρίσκονται ήδη ή πλησιάζουν σε σημείο κορεσμού, αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες, καθώς και μεγάλες δυσκολίες στη χωροθέτηση νέων ΧΥΤΑ. Όλα τα παραπάνω, έχουν ήδη οδηγήσει μπροστά σε αδιέξοδο τη διαχείριση αποβλήτων σε πολλές περιοχές, ορισμένες εκ των οποίων μάλιστα αφορούν πολύ μεγάλες πληθυσμιακές ενότητες.
Δεν θα έπρεπε κατά συνέπεια να αποτελεί έκπληξη, ότι κορυφαία πολιτική επιλογή του παρόντος ΕΣΔΑ αποτελεί η πλήρης αντιστροφή αυτής της τάσης, μέσω του καθορισμού ενός φιλόδοξου και εμβληματικού στόχου, που θα οδηγήσει το ταχύτερο δυνατόν στον δραστικό περιορισμό της ταφής, στην προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίσης, στην ενίσχυση της ανάκτησης και τελικά στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και στην άρση των προαναφερθέντων αδιεξόδων ως προς τη διάθεση σε ΧΥΤΑ. Μια ακόμα σημαντική επιδίωξη που επιτυγχάνεται μέσω της θέσπισης αυτού του αυστηρότερου στόχου είναι η κατεύθυνση των οικονομικών πόρων, τόσο των εθνικών όσο και των κοινοτικών, στη στήριξη βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης, και όχι η κατασπατάλησή τους σε έργα ταφής, με ούτως ή άλλως πεπερασμένο χρονικό ορίζοντα, που και πάλι δεν θα εξασφάλιζε την αποφυγή αδιεξόδων στην οποία οδηγεί η δυσκολία αποδοχής, χωροθέτησης και δημιουργίας ΧΥΤΑ.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θέσπιση αυτού του αυστηρότερου στόχου είναι απολύτως συμβατή και με τις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/850, η οποία ορίζει ότι μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024 η Επιτροπή θα επανεξετάσει τον στόχο αυτό, με προοπτική - μεταξύ άλλων - την περαιτέρω μείωσή του, εφόσον κριθεί ότι ενδείκνυται.
Βιολογικά απόβλητα: Υποχρεωτική χωριστή συλλογή τους έως 31 Δεκεμβρίου 2022
Με στόχο την εκτροπή από την ταφή, αλλά και την ανακύκλωση και αξιοποίησή τους, το άρθρο 41 του ν. 4042/2012, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 84 του ν. 4685/2020, ορίζει ότι από 31 Δεκεμβρίου 2022 - δηλαδή ένα χρόνο νωρίτερα από τις προβλέψεις της Οδηγίας 2018/851 - τα βιολογικά απόβλητα είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή, είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμιγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων. Συνεπώς καθίσταται υποχρεωτική η χωριστή συλλογή των βιολογικών αποβλήτων από 31 Δεκεμβρίου 2022.
Η θέσπιση του στόχου αυτού έναν χρόνο νωρίτερα από ό,τι προβλέπει το ενωσιακό δίκαιο επιλέχθηκε συνειδητά, γιατί τα βιοαπόβλητα αποτελούν ένα ρεύμα, του οποίου η επιτυχής διαχείριση έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε όλη την υπόλοιπη αλυσίδα της ΔΣΑ. Κατ' αρχάς, πέραν του ότι τα βιοαπόβλητα με βάση την ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ της χώρας είναι το ποσοτικά κυρίαρχο ρεύμα, ταυτόχρονα είναι ένα ρεύμα που για την Ελλάδα είναι σημαντικότερο από ό,τι σε άλλες χώρες της ΕΕ, δεδομένου ότι απαντάται σε ποσοστά μεγαλύτερα από πολλές από αυτές τις χώρες. Επίσης, είναι το ρεύμα με τη μεγαλύτερη υγρασία, άρα η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απομάκρυνσή του από τα ΑΣΑ επιτρέπει την αυξημένη αποτελεσματικότητα των ΜΕΑ σχετικά με τις σημαντικότερες επιδόσεις τους. Παράλληλα, με τη μειωμένη παρουσία των ΒΑ στα ΑΣΑ διευκολύνεται η παραγωγή δευτερογενών καυσίμων, αφού μειώνεται η απαίτηση για ξήρανση. Πέραν όλων των άλλων, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός της αυξημένης σημασίας των ΒΑ για τη χώρα μας, τόσο λόγω των δυσμενέστερων επιπτώσεων που προκαλούνται από τις υψηλότερες θερμοκρασίες του μεσογειακού κλίματος (όπως την ταχύτερη σήψη τους, οσμές), όσο και λόγω της μεγαλύτερης ανάγκης των ελληνικών εδαφών σε καλής ποιότητας compost, λόγω των φτωχότερων χαρακτηριστικών του εδάφους εξαιτίας του κλίματος. Τέλος, τα ΒΑ είναι ένα ρεύμα που παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και από τις τουριστικές ροές, κάτι που τους προσδίδει ακόμα μεγαλύτερη σπουδαιότητα.
Με σκοπό την ταχύτερη δυνατή απόδοση της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων, παρότι το δίκτυο θα αναπτυχθεί ταχέως σε όλους τους ΟΤΑ της χώρας, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους μεγάλους παραγωγούς.
Τα ξεχωριστά συλλεγόμενα βιολογικά απόβλητα θα οδηγούνται κατά βάση σε Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ). Προβλέπεται η ανάπτυξη και λειτουργία ευρύτατου και κατάλληλου δικτύου συλλογής και σύγχρονων μονάδων επεξεργασίας, όπως φαίνεται στο Παράρτημα III. Παράλληλα, για μέρος των χωριστά συλλεγέντων βιοαποβλήτων θα εφαρμόζεται η οικιακή κομποστοποίηση, και για μεγαλύτερους παραγωγούς ή για οικιστικές ενότητες κατ' αντιστοιχία μπορεί να εφαρμόζεται επεξεργασία με Μηχανικούς Κομποστοποιητές. Εναλλακτικές λύσεις διαχείρισής τους, όπως για την δημιουργία ζωοτροφών δεν πρέπει να αποκλείονται, εφόσον αυτό είναι συμβατό με τις σχετικές κανονιστικές διατάξεις. Λόγω όμως του εξαιρετικού χαρακτήρα τέτοιων δράσεων, δεν εξετάζονται περαιτέρω στο παρόν ΕΣΔΑ, χωρίς αυτό να τις καθιστά μη επιτρεπτές.
Παράλληλα προβλέπεται μείωση της σπατάλης τροφίμων με παράλληλο καθορισμό και καταμερισμό αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση, στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές.
Αύξηση της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και της ανακύκλωση των ΑΣΑ τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κ.β. μέχρι το 2025 και 60% κ.β. μέχρι το 2030
Με την εφαρμογή του παρόντος ΕΣΔΑ κρίνεται ως ιδιαίτερα φιλόδοξη και σχετικά δύσκολη η επίτευξη στόχου 55% κ.β. των ΑΣΑ προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσης, το έτος 2025, ενώ είναι περισσότερο εφικτή η επίτευξη κατά αντιστοιχία 60% κ.β. το έτος 2030, όπως έχουν τεθεί από την οδηγία ΕΕ 2018/851.Παρά ταύτα στο παρόν ΕΣΔΑ για το έτος 2025 δεν γίνεται χρήση της δυνατότητας χρονικής αναβολής του στόχου έως και κατά 5 έτη, αλλά επιλέγεται συνειδητά η υιοθέτηση του στόχου στο ποσοστό 55% μέχρι το 2025, ώστε η χώρα αφενός να επιταχύνει τις προσπάθειές της προς την κατεύθυνση αυτή και αφετέρου να ισχυροποιήσει την εμπρόθεσμη επίτευξη του στόχου 60% και για το 2030. Σημειώνεται, ότι ανάλογα με την πορεία του ΕΣΔΑ, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα το αργότερο μέχρι 31.12.2023 (δηλαδή 24 μήνες πριν τη λήξη της σχετικής προθεσμίας), να ζητήσει από τις αρμόδιες αρχές της
ΕΕ να αναθεωρήσει το συγκεκριμένο στόχο για το έτος 2025, από το 55% στο 50%, και να ζητήσει χρονική παράταση για την επίτευξη του στόχου του 55%. Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος, θα απαιτήσει τη μερική αναθεώρηση του ΕΣΔΑ, κάτι το οποίο πάντως εκτιμάται ότι μπορεί να μην απαιτηθεί.
Ανακύκλωση Αποβλήτων Συσκευασιών: 65% κ.β. έως το 2025 και 70% κ.β. ως το 2030
Σε πλήρη συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852, τίθενται οι ακόλουθοι ποσοτικοί στόχοι:
Αύξηση της ανακύκλωσης Αποβλήτων Συσκευασιών τουλάχιστον στο 65% κ.β. έως το 2025 και στο 70% κ.β. ως το 2030, με συγκεκριμένους στόχους για τα επιμέρους υλικά, όπως εμφανίζονται στον κατωτέρω πίνακα.

Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και κατεδαφίσεων: Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση του 70% των παραγόμενων ΑΕΚΚ
Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών υγειονομικής ταφής, όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων σε ποσοστό 70 % τουλάχιστον ως προς το βάρος, που αποτελεί στόχο της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Εναλλακτική Διαχείριση, Χωριστή Συλλογή και Ειδικά Ρεύματα
Επίτευξη όλων των στόχων για τα ρεύματα αποβλήτων που υπόκεινται σε εναλλακτική διαχείριση και υπολείπονται των στόχων, και περαιτέρω αύξηση των επιδόσεων για όσα ρεύματα έχουν ήδη πετύχει τους στόχους. Πρόθεση για ένταξη και άλλων ρευμάτων στο καθεστώς της Εναλλακτικής Διαχείρισης, με θέσπιση φιλόδοξων αλλά ρεαλιστικών στόχων για αυτά.
Καθιέρωση υποχρεωτικής χωριστής συλλογής τουλάχιστον για τα μέταλλα, το χαρτί, το γυαλί και το πλαστικό, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και άλλα ειδικά ρεύματα όπως στρώματα, έπιπλα, ληγμένα φάρμακα, λοιπά επικίνδυνα απόβλητα προερχόμενα από νοικοκυριά.
Σύμφωνα με το άρθρο 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία (ΕΕ) 2018/851, καθίσταται υποχρεωτική η χωριστή συλλογή τουλάχιστον για τα μέταλλα, το χαρτί, το γυαλί και το πλαστικό. θεσμοθετείται παράλληλα η σταδιακή εφαρμογή το αργότερο από το 2022 της χωριστής συλλογής των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από νοικοκυριά και από το 2023 των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Παράλληλα προτείνεται η χωριστή συλλογή (μέσα από συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού) σε άλλα ειδικά ρεύματα αποβλήτων, όπως στρώματα, έπιπλα, ληγμένα φάρμακα, λοιπά επικίνδυνα απόβλητα προερχόμενα από νοικοκυριά.
Υποχρεωτική χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών ποτών έως τριών λίτρων
Στο πλαίσιο προώθησης της χωριστής συλλογής των ρευμάτων αποβλήτων, σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα, καθιερώνεται η χωριστή συλλογή για τις πλαστικές φιάλες έως τριών λίτρων με την εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας, ώστε να επιτευχθούν οι υψηλοί ευρωπαϊκοί στόχοι χωριστής συλλογής για ανακύκλωση τουλάχιστον κατά 77% κ.β. των πλαστικών φιαλών ποτών μέχρι το 2025 και κατά 90% μέχρι το 2029, σύμφωνα με το άρθρο 9 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904.
Βιομηχανικά Απόβλητα
'Εμφαση σε πρακτικές βιομηχανικής συμβίωσης, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των βιομηχανικών αποβλήτων μέσω της απορρόφησής τους από άλλους παραγωγικούς κλάδους, π.χ. ως πρώτη ύλη, καύσιμο κ.λπ..
Ενίσχυση και δημιουργία σύγχρονου δικτύου μονάδων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων στην κατεύθυνση της ιεράρχησης αποβλήτων, με προτεραιότητα στην προώθηση της αξιοποίησης μέσω ανακύκλωσης / ανάκτησης.
Περαιτέρω, για τα μη δυνάμενα να αξιοποιηθούν επικίνδυνα απόβλητα η χώρα επιβάλλεται να αποκτήσει το συντομότερο Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), ώστε να σταματήσει η συστηματική εξαγωγή τους σε άλλα κράτη , που έχει τόσο περιβαλλοντικές όσο και οικονομικές αρνητικές συνέπειες.
Τέλος, ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη συνεχή παρακολούθηση της υλοποίησης των σχεδίων εφαρμογής / συμμόρφωσης για τα ιστορικά αποθηκευμένα απόβλητα.
Μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα και αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης
Ο θαλάσσιος και υποθαλάσσιος πλούτος καθώς και η ακτογραμμή της χώρας αποτελούν εθνικό κεφάλαιο τόσο από άποψη βιοποικιλότητας και περιβαλλοντικής ποικιλομορφίας, όσο και από πλευράς συγκριτικού πλεονεκτήματος για την ποιότητα ζωής, την ανάπτυξη και την μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας. Στόχος της χώρας πρέπει να είναι η μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα και η αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης μέσω της θέσπισης ολοκληρωμένης στρατηγικής για τα πλαστικά και αποτελεσματικής εφαρμογής της Οδηγίας για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης.
Προς την κατεύθυνση αυτή, η αντιμετώπιση των θαλάσσιων αποβλήτων, η θέσπιση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τα πλαστικά καθώς και η αποτελεσματική εφαρμογή της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 για τα Πλαστικά Μίας Χρήσης αποτελούν θεμελιώδη στόχο στο πλαίσιο τόσο της πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, όσο και στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ.
Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα
Πλήρης ανάπτυξη δικτύου συλλογής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης για την ανάκτηση επ' ωφελεία της γεωργίας, την παραγωγή προϊόντων (ιδίως ζωοτροφών) ή/ και την παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο/ βιομάζα.
Δυνατότητα επιτόπου διαχείρισης των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων μέσω δόκιμων μεθόδων, είτε «συμβατικών» είτε καινοτόμων, όπως π.χ. μέσω βιοαποδόμησης με την επιτόπου (in situ) εφαρμογή μικροοργανισμών κ.ά.
Χωριστή συλλογή και ανάκτηση των πλαστικών που χρησιμοποιούνται στη γεωργία με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίου και τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών προϊόντων και κατάλληλη διαχείρισή τους.
Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων
Βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας δικτύων διαχείρισης των ΑΥΜ εντός και εκτός των ΥΜ.
Υλοποίηση περαιτέρω έργων υποδομής. Επέκταση εφαρμογής των προγραμμάτων χωριστής συλλογής σε όλες τις δραστηριότητες από τις οποίες παράγονται ΑΥΜ, όπως η κατ' οίκον νοσηλεία.
Συλλογή επικινδύνων αποβλήτων από μικρές μονάδες, ιατρεία, κτηνιατρεία, οδοντιατρεία κλπ.
1.4.4.    Αλλαγές που φέρνει το νέο ΕΣΔΑ
Οι σημαντικότερες αλλαγές που επιφέρει το νέο ΕΣΔΑ συνοψίζονται στις ακόλουθες:
- Ο υπερκείμενος στόχος του νέου ΕΣΔΑ δεν αφορά μόνο στην εφαρμογή της πυραμίδας ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων, την προώθηση της πρόληψης και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, αλλά στοχεύει στη συνολικότερη σταδιακή μετάβαση σε μια κυκλική και αειφόρο οικονομία, με περιορισμό της χρήσης των πόρων και βελτίωση της αποδοτικότητάς τους, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και τη δημιουργία αγοράς δευτερογενών υλικών για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, την ουσιαστική συμβολή στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων του ΕΣΕΚ και τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050.
- Ενισχύονται οι δράσεις πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων μέσω ολοκληρωμένων προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ενώ ταυτόχρονα θεσπίζονται κίνητρα και αντικίνητρα για τους παραγωγούς αποβλήτων, άμεσους και έμμεσους, όπως για τους πολίτες, για τις επιχειρήσεις και για τους ΟΤΑ. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι το παρόν ΕΣΔΑ καταρτίστηκε παράλληλα με το νέο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, με το οποίο είναι απόλυτα εναρμονισμένο, και το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί πολύ σύντομα. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης καθώς και τα τρόφιμα, ενώ προάγεται η αντίληψη ότι τα απόβλητα αποτελούν πόρους προς αξιοποίηση στο ευρύτερο πλαίσιο της Κυκλικής Οικονομίας.
- Θεσπίζεται ένας φιλόδοξος στόχος μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή, σε επίπεδα έως 10% μέχρι το 2030. Για πρώτη φορά η Ελλάδα επιλέγει σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων όχι μόνο να μην χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων που της παρέχεται για μετάθεση του στόχου για μείωση της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που διατίθενται με υγειονομική ταφή στο 10% μέχρι το 2040, αλλά τουναντίον να υιοθετήσει μικρότερο χρονικό διάστημα για την επίτευξή του, δηλαδή το έτος 2030 έναντι του 2035 που αποτελεί το έτος - στόχο σύμφωνα με την Οδηγία (ΕΕ) 2018/850.
- Ενισχύεται η ανακύκλωση και η διαλογή στην πηγή με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, μέσω της επέκτασης της χωριστής συλλογής στα υφιστάμενα (όπως υλικά συσκευασίας, ΑΗΗΕ, ΑΗΣ&Σ) και σε νέα ρεύματα (όπως τρόφιμα, επικίνδυνα απόβλητα από νοικοκυριά, κλωστοϋφαντουργικά, πλαστικές φιάλες) με συγκεκριμένες διαδικασίες και χρονοδιάγραμμα.
-Οργανώνονται νέα ΣΕΔ με την υπαγωγή και νέων ρευμάτων σε καθεστώς διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (ιδίως συσκευασίες φυτοπροστατευτικών, έπιπλα, στρώματα, απόβλητα θερμοκηπίου, αλιευτικά εργαλεία, καπνικά προϊόντα).
- Διαμορφώνεται ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
- Επιδιώκεται η ουσιαστική διασφάλιση της ισότιμης δυνατότητας συμμετοχής τόσο του δημοσίου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, σε όλα τα στάδια διαχείρισης των αποβλήτων, όπως στη συλλογή-μεταφορά και στην υλοποίηση και λειτουργία των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με παράλληλη προώθηση των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), κατά περίπτωση, ανάλογα με το βέλτιστο αποτέλεσμα κόστους-οφέλους κατά την κρίση των αρμοδίων φορέων.
- Προβλέπεται η θέσπιση ενός πλέγματος κατάλληλων οικονομικών εργαλείων για την εκτροπή από την ταφή και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, μέσω της εισαγωγής του τέλους ταφής, με πρόβλεψη για σταδιακή αύξησή του, και εφαρμογή προγραμμάτων Πληρώνω όσο Πετάω (ΠΟΠ/PAYT). Παροχή κινήτρων προς τους ΟΤΑ που υιοθετούν πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης της πρόληψης και της διαλογής στην πηγή και χρήση των πόρων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση του δικτύου χωριστής διαλογής.
- Υιοθετείται η ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων και των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων, με στόχο την τελική μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή.
- Επιλέγεται η ενίσχυση και παροχή κινήτρων προς την κυκλική επιχειρηματικότητα, τη βιώσιμη χρήση των πόρων, καθώς και την ενσωμάτωση κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού και ανάλυσης κύκλου ζωής των προϊόντων, με παράλληλη ενθάρρυνση της κυκλικότητας στην παραγωγική διαδικασία, της βιομηχανικής συμβίωσης και της εφαρμογής βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.
- Βελτιώνεται η ηλεκτρονική καταγραφή και η παρακολούθηση, με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας δεδομένων και τη διασφάλιση της ιχνηλασιμότητας, μέσω συστηματικής καταχώρησης των στοιχείων διαχείρισης και της προόδου των ΤΣΔΑ και των ΠΕΣΔΑ στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ).
- Προωθείται η ψηφιοποίηση με αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων και μέσω προβλέψεων διαλειτουργικότητας σε όλα τα ηλεκτρονικά μητρώα και τις βάσεις δεδομένων (ενδεικτικά ΗΜΑ, ΗΠΜ, ΕΜΠΑ, ΓΕΜΗ).
- Προωθείται η διακριτή αναλυτική τιμολόγηση των εργασιών διαχείρισης αποβλήτων από τους ΟΤΑ Α' βαθμού για την ορθή καταγραφή και παρακολούθηση της εφαρμογής των ΤΣΔΑ και την ενίσχυση της διαφάνειας.
1.4.5.    Άξονες Πολιτικής - Πώς θα φτάσουμε στον Στόχο
Η εθνική πολιτική για τη μετάβαση από το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης στην επίτευξη των στόχων του παρόντος ΕΣΔΑ και για τη σταδιακή Μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία μέχρι το 2030, καθώς και η επίτευξη όλων των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων για τα επιμέρους ρεύματα αποβλήτων, βασίζεται στους ακόλουθους άξονες πολιτικής:
Δίκτυα και Υποδομές

• Εφαρμογή της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων με την υλοποίηση παράλληλα της υποχρέωσης για χωριστή συλλογή φορέων προτεραιότητας (όπως μαζική εστίαση, υπεραγορές και οπωροπαντοπωλεία, πρατήρια/παρασκευαστήρια τροφίμων, λαϊκές αγορές, στρατόπεδα, πανεπιστημιακά ιδρύματα, μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις), και δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου συλλογής και Μονάδων Επεξεργασίας Βιολογικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) από τους οικείους φορείς, με στόχο τη μέγιστη εκτροπή των βιολογικών αποβλήτων από την ταφή, με ταυτόχρονη παραγωγή αξιοποιήσιμου προϊόντος, σε εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις της κυκλικής οικονομίας. Αξιοποίηση παράλληλα και ιδιωτικών μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων. Δυνατότητα καθετοποιημένης- αποκεντρωμένης διαχείρισης των βιοαποβλήτων από παραγωγούς, όπως οι προαναφερθέντες φορείς προτεραιότητας, εφόσον κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό, με δυνατότητα σχετικής μείωσης των καταβαλλόμενων δημοτικών τελών. Παράλληλη εφαρμογή της οικιακής κομποστοποίησης, που αυξάνει την περιβαλλοντική συνείδηση και μειώνει το κόστος επεξεργασίας, αποκεντρώνοντας τη διαχείριση και αποτρέποντας ποσότητες από την περαιτέρω διαδικασία συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας σε κεντρικές υποδομές.
• Ενίσχυση της πυκνότητας και αποτελεσματικότητας του δικτύου συλλογής και των υποδομών διαχείρισης για τα υφιστάμενα ρεύματα που υπόκεινται σε εναλλακτική διαχείριση και ανάπτυξη νέων δικτύων και υποδομών για τα ρεύματα που έχουν τεθεί ως προτεραιότητα για την υπαγωγή τους είτε σε χωριστή συλλογή είτε σε καθεστώς εναλλακτικής διαχείρισης στο άμεσο μέλλον (όπως έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά, ορισμένα πλαστικά μιας χρήσης, αλιευτικά προϊόντα).
• Ενίσχυση του δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών, πέραν αυτών που υπάγονται στην εναλλακτική διαχείριση. Διαπιστώνεται σημαντικό κενό στο δίκτυο εξοπλισμού για την κάλυψη ανακυκλώσιμων υλικών, που δεν αποτελούν αντικείμενο των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (όπως το έντυπο χαρτί και τα πλαστικά παιχνίδια), κάτι που αποτελεί βασική αιτία που παραμένουν «καθηλωμένα» τα ποσοστά συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Προτείνονται άμεσες και κεντρικές παρεμβάσεις για την κάλυψη του συγκεκριμένου κενού και εκμετάλλευση των πόρων του ΕΣΠΑ.
• Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και σύγχρονου δικτύου υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, στη βάση των αρχών της εγγύτητας και της αυτάρκειας. Η δημιουργία του δικτύου θα επισπευστεί μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής απορρόφησης όλων των διαθέσιμων πόρων του τρέχοντος χρηματοδοτικού πλαισίου 2014-2020, καθώς και μέσω της αξιοποίησης των πόρων του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου 2021-2027 σε στοχευμένες επιλέξιμες δράσεις και υποδομές που θα διασφαλίσουν τη μετάβαση σε μια βιώσιμη και κυκλική οικονομία.
• Ανάπτυξη του δικτύου Πράσινων Σημείων (ΠΣ), Γωνιών Ανακύκλωσης (ΓΑ) και Κέντρων Ανακύκλωσης και Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ) με απλούστευση των κριτηρίων χωροθέτησης, δημιουργίας και λειτουργίας, καθώς και καθορισμός του κατάλληλου ελάχιστου εξοπλισμού και υποδομών που πρέπει να διαθέτουν.
• Περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός του δικτύου των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ).
• Δημιουργία πρόσθετων μονάδων επεξεργασίας και διαχείρισης ΑΕΚΚ με στόχο την κάλυψη των αναγκών όλης της χώρας, με παράλληλη προώθηση της επιλεκτικής κατεδάφισης και της καθιέρωσης συστημάτων διαλογής των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων τουλάχιστον για τα ακόλουθα: ξύλο, ανόργανα κλάσματα, μέταλλα, γυαλί, πλαστικά και γύψος.
• Δημιουργία κατάλληλου και επαρκούς δικτύου εγκαταστάσεων για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.
• Δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ή/και των δευτερογενών (απορριμματογενών) καυσίμων, κάτι που θα επιτρέψει αφενός την περαιτέρω αξιοποίηση των αποβλήτων μέσω της παραγωγής ενέργειας, και αφετέρου την επίτευξη του στόχου της κυκλικής οικονομίας για μείωση της τελικής διάθεσης σε ΧΥΤ, που να μην υπερβαίνει το 10% κατά βάρος του συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ.
• Παράλληλη συμπληρωματική δυνατότητα αξιοποίησης δευτερογενών καυσίμων από ενεργοβόρες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως η τσιμεντοβιομηχανία, σύμφωνα με τις αποφάσεις των οικείων φορέων (ΦοΔΣΑ και λοιπών παραγωγών ή διαχειριστών αποβλήτων).
• Πρόβλεψη κάλυψης περιοχών που δεν έχουν ΧΥΤ από νέους ΧΥΤ ή εξυπηρέτησής τους από ΧΥΤ άλλων περιοχών το 2022.
• Οριστικό κλείσιμο και αποκατάσταση όλων των υφιστάμενων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) μέχρι το 2022.

Νομοθεσία και Αξιολόγηση Προόδου

• Δημιουργία σαφούς, λειτουργικού, εύληπτου και -όπου απαιτείται- κωδικοποιημένου νομοθετικού πλαισίου, με ξεκάθαρη κατανομή αρμοδιοτήτων και αναλυτική απαρίθμηση και αποτύπωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων κάθε εμπλεκόμενου φορέα. Άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων, όπου υφίστανται, και εισαγωγή διαδικασιών που υποστηρίζουν την ταχύτητα, την αμεροληψία και τη διαφάνεια.
• Προώθηση της ψηφιοποίησης με αναβάθμιση και πρόβλεψη διαλειτουργικότητας μεταξύ όλων των ηλεκτρονικών μητρώων και βάσεων δεδομένων (ΗΜΑ, ΗΠΜ, ΕΜΠΑ, ΓΕΜΗ, κλπ.)., με παράλληλη υποχρέωση καταγραφής της προόδου των ΠΕΣΔΑ και των ΤΣΔΑ στο ΗΜΑ, με στόχο τη βελτίωση της πληρότητας αλλά και της αξιοπιστίας των δεδομένων.
• Επεξεργασία αντιπροσωπευτικών δεικτών που θα διασφαλίζουν τη συνεχή και αξιόπιστη παρακολούθηση της υλοποίησης του ΕΣΔΑ και της διαδικασίας μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία.

Σχέδια και Προγράμματα

• Επικαιροποίηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με τις διατάξεις του παρόντος ΕΣΔΑ καθώς και τη νέας νομοθεσία της ΕΕ και την εθνική νομοθεσία, με παράλληλη καταχώρηση της προόδου υλοποίησής τους σε ηλεκτρονική φόρμα, διασυνδεδεμένη με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων. Δεδομένης όμως, αφενός της χρονικής συγκυρίας δυνατότητας αξιοποίησης των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, και αφετέρου της επιτακτικής ανάγκης αποφυγής καθυστερήσεων έργων περιβαλλοντικής προστασίας, σε συνδυασμό και με τον απαιτούμενο χρόνο για την επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ, διευκρινίζεται ότι η ανάγκη επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ δεν θα συνεπάγεται αναβολή υλοποίησης των έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί σύμφωνα με τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, τα οποία έργα πρέπει να συνεχιστούν και υλοποιηθούν απρόσκοπτα.
• Διαμόρφωση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την υποβολή των επικαιροποιημένων Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) σε εφαρμογή του άρθρου 35Α του ν. 4042/2012, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4685/2020.
• Υλοποίηση ενός φιλόδοξου και ρεαλιστικού σχεδίου για την Πρόληψη της Δημιουργίας Αποβλήτων, η οποία αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο και την κορυφαία επιλογή στην πυραμίδα ιεράρχησης των αποβλήτων.
• Επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία και του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, σε συμμόρφωση με το Δεύτερο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
• Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός Ολοκληρωμένου Επικοινωνιακού Σχεδίου Δράσης, με στόχο την ενθάρρυνση της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης για τη διασφάλιση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και των φορέων στη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία.
• Εκπόνηση και υιοθέτηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης με στόχο τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
• Εκπόνηση νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την προώθηση των πράσινων δημόσιων συμβάσεων.
• Υλοποίηση ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, με στόχο τη μείωση τόσο των ποσοτήτων όσο και της επικινδυνότητάς τους και τη συνακόλουθη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, σε συμμόρφωση με τους σχετικούς όρους και προϋποθέσεις της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και με εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, οι οποίες θα πρέπει πλέον να ενσωματώνουν ευθέως τις πρακτικές της κυκλικής οικονομίας.
• Ουσιαστική εφαρμογή σε όλα τα σχέδια, προγράμματα και μέτρα της ιεράρχησης αποβλήτων, με έμφαση στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, με ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης και τέλος με ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών (απορριματογενών) καυσίμων και του υπολείμματος (σε πλήρη συμφωνία με τις αντίστοιχες κοινοτικές απαιτήσεις για το Waste to Energy), ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η ταφή.
• Διασφάλιση κατά την κατάρτιση και εφαρμογή των σχεδίων και προγραμμάτων διαχείρισης αποβλήτων της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών καθαριότητας, αποκομιδής και διαχείρισης αποβλήτων.
• Σχέδιο δράσης για τα απόβλητα που προέρχονται από τον τομέα του τουρισμού.

Ενημέρωση και Συμμετοχή Κοινού και Φορέων

• Παροχή ουσιαστικής δυνατότητας όλων των εμπλεκόμενων φορέων, του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και των ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών για συμμετοχή σε έναν γόνιμο και συνεχή διάλογο με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και τεχνογνωσίας και την δημιουργία οριζόντιων και αποτελεσματικών συνεργιών με στόχο τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία.
• Προώθηση της κυκλικής κατανάλωσης, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και παροχή κινήτρων στους πολίτες για τη μετάβαση από το γραμμικό σε ένα κυκλικό μοντέλο συμπεριφοράς και κατανάλωσης. Καθορισμός ρυθμιστικού πλαισίου που θα ενθαρρύνει τους καταναλωτές στην προσπάθεια προς την «πράσινη μετάβαση».

Οικονομικά Μέτρα, Κίνητρα και Ρυθμίσεις

• Δημιουργία κινήτρων και αντικινήτρων για την εκτροπή από την ταφή και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, μέσω της ενίσχυσης του τέλους ταφής και της εισαγωγής προγραμμάτων Πληρώνω όσο Πετάω (ΠΟΠ/PAYT). Παροχή κινήτρων προς τους ΟΤΑ που υιοθετούν πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης της πρόληψης και της διαλογής στην πηγή και χρήση των πόρων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση του δικτύου χωριστής διαλογής. Παροχή αντίστοιχων κινήτρων και προς τους παραγωγούς αποβλήτων (ιδίως πολίτες και επιχειρήσεις).
• Μειωμένη τιμή χρέωσης επεξεργασίας προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων σε σχέση με την τιμή επεξεργασίας των σύμμεικτων υπολλειμματικών ΑΣΑ.
• Σταθερή τιμή ανά ΜΕΑ, για την επεξεργασία των σύμμεικτων υπολλειμματικών ΑΣΑ, και όχι μειούμενη τιμή όσο αυξάνονται οι εισερχόμενες ποσότητες στη μονάδα, ως αντικίνητρο για την παραγωγή αυξημένων ποσοτήτων.
• Δημιουργία ψηφιακού εργαλείου για τους ΟΤΑ για την αξιόπιστη αποτύπωση, λογιστική απεικόνιση, ενσωμάτωση και καταβολή του πραγματικού κόστους όλων των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να γνωρίζει ο πολίτης το ακριβές είδος και κόστος των υπηρεσιών που πληρώνει και να δημιουργούνται ουσιαστικά κίνητρα για την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
• Διασφάλιση της ισότιμης δυνατότητας συμμετοχής τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα στην υλοποίηση και λειτουργία των αναγκαίων υποδομών για τη συλλογή και την περαιτέρω διαχείριση αποβλήτων, καθώς και προώθηση των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), κατά περίπτωση.
• Ενθάρρυνση της βέλτιστης αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων αλλά και μελλοντικών εθνικών και κοινοτικών χρηματοδοτικών εργαλείων για να διασφαλιστεί η δίκαιη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, τόσο σε τοπικό επίπεδο και επίπεδο πόλεων και περιφερειών όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων και πολιτών.
• Προώθηση και θεσμοθέτηση πράσινων δημόσιων προμηθειών που θα περιλαμβάνει ρητώς καθορισμένα κριτήρια και στόχους, των οποίων η εφαρμογή θα τεκμηριώνεται σε αναλυτικές εκθέσεις που θα συντάσσουν υποχρεωτικά οι αναθέτουσες αρχές και φορείς.

Εναλλακτική Διαχείριση και Ειδικά Ρεύματα

• Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), τόσο για τα υφιστάμενα όσο και για τα νέα ειδικά ρεύματα, με στόχο τη μέγιστη δυνατή πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων αλλά και τη μεγιστοποίηση των ποσοστών επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης, με ταυτόχρονη ενίσχυση της Διαλογής στην Πηγή για όλα τα ρεύματα αλλά και της δημιουργίας βιώσιμων αγορών για τα δευτερογενή υλικά.
• Ενίσχυση της διαφάνειας και του ελέγχου των ΣΕΔ και διασφάλιση της συνεχούς παρακολούθησης προόδου και βαθμού επίτευξης των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων.
• Διασφάλιση της ενσωμάτωσης του πραγματικού κόστους διαχείρισης κατά τον καθορισμό των εισφορών των παραγωγών, σύμφωνα με τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», με επιβράβευση του οικολογικού σχεδιασμού και της μείωσης των περιβαλλοντικού αποτυπώματος (eco-modulation).
• Αντιμετώπιση του φαινομένου της εισφοροδιαφυγής, εντατικοποίηση ελέγχων και επιβολή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων στους παραβάτες παραγωγούς ή/και διαχειριστές.
• Σταδιακή ενίσχυση και επέκταση της χωριστής συλλογής των διακριτών υλικών αποβλήτων συσκευασίας, ώστε αυτή να φτάσει το 100% μέχρι το 2025, από πλευράς γεωγραφικής κάλυψης. Ανάληψη της ευθύνης συλλογής από τα ΣΕΔ.
• Δημιουργία ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την αποτελεσματική διαχείριση των Πλαστικών Μιας Χρήσης.
• Εφαρμογή συστημάτων εγγύησης-επιστροφής (Deposit-Refund Schemes) για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής χωριστής συλλογής για τις πλαστικές φιάλες έως τριών λίτρων, για τις συσκευασίες αλουμινίου και περαιτέρω διερεύνηση για γυάλινες και λοιπές συσκευασίες. Συνεχής υλοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής συμμετοχής, αλλά και της χρήσης ορθών πρακτικών από το κοινό, με σκοπό την αύξηση της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των συλλεγόμενων ποσοτήτων σε όλα τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης.
• Καθιέρωση σταδιακής εφαρμογής από το 2023, της υποχρεωτικής χωριστής συλλογής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και θέσπιση μέτρων και συστημάτων για την προώθηση των δραστηριοτήτων επισκευής και επαναχρησιμοποίησης για τα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας.
• Υπαγωγή νέων ρευμάτων αποβλήτων σε καθεστώς διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (όπως έπιπλα, στρώματα, ληγμένα φάρμακα, συσκευασίες φυτοπροστατευτικών). Καθιέρωση εφαρμογής χωριστής συλλογής το αργότερο το 2021 για τα ληγμένα φάρμακα και τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών, το 2022 για τα στρώματα και το 2023 για τα έπιπλα.
• Αντιμετώπιση της ιλύος ως πόρου και ως πηγής οργανικής ουσίας για χρήση επ' ωφελεία της γεωργίας και ως πηγής ανάκτησης ενέργειας.

Βιομηχανία, Προϊόντα και Κυκλική Επιχειρηματικότητα

• Κατάρτιση και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης και ανταγωνιστικής πολιτικής για την ενθάρρυνση του σχεδιασμού βιώσιμων προϊόντων, με έμφαση στα ρεύματα προτεραιότητας δηλαδή Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός, μπαταρίες, οχήματα, συσκευασίες, πλαστικά/μικροπλαστικά, υφάσματα, κτίσματα και κατασκευές, τρόφιμα και νερό, λαμβάνοντας υπόψιν ότι το 80% των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων προσδιορίζονται ήδη από τη φάση του σχεδιασμού τους.
• Ενίσχυση και παροχή κινήτρων για την κυκλική επιχειρηματικότητα, της βιώσιμης χρήσης των πόρων καθώς και της ενσωμάτωσης κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού και ανάλυσης κύκλου ζωής των προϊόντων, που θα περιλαμβάνει - μεταξύ άλλων - και τη διασφάλιση του «δικαιώματος στην επισκευή».
• Ανάπτυξη και προώθηση μιας νέας βιομηχανικής στρατηγικής για την ενθάρρυνση της κυκλικότητας στην παραγωγική διαδικασία.
• Ενίσχυση των πρακτικών μείωσης των επικινδύνων και μη επικινδύνων βιομηχανικών αποβλήτων και της διαχείρισής τους με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.
• Μέγιστη δυνατή εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία για πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και βελτίωση των χαρακτηριστικών των παραγόμενων αποβλήτων.
• Προώθηση της «βιομηχανικής συμβίωσης» με ενδυνάμωση της συνέργειας μεταξύ βιομηχανιών για ανταλλαγή ή/ και συνεπεξεργασία αποβλήτων με στόχο τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησής τους και τη μείωση των εξαγωγών τους, κάτι που θα συμβάλλει και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Πρόσθετα εργαλεία Μετάβασης στην Κυκλική Οικονομία

• Επίσπευση της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, μέσω της έρευνας, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης.
• Υποστήριξη της μετάβασης προς την κυκλική οικονομία μέσω της Ατζέντας Δεξιοτήτων της Ε.Ε., το επερχόμενο Κοινοτικό Σχέδιο για την Κοινωνική Οικονομία, τη Συμφωνία για τις Δεξιότητες και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus.
• Αναβάθμιση των μετρήσεων, μοντέλων και εργαλείων πολιτικής για να εντοπιστούν συνέργειες ανάμεσα στην κυκλική οικονομία και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.

Οι ανωτέρω άξονες πολιτικής έχουν ως βασική κατεύθυνση την επιτάχυνση της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, η οποία θα συμβάλει ουσιαστικά στον υπερκείμενο στόχο καθώς και στην επίτευξη του στόχου για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050, μέσω της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα και την άνευ αποκλεισμών ανάπτυξη.
Τέλος, οι ανωτέρω άξονες θα συμβάλλουν ενεργά στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ / Agenda 2030 που είναι άμεσα ή έμμεσα σχετικοί με τη διαχείριση των αποβλήτων (Στόχοι 6, 11 και 12) και ειδικά στην επίτευξη του «Στόχου 11 - Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες» και του σχετικού Υποστόχου «11.6. Έως το 2030, μείωση του δυσμενούς, κατά κεφαλήν, περιβαλλοντικού αντίκτυπου των πόλεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα του αέρα και τη διαχείριση των αστικών και άλλων αποβλήτων». 
 

Το παρόν ΕΣΔΑ αποτελεί, πέραν της νομικής υποχρέωσης, έναν κρίσιμο εθνικό οδικό χάρτη για τη μετάβαση από το υφιστάμενο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων σε μια σύγχρονη, αποδοτική, φιλική προς το περιβάλλον και ανταγωνιστική κυκλική οικονομία μέχρι το 2030. Μια κυκλική οικονομία που θα διαρρηγνύει οριστικά την υφιστάμενη μη βιώσιμη αλυσίδα του γραμμικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης, θα σέβεται και θα αναδεικνύει τον σπάνιο εθνικό φυσικό πλούτο, θα μειώνει την ένταση της χρήσης των πόρων και την παραγωγή αποβλήτων, θα συνεισφέρει στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και θα διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Για τη μετάβαση αυτή, απαιτείται μία ολοκληρωμένη και συντεταγμένη μεταστροφή, από το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης σε μια αειφόρο και ανταγωνιστική κυκλική οικονομία.

Το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης κρίνεται ανεπαρκές και αποτυπώνεται αναλυτικά στη συνέχεια στα πλαίσια της ουσιαστικής αξιολόγησης του υφιστάμενου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων.
Τα βασικότερα προβλήματα και οι κύριες ανεπάρκειες που αναδεικνύουν τις παθογένειες του υφιστάμενου καθεστώτος διαχείρισης αποβλήτων, ανά κατηγορία αποβλήτων, παρουσιάζονται στη συνέχεια. Σημειώνεται ότι τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα, αποτυπώνονται ανάγλυφα και στην Έκθεση Έγκαιρης Προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SWD (2018) 418 final / 24.09.2018) για τα κράτη μέλη που κινδυνεύουν να μην επιτύχουν το στόχο για την προετοιμασία των αστικών αποβλήτων για επαναχρησιμοποίηση/ ανακύκλωση.
Αστικά Στερεά Απόβλητα

• Τα ποσοστά ανακύκλωσης με προδιαλογή και ανάκτησης του συνόλου των ΑΣΑ βρίσκονται σχεδόν καθηλωμένα στο 16,5% και 21,6% αντίστοιχα (στοιχεία 2018), απέχοντας σημαντικά από τους αντίστοιχους στόχους που είχε θέσει το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 (50% και 74% αντίστοιχα).
• Σε πλήρη αντίθεση με την πυραμίδα ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, η υγειονομική ταφή αποτελεί στη χώρα σταθερά την κυρίαρχη επιλογή διαχείρισης. Το ποσοστό διάθεσης αποβλήτων σε ΧΥΤΑ κινείται μόνιμα κοντά στο 80% (78,4% των παραγόμενων ΑΣΑ για το 2018) απέχει πάρα πολύ από τον ελάχιστο στόχο του 26% που είχε τεθεί στο υφιστάμενο ΕΣΔΑ για το έτος 2020 και ακόμα περισσότερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ που είναι 22,6% της παραγωγής ΑΣΑ.
• Παρουσιάζεται έλλειψη των απαιτούμενων σύγχρονων και ολοκληρωμένων υποδομών και μονάδων διαχείρισης, λόγω καθυστερήσεων στις διαδικασίες ή/ και τοπικών αντιδράσεων.
• Συνεχίζεται η ύπαρξη ή/και λειτουργία χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ), παρά την Απόφαση του ΔΕΕ (Υπόθεση C-378/13), με την οποία επεβλήθη κατ'αποκοπήν πρόστιμο, αλλά και εξαμηνιαία χρηματική ποινή εξαρτώμενη από τον αριθμό των λειτουργούντων και μη αποκατασταθέντων ΧΑΔΑ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από την ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν στη χώρα 52 περιπτώσεις ΧΑΔΑ για στους οποίους συντρέχουν λόγοι επιβολής προστίμου. Από αυτούς 8 είναι ενεργοί και μη αποκατεστημένοι ΧΑΔΑ, 24 μη αποκατεστημένοι ΧΑΔΑ, και άλλοι 20 ΧΑΔΑ που έχουν αποκατασταθεί, αλλά για τους οποίους η ΕΕ δεν έχει αποδεχθεί την παύση λειτουργίας, λόγω της μη λειτουργίας νόμιμης υποδομής διαχείρισης των αποβλήτων των Δήμων που φιλοξενούν τους εν λόγω ΧΑΔΑ. Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία του ΥΠΕΝ έχουν αποκατασταθεί 3 ΧΑΔΑ και έχει παύσει να λειτουργεί και αποκατασταθεί 1 ΧΑΔΑ. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει καταρτίσει ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό σχέδιο δράσης για το κλείσιμο και την αποκατάσταση όλων των ΧΑΔΑ που απομένουν (Παράρτημα VIII).
• Ειδικότερα και σε ότι αφορά την επεξεργασία αποβλήτων πριν την υγειονομική ταφή, αναφέρεται ότι έχουν τεθεί σταδιακά σε λειτουργία από το 2017 μέχρι σήμερα η ΜΕΑ Κοζάνης (στη Δ. Μακεδονία), η ΜΕΑ Ηπείρου και η ΜΕΑ Σερρών, οι οποίες περιλαμβάνουν και ρεύμα επεξεργασίας βιοαποβλήτων, ενώ από προηγούμενα έτη λειτουργούν ήδη το ΕΜΑΚ Α. Λιοσίων, η Μονάδα προεπεξεργασίας αποβλήτων Ηρακλείου, το ΕΜΑΚ Χανίων και η Μονάδα προεπεξεργασίας αποβλήτων Κεφαλλονιάς. Τα αποτελέσματα της διαχείρισης, όπως έχουν αποτυπωθεί στα στοιχεία του 2018, βαίνουν βελτιούμενα σήμερα με τη λειτουργία των νέων μονάδων, χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός της μεγάλης απόκλισης από τους υφιστάμενους στόχους και την ανάγκη νέων υποδομών.
• Οι ποσότητες βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγήθηκαν σε ΧΥΤΑ ξεπερνούν κατά σχεδόν 2 εκατομμύρια τόνους τη μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα που ορίζει η νομοθεσία και το προηγούμενο ΕΣΔΑ. Συγκεκριμένα, κατά το έτος 2018, 2.771.773 τόνοι ΒΑΑ κατέληξαν σε ΧΥΤΑ, έναντι μέγιστης επιτρεπόμενης ποσότητας 910.000 τόνων ΒΑΑ.
• Ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (ΒΑ) του ν. 4042/2012 για το 2020 ήτοι 10% των παραγόμενων ΒΑ δεν έχει επιτευχθεί (5,7% για το 2018), λόγω απουσίας μέχρι πρότινος ολοκληρωμένου σχεδιασμού και δικτύου υποδομών, ενώ απέχει πάρα πολύ από τον στόχο που είχε θέσει το υφιστάμενο ΕΣΔΑ (40% της παραγόμενης ποσότητας ΒΑ για το 2020).
• Η επίδοση ανακύκλωσης για χαρτί, γυαλί, μέταλλο, πλαστικό (31% ήτοι 759.620 t των παραγόμενων ΑΥ το 2018, με βάση τη μέθοδο 2 της Απόφασης 2011/753/ΕΚ,L 310), παρά το γεγονός ότι εμφανίζει διαχρονική αύξηση, απέχει ακόμη πάρα πολύ από τον στόχο του 2020 (50% σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ και 75% βάσει της στόχευσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ).
• Αναφορικά με τη χωριστή συλλογή αποβλήτων από χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο, κυρίαρχη προσέγγιση αποτελεί η συλλογή όλων των ανακυκλώσιμων συσκευασιών των υλικών αυτών σε έναν κοινό κάδο, η παρουσία ειδικών κωδωνών για γυαλί σε εστιασμένα σημεία, καθώς και η σποραδική παρουσία ειδικών κάδων για χαρτί. Η διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο) ανέρχεται σε 30,8% ήτοι 752.620t των παραγόμενων Ανακυκλώσιμων Υλικών, που απέχει ακόμη πάρα πολύ από τον στόχο 65% του υφιστάμενου ΕΣΔΑ για το 2020.
• Όσον αφορά στα Απόβλητα Συσκευασίας (ΑΣ) και ειδικότερα ως προς την ανακύκλωση των επιμέρους υλικών ΑΣ, έχουν επιτευχθεί μερικώς οι στόχοι της ΚΥΑ 9268/469/2007 με εξαίρεση το γυαλί, ενώ διαφαίνεται ότι οι στόχοι σχεδιασμού του ΕΣΔΑ για το 2020 δύναται να επιτευχθούν για τις χάρτινες και τις μεταλλικές συσκευασίες.
• Ο στόχος ανακύκλωσης και ανάκτησης της ΚΥΑ 9268/469/2007 (55% και 60% κ.β αντίστοιχα) για το σύνολο των Αποβλήτων Συσκευασίας έχει επιτευχθεί, ενώ ο αντίστοιχος στόχος ανακύκλωσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ για το 2020 (80,2% κ.β των ΑΣ) διαφαίνεται ότι δεν θα επιτευχθεί (64,4% κ.β. το 2018).
• Το ποσοστό συλλογής των φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών (33,6% για το 2018) δεν έχει καλύψει τον στόχο του 45% της κυα 41624/2057/Ε103/2010 (Β' 1625) .
• Ο στόχος συλλογής ΑΗΗΕ για το 2018 έχει πρακτικά επιτευχθεί (υπολείπεται μόλις 0,4% για την επίτευξη του στόχου του 45%). Δεδομένου όμως ότι ο αντίστοιχος στόχος για το 2020 είναι αρκετά υψηλότερος, διαφαίνεται αδυναμία επίτευξης.
• Ο στόχος ανάκτησης ανά κατηγορία ΑΗΗΕ καθώς και ο στόχος ανακύκλωσης και προετοιμασίας ανά κατηγορία ΑΗΗΕ έχουν επιτευχθεί.
• Αναφορικά με τις Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ) που εμπεριέχονται στο ρεύμα των ΑΣΑ, όπως καθαριστικά, υλικά απολύμανσης, μπαταρίες, λαμπτήρες, εντομοαπωθητικά, μελάνια, οργανωμένη διαχείριση μέσω ΣΕΔ γίνεται μόνο για τους λαμπτήρες φθορισμού και τις μπαταρίες, όμως όχι για τα υπόλοιπα υλικά.
• Τέλος επισημαίνεται η έλλειψη ολοκληρωμένης και συστηματικής καμπάνιας ευαισθητοποίησης του πληθυσμού που είχε ως αποτέλεσμα την ελλιπή ενημέρωση και την επαγόμενη μη ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση. Όμως χωρίς την ενεργό συμμετοχή των πολιτών η επίτευξη των στόχων χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης κρίνεται μη επιτεύξιμη.

'Όπως αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα της διαχείρισης που παρουσιάζονται συνοπτικά ανωτέρω, υπάρχει υστέρηση σε επίπεδο απαιτούμενων υποδομών διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Ταυτόχρονα δεν λείπουν και οι περιπτώσεις πλημμελούς λειτουργίας ΧΥΤΥ. Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί, ότι υπάρχουν και περιοχές που καλύπτονται μεν από ΧΥΤΑ/ ΧΥΤΥ, οι οποίοι όμως έχουν φτάσει στα όρια κορεσμού τους, μερικοί μάλιστα από τους οποίους καλύπτουν μεγάλες πληθυσμιακές ενότητες (όπως Αττική, Αχάία), με αποτέλεσμα να καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για επέκτασή τους, όπου είναι εφικτή, ή για εξεύρεση νέων χώρων δημιουργίας ΧΥΤΑ/ ΧΥΤΥ και η έγκαιρη ωρίμαση και υλοποίησή τους. Κατά τα λοιπά, μεγάλο μέρος των απαιτούμενων υποδομών που θα έπρεπε να έχουν ήδη ολοκληρωθεί είναι ακόμα υπό κατασκευή ή σε επίπεδο σχεδιασμού. Αποτέλεσμα των καθυστερήσεων αυτών είναι η χώρα να υλοποιεί έργα υποδομών διαχείρισης τα οποία ανταποκρίνονται στα δεδομένα της εποχής που σχεδιάστηκαν και όχι στις ανάγκες που διαμορφώνονται από τις διεθνείς τάσεις και τη νομοθεσία (ιδίως η πρόσφατη αναθεώρηση ευρωπαϊκών οδηγιών για τα απόβλητα - θεαματική αύξηση των στόχων, ο στόχος περιορισμού της ταφής στο 10% , η αλλαγή των κανόνων χρηματοδότησης από τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ).
Ως εξόχως σημαντικές καταγράφονται οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των απαιτούμενων υποδομών ΔΣΑ για την Αττική, η οποία έχει και την μεγαλύτερη συνεισφορά στην παραγωγή ΑΣΑ της χώρας, καθώς δεν είχε σημειωθεί καμιά ουσιαστική πρόοδος τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2019. Πλέον υπάρχει σχεδιασμός για τη συγκεκριμένη Περιφέρεια που προβλέπει την ολοκλήρωση των απαραίτητων υποδομών μέχρι το έτος 2025. Επίσης ως εξαιρετικά αρνητικό αξιολογείται, ότι ακόμη υπάρχουν περιοχές που δεν εξυπηρετούνται από ΧΥΤΑ, διαθέτοντας τα απόβλητά τους σε ΧΑΔΑ, για τους οποίους όμως πλέον ακολουθείται σχέδιο παύσης λειτουργίας τους και αποκατάστασής τους.
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μία δυναμική ώθηση στην πορεία υλοποίησης των προβλεπόμενων, από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, υποδομών. Η υφιστάμενη κατάσταση και η πορεία εξέλιξης των υποδομών, αναφέρεται στο Παράρτημα III.
Υπόλοιπες κατηγορίες αποβλήτων
Ιλύες αστικού τύπου

• Οι ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης (95% κ.β.) και διάθεσης (5% κ.β) της παραγόμενης ιλύος που είχαν τεθεί από το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 δεν έχουν επιτευχθεί προς το παρόν. Ειδικότερα σε ότι αφορά το ποσοστό ανάκτησης (ήτοι για χρήση ιλύος επ' ωφελεία της γεωργίας ή για ανάκτηση ενέργειας) υπολείπεται κατά 23,2% του στόχου του υφιστάμενου ΕΣΔΑ.

Βιομηχανικά (επικίνδυνα και μη επικίνδυνα)

• Η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων αποβλήτων (ΒΕΑ, ΒΜΕΑ). Για την αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου εργαλείου απαιτούνται βελτιώσεις που αφορούν μεταξύ άλλων στον τρόπο καταγραφής των διαχειριζόμενων ποσοτήτων όχι μόνο ανά ΕΚΑ αλλά και ανά πηγή προέλευσης.
• Δεν έχει εξασφαλιστεί η επάρκεια σε εγχώριες εγκαταστάσεις διάθεσης/ αξιοποίησης με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η προσωρινή αποθήκευση και η δαπανηρή εξαγωγή ποσοτήτων επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων μέσω διασυνοριακών μεταφορών. Για το συγκεκριμένο ζήτημα υπάρχει καταδικαστική απόφαση από το ΔΕΕ και η χώρα καταβάλει πρόστιμο. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη υποδομών διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων.
• Πρόστιμο καταβάλλεται επίσης και για τη μη ολοκλήρωση της διαχείρισης/απομάκρυνσης των ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων. Προς το παρόν έχει συνολικά απομακρυνθεί, κυρίως μέσω διασυνοριακών μεταφορών, περίπου το 47% των ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων της Ελλάδας.
• Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη αποκατάσταση των ρυπασμένων τοποθεσιών με επικίνδυνα ή μη απόβλητα.

Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα

• Το μεγαλύτερο μέρος από τις καθημερινά παραγόμενες ποσότητες γεωργικών αποβλήτων παραμένει ανεκμετάλλευτο, εξαιτίας της έλλειψης συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου και αποτελεσματικής παρακολούθησης από τις αρμόδιες αρχές, προκαλώντας τοπικά σημαντική ρύπανση.
• Για τα κτηνοτροφικά απόβλητα δεν έχουν θεσμοθετηθεί ποσοτικοί στόχοι.
• Δεν αξιοποιείται στον βαθμό που είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό η βιομάζα του αγροκτηνοτροφικού τομέα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΑΠΕ (2018), το 2017, η εγκατεστημένη ισχύς 22 αγροκτηνοτροφικών μονάδων βιομάζας ήταν μόλις 14,07 MWe.
• Η συνήθης γεωργική πρακτική έως σήμερα, για τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών και τα πλαστικά της γεωργίας πλην μεμονωμένων εξαιρέσεων, είναι η καύση στον τόπο εφαρμογής, μαζί με τα γεωργικά υπολείμματα, κατά την οποία εκπέμπονται σημαντικές ποσότητες καπνού και σκόνης καθώς και οξειδίων του αζώτου (NOX), μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και υδρογονανθράκων.

Λοιπά επικίνδυνα απόβλητα

•  Η διαχείριση των αμιαντούχων αποβλήτων εξακολουθεί να γίνεται με εξαγωγή τους εκτός Ελλάδος.

ΑΕΚΚ

• Δεν έχει ακόμα επιτευχθεί η πλήρης κάλυψη της ελληνικής επικράτειας με ΣΕΔ. Οι περιοχές της χώρας που ακόμα δεν έχουν καλυφθεί είναι:

-    η ΠΕ Κιλκίς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας
-    η ΠΕ Γρεβενών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
-    όλες οι ΠΕ της Περιφέρειας Ηπείρου πλην της ΠΕ Ιωαννίνων
-    οι ΠΕ Καρδίτσας και Τρικάλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας
-    οι ΠΕ Φθιώτιδας και Ευρυτανίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας
-    οι ΠΕ Ιθάκης και Λευκάδας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
-    η ΠΕ Ηλείας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας
- οι ΠΕ Αργολίδας, Αρκαδίας και Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου - τα Δωδεκάνησα και ένα τμήμα των Κυκλάδων της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου - η ΠΕ Ρεθύμνου της Περιφέρειας Κρήτης
Λοιπά Ρεύματα αποβλήτων που εμπίπτουν στην εναλλακτική διαχείριση

• Απόβλητα (Λιπαντικών) Ελαίων (ΑΕ): Έχει επιτευχθεί ο στόχος συλλογής που τίθεται από την εθνική νομοθεσία (πδ 82/2004, Α' 64), όμως υπολείπεται ακόμα σε σχέση με τον στόχο του υφιστάμενου ΕΣΔΑ. Ο στόχος αναγέννησης, τόσο του πδ όσο και του υφιστάμενου ΕΣΔΑ έχει επιτευχθεί.
• Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ): Τόσο ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης όσο και ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης έχουν επιτευχθεί.
• Απόβλητα Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας (ΑΣΟΒ): Δεν έχει επιτευχθεί ακόμα ο στόχος συλλογής του συνόλου (100%) των αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος. Το 2018 τα επίπεδα συλλογής ήταν στο 75,1% της παραγόμενης ποσότητας. Ωστόσο, ο στόχος ελάχιστης απόδοσης ανακύκλωσης των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης συσσωρευτών Pb-οξέος της χώρας, σύμφωνα με την κυα 41624.2057.Ε103/2010, έχει επιτευχθεί.
• Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ): Ο στόχος χωριστής συλλογής των 4kg/κάτοικο ανά έτος, έχει επιτευχθεί. Λαμβάνοντας υπόφη ότι ο αντίστοιχος στόχος από το 2019 και έπειτα θα είναι 65% του μέσου ετήσιου βάρους των ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά την προηγούμενη 3ετία ή εναλλακτικά το 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται κατά βάρος, διαφαίνεται ότι αυτός ο στόχος δεν θα επιτευχθεί έως το 2020. Οι στόχοι ανάκτησης και ανακύκλωσης/προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ως ποσοστό επί των συλλεγέντων αποβλήτων έχουν επιτευχθεί.
• Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ): Οι στόχοι του πδ 109/2004 (Α' 75) για τα ελαστικά που διαχειρίζεται το υφιστάμενο ΣΕΔ έχουν επιτευχθεί.

Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ)

• Παρατηρείται υφηλός ρυθμός παραγωγής που επηρεάζεται σαφώς από τους υφηλούς ρυθμούς των μεγάλων μονάδων κυρίως της 1ης ΥΠΕ Αττικής.
• Οι περισσότερες ΥΜ στη χώρα παραδίδουν τα ΕΑΑΜ προς αποστείρωση, με εξαίρεση την 1η και 2η ΥΠΕ όπου τα ΕΑΑΜ οδηγούνται κυρίως προς αποτέφρωση.
• Παρατηρείται υφηλή συμμόρφωση των Υγειονομικών Μονάδων (δημόσιων και ιδιωτικών) σχετικά με την κατάρτιση Εσωτερικών Κανονισμών Διαχείρισης Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων.
• Εξακολουθούν να διαπιστώνονται προβλήματα στη διαχείριση εντός των ΥΜ (χωριστή συλλογή στο σημείο παραγωγής, κατάλληλη μεταφορά και αποθήκευση εντός της μονάδας), αν και έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση και συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.
• Ουσιαστικά δεν υφίσταται διαχείριση των αποβλήτων μικρών μονάδων και ιατρείων.

Για τη μετάβαση από την υπάρχουσα κατάσταση και το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης σε ένα κυκλικό μοντέλο απαιτείται η θέσπιση φιλόδοξων αλλά και ρεαλιστικών στόχων, σε συμμόρφωση με την αντίστοιχη νομοθεσία της ΕΕ, τόσο για τα απόβλητα συνολικά, όσο και για τα επιμέρους σημαντικότερα ειδικά ρεύματα.
Οι κυριότεροι στόχοι του παρόντος ΕΣΔΑ μέχρι το 2030 έχουν ως εξής:
Διαχείριση ΑΣΑ
Η διαχείριση των ΑΣΑ θα γίνεται με βάση τους ακόλουθους άξονες:
(α) Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων
(β) Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των παραγόμενων ΑΣΑ τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κατά βάρος μέχρι το 2025 και 60% κατά βάρος μέχρι το 2030.
(γ) Χαμηλά ποσοστά ταφής, κάτω του 10%, μέχρι το 2030.
(δ) Επεξεργασία των υπολειπόμενων σύμμεικτων αποβλήτων σε σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ). Στις μονάδες αυτές τηρείται η ιεράρχηση των αποβλήτων και στόχος είναι αφενός η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών, η ενδεχόμενη ανάκτηση ενέργειας μέσω της αναερόβιας χώνευσης, και εν τέλει η δραστική μείωση του υπολείμματος προς διάθεση σε ΧΥΤ με την παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου ή/και την ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων σε άλλες μονάδες. Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι το 2030, το σύνολο των μονάδων για τις οποίες κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό, δύνανται να παράγουν και δευτερογενές καύσιμο, εφόσον είναι σε συμφωνία με τους στόχους των οικείων ΠΕΣΔΑ.
Συνεπώς προβλέπεται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και σύγχρονου δικτύου υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, στη βάση των αρχών της εγγύτητας και της αυτάρκειας, με χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών για την επίτευξη υψηλών ποσοστών ανάκτησης και ανακύκλωσης, μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής απορρόφησης όλων των διαθέσιμων πόρων του τρέχοντος χρηματοδοτικού πλαισίου 2014-2020, καθώς και μέσω της αξιοποίησης των πόρων του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου 2021-2027 σε στοχευμένες επιλέξιμες δράσεις και υποδομές που θα διασφαλίσουν τη μετάβαση σε μια αειφόρο και κυκλική οικονομία (βλ. Κεφ. 2.1.5).
(ε) Δημιουργία δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης από υπολείμματα επεξεργασίας αποβλήτων ή/και από εναλλακτικά καύσιμα. Οι μονάδες αυτές μπορεί να είναι κεντρικές μονάδες για όλη τη χώρα (ενδεικτικά τουλάχιστον 3-4 μονάδες), χωρίς όμως να αποκλείεται αυτό να γίνεται καθετοποιημένα και εντός των ίδιων των ΜΕΑ, εφόσον αυτό κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό και προκριθεί από τα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και τους οικείους ΦΟΔΣΑ. Σύμφωνα με αυτόν τον άξονα, προβλέπεται η ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών (απορριματογενών) καυσίμων και του υπολείμματος (σε πλήρη συμφωνία με τις αντίστοιχες απαιτήσεις της Ε.Ε. για ενεργειακή αξιοποίηση, το ευρωπαϊκό πλαίσιο ταξινόμησης για τις βιώσιμες επενδύσεις και την κυκλική οικονομία), ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η ταφή των υπολειμμάτων. Επίσης, βάσει βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών τα εναλλακτικά καύσιμα μπορούν να αξιοποιούνται στην ενεργοβόρο βιομηχανία, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα.
Πρώτιστη προτεραιότητα παραμένει η παύση λειτουργίας και η αποκατάσταση όλων των υφιστάμενων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) μέχρι το 2022. Προς την κατεύθυνση αυτή η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει αναπτύξει ολοκληρωμένο σχεδίασμά κλεισίματος και αποκατάστασης των ΧΑΔΑ ούτως ώστε το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης διάθεσης να έχει εξαλειφθεί μέχρι τις αρχές του 2021 και η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ να έχει ολοκληρωθεί το 2022.
Οσον αφορά το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων, καταρχάς σημειώνεται ότι αυτό είναι φαινομενικά χαμηλό αν δεν υπάρχει αυξημένη φιλικά περιβαλλοντική διαχείριση π.χ. είναι χαμηλό όταν γίνεται μόνο ταφή αποβλήτων. Επισημαίνεται όμως ότι αυτό αφορά μόνο το άμεσο κόστος ενώ το συνολικό κόστος διαχείρισης είναι πολύ μεγαλύτερο αν συνυπολογιστούν και τα έμμεσα κόστη, όπως η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, η ανάσχεση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, η καταβολή προστίμων κ.ά. Παραμένοντας όμως στο άμεσο κόστος η επιλογή η χώρα να περάσει σε μια αναβαθμισμένη διαχείριση αστικών αποβλήτων με έμφαση στην ανακύκλωση, στην ανάκτηση από ΜΕΑ και ΜΕΒΑ και στην παραγωγή ενέργειας, απαιτεί ανάπτυξη εκτεταμένων δικτύων ΔσΠ, χωριστής συλλογής, μεταφοράς και υποδομών και έχει σαφώς υψηλότερο κόστος συνολικά. Ομως κατ' αρχάς ένα μέρος της αύξησης του κόστους συλλογής λόγω των δικτύων χωριστής συλλογής καλύπτεται από μείωση του κόστους συλλογής συμμείκτων υπολειμματικών ΑΣΑ, των οποίων οι ποσότητες θα μειωθούν αισθητά. Επίσης, η ξεχωριστή διαλογή στην πηγή των ανακυκλώσιμων υλικών, έχει κόστος διαχείρισης που σε έναν βαθμό το αναλαμβάνουν οι παραγωγοί, όπου υπάρχουν ΣΕΔ με ευθύνη παραγωγών (υλικά συσκευασίας, μπαταρίες, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές). Υπάρχουν ακόμα αρκετοί τομείς που πρέπει και προβλέπεται να εφαρμοστεί η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού (πχ. έπιπλα, στρώματα, παιγνίδια - αθλητικό υλικό, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα κ.ά.). Παράλληλα η επεξεργασία των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων, που αποτελούν πάνω από το 40% των ΑΣΑ, έχει αισθητά χαμηλότερο κόστος από αυτή των σύμμεικτων αποβλήτων στις ΜΕΑ, ενώ παράγει και προϊόν υψηλότερης αξίας. Συνεπώς η προσπάθεια για ξεχωριστή συλλογή και επεξεργασία τους, θα μειώσει το τελικό συνολικό κόστος, γεγονός που συνεπάγεται τη μικρότερη συνολική επιβάρυνση του πολίτη. Κατά συνέπεια η μείωση του υψηλότερου, σε σχέση με την ταφή, κόστους διαχείρισης των αποβλήτων ιδίως από τη λειτουργία των νέων ΜΕΑ, περνά μέσα από την ανακύκλωση και την ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Ο δίκαιος δε, επιμερισμός του κόστους διαχείρισης προς τους πολίτες και τους λοιπούς παραγωγούς αποβλήτων, πρέπει να γίνει με καθιέρωση εφαρμογής συστημάτων “πληρώνω όσο πετάω”, εφαρμόζοντας δηλαδή σε μεγαλύτερο βάθος την αρχή “ο ρυπαίνων πληρώνει”.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:
Ελαχιστοποίηση της υγειονομικής ταφής στο 10% μέχρι το 2030
Εφαρμογή στην πράξη της πυραμίδας ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων, όπου η υγειονομική ταφή -πάντα και μόνο μετά από κατάλληλη προεπεξεργασία των αποβλήτων -θα αποτελεί την τελευταία επιλογή. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα επιλέγει, όχι μόνο να μη χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων που της παρέχεται από την Οδηγία (ΕΕ) 2018/850 για μετάθεση του στόχου μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που διατίθενται με υγειονομική ταφή κατά μέγιστο στο 10% μέχρι το 2040, αλλά αντιθέτως να υιοθετήσει ένα εξαιρετικά φιλόδοξο αλλά και συγχρόνως ρεαλιστικό εμπροσθοβαρή στόχο, μέσω ενός ολοκληρωμένου και σαφώς οριοθετημένου σχεδιασμού που περιλαμβάνεται στο παρόν ΕΣΔΑ, ώστε το μέγιστο ποσοστό αστικών αποβλήτων που θα καταλήγουν σε υγειονομική ταφή να μην ξεπερνά το 10%κ.β. ήδη από το 2030.
Σημειώνεται, ότι η ιεράρχηση των αποβλήτων αποτελεί εδώ και δεκαετίες μια από τις σημαντικότερες αρχές, η οποία διατυπώνεται και επαναλαμβάνεται σταθερά σε όλες τις Οδηγίες, Κανονισμούς, Αποφάσεις αλλά και στις Στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχει δηλαδή πλέον σαφής ιεράρχηση μεταξύ των μεθόδων διαχείρισης, με σειρά προτεραιότητας, η οποία ορίζεται ως εξής (Άρθρο 4 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ):

• Πρόληψη - Αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων
• Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση
• Ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών συμπεριλαμβανομένης και της κομποστοποίησης
•  Άλλου είδους ανάκτηση όπως π.χ. ανάκτηση ενέργειας
• Διάθεση των υπολειμμάτων με υγειονομική ταφή.

Η ιεράρχηση αυτή αποτυπώνεται και στην σχετική πυραμίδα ιεράρχησης, που παρατίθεται κατωτέρω:

Στη χώρα μας ωστόσο, παρατηρείται η συστηματική καταστρατήγηση αυτής της ιεράρχησης, με την ταφή να εξακολουθεί να αποτελεί - την κυρίαρχη επιλογή διαχείρισης, με τα ποσοστά της ακόμα και σήμερα να πλησιάζουν το 80%. Αυτή η πλήρης αναστροφή της πυραμίδας ιεράρχησης στην Ελλάδα είναι απόλυτα συνυφασμένη με τα σημαντικότερα προβλήματα και προκλήσεις που η χώρα διαχρονικά αντιμετωπίζει στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, όπως η ύπαρξη ΧΑΔΑ, η πλημμελής λειτουργία των υφιστάμενων χώρων ταφής, ΧΥΤΑ που βρίσκονται ήδη ή πλησιάζουν σε σημείο κορεσμού, αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες, καθώς και μεγάλες δυσκολίες στη χωροθέτηση νέων ΧΥΤΑ. Όλα τα παραπάνω, έχουν ήδη οδηγήσει μπροστά σε αδιέξοδο τη διαχείριση αποβλήτων σε πολλές περιοχές, ορισμένες εκ των οποίων μάλιστα αφορούν πολύ μεγάλες πληθυσμιακές ενότητες.
Δεν θα έπρεπε κατά συνέπεια να αποτελεί έκπληξη, ότι κορυφαία πολιτική επιλογή του παρόντος ΕΣΔΑ αποτελεί η πλήρης αντιστροφή αυτής της τάσης, μέσω του καθορισμού ενός φιλόδοξου και εμβληματικού στόχου, που θα οδηγήσει το ταχύτερο δυνατόν στον δραστικό περιορισμό της ταφής, στην προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίσης, στην ενίσχυση της ανάκτησης και τελικά στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και στην άρση των προαναφερθέντων αδιεξόδων ως προς τη διάθεση σε ΧΥΤΑ. Μια ακόμα σημαντική επιδίωξη που επιτυγχάνεται μέσω της θέσπισης αυτού του αυστηρότερου στόχου είναι η κατεύθυνση των οικονομικών πόρων, τόσο των εθνικών όσο και των κοινοτικών, στη στήριξη βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης, και όχι η κατασπατάλησή τους σε έργα ταφής, με ούτως ή άλλως πεπερασμένο χρονικό ορίζοντα, που και πάλι δεν θα εξασφάλιζε την αποφυγή αδιεξόδων στην οποία οδηγεί η δυσκολία αποδοχής, χωροθέτησης και δημιουργίας ΧΥΤΑ.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θέσπιση αυτού του αυστηρότερου στόχου είναι απολύτως συμβατή και με τις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/850, η οποία ορίζει ότι μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024 η Επιτροπή θα επανεξετάσει τον στόχο αυτό, με προοπτική - μεταξύ άλλων - την περαιτέρω μείωσή του, εφόσον κριθεί ότι ενδείκνυται.
Βιολογικά απόβλητα: Υποχρεωτική χωριστή συλλογή τους έως 31 Δεκεμβρίου 2022
Με στόχο την εκτροπή από την ταφή, αλλά και την ανακύκλωση και αξιοποίησή τους, το άρθρο 41 του ν. 4042/2012, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 84 του ν. 4685/2020, ορίζει ότι από 31 Δεκεμβρίου 2022 - δηλαδή ένα χρόνο νωρίτερα από τις προβλέψεις της Οδηγίας 2018/851 - τα βιολογικά απόβλητα είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή, είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμιγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων. Συνεπώς καθίσταται υποχρεωτική η χωριστή συλλογή των βιολογικών αποβλήτων από 31 Δεκεμβρίου 2022.
Η θέσπιση του στόχου αυτού έναν χρόνο νωρίτερα από ό,τι προβλέπει το ενωσιακό δίκαιο επιλέχθηκε συνειδητά, γιατί τα βιοαπόβλητα αποτελούν ένα ρεύμα, του οποίου η επιτυχής διαχείριση έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε όλη την υπόλοιπη αλυσίδα της ΔΣΑ. Κατ' αρχάς, πέραν του ότι τα βιοαπόβλητα με βάση την ποιοτική σύσταση των ΑΣΑ της χώρας είναι το ποσοτικά κυρίαρχο ρεύμα, ταυτόχρονα είναι ένα ρεύμα που για την Ελλάδα είναι σημαντικότερο από ό,τι σε άλλες χώρες της ΕΕ, δεδομένου ότι απαντάται σε ποσοστά μεγαλύτερα από πολλές από αυτές τις χώρες. Επίσης, είναι το ρεύμα με τη μεγαλύτερη υγρασία, άρα η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απομάκρυνσή του από τα ΑΣΑ επιτρέπει την αυξημένη αποτελεσματικότητα των ΜΕΑ σχετικά με τις σημαντικότερες επιδόσεις τους. Παράλληλα, με τη μειωμένη παρουσία των ΒΑ στα ΑΣΑ διευκολύνεται η παραγωγή δευτερογενών καυσίμων, αφού μειώνεται η απαίτηση για ξήρανση. Πέραν όλων των άλλων, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός της αυξημένης σημασίας των ΒΑ για τη χώρα μας, τόσο λόγω των δυσμενέστερων επιπτώσεων που προκαλούνται από τις υψηλότερες θερμοκρασίες του μεσογειακού κλίματος (όπως την ταχύτερη σήψη τους, οσμές), όσο και λόγω της μεγαλύτερης ανάγκης των ελληνικών εδαφών σε καλής ποιότητας compost, λόγω των φτωχότερων χαρακτηριστικών του εδάφους εξαιτίας του κλίματος. Τέλος, τα ΒΑ είναι ένα ρεύμα που παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και από τις τουριστικές ροές, κάτι που τους προσδίδει ακόμα μεγαλύτερη σπουδαιότητα.
Με σκοπό την ταχύτερη δυνατή απόδοση της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων, παρότι το δίκτυο θα αναπτυχθεί ταχέως σε όλους τους ΟΤΑ της χώρας, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στους μεγάλους παραγωγούς.
Τα ξεχωριστά συλλεγόμενα βιολογικά απόβλητα θα οδηγούνται κατά βάση σε Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ). Προβλέπεται η ανάπτυξη και λειτουργία ευρύτατου και κατάλληλου δικτύου συλλογής και σύγχρονων μονάδων επεξεργασίας, όπως φαίνεται στο Παράρτημα III. Παράλληλα, για μέρος των χωριστά συλλεγέντων βιοαποβλήτων θα εφαρμόζεται η οικιακή κομποστοποίηση, και για μεγαλύτερους παραγωγούς ή για οικιστικές ενότητες κατ' αντιστοιχία μπορεί να εφαρμόζεται επεξεργασία με Μηχανικούς Κομποστοποιητές. Εναλλακτικές λύσεις διαχείρισής τους, όπως για την δημιουργία ζωοτροφών δεν πρέπει να αποκλείονται, εφόσον αυτό είναι συμβατό με τις σχετικές κανονιστικές διατάξεις. Λόγω όμως του εξαιρετικού χαρακτήρα τέτοιων δράσεων, δεν εξετάζονται περαιτέρω στο παρόν ΕΣΔΑ, χωρίς αυτό να τις καθιστά μη επιτρεπτές.
Παράλληλα προβλέπεται μείωση της σπατάλης τροφίμων με παράλληλο καθορισμό και καταμερισμό αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση, στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές.
Αύξηση της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και της ανακύκλωση των ΑΣΑ τουλάχιστον σε ποσοστό 55% κ.β. μέχρι το 2025 και 60% κ.β. μέχρι το 2030
Με την εφαρμογή του παρόντος ΕΣΔΑ κρίνεται ως ιδιαίτερα φιλόδοξη και σχετικά δύσκολη η επίτευξη στόχου 55% κ.β. των ΑΣΑ προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσης, το έτος 2025, ενώ είναι περισσότερο εφικτή η επίτευξη κατά αντιστοιχία 60% κ.β. το έτος 2030, όπως έχουν τεθεί από την οδηγία ΕΕ 2018/851.Παρά ταύτα στο παρόν ΕΣΔΑ για το έτος 2025 δεν γίνεται χρήση της δυνατότητας χρονικής αναβολής του στόχου έως και κατά 5 έτη, αλλά επιλέγεται συνειδητά η υιοθέτηση του στόχου στο ποσοστό 55% μέχρι το 2025, ώστε η χώρα αφενός να επιταχύνει τις προσπάθειές της προς την κατεύθυνση αυτή και αφετέρου να ισχυροποιήσει την εμπρόθεσμη επίτευξη του στόχου 60% και για το 2030. Σημειώνεται, ότι ανάλογα με την πορεία του ΕΣΔΑ, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα το αργότερο μέχρι 31.12.2023 (δηλαδή 24 μήνες πριν τη λήξη της σχετικής προθεσμίας), να ζητήσει από τις αρμόδιες αρχές της
ΕΕ να αναθεωρήσει το συγκεκριμένο στόχο για το έτος 2025, από το 55% στο 50%, και να ζητήσει χρονική παράταση για την επίτευξη του στόχου του 55%. Η άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος, θα απαιτήσει τη μερική αναθεώρηση του ΕΣΔΑ, κάτι το οποίο πάντως εκτιμάται ότι μπορεί να μην απαιτηθεί.
Ανακύκλωση Αποβλήτων Συσκευασιών: 65% κ.β. έως το 2025 και 70% κ.β. ως το 2030
Σε πλήρη συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852, τίθενται οι ακόλουθοι ποσοτικοί στόχοι:
Αύξηση της ανακύκλωσης Αποβλήτων Συσκευασιών τουλάχιστον στο 65% κ.β. έως το 2025 και στο 70% κ.β. ως το 2030, με συγκεκριμένους στόχους για τα επιμέρους υλικά, όπως εμφανίζονται στον κατωτέρω πίνακα.

Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και κατεδαφίσεων: Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση του 70% των παραγόμενων ΑΕΚΚ
Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών υγειονομικής ταφής, όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων σε ποσοστό 70 % τουλάχιστον ως προς το βάρος, που αποτελεί στόχο της οδηγίας 2008/98/ΕΚ.
Εναλλακτική Διαχείριση, Χωριστή Συλλογή και Ειδικά Ρεύματα
Επίτευξη όλων των στόχων για τα ρεύματα αποβλήτων που υπόκεινται σε εναλλακτική διαχείριση και υπολείπονται των στόχων, και περαιτέρω αύξηση των επιδόσεων για όσα ρεύματα έχουν ήδη πετύχει τους στόχους. Πρόθεση για ένταξη και άλλων ρευμάτων στο καθεστώς της Εναλλακτικής Διαχείρισης, με θέσπιση φιλόδοξων αλλά ρεαλιστικών στόχων για αυτά.
Καθιέρωση υποχρεωτικής χωριστής συλλογής τουλάχιστον για τα μέταλλα, το χαρτί, το γυαλί και το πλαστικό, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και άλλα ειδικά ρεύματα όπως στρώματα, έπιπλα, ληγμένα φάρμακα, λοιπά επικίνδυνα απόβλητα προερχόμενα από νοικοκυριά.
Σύμφωνα με το άρθρο 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία (ΕΕ) 2018/851, καθίσταται υποχρεωτική η χωριστή συλλογή τουλάχιστον για τα μέταλλα, το χαρτί, το γυαλί και το πλαστικό. θεσμοθετείται παράλληλα η σταδιακή εφαρμογή το αργότερο από το 2022 της χωριστής συλλογής των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από νοικοκυριά και από το 2023 των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Παράλληλα προτείνεται η χωριστή συλλογή (μέσα από συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού) σε άλλα ειδικά ρεύματα αποβλήτων, όπως στρώματα, έπιπλα, ληγμένα φάρμακα, λοιπά επικίνδυνα απόβλητα προερχόμενα από νοικοκυριά.
Υποχρεωτική χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών ποτών έως τριών λίτρων
Στο πλαίσιο προώθησης της χωριστής συλλογής των ρευμάτων αποβλήτων, σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα, καθιερώνεται η χωριστή συλλογή για τις πλαστικές φιάλες έως τριών λίτρων με την εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας, ώστε να επιτευχθούν οι υψηλοί ευρωπαϊκοί στόχοι χωριστής συλλογής για ανακύκλωση τουλάχιστον κατά 77% κ.β. των πλαστικών φιαλών ποτών μέχρι το 2025 και κατά 90% μέχρι το 2029, σύμφωνα με το άρθρο 9 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904.
Βιομηχανικά Απόβλητα
'Εμφαση σε πρακτικές βιομηχανικής συμβίωσης, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των βιομηχανικών αποβλήτων μέσω της απορρόφησής τους από άλλους παραγωγικούς κλάδους, π.χ. ως πρώτη ύλη, καύσιμο κ.λπ..
Ενίσχυση και δημιουργία σύγχρονου δικτύου μονάδων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων στην κατεύθυνση της ιεράρχησης αποβλήτων, με προτεραιότητα στην προώθηση της αξιοποίησης μέσω ανακύκλωσης / ανάκτησης.
Περαιτέρω, για τα μη δυνάμενα να αξιοποιηθούν επικίνδυνα απόβλητα η χώρα επιβάλλεται να αποκτήσει το συντομότερο Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), ώστε να σταματήσει η συστηματική εξαγωγή τους σε άλλα κράτη , που έχει τόσο περιβαλλοντικές όσο και οικονομικές αρνητικές συνέπειες.
Τέλος, ιδιαίτερο βάρος δίνεται στη συνεχή παρακολούθηση της υλοποίησης των σχεδίων εφαρμογής / συμμόρφωσης για τα ιστορικά αποθηκευμένα απόβλητα.
Μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα και αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης
Ο θαλάσσιος και υποθαλάσσιος πλούτος καθώς και η ακτογραμμή της χώρας αποτελούν εθνικό κεφάλαιο τόσο από άποψη βιοποικιλότητας και περιβαλλοντικής ποικιλομορφίας, όσο και από πλευράς συγκριτικού πλεονεκτήματος για την ποιότητα ζωής, την ανάπτυξη και την μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας. Στόχος της χώρας πρέπει να είναι η μείωση της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα και η αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης μέσω της θέσπισης ολοκληρωμένης στρατηγικής για τα πλαστικά και αποτελεσματικής εφαρμογής της Οδηγίας για τα Πλαστικά Μιας Χρήσης.
Προς την κατεύθυνση αυτή, η αντιμετώπιση των θαλάσσιων αποβλήτων, η θέσπιση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τα πλαστικά καθώς και η αποτελεσματική εφαρμογή της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 για τα Πλαστικά Μίας Χρήσης αποτελούν θεμελιώδη στόχο στο πλαίσιο τόσο της πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, όσο και στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ.
Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα
Πλήρης ανάπτυξη δικτύου συλλογής βιοαποδομήσιμων αποβλήτων γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης για την ανάκτηση επ' ωφελεία της γεωργίας, την παραγωγή προϊόντων (ιδίως ζωοτροφών) ή/ και την παραγωγή ενέργειας από βιοαέριο/ βιομάζα.
Δυνατότητα επιτόπου διαχείρισης των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων μέσω δόκιμων μεθόδων, είτε «συμβατικών» είτε καινοτόμων, όπως π.χ. μέσω βιοαποδόμησης με την επιτόπου (in situ) εφαρμογή μικροοργανισμών κ.ά.
Χωριστή συλλογή και ανάκτηση των πλαστικών που χρησιμοποιούνται στη γεωργία με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίου και τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών προϊόντων και κατάλληλη διαχείρισή τους.
Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων
Βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας δικτύων διαχείρισης των ΑΥΜ εντός και εκτός των ΥΜ.
Υλοποίηση περαιτέρω έργων υποδομής. Επέκταση εφαρμογής των προγραμμάτων χωριστής συλλογής σε όλες τις δραστηριότητες από τις οποίες παράγονται ΑΥΜ, όπως η κατ' οίκον νοσηλεία.
Συλλογή επικινδύνων αποβλήτων από μικρές μονάδες, ιατρεία, κτηνιατρεία, οδοντιατρεία κλπ.

Οι σημαντικότερες αλλαγές που επιφέρει το νέο ΕΣΔΑ συνοψίζονται στις ακόλουθες:
- Ο υπερκείμενος στόχος του νέου ΕΣΔΑ δεν αφορά μόνο στην εφαρμογή της πυραμίδας ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων, την προώθηση της πρόληψης και την ενίσχυση της ανακύκλωσης, αλλά στοχεύει στη συνολικότερη σταδιακή μετάβαση σε μια κυκλική και αειφόρο οικονομία, με περιορισμό της χρήσης των πόρων και βελτίωση της αποδοτικότητάς τους, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και τη δημιουργία αγοράς δευτερογενών υλικών για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, την ουσιαστική συμβολή στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων του ΕΣΕΚ και τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050.
- Ενισχύονται οι δράσεις πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων μέσω ολοκληρωμένων προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ενώ ταυτόχρονα θεσπίζονται κίνητρα και αντικίνητρα για τους παραγωγούς αποβλήτων, άμεσους και έμμεσους, όπως για τους πολίτες, για τις επιχειρήσεις και για τους ΟΤΑ. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι το παρόν ΕΣΔΑ καταρτίστηκε παράλληλα με το νέο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, με το οποίο είναι απόλυτα εναρμονισμένο, και το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί πολύ σύντομα. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης καθώς και τα τρόφιμα, ενώ προάγεται η αντίληψη ότι τα απόβλητα αποτελούν πόρους προς αξιοποίηση στο ευρύτερο πλαίσιο της Κυκλικής Οικονομίας.
- Θεσπίζεται ένας φιλόδοξος στόχος μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή, σε επίπεδα έως 10% μέχρι το 2030. Για πρώτη φορά η Ελλάδα επιλέγει σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων όχι μόνο να μην χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων που της παρέχεται για μετάθεση του στόχου για μείωση της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που διατίθενται με υγειονομική ταφή στο 10% μέχρι το 2040, αλλά τουναντίον να υιοθετήσει μικρότερο χρονικό διάστημα για την επίτευξή του, δηλαδή το έτος 2030 έναντι του 2035 που αποτελεί το έτος - στόχο σύμφωνα με την Οδηγία (ΕΕ) 2018/850.
- Ενισχύεται η ανακύκλωση και η διαλογή στην πηγή με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, μέσω της επέκτασης της χωριστής συλλογής στα υφιστάμενα (όπως υλικά συσκευασίας, ΑΗΗΕ, ΑΗΣ&Σ) και σε νέα ρεύματα (όπως τρόφιμα, επικίνδυνα απόβλητα από νοικοκυριά, κλωστοϋφαντουργικά, πλαστικές φιάλες) με συγκεκριμένες διαδικασίες και χρονοδιάγραμμα.
-Οργανώνονται νέα ΣΕΔ με την υπαγωγή και νέων ρευμάτων σε καθεστώς διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (ιδίως συσκευασίες φυτοπροστατευτικών, έπιπλα, στρώματα, απόβλητα θερμοκηπίου, αλιευτικά εργαλεία, καπνικά προϊόντα).
- Διαμορφώνεται ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
- Επιδιώκεται η ουσιαστική διασφάλιση της ισότιμης δυνατότητας συμμετοχής τόσο του δημοσίου, όσο και του ιδιωτικού τομέα, σε όλα τα στάδια διαχείρισης των αποβλήτων, όπως στη συλλογή-μεταφορά και στην υλοποίηση και λειτουργία των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με παράλληλη προώθηση των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), κατά περίπτωση, ανάλογα με το βέλτιστο αποτέλεσμα κόστους-οφέλους κατά την κρίση των αρμοδίων φορέων.
- Προβλέπεται η θέσπιση ενός πλέγματος κατάλληλων οικονομικών εργαλείων για την εκτροπή από την ταφή και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, μέσω της εισαγωγής του τέλους ταφής, με πρόβλεψη για σταδιακή αύξησή του, και εφαρμογή προγραμμάτων Πληρώνω όσο Πετάω (ΠΟΠ/PAYT). Παροχή κινήτρων προς τους ΟΤΑ που υιοθετούν πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης της πρόληψης και της διαλογής στην πηγή και χρήση των πόρων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση του δικτύου χωριστής διαλογής.
- Υιοθετείται η ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων και των δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων, με στόχο την τελική μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή.
- Επιλέγεται η ενίσχυση και παροχή κινήτρων προς την κυκλική επιχειρηματικότητα, τη βιώσιμη χρήση των πόρων, καθώς και την ενσωμάτωση κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού και ανάλυσης κύκλου ζωής των προϊόντων, με παράλληλη ενθάρρυνση της κυκλικότητας στην παραγωγική διαδικασία, της βιομηχανικής συμβίωσης και της εφαρμογής βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών.
- Βελτιώνεται η ηλεκτρονική καταγραφή και η παρακολούθηση, με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας δεδομένων και τη διασφάλιση της ιχνηλασιμότητας, μέσω συστηματικής καταχώρησης των στοιχείων διαχείρισης και της προόδου των ΤΣΔΑ και των ΠΕΣΔΑ στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ).
- Προωθείται η ψηφιοποίηση με αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων και μέσω προβλέψεων διαλειτουργικότητας σε όλα τα ηλεκτρονικά μητρώα και τις βάσεις δεδομένων (ενδεικτικά ΗΜΑ, ΗΠΜ, ΕΜΠΑ, ΓΕΜΗ).
- Προωθείται η διακριτή αναλυτική τιμολόγηση των εργασιών διαχείρισης αποβλήτων από τους ΟΤΑ Α' βαθμού για την ορθή καταγραφή και παρακολούθηση της εφαρμογής των ΤΣΔΑ και την ενίσχυση της διαφάνειας.

Η εθνική πολιτική για τη μετάβαση από το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης στην επίτευξη των στόχων του παρόντος ΕΣΔΑ και για τη σταδιακή Μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία μέχρι το 2030, καθώς και η επίτευξη όλων των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων για τα επιμέρους ρεύματα αποβλήτων, βασίζεται στους ακόλουθους άξονες πολιτικής:
Δίκτυα και Υποδομές

• Εφαρμογή της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων με την υλοποίηση παράλληλα της υποχρέωσης για χωριστή συλλογή φορέων προτεραιότητας (όπως μαζική εστίαση, υπεραγορές και οπωροπαντοπωλεία, πρατήρια/παρασκευαστήρια τροφίμων, λαϊκές αγορές, στρατόπεδα, πανεπιστημιακά ιδρύματα, μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις), και δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου συλλογής και Μονάδων Επεξεργασίας Βιολογικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) από τους οικείους φορείς, με στόχο τη μέγιστη εκτροπή των βιολογικών αποβλήτων από την ταφή, με ταυτόχρονη παραγωγή αξιοποιήσιμου προϊόντος, σε εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις της κυκλικής οικονομίας. Αξιοποίηση παράλληλα και ιδιωτικών μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων. Δυνατότητα καθετοποιημένης- αποκεντρωμένης διαχείρισης των βιοαποβλήτων από παραγωγούς, όπως οι προαναφερθέντες φορείς προτεραιότητας, εφόσον κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτό, με δυνατότητα σχετικής μείωσης των καταβαλλόμενων δημοτικών τελών. Παράλληλη εφαρμογή της οικιακής κομποστοποίησης, που αυξάνει την περιβαλλοντική συνείδηση και μειώνει το κόστος επεξεργασίας, αποκεντρώνοντας τη διαχείριση και αποτρέποντας ποσότητες από την περαιτέρω διαδικασία συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας σε κεντρικές υποδομές.
• Ενίσχυση της πυκνότητας και αποτελεσματικότητας του δικτύου συλλογής και των υποδομών διαχείρισης για τα υφιστάμενα ρεύματα που υπόκεινται σε εναλλακτική διαχείριση και ανάπτυξη νέων δικτύων και υποδομών για τα ρεύματα που έχουν τεθεί ως προτεραιότητα για την υπαγωγή τους είτε σε χωριστή συλλογή είτε σε καθεστώς εναλλακτικής διαχείρισης στο άμεσο μέλλον (όπως έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά, ορισμένα πλαστικά μιας χρήσης, αλιευτικά προϊόντα).
• Ενίσχυση του δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών, πέραν αυτών που υπάγονται στην εναλλακτική διαχείριση. Διαπιστώνεται σημαντικό κενό στο δίκτυο εξοπλισμού για την κάλυψη ανακυκλώσιμων υλικών, που δεν αποτελούν αντικείμενο των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (όπως το έντυπο χαρτί και τα πλαστικά παιχνίδια), κάτι που αποτελεί βασική αιτία που παραμένουν «καθηλωμένα» τα ποσοστά συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Προτείνονται άμεσες και κεντρικές παρεμβάσεις για την κάλυψη του συγκεκριμένου κενού και εκμετάλλευση των πόρων του ΕΣΠΑ.
• Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού και σύγχρονου δικτύου υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, με χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, στη βάση των αρχών της εγγύτητας και της αυτάρκειας. Η δημιουργία του δικτύου θα επισπευστεί μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής απορρόφησης όλων των διαθέσιμων πόρων του τρέχοντος χρηματοδοτικού πλαισίου 2014-2020, καθώς και μέσω της αξιοποίησης των πόρων του νέου χρηματοδοτικού πλαισίου 2021-2027 σε στοχευμένες επιλέξιμες δράσεις και υποδομές που θα διασφαλίσουν τη μετάβαση σε μια βιώσιμη και κυκλική οικονομία.
• Ανάπτυξη του δικτύου Πράσινων Σημείων (ΠΣ), Γωνιών Ανακύκλωσης (ΓΑ) και Κέντρων Ανακύκλωσης και Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ) με απλούστευση των κριτηρίων χωροθέτησης, δημιουργίας και λειτουργίας, καθώς και καθορισμός του κατάλληλου ελάχιστου εξοπλισμού και υποδομών που πρέπει να διαθέτουν.
• Περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός του δικτύου των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ).
• Δημιουργία πρόσθετων μονάδων επεξεργασίας και διαχείρισης ΑΕΚΚ με στόχο την κάλυψη των αναγκών όλης της χώρας, με παράλληλη προώθηση της επιλεκτικής κατεδάφισης και της καθιέρωσης συστημάτων διαλογής των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων τουλάχιστον για τα ακόλουθα: ξύλο, ανόργανα κλάσματα, μέταλλα, γυαλί, πλαστικά και γύψος.
• Δημιουργία κατάλληλου και επαρκούς δικτύου εγκαταστάσεων για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.
• Δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ή/και των δευτερογενών (απορριμματογενών) καυσίμων, κάτι που θα επιτρέψει αφενός την περαιτέρω αξιοποίηση των αποβλήτων μέσω της παραγωγής ενέργειας, και αφετέρου την επίτευξη του στόχου της κυκλικής οικονομίας για μείωση της τελικής διάθεσης σε ΧΥΤ, που να μην υπερβαίνει το 10% κατά βάρος του συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ.
• Παράλληλη συμπληρωματική δυνατότητα αξιοποίησης δευτερογενών καυσίμων από ενεργοβόρες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως η τσιμεντοβιομηχανία, σύμφωνα με τις αποφάσεις των οικείων φορέων (ΦοΔΣΑ και λοιπών παραγωγών ή διαχειριστών αποβλήτων).
• Πρόβλεψη κάλυψης περιοχών που δεν έχουν ΧΥΤ από νέους ΧΥΤ ή εξυπηρέτησής τους από ΧΥΤ άλλων περιοχών το 2022.
• Οριστικό κλείσιμο και αποκατάσταση όλων των υφιστάμενων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) μέχρι το 2022.

Νομοθεσία και Αξιολόγηση Προόδου

• Δημιουργία σαφούς, λειτουργικού, εύληπτου και -όπου απαιτείται- κωδικοποιημένου νομοθετικού πλαισίου, με ξεκάθαρη κατανομή αρμοδιοτήτων και αναλυτική απαρίθμηση και αποτύπωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων κάθε εμπλεκόμενου φορέα. Άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων, όπου υφίστανται, και εισαγωγή διαδικασιών που υποστηρίζουν την ταχύτητα, την αμεροληψία και τη διαφάνεια.
• Προώθηση της ψηφιοποίησης με αναβάθμιση και πρόβλεψη διαλειτουργικότητας μεταξύ όλων των ηλεκτρονικών μητρώων και βάσεων δεδομένων (ΗΜΑ, ΗΠΜ, ΕΜΠΑ, ΓΕΜΗ, κλπ.)., με παράλληλη υποχρέωση καταγραφής της προόδου των ΠΕΣΔΑ και των ΤΣΔΑ στο ΗΜΑ, με στόχο τη βελτίωση της πληρότητας αλλά και της αξιοπιστίας των δεδομένων.
• Επεξεργασία αντιπροσωπευτικών δεικτών που θα διασφαλίζουν τη συνεχή και αξιόπιστη παρακολούθηση της υλοποίησης του ΕΣΔΑ και της διαδικασίας μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία.

Σχέδια και Προγράμματα

• Επικαιροποίηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωσή τους με τις διατάξεις του παρόντος ΕΣΔΑ καθώς και τη νέας νομοθεσία της ΕΕ και την εθνική νομοθεσία, με παράλληλη καταχώρηση της προόδου υλοποίησής τους σε ηλεκτρονική φόρμα, διασυνδεδεμένη με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων. Δεδομένης όμως, αφενός της χρονικής συγκυρίας δυνατότητας αξιοποίησης των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, και αφετέρου της επιτακτικής ανάγκης αποφυγής καθυστερήσεων έργων περιβαλλοντικής προστασίας, σε συνδυασμό και με τον απαιτούμενο χρόνο για την επικαιροποίηση των ΠΕΣΔΑ, διευκρινίζεται ότι η ανάγκη επικαιροποίησης των ΠΕΣΔΑ δεν θα συνεπάγεται αναβολή υλοποίησης των έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί σύμφωνα με τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, τα οποία έργα πρέπει να συνεχιστούν και υλοποιηθούν απρόσκοπτα.
• Διαμόρφωση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την υποβολή των επικαιροποιημένων Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) σε εφαρμογή του άρθρου 35Α του ν. 4042/2012, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4685/2020.
• Υλοποίηση ενός φιλόδοξου και ρεαλιστικού σχεδίου για την Πρόληψη της Δημιουργίας Αποβλήτων, η οποία αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο και την κορυφαία επιλογή στην πυραμίδα ιεράρχησης των αποβλήτων.
• Επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία και του Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, σε συμμόρφωση με το Δεύτερο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
• Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός Ολοκληρωμένου Επικοινωνιακού Σχεδίου Δράσης, με στόχο την ενθάρρυνση της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης για τη διασφάλιση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και των φορέων στη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία.
• Εκπόνηση και υιοθέτηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης με στόχο τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
• Εκπόνηση νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την προώθηση των πράσινων δημόσιων συμβάσεων.
• Υλοποίηση ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, με στόχο τη μείωση τόσο των ποσοτήτων όσο και της επικινδυνότητάς τους και τη συνακόλουθη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, σε συμμόρφωση με τους σχετικούς όρους και προϋποθέσεις της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας και με εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, οι οποίες θα πρέπει πλέον να ενσωματώνουν ευθέως τις πρακτικές της κυκλικής οικονομίας.
• Ουσιαστική εφαρμογή σε όλα τα σχέδια, προγράμματα και μέτρα της ιεράρχησης αποβλήτων, με έμφαση στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, με ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης και τέλος με ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών (απορριματογενών) καυσίμων και του υπολείμματος (σε πλήρη συμφωνία με τις αντίστοιχες κοινοτικές απαιτήσεις για το Waste to Energy), ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η ταφή.
• Διασφάλιση κατά την κατάρτιση και εφαρμογή των σχεδίων και προγραμμάτων διαχείρισης αποβλήτων της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών καθαριότητας, αποκομιδής και διαχείρισης αποβλήτων.
• Σχέδιο δράσης για τα απόβλητα που προέρχονται από τον τομέα του τουρισμού.

Ενημέρωση και Συμμετοχή Κοινού και Φορέων

• Παροχή ουσιαστικής δυνατότητας όλων των εμπλεκόμενων φορέων, του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και των ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών για συμμετοχή σε έναν γόνιμο και συνεχή διάλογο με στόχο την ανταλλαγή απόψεων και τεχνογνωσίας και την δημιουργία οριζόντιων και αποτελεσματικών συνεργιών με στόχο τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία.
• Προώθηση της κυκλικής κατανάλωσης, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και παροχή κινήτρων στους πολίτες για τη μετάβαση από το γραμμικό σε ένα κυκλικό μοντέλο συμπεριφοράς και κατανάλωσης. Καθορισμός ρυθμιστικού πλαισίου που θα ενθαρρύνει τους καταναλωτές στην προσπάθεια προς την «πράσινη μετάβαση».

Οικονομικά Μέτρα, Κίνητρα και Ρυθμίσεις

• Δημιουργία κινήτρων και αντικινήτρων για την εκτροπή από την ταφή και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, μέσω της ενίσχυσης του τέλους ταφής και της εισαγωγής προγραμμάτων Πληρώνω όσο Πετάω (ΠΟΠ/PAYT). Παροχή κινήτρων προς τους ΟΤΑ που υιοθετούν πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης της πρόληψης και της διαλογής στην πηγή και χρήση των πόρων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση του δικτύου χωριστής διαλογής. Παροχή αντίστοιχων κινήτρων και προς τους παραγωγούς αποβλήτων (ιδίως πολίτες και επιχειρήσεις).
• Μειωμένη τιμή χρέωσης επεξεργασίας προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων σε σχέση με την τιμή επεξεργασίας των σύμμεικτων υπολλειμματικών ΑΣΑ.
• Σταθερή τιμή ανά ΜΕΑ, για την επεξεργασία των σύμμεικτων υπολλειμματικών ΑΣΑ, και όχι μειούμενη τιμή όσο αυξάνονται οι εισερχόμενες ποσότητες στη μονάδα, ως αντικίνητρο για την παραγωγή αυξημένων ποσοτήτων.
• Δημιουργία ψηφιακού εργαλείου για τους ΟΤΑ για την αξιόπιστη αποτύπωση, λογιστική απεικόνιση, ενσωμάτωση και καταβολή του πραγματικού κόστους όλων των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να γνωρίζει ο πολίτης το ακριβές είδος και κόστος των υπηρεσιών που πληρώνει και να δημιουργούνται ουσιαστικά κίνητρα για την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση.
• Διασφάλιση της ισότιμης δυνατότητας συμμετοχής τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα στην υλοποίηση και λειτουργία των αναγκαίων υποδομών για τη συλλογή και την περαιτέρω διαχείριση αποβλήτων, καθώς και προώθηση των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), κατά περίπτωση.
• Ενθάρρυνση της βέλτιστης αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων αλλά και μελλοντικών εθνικών και κοινοτικών χρηματοδοτικών εργαλείων για να διασφαλιστεί η δίκαιη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, τόσο σε τοπικό επίπεδο και επίπεδο πόλεων και περιφερειών όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων και πολιτών.
• Προώθηση και θεσμοθέτηση πράσινων δημόσιων προμηθειών που θα περιλαμβάνει ρητώς καθορισμένα κριτήρια και στόχους, των οποίων η εφαρμογή θα τεκμηριώνεται σε αναλυτικές εκθέσεις που θα συντάσσουν υποχρεωτικά οι αναθέτουσες αρχές και φορείς.

Εναλλακτική Διαχείριση και Ειδικά Ρεύματα

• Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), τόσο για τα υφιστάμενα όσο και για τα νέα ειδικά ρεύματα, με στόχο τη μέγιστη δυνατή πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων αλλά και τη μεγιστοποίηση των ποσοστών επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης, με ταυτόχρονη ενίσχυση της Διαλογής στην Πηγή για όλα τα ρεύματα αλλά και της δημιουργίας βιώσιμων αγορών για τα δευτερογενή υλικά.
• Ενίσχυση της διαφάνειας και του ελέγχου των ΣΕΔ και διασφάλιση της συνεχούς παρακολούθησης προόδου και βαθμού επίτευξης των ποσοτικών και ποιοτικών στόχων.
• Διασφάλιση της ενσωμάτωσης του πραγματικού κόστους διαχείρισης κατά τον καθορισμό των εισφορών των παραγωγών, σύμφωνα με τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», με επιβράβευση του οικολογικού σχεδιασμού και της μείωσης των περιβαλλοντικού αποτυπώματος (eco-modulation).
• Αντιμετώπιση του φαινομένου της εισφοροδιαφυγής, εντατικοποίηση ελέγχων και επιβολή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων στους παραβάτες παραγωγούς ή/και διαχειριστές.
• Σταδιακή ενίσχυση και επέκταση της χωριστής συλλογής των διακριτών υλικών αποβλήτων συσκευασίας, ώστε αυτή να φτάσει το 100% μέχρι το 2025, από πλευράς γεωγραφικής κάλυψης. Ανάληψη της ευθύνης συλλογής από τα ΣΕΔ.
• Δημιουργία ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την αποτελεσματική διαχείριση των Πλαστικών Μιας Χρήσης.
• Εφαρμογή συστημάτων εγγύησης-επιστροφής (Deposit-Refund Schemes) για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής χωριστής συλλογής για τις πλαστικές φιάλες έως τριών λίτρων, για τις συσκευασίες αλουμινίου και περαιτέρω διερεύνηση για γυάλινες και λοιπές συσκευασίες. Συνεχής υλοποίηση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής συμμετοχής, αλλά και της χρήσης ορθών πρακτικών από το κοινό, με σκοπό την αύξηση της ποσότητας και τη βελτίωση της ποιότητας των συλλεγόμενων ποσοτήτων σε όλα τα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης.
• Καθιέρωση σταδιακής εφαρμογής από το 2023, της υποχρεωτικής χωριστής συλλογής για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και θέσπιση μέτρων και συστημάτων για την προώθηση των δραστηριοτήτων επισκευής και επαναχρησιμοποίησης για τα προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας.
• Υπαγωγή νέων ρευμάτων αποβλήτων σε καθεστώς διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (όπως έπιπλα, στρώματα, ληγμένα φάρμακα, συσκευασίες φυτοπροστατευτικών). Καθιέρωση εφαρμογής χωριστής συλλογής το αργότερο το 2021 για τα ληγμένα φάρμακα και τις συσκευασίες φυτοπροστατευτικών, το 2022 για τα στρώματα και το 2023 για τα έπιπλα.
• Αντιμετώπιση της ιλύος ως πόρου και ως πηγής οργανικής ουσίας για χρήση επ' ωφελεία της γεωργίας και ως πηγής ανάκτησης ενέργειας.

Βιομηχανία, Προϊόντα και Κυκλική Επιχειρηματικότητα

• Κατάρτιση και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης και ανταγωνιστικής πολιτικής για την ενθάρρυνση του σχεδιασμού βιώσιμων προϊόντων, με έμφαση στα ρεύματα προτεραιότητας δηλαδή Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός, μπαταρίες, οχήματα, συσκευασίες, πλαστικά/μικροπλαστικά, υφάσματα, κτίσματα και κατασκευές, τρόφιμα και νερό, λαμβάνοντας υπόψιν ότι το 80% των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων προσδιορίζονται ήδη από τη φάση του σχεδιασμού τους.
• Ενίσχυση και παροχή κινήτρων για την κυκλική επιχειρηματικότητα, της βιώσιμης χρήσης των πόρων καθώς και της ενσωμάτωσης κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού και ανάλυσης κύκλου ζωής των προϊόντων, που θα περιλαμβάνει - μεταξύ άλλων - και τη διασφάλιση του «δικαιώματος στην επισκευή».
• Ανάπτυξη και προώθηση μιας νέας βιομηχανικής στρατηγικής για την ενθάρρυνση της κυκλικότητας στην παραγωγική διαδικασία.
• Ενίσχυση των πρακτικών μείωσης των επικινδύνων και μη επικινδύνων βιομηχανικών αποβλήτων και της διαχείρισής τους με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.
• Μέγιστη δυνατή εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία για πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και βελτίωση των χαρακτηριστικών των παραγόμενων αποβλήτων.
• Προώθηση της «βιομηχανικής συμβίωσης» με ενδυνάμωση της συνέργειας μεταξύ βιομηχανιών για ανταλλαγή ή/ και συνεπεξεργασία αποβλήτων με στόχο τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησής τους και τη μείωση των εξαγωγών τους, κάτι που θα συμβάλλει και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Πρόσθετα εργαλεία Μετάβασης στην Κυκλική Οικονομία

• Επίσπευση της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, μέσω της έρευνας, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης.
• Υποστήριξη της μετάβασης προς την κυκλική οικονομία μέσω της Ατζέντας Δεξιοτήτων της Ε.Ε., το επερχόμενο Κοινοτικό Σχέδιο για την Κοινωνική Οικονομία, τη Συμφωνία για τις Δεξιότητες και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus.
• Αναβάθμιση των μετρήσεων, μοντέλων και εργαλείων πολιτικής για να εντοπιστούν συνέργειες ανάμεσα στην κυκλική οικονομία και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.

Οι ανωτέρω άξονες πολιτικής έχουν ως βασική κατεύθυνση την επιτάχυνση της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία, η οποία θα συμβάλει ουσιαστικά στον υπερκείμενο στόχο καθώς και στην επίτευξη του στόχου για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μέχρι το 2050, μέσω της αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων, διασφαλίζοντας παράλληλα τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα και την άνευ αποκλεισμών ανάπτυξη.
Τέλος, οι ανωτέρω άξονες θα συμβάλλουν ενεργά στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ / Agenda 2030 που είναι άμεσα ή έμμεσα σχετικοί με τη διαχείριση των αποβλήτων (Στόχοι 6, 11 και 12) και ειδικά στην επίτευξη του «Στόχου 11 - Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες» και του σχετικού Υποστόχου «11.6. Έως το 2030, μείωση του δυσμενούς, κατά κεφαλήν, περιβαλλοντικού αντίκτυπου των πόλεων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα του αέρα και τη διαχείριση των αστικών και άλλων αποβλήτων». 

2.1.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΣΑ, καθώς και των επιμέρους ροών που περιλαμβάνονται σε αυτά, παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

2.1.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Μία συνοπτική αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση με τους στόχους που έθετε το υφιστάμενο ΕΣΔΑ, έχει παρουσιαστεί ανωτέρω στο Κεφάλαιο 1.4.2.
Στη συνέχεια παρατίθενται αναλυτικά ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία (ανάλογα με τη φύση του στόχου) που τεκμηριώνουν και καταδεικνύουν την υφιστάμενη κατάσταση, η οποία απέχει πολύ από το επιθυμητό. 

2.1.3. Εξέλιξη παραγωγής αποβλήτων έως το 2030
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον υπολογισμό της εξέλιξης της παραγωγής των αποβλήτων έως το 2030 αποτελείται από τα εξής βήματα:

• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού
• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης Εποχικού Πληθυσμού
• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του συντελεστή παραγωγής αποβλήτων

Τα βήματα αυτά αναλύθηκαν για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας και παρουσιάζονται αναλυτικά στο Παράρτημα VII και συγκεντρωτικά στις παραγράφους που ακολουθούν.
2.1.3.1.    Μόνιμος Πληθυσμός
Ως βάση για τον υπολογισμό της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, χρησιμοποιήθηκαν τα πρόσφατα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) και την Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EUROSTAT.
Η πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, πραγματοποιήθηκε με βάση τα στοιχεία της EUROSTAT για την ποσοστιαία μέση ετήσια μεταβολή ανά έτος. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η πρόγνωση του Μόνιμου Πληθυσμού, έως και το έτος 2030.

2.1.3.2. Εποχικός Πληθυσμός
Ο Εποχικός Πληθυσμός λαμβάνεται επίσης υπόψη για τον υπολογισμό της παραγωγής αποβλήτων. Για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού, χρησιμοποιήθηκαν τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τις διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα της χώρας (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ). Ελήφθησαν υπόψη οι διανυκτερεύσεις που αφορούν τον εισερχόμενο τουρισμό, δηλαδή των αλλοδαπών, αφού ο εσωτερικός τουρισμός επηρεάζει μεν την κατανομή της παραγωγής ΑΣΑ τοπικά (άρα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα ΠΕΣΔΑ και τα ΤΣΔΑ), δεν επηρεάζει όμως τη συνολική παραγωγή ΑΣΑ της χώρας.
Ακολούθως υπολογίστηκε ο ισοδύναμος πληθυσμός, που αντιστοιχεί στις διανυκτερεύσεις όλων των κατηγοριών. Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης των διανυκτερεύσεων στη χώρα και κατ' επέκταση του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού, ακολουθήθηκε η μέθοδος της Ανάλυσης Παλινδρόμησης (Regression) και χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα διαφορετικά είδη συναρτήσεων: Γραμμική, Εκθετική και Πολυωνυμική, ενώ ειδικά για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού του έτους 2020 και προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αναμενόμενες επιπτώσεις της πανδημίας του COVID- 19 στις τουριστικές ροές, θεωρήθηκε μία ποσοστιαία μείωση της τάξης του 65%.

Εντέλει επιλέχθηκε η Εκθετική Συνάρτηση, γιατί παρουσιάζει μια μέση τάση σε σχέση με την Γραμμική και την Πολυωνυμική, και κρίνεται ασφαλέστερη.
2.1.3.3.  Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων στη χώρα
Ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ εκφράζεται σε κιλά αποβλήτων ανά κάτοικο (kg/capita).
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Μόνιμο Πληθυσμό
Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης της παραγωγής αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού εξετάστηκαν τα ακόλουθα τέσσερα εναλλακτικά σενάρια, που αφορούν στην μεταβολή του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ:

• Σενάριο 1: Αυξητική τάση - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, εκτός από τη μεταβολή αναλογικά του πληθυσμού, η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ συνδέεται αναλογικά με την μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ της χώρας για τα έτη 2021 - 2030.
• Σενάριο 2: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2019- Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2019-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπ’ όψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ λόγω της πανδημίας COVID-19αλλά μόνο για το 2020, γι’ αυτό στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας, άρα στα επίπεδα του 2019, και μετά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα έχουμε σταθεροποίηση σε σχέση με το έτος 2019.
• Σενάριο 3: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2020- Σύμφωνα και με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2020-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπόψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ κατά το 2020 λόγω της πανδημίας COVID-19, και στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ δεν επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας αλλά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα σε σχέση με το έτος 2019 έχουμε μείωση και όχι απλώς σταθεροποίηση, κάτι που είναι σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό εναρμονισμένο με τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την ιεράρχηση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία με προτεραιότητα στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
• Σενάριο 4: Μείωση Παραγωγής - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης ομοίως αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ. Για το διάστημα 2020¬2030 προβλέπεται μείωση στην κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ λόγω μεγαλύτερης απόδοσης των μέτρων πρόληψης και ιδίως για τα τρόφιμα και πλαστικά μιας χρήσης. Το συνολικό αποτέλεσμα συνίσταται στον συνδυασμό της κατά κεφαλή μείωσης παραγωγής ΑΣΑ και της εξέλιξης του πληθυσμού.

Σε όλα τα σενάρια η εκτίμηση παραγωγής για τα έτη 2019 και 2020 γίνεται με την παραδοχή ότι η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ ακολουθεί τον ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ και κατά συνέπεια έχει ληφθεί υπόψη και η αναμενόμενη μείωση παραγωγής κατά το 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοιού COVID-19.
Η εκτίμηση παραγωγής Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) από τον μόνιμο πληθυσμό της χώρας ανά εξεταζόμενο σενάριο, παρουσιάζεται στον παρακάτω Πίνακα:

Εντέλει, επιλέχθηκε το σενάριο 3, που εκφράζει την σταθεροποίηση της παραγωγής αποβλήτων, κατ' άτομο από το 2020 έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη μία εύλογη απόδοση των μέτρων και δράσεων για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, συνιστώντας έτσι μια ρεαλιστική βάση για τον σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων.
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Εποχικό Πληθυσμό
Για τη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων κατ' άτομο από τον εποχικό πληθυσμό, ο συντελεστής παραγωγής των αποβλήτων αυτών εκτιμήθηκε σε 1,8 κιλά ΑΣΑ ανά άτομο ανά ημέρα (kg/ca/day), ήτοι 657 κιλά ανά άτομο το χρόνο (kg/ca/year). Με βάση το γραμμικό μοντέλο κατανάλωσης η αναμενόμενη διαχρονική αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος και των τουριστών θα αναμενόταν να οδηγήσει σε συνακόλουθη αύξηση και του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ από τον εποχικό πληθυσμό. 'Ομως, επειδή το ρεύμα των τουριστικών αποβλήτων θα τύχει ιδιαίτερης μέριμνας, επιλέγεται και ο συντελεστής αυτός διατηρείται σταθερός μέχρι το 2030, ως αποτέλεσμα της εύλογης απόδοσης των μέτρων πρόληψης.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων από τον εποχικό πληθυσμό με εφαρμογή της εκθετικής συνάρτησης όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού:

Συνολική Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (από Μόνιμο και Εποχικό Πληθυσμό)
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα των ως άνω υπολογισμών, με βάση το επιλεγέν σενάριο.

Διευκρινίζεται, ότι, όπως φαίνεται και στον πίνακα 6, ως αποτέλεσμα της πρόληψης, ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ των μονίμων κατοίκων παραμένει σταθερός ως το 2030 και το ίδιο συμβαίνει και με τον συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ του εποχικού πληθυσμού. Η φαινομενική αύξηση του συνολικού συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ ως προς τον μόνιμο πληθυσμό που φαίνεται στον πίνακα 8 μεταξύ των ετών 2025 (503 kg/ca/year) και 2030 (515 kg/ca/year) δεν ανταποκρίνεται σε αύξηση των επιμέρους συντελεστών παραγωγής μόνιμου και εποχικού πληθυσμού αντίστοιχα, που παραμένουν σταθεροί, αλλά είναι απλώς το υπολογιστικό αποτέλεσμα της αναμενόμενης αύξησης του τουρισμού και της αναγωγής μόνο στους μόνιμους κατοίκους των αποβλήτων που οφείλονται και στον εισαγόμενο εποχικό πληθυσμό.
2.1.4.    Στόχοι διαχείρισης
1.ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Για το ρεύμα των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ
Για το ρεύμα των αποβλήτων συσκευασιών τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

3. ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ (ΠΜΧ)
Η μείωση της πλαστικής ρύπανσης καθώς και η εξάλειψη ή η μείωση της ποσότητας και της επικινδυνότητας των θαλασσίων αποβλήτων αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα της χώρας.
Προς την κατεύθυνση αυτή έχει ήδη πραγματοποιηθεί εκτεταμένη προδιαβούλευση του ΥΠΕΝ με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σε τρία στάδια (ανοιχτή ημερίδα, τηλεδιασκέψεις με 44 φορείς που εκπροσωπούν περισσότερα από 6000 μέλη, ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο) με στόχο την έγκαιρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της αγοράς και των πολιτών και τη θέσπιση μέτρων ευρείας αποδοχής ενόψει της εναρμόνισης της χώρας 
με τις διατάξεις της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ, η οποία έχει ως καταληκτική ημερομηνία μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, σύμφωνα με το άρθρο 17 της Οδηγίας, την 3η Ιουλίου 2021.
Παρά το γεγονός ότι απομένει περίπου ένας χρόνος έως την καταληκτική ημερομηνία εναρμόνισης, η χώρα ενσωματώνει στο εθνικό της δίκαιο τη σχετική Οδηγία έναν χρόνο νωρίτερα, με σκοπό να ενισχυθεί η έγκαιρη κατανόηση και συμμόρφωση με τα νέα δεδομένα, όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων καθώς και του κοινού και με τον τρόπο αυτό να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση.
Η στρατηγική και η νομοθεσία για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον θα βασιστεί στους στόχους διαχείρισης:
4. ΑΠ0ΒΛΗΤΑ ΦΟΡΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ (ΑΦΗΣ&Σ)
Για το ρεύμα των αποβλήτων φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

5. ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΑ ΑΣΑ (ΜΠΕΑ)
Για το ρεύμα των μικρών ποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων (ΜΠΕΑ) των ΑΣΑ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
Διευκρινίζεται ότι οι στόχοι για τα ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης αναφέρονται στην παρ. 7.4.4 μαζί με τα υπόλοιπα ΑΗΗΕ, επειδή οι στόχοι είναι κοινοί.
2.1.5.    Κεντρικό ισοζύγιο και δίκτυο υποδομών ΑΣΑ
2.1.5.1    ΓΕΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Το σύνολο του κεντρικού ισοζυγίου για όλη τη χώρα καταστρώθηκε για όλη τη χρονοσειρά ισχύος του ΕΣΔΑ (2020-2030), και εξετάστηκε ως προς την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων κατά τα έτη που αποτελούν ορόσημα για αυτό με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, δηλαδή το 2025 και το 2030.
Το σύνολο του σχεδίου είναι πλήρως εναρμονισμένο με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, της κυκλικής οικονομίας και της ιεράρχησης των αποβλήτων, με έμφαση στην «ανάντη» διαχείριση των αποβλήτων (upstream management), με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη δικτύου Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) για χωριστή συλλογή ρευμάτων υλικών και αποβλήτων, με στόχο τη μεγιστοποίηση των ποσοστών ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης, τη μεγιστοποίηση της καθαρότητας των ανακτώμενων υλικών, την αύξηση της εμπορευσιμότητας των προϊόντων, την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τη συνακόλουθη δραστική μείωση των σύμμεικτων υπολειμματικών ΑΣΑ προς διαχείριση στις κεντρικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων, και τέλος, τη δραστική μείωση των υπολειμμάτων προς τελική διάθεση με Υγειονομική Ταφή.
Η έμφαση στη χωριστή συλλογή εφαρμόζεται τόσο για τα «παραδοσιακά» ρεύματα, όπως τα Υλικά Συσκευασίας και ευρύτερα το χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλα, και επεκτείνεται και σε νέα ρεύματα, όπως τα βιοαπόβλητα, το ξύλο και τα απόβλητα προϊόντων κλωστοϋφ αντουργίας.
2.1.5.2    ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΩΡΙΣΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ
Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ μεγάλη έμφαση δίνεται στη χωριστή συλλογή διαφόρων κατηγοριών ρευμάτων αποβλήτων, ώστε να ανακτώνται καθαρά προϊόντα και να διευκολύνεται η περαιτέρω διαχείρισή τους με τους καλύτερους δυνατούς όρους από πλευράς περιβαλλοντικής προστασίας και οικονομικής βιωσιμότητας.
Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας 2008/98, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, τα κράτη μέλη καθιερώνουν χωριστή συλλογή τουλάχιστον για το χαρτί, τα μέταλλα, τα πλαστικά και το γυαλί και, από 1ης Ιανουαρίου 2025, για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ενώ η χωριστή συλλογή και άλλων ρευμάτων (όπως τα βιοαπόβλητα, τα ΑΗΗΕ) έχουν θεσπιστεί με άλλες διατάξεις. Παράλληλα δίδεται η δυνατότητα παρεκκλίσεων από τη χωριστή συλλογή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 10 της οδηγίας 2008/98, προβλέπονται τα ακόλουθα:
"Τα κράτη μέλη δύνανταί να επιτρέπουν παρεκκλίσεις από την παράγραφο 2, υπό την προϋπόθεση ότι πληροΰταί τουλάχιστον ένας από τους ακόλουθους όρους:
α)η κοινή συγκέντρωση ορισμένων τύπων αποβλήτων δεν επηρεάζει τη δυνατότητά τους να υποβάλλονται σε προετοιμασία για επαναχρησίμοποίηση, ανακύκλωση ή άλλες εργασίες ανάκτησης σύμφωνα με το άρθρο 4 καί το αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με τίς εργασίες αυτές είναι συγκρίσιμης ποιότητας με εκείνο που επιτυγχάνεται με τη χωριστή συλλογή
β) η χωριστή συλλογή δεν παράγει τα καλύτερα δυνατά περιβαλλοντικά αποτελέσματα λαμβανομένων υπόψη των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της διαχείρισης των σχετικών ροών αποβλήτων
γ) δεν είναι τεχνικά εφικτή η χωριστή συλλογή στο πλαίσιο των ορθών πρακτικών συλλογής των αποβλήτων
δ) η χωριστή συλλογή θα είχε δυσανάλογο οικονομικό κόστος, λαμβανομένων υπόψη του κόστους από τίς επιπτώσεις της συλλογής καί επεξεργασίας ανάμικτων αποβλήτων στο περιβάλλον καί στην υγεία, των δυνατοτήτων γία βελτίωση της αποτελεσματίκότητας της συλλογής καί επεξεργασίας αποβλήτων, των εσόδων από τίς πωλήσείς δευτερογενών πρώτων υλών, καθώς και από την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού."
Η δυνατότητα παρεκκλίσεων δεν αίρει τον πυρήνα της φιλοσοφίας της νομοθεσίας της ΕΕ, που θεωρεί τη χωριστή συλλογή ως βασικό άξονα της ορθολογικής διαχείρισης, της ενδυνάμωσης της κυκλικότητας της οικονομίας και της αειφόρου ανάπτυξης.
Το παρόν ΕΣΔΑ, όντας απόλυτα προσηλωμένο στις αρχές της ενωσιακής νομοθεσίας, θεωρεί τη χωριστή συλλογή σε διακριτά ρεύματα ως προϋπόθεση επιτυχίας του. Γι' αυτό και υιοθετεί την καθιέρωση νέων δικτύων χωριστής συλλογής με άμεσο χρονικό ορίζοντα, καθώς και την επέκταση των υφιστάμενων δικτύων χωριστής συλλογής τόσο γεωγραφικά, όσο και ποσοτικά, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των επιδόσεων και του περιβαλλοντικού και οικονομικού αποτελέσματος, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της ΕΕ και τις κατευθύνσεις της κυκλικής οικονομίας.
Με βάση τις προαναφερθείσες αρχές, η ανάπτυξη του δικτύου συνίσταται από τα ακόλουθα κυριότερα ρεύματα συλλογής, με την ακόλουθη διαχείριση καθενός από αυτά:
1. Τα Βιοαπόβλητα (Β.Α.), που συνίστανται από τα απόβλητα κουζίνας (απόβλητα τροφίμων) και τα πράσινα απόβλητα (ιδίως των κήπων και πάρκων)συλλέγονται με διάφορους τρόπους, όπως, ενδεικτικά:

• Σε ειδικό κάδο (καφέ κάδος) για τις οικίες.
• Στους χώρους των επιχειρήσεων μαζικής εστίασης που με βάση τις διατάξεις του ν. 4685/2020 έχουν τη σχετική υποχρέωση χωριστής συλλογής ανεξαρτήτως δυναμικότητας, όπως εστιατόρια, κέτερινγκ, κατασκηνώσεις, στρατόπεδα, ξενοδοχεία) και ομοίως οι υπεραγορές τροφίμων, όπως παντοπωλεία, οπωροπωλεία και λαϊκές αγορές.
• Με χωριστό δίκτυο συλλογής για τα πράσινα απόβλητα.

Τα συλλεγόμενα υλικά είναι υψηλής καθαρότητας και κατάλληλα για παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υψηλής ποιότητας μετά από βιολογική επεξεργασία, είτε αερόβια, είτε αναερόβια (για ταυτόχρονη ανάκτηση ενέργειας), όταν κρίνεται τεχνοοικονομικά εφικτό.
Το προϊόν είναι κόμποστ υψηλής ποιότητας κι ενδεχομένως και βιοαέριο προς ανάκτηση ενέργειας.
Μέρος των βιοαποβλήτων θα διαλέγεται στην πηγή για οικιακή κομποστοποίηση στον τόπο παραγωγής του. Σε μεγαλύτερους παραγωγούς, αυτό μπορεί να επιτυγχάνεται και μέσω Μηχανικών Κομποστοποιητών.
Επίσης τα συλλεγόμενα υλικά παρέχουν δυνατότητες για αξιοποίηση με ιεραρχικά ανώτερες μορφές διαχείρισης, που όμως ακόμα σε μεγάλο βαθμό (αν και όχι καθολικά) βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας και καινοτομίας, όπως η εφαρμογή μεθόδων για την παραγωγή ζωοτροφών, ή η βιοδιύληση ή άλλες μέθοδοι, μέσω των οποίων υπάρχει η δυνατότητα να παραχθούν πολύτιμες ενώσεις σε διάφορους κλάδους της βιοοικονομίας, όπως για την παραγωγή βιοπλαστικών, βιοπολυμερών, βιολιπαντικών, βιοκαυσίμων, με δυνατότητες δημιουργίας προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Τέτοιες εφαρμογές επειδή είναι ακόμα είτε μη δόκιμες, είτε μη διαδεδομένες, είτε δεν μπορούν προς το παρόν να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα και σε σημαντικές δυναμικότητες, δεν εξετάζονται ακολούθως στο πλαίσιο των βασικών υποδομών του παρόντος ΕΣΔΑ, είναι όμως επιτρεπτές κατ' επιλογή των αρμοδίων φορέων ή/και των σχετιζόμενων παραγωγών αποβλήτων, είτε για εφαρμογές ερευνητικού ή πιλοτικού χαρακτήρα, είτε ακόμα και για βιομηχανικής/εμπορικής κλίμακας εφαρμογές, αλλά ειδικά για τις τελευταίες (της βιομηχανικής/εμπορικής κλίμακας) υπό την προϋπόθεση ότι μπορούν να τεκμηριωθούν κατάλληλα και επαρκώς.
2. Τα βρώσιμα λίπη και έλαια, που συλλέγονται χωριστά και οδηγούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμου για ανάκτηση ενέργειας.
3. Τα Ανακυκλώσιμα Υλικά (ΑΥ), που συνίστανται από τα άλλα τέσσερα κύρια υπορεύματα, χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο.
Αυτά, συνίστανται τόσο από τα οικιακού τύπου και τα παρεμφερή με αυτά, όσο και του εμποροβιομηχανικού τύπου (ΒΕΑΣ).
Τα οικιακού και παρεμφερούς τύπου Ανακυκλώσιμα Υλικά σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος τους συλλέγονται από κοινού (μπλε κάδος). Ο μπλε κάδος όμως είναι προορισμένος να συλλέγει τα υλικά συσκευασίας και όχι το σύνολο των ανακυκλώσιμων υλικών. Κατά συνέπεια θα πρέπει να επεκταθεί η χωριστή συλλογή και στα ΑΥ που δεν αποτελούν Απόβλητα Συσκευασίας, όπως έντυπο χαρτί, πλαστικά παιχνίδια, μεταλλικά εξαρτήματα και σκεύη, υαλοπίνακες, και πρέπει να διατεθούν οι ανάλογοι πόροι για τον σκοπό αυτόν. Παράλληλα, σταδιακά θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται η χωριστή συλλογή σε τέσσερα διακριτά ρεύματα, ή, για ενδεχόμενους τεχνικοοικονομικούς λόγους, τουλάχιστον σε τρία ρεύματα (χαρτί, γυαλί και από κοινού πλαστικά και μέταλλα), σε όποιες περιοχές και στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
Για να γίνει πιο κατανοητό το κενό συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών πέραν των Αποβλήτων Συσκευασίας, επεξηγηματικά αναφέρονται τα ακόλουθα: Ρεύματα αποβλήτων υλικών, όπως χαρτί, πλαστικά, γυαλί, μέταλλα, που αποτελούν σημαντικό μέρος των ΑΣΑ, δεν αφορούν μόνο απόβλητα συσκευασιών, που εμπίπτουν στην εναλλακτική διαχείριση, αλλά και ρεύματα που περιλαμβάνονται στα αστικά απόβλητα, για τα οποία δεν υπάρχει Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). 'Ομως ο σχεδιασμός για την παροχή του εξοπλισμού συλλογής και μεταφοράς στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, είναι προφανώς προσαρμοσμένος στις ανάγκες που υποχρεούται να καλύψει το ΣΕΔ με βάση τα ποσοτικά στοιχεία του ρεύματος αποβλήτων που εμπίπτει στην αρμοδιότητά του. Ενδεικτικά αναφέρεται για το έντυπο υλικό, του οποίου σημειωτέον μικρό μέρος συγκεντρώνεται σήμερα «παρεμπιπτόντως» στους μπλε κάδους της ΕΕΑΑ, και δεν προσμετράται στους στόχους της συσκευασίας, συλλέγεται επίσης στο πλαίσιο ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ένα μεγάλο μέρος του καταλήγει στους ΧΥΤΑ, μέσω της αποκομιδής του κάδου των σύμμεικτων ΑΣΑ. Το ίδιο ισχύει και για τα πλαστικά, γυαλιά και άλλα υλικά μη συσκευασιών.
Προκειμένου να καταδειχτεί το μέγεθος του προαναφερθέντος κενού συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών πέραν των υλικών συσκευασίας, και η σημασία της ανάγκης κάλυψης του κενού αυτού, στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα σχετικά ποσοτικά στοιχεία.

(Σημ: Οι παραπάνω ποσότητες κενού ανακύκλωσης αναφέρονται στο σύνολο των Ανακυκλώσιμων Υλικών επί του συνόλου των ΑΣΑ, και όχι στο εκτιμώμενο ποσοστό ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών, ενώ επίσης συμπεριλαμβάνουν και τα ΒΕΑΣ).
Από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, προκύπτουν τα παρακάτω δύο σημαντικά δεδομένα:

• Από το σύνολο των παραπάνω ανακυκλώσιμων υλικών, μόλις το περίπου 30% αποτελεί απόβλητα συσκευασίας, άρα καλύπτεται από την ευθύνη των ΣΕΔ, ενώ το υπόλοιπο περίπου 70% δεν εμπίπτει στην κατηγορία των Υ.Σ., άρα δεν υπάρχει προς το παρόν χρηματοδοτική πρόβλεψη για την εξασφάλιση του εξοπλισμού και την ανάπτυξη του σχετικού δικτύου χωριστής συλλογής.
• Τα Ανακυκλώσιμα Υλικά που σήμερα δεν καλύπτονται από προβλεπόμενη χρηματοδότηση της χωριστής συλλογής τους αποτελούν το 32,3% του συνόλου των ΑΣΑ.

Ως ΒΕΑΣ θεωρούνται τα παραγόμενα και χωριστά συλλεγόμενα ΑΣ, τα οποία προέρχονται κυρίως από εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητα και συνήθως οδηγούνται προς ανακύκλωση, μέσω άλλης οδού, στο πλαίσιο επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Άρα δεν θεωρείται ότι υπάρχει ένα ευρύτερο ρεύμα ΒΕΑΣ από το οποίο ανακτάται μέρος του με χωριστή συλλογή, αλλά η κάθε φορά συλλεχθείσα ποσότητα ταυτίζεται με το παραγόμενο ΒΕΑΣ. Λόγω της υψηλής καθαρότητας άρα και υψηλότερης αξίας των ΒΕΑΣ, το παρόν ΕΣΔΑ στοχεύει να ενδυναμώσει αυτό το ρεύμα, ώστε σταδιακά να λογίζεται ως ΒΕΑΣ όχι μόνο η συλλεχθείσα ποσότητα, αλλά η γενικότερα παραγόμενη ποσότητα, με σκοπό να μπορούν να δρομολογηθούν μέτρα και δράσεις αύξησης της χωριστής συλλογής του. Βάσει όσων εξηγήθηκαν, σήμερα ως ΒΕΑΣ καταγράφεται ότι συλλέγεται μόνο χαρτί, πλαστικό και μέταλλο, όχι όμως γυαλί και ξύλο. Όμως με το σκεπτικό του παρόντος ΕΣΔΑ ως ΒΕΑΣ αντιμετωπίζονται τα έως τώρα ΒΕΑΣ και τα εμποροβιομηχανικά απόβλητα από άλλες πηγές, κι έτσι συμπεριλαμβάνονται σε αυτά το γυαλί και το ξύλο.
Τέλος, μέρος των ΑΥ θα μπορούσε να συλλέγεται στα Πράσινα Σημεία (Π .Σ.).
'Όπως προαναφέρθηκε, κάποια υλικά (ιδίως το γυαλί σε κώδωνα αλλά και μέρος των ΒΕΑΣ), ενδέχεται λόγω υψηλής καθαρότητας να οδηγούνται απευθείας προς ανακύκλωση, όμως συχνά απαιτείται εξευγενισμός και περαιτέρω διαλογή σε κατάλληλη εγκατάσταση, που μπορεί να είναι ΚΔΑΥ ή άλλη εγκατάσταση παρεμφερούς σκοπού. Ως ΚΔΑΥ θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και οι ΜΕΑ, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι αδειοδοτημένες να λειτουργούν γραμμή ΚΔΑΥ.
4. Τα ΑΗΗΕ/ΗΗΕ που συλλέγονται μέσω των ΣΕΔ από σημεία συλλογής όπως δημοτικά σημεία, επιχειρήσεις πώλησης ΗΗΕ αλλά μπορεί να συλλέγονται και με άλλους τρόπους, όπως Πράσινα Σημεία (Π.Σ.) ή Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ).
5. Οι Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ), που θα συλλέγονται με διάφορους τρόπους, όπως ΔσΠ μέσω αντίστοιχων ΣΕΔ. Η περαιτέρω διαχείρισή τους γίνεται ως επικίνδυνα απόβλητα.
6. Τα Ογκώδη Απόβλητα, που περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα αποβλήτων, όπως - ενδεικτικά- έπιπλα, στρώματα, ευμεγέθη υλικά συσκευασίας, ποδήλατα, παλέτες συσκευασίας και ΑΗΗΕ.
Τα παραπάνω απόβλητα μπορεί να συλλέγονται μέσω ΣΕΔ που θα οργανωθούν μετά την έγκριση σχετικών προγραμμάτων διερυμένης ευθύνης του παραγωγού, ή από ήδη υφιστάμενα, ή με άλλους τρόπους, όπως, απευθείας συλλογή από ΟΤΑ, συλλογή πόρτα-πόρτα, συλλογή σε Π.Σ., σε ΚΔΕΥ.
Μέρος αυτών μπορεί να επαναχρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη διαχείριση (ιδίως ταξινόμηση και επισκευή.) ή να ανακυκλώνεται.
7. Ειδικά ρεύματα όπως το Ξύλο (που σε μεγάλο βαθμό αποτελεί ΒΕΑΣ, αλλά αφορά και άλλα είδη, όπως τα έπιπλα) και το Ύφασμα (Απόβλητα Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων (ΑΚΠ), μπορεί να συλλέγονται μέσω ΣΕΔ ή με άλλους τρόπους, όπως σε Π.Σ. και σε ΚΔΕΥ, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να συνεργάζονται με το οικείο ΣΕΔ , εφόσον αυτό υπάρχει και στον βαθμό που απαιτείται.
Μέρος αυτών των ειδικών ρευμάτων μπορεί να επαναχρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη διαχείριση (ιδίως ταξινόμηση και επισκευή), να ανακυκλώνεται ή να οδηγείται σε άλλη χρήση.
8. Λοιπά ρεύματα που ενδεχομένως θα διαλέγονται χωριστά για περαιτέρω κατάλληλη διαχείριση.
9. Όλα τα εναπομένοντα μη χωριστά συλλεγέντα απόβλητα, τα λεγάμενα και ως Υπολειμματικά Σύμμεικτα ΑΣΑ, που οδεύουν προς εγκαταστάσεις περαιτέρω διαχείρισης.
Για την ανάπτυξη του ανωτέρω δικτύου χωριστής συλλογής, σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν τα ΣΕΔ, όπως επίσης και τα Πράσινα Σημεία και οι παρεμφερείς με αυτά υποδομές (Π.Σ., Γωνιές Ανακύκλωσης, Κινητά Πράσινα Σημεία και ΚΑΕΔΙΣΠ), και τα Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), τα οποία αποτελούν Ενισχυμένα/Ολοκληρωμένα Πράσινα Σημεία, όπου διάφορες κατηγορίες υλικών (ενδεικτικά: ρούχα, έπιπλα και ΗΗΕ) μπορούν να συλλέγονται, να ταξινομούνται, να επισκευάζονται, να μεταποιούνται και να διατίθενται προς επαναχρησιμοποίηση, κάτι που μπορεί να γίνεται και σε συνδυασμό με ενημερωτικές, εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις, ιδίως για μικρότερες ηλικίες, όπως οι μαθητές.
Στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ δεν παραγνωρίζεται το γεγονός, ότι μέρος της ανάκτησης και ανακύκλωσης υλοποιείται μέσω της άτυπης ανακύκλωσης (informal sector), φαινόμενο που παρατηρείται διεθνώς, και που -πέραν όλων των άλλων- έχει και κοινωνικές διαστάσεις. Η άτυπη ανακύκλωση, εφόσον καταγράφεται, συμβάλλει μεν σε κάποιους στόχους, όμως αυτό δεν γίνεται πάντα υπό συνθήκες που διασφαλίζουν την ασφάλεια και υγεία στην εργασία, τη δημόσια υγεία και την περιβαλλοντική προστασία, ενώ συχνά γίνεται και εις βάρος των επίσημων θεσμοθετημένων διαδικασιών και φορέων (όπως στέρηση υλικών από τα ΣΕΔ). Κρίνεται σκόπιμο να αναληφθούν δράσεις για την άμβλυνση των φαινομένων αυτών, πάντα με κοινωνική μέριμνα και ευαισθησία, με στόχο -μεταξύ άλλων- την κατά το δυνατόν ένταξη της άτυπης ανακύκλωσης μέσα σε θεσμοθετημένες διαδικασίες, με θετικά αποτελέσματα για όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη του δικτύου βασικών υποδομών επεξεργασίας ΑΣΑ, αποτελεί η δραστική ενίσχυση του δικτύου χωριστής συλλογής, τόσο για Ανακυκλώσιμα Υλικά, όσο και για βιοαπόβλητα, αλλά και για όλες τις υπόλοιπες επιλεγμένες κατηγορίες υλικών/αποβλήτων, στα οποία μπορεί σταδιακά να προστίθενται και νέα. Στον βαθμό που η χωριστή συλλογή θα υλοποιείται μέσω κάδων, αυτό θα οδηγήσει στη μείωση της αναλογίας του κάδου των υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ (πράσινος πλαστικός ή γκρι μεταλλικός κάδος) έναντι των κάδων χωριστής συλλογής (καφέ κάδος για βιοαπόβλητα, μπλε κάδος για ανακυκλώσιμα, κίτρινος κάδος για χαρτί, μπλε κώδωνας για γυαλί, ή όποια κατηγορία είδους και χρώματος κάδος τελικά υιοθετηθεί για τα ρεύματα χωριστής συλλογής).
Σε εφαρμογή της παραπάνω πρότασης, κρίνεται σκόπιμο να υπάρξει επανασχεδιασμός και νέα βελτιστοποιημένη χωροθέτηση των κάδων, ώστε σχετικά γρήγορα να κυριαρχήσουν τα συστήματα χωριστής συλλογής και να υποχωρήσει η συλλογή συμμείκτων/υπολειμματικών ΑΣΑ.Η βελτιστοποίηση αυτή των συστημάτων συλλογής αφορά κυρίως τους ΟΤΑ Α’ βαθμού, και προτείνεται το ΥΠΕΝ να αναλάβει το συντονισμό προς αυτήν την κατεύθυνση και την έκδοση σχετικών κανονιστικών πράξεων. Σημαντικό προς την κατεύθυνση αυτή θεωρείται, μετά από τις απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις, στις νέες οικοδομές να προβλέπεται υποχρεωτικά -στο μέτρο του δυνατού- χώρος για την τοποθέτηση των κάδων συλλογής των βασικών ρευμάτων ΑΣΑ (ιδίως για Βιοαπόβλητα, Ανακυκλώσιμα Υλικά και ενδεχομένως και για τα σύμμεικτα υπολειμματικά ΑΣΑ), ενώ για τις υφιστάμενες οικοδομές να δοθούν κίνητρα γι' αυτό.
'Οσον αφορά την ανάπτυξη των παραπάνω δικτύων χωριστής συλλογής, διαπιστώνεται ότι ορισμένα από αυτά δεν θα μπορούσε να προβλέπονται από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, δεδομένου ότι αφορούν θεσμικές εξελίξεις που προέκυφαν μετά από αυτά. Με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών εφαρμογής του παρόντος ΕΣΔΑ, και δεδομένης της αναμενόμενης καθυστέρησης μέχρι και τη θεσμική έγκριση των νέων ΠΕΣΔΑ, εφόσον κριθεί σκόπιμο οι αρμόδιοι φορείς (ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ.) μπορεί να δρομολογούν διαδικασίες και δράσεις για την υλοποίηση δικτύων χωριστής συλλογής και συνακόλουθων έργων, παρότι μπορεί να μην προβλέπονται καθόλου ή να μην προβλέπονται με τον δέοντα τρόπο από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, όμως υπό την αυστηρή προϋπόθεση, ότι οι προαναφερθείσες διαδικασίες, δράσεις και δίκτυα χωριστής συλλογής είναι συμβατά με το παρόν ΕΣΔΑ. Σε αυτήν την περίπτωση και μέχρι την έγκριση του νέου ΠΕΣΔΑ η συμβατότητα αυτή θα διαπιστώνεται από το ΥΠΕΝ μετά από αίτημα του αρμόδιου φορέα. Η ίδια δυνατότητα ισχύει όχι μόνο σχετικά με τα δίκτυα χωριστής συλλογής, αλλά και με τα υπόλοιπα συστατικά της ολοκληρωμένης ΔΣΑ, όπως -μεταξύ άλλων- και με τις βασικές υποδομές της επόμενης παραγράφου.
2.1.5.3    ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΒΑΣΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ
Με βάση τα προαναφερθέντα, το δίκτυο των βασικών υποδομών επεξεργασίας ΑΣΑ αποτελείται από τα ακόλουθα:
1.    Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), στα οποία τα συλλεγόμενα Α.Υ. υφίστανται διαλογή σε περαιτέρω κατηγορίες και καθαρισμό από τις ανεπιθύμητες προσμίξεις. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι μονάδες εξευγενισμού των χωριστά συλλεγέντων Ανακυκλώσιμων Υλικών, που ως προς τον σκοπό λειτουργία τους προσιδιάζουν με τα ΚΔΑΥ.
2.    Μονάδες Επεξεργασίας Βιολογικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ), στις οποίες τα συλλεγόμενα Β.Α. υφίστανται αερόβια ή αναερόβια βιολογική επεξεργασία προς παραγωγή κατά βάση κόμποστ καλής ποιότητας με ενδεχόμενη παράλληλη ανάκτηση ενέργειας. Το παραγόμενο κόμποστ μπορεί να είναι ποιότητας EcoLabel (σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο) καθώς και κάθε άλλης καλής και αποδεκτής για αξιοποίηση ποιότητας κόμποστ, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες εθνικές προδιαγραφές και πρότυπα. Λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας, σε νησιά που λόγω χαμηλής παραγωγής ΑΣΑ δεν κριθεί βιώσιμο το προδιαλεγμένο οργανικό να οδηγείται σε κλασικού τύπου ΜΕΒΑ, μπορεί να γίνει χρήση Μηχανικών Κομποστοποιητών. Το ίδιο μπορεί να γίνει κατ' αντιστοιχία και από επιλεγμένους μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων. Οπως έχει προαναφερθεί, είναι επιτρεπτές και μπορούν να εφαρμοστούν μέθοδοι επεξεργασίας οργανικού κλάσματος από ΑΣΑ βασισμένες σε εφαρμοσμένες τεχνολογίες που παράγουν υψηλής αξίας δευτερογενή προϊόντα, προάγοντας ακόμη περαιτέρω τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, όμως για τους λόγους που έχουν αναλυθεί ανωτέρω τέτοιες περιπτώσεις δεν αναλύονται στα παρακάτω κεντρικά ισοζύγια. Όσον αφορά τα προϊόντα των ΜΕΒΑ, από τις ΜΕΒΑ με αερόβια βιολογική διεργασία (κομποστοποίηση) το προϊόν είναι καλής ποιότητας κόμποστ. Όσον αφορά τις ΜΕΒΑ με αναερόβια βιολογική επεξεργασία (αναερόβια χώνευση) η συνήθης επιλογή για τις ΜΕΒΑ που ως τώρα έχουν ωριμάσει στη χώρα, είναι το χώνευμα (digestate) να υφίσταται περαιτέρω αερόβια βιολογική επεξεργασία (κομποστοποίηση) και να παράγεται επίσης καλής ποιότητας κόμποστ, και αυτή είναι η επιλογή που έχει συμπεριληφθεί και στα κεντρικά ισοζύγια του παρόντος ΕΣΔΑ. Παρόλ' αυτά, τόσο το υγρό όσο και το στερεό χώνευμα της αναερόβιας χώνευσης είναι επιτρεπτό και μπορούν να αποτελέσουν προϊόντα για εφαρμογές λίπανσης, εφόσον βέβαια πληρούν τις προδιαγραφές της ελληνικής και της ενωσιακής νομοθεσίας για τέτοιες χρήσεις.
3.    Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), που συνίστανται από Μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ), που ως προς το οργανικό κλάσμα είναι είτε αερόβιας διεργασίας (κομποστοποίησης), είτε αναερόβιας χώνευσης, με την τελευταία (την αναερόβια επεξεργασία) συνήθως ακολουθείται από αερόβια επεξεργασία του χωνεύματος, χωρίς να αποκλείονται και άλλες επιτρεπτές επιλογές.
4.    Μονάδες Προεπεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων (ΜΠΑ) πριν από την Υγειονομική Ταφή. Λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας, σε όσα νησιά βάσει του οικείου ΠΕΣΔΑ δεν κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτή η ύπαρξη ΜΕΑ, και προκειμένου να επιτυγχάνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό η απαιτούμενη προεπεξεργασία των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ πριν από την ΥΤ, συνιστάται να εξεταστεί η δημιουργία Μονάδων Προεπεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων, που θα περιλαμβάνουν κατ' ελάχιστον, βιολογική επεξεργασία σταθεροποίησης του οργανικού κλάσματος, εφόσον βέβαια και πάλι η δημιουργία των ΜΠΑ κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτή.
5.    Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, στις οποίες μπορεί να γίνεται ανάκτηση ενέργειας με θερμική επεξεργασία των Υπολειμμάτων των ΜΕΑ ή/και των εναλλακτικών καυσίμων για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή (απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου ταφής έως 10% μέχρι το 2030).
6.    Χώρους Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) Αποβλήτων, που σταδιακά μετατρέπονται σε ΧΥΤ Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), για την ασφαλή τελική διάθεση των όποιων υπολειμμάτων απομένουν μετά από το ιδιαίτερα εκτεταμένο δίκτυο χωριστής συλλογής και ανάκτησης υλικών και τις μονάδες επεξεργασίας ή και ενεργειακής αξιοποίησης.
Ειδικά λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας είναι αποδεκτό καί πιθανό, τα απόβλητα κάποιου νησιού που δεν εξυπηρετείται από ΜΕΑ, αντί να διατίθενται σε ΧΥΤΑ του νησιού (είτε απευθείας είτε μετά από ΜΠΑ) να μεταφέρονται σε ΜΕΑ άλλου νησιού, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο, όπως η επαρκής δυναμικότητα της ΜΕΑ υποδοχής και η δυνατότητα της θαλάσσιας μεταφοράς των ΑΣΑ. Αυτό επαφίεται στην ευχέρεια των οικείων ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ.
Τονίζεται ιδιαίτερα η δυνατότητα διαπεριφερειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη ή/και τη χρήση και την αξιοποίηση του παραπάνω δικτύου βασικών υποδομών, εφόσον οι κατά περίπτωση συνθήκες το ευνοούν ή το επιβάλλουν. Η υλοποίηση της δυνατότητας διαπεριφερειακής συνεργασίας εναπόκειται στα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και στους οικείους ΦΟΔΣΑ, όμως μπορεί αυτό να γίνει και με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, εφόσον κριθεί απαραίτητο. Οι αποφάσεις του ΥΠΕΝ στην περίπτωση αυτή θα κατισχύουν έναντι όλων των υπολοίπων. Στην περίπτωση αυτή το ΥΠΕΝ μπορεί να προχωρήσει τόσο στη λήψη της σχετικής απόφασης, όσο και σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την υλοποίησή της, όπως -ενδεικτικά- η ωρίμανση σχετικών έργων. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη αφορά κάθε είδος και κατηγορία υποδομών, ακόμα και αυτών που δεν αναφέρονται ανωτέρω, έχει όμως αυξημένη σημασία αναφορικά με τις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης υπολειμμάτων ή/και εναλλακτικών καυσίμων. Ειδικότερα μάλιστα όσον αφορά τις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, το ΥΠΕΝ διατηρεί τις ίδιες με τις προαναφερθείσες δυνατότητες και αρμοδιότητες ακόμη και στην περίπτωση που τελικώς επιλεγεί η υλοποίηση κάποιων μονάδων που δεν θα αφορούν διαπεριφερειακή συνεργασία, αλλά θα περιορίζονται ενδεχομένως σε επίπεδο περιφέρειας ή μέρους αυτής. Σε κάθε περίπτωση το ΥΠΕΝ θα είναι αρμόδιο για να αποφασίσει σχετικά με τον καθορισμό του αριθμού αυτών των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, των περιοχών εξυπηρέτησης ανά μονάδα και της χωροθέτησης (προσδιορισμού θέσης) των μονάδων αυτών. Δεν αποκλείεται η δυνατότητα πρωτοβουλίας των ΦΟΔΣΑ για τα ανωτέρω, όμως ακόμη και στην περίπτωση αυτή οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν από το ΥΠΕΝ.
Η μετάβαση από το σημερινό σύστημα συλλογής προς το πλήρως ανεπτυγμένο σύστημα χωριστής συλλογής που έχει περιγραφεί στο κεφ. 2.Ι.5.2., που είναι απόλυτα απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔΑ, συνεπάγεται μία μεταβατική περίοδο, κατά την οποία οι μονάδες που δέχονται τις διάφορες ροές προς επεξεργασία (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ) θα πρέπει να είναι ευέλικτες λειτουργικά, ώστε να επιτυγχάνουν τους λειτουργικούς στόχους (ανάκτηση και ποιότητα υλικών και δευτερογενούς καυσίμου, υπόλειμμα). Γι' αυτό η λειτουργική ευελιξία και η προσαρμοστικότητα θα πρέπει να αποτελέσει βασικό γνώμονα σχεδιασμού και υλοποίησης των μονάδων αυτών, και θα πρέπει να αποτελέσει κριτήριο ιδιαίτερης βαρύτητας για τα ΠΕΣΔΑ και τις περαιτέρω αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ και των λοιπών εμπλεκόμενων φορέων.
Επίσης επισημαίνεται κι εδώ, όπως έχει επισημανθεί και για την ανάπτυξη των δικτύων χωριστής συλλογής, και δεδομένης της αναμενόμενης καθυστέρησης μέχρι και τη θεσμική έγκριση των νέων ΠΕΣΔΑ, εφόσον κριθεί σκόπιμο οι αρμόδιοι φορείς (ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ) μπορεί να δρομολογούν διαδικασίες και δράσεις για την υλοποίηση των βασικών υποδομών της παρούσας παραγράφου, παρότι μπορεί να μην προβλέπονται καθόλου ή να μην προβλέπονται με τον δέοντα τρόπο από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, όμως υπό την αυστηρή προϋπόθεση, ότι οι προαναφερθείσες διαδικασίες, δράσεις και υποδομές είναι συμβατές με το παρόν ΕΣΔΑ. Σε αυτήν την περίπτωση και μέχρι την έγκριση του νέου ΠΕΣΔΑ η συμβατότητα αυτή θα διαπιστώνεται από το ΥΠΕΝ μετά από αίτημα του αρμόδιου φορέα.
Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι εγκαταστάσεις παραγωγής τσιμέντου εκ της φύσεώς τους δεν αποτελούν υποδομές με στόχο τη διαχείριση αποβλήτων, όμως παρεμπιπτόντως υποδέχονται απόβλητα ή δευτερογενή προϊόντα τους, μεταξύ των οποίων και δευτερογενή καύσιμα (SRF/RDF). Για τον λόγο αυτόν στο παρόν κεφάλαιο συμπεριλαμβάνονται και οι εγκαταστάσεις αυτές με τη σημερινή και την εν δυνάμει μελλοντική δυναμικότητά τους ως προς την απορρόφηση SRF/RDF. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδος η αθροιστική δυναμικότητα των τσιμεντοβιομηχανιών της χώρας για κατανάλωση δευτερογενούς καυσίμου (SRF/RDF), ανέρχεται σήμερα σε 270.000t/έτος, ενώ μετά από επενδύσεις αναβάθμισης/τεχνολογικής προσαρμογής των εγκαταστάσεων η δυναμικότητα μπορεί να ανέλθει σε 815.000 t/έτος.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται για κάθε εγχώρια εγκατάσταση που ανήκει στην 'Ενωση, η δυνατότητα απορρόφησης δευτερογενούς καυσίμου (SRF/RDF) σε πλήρη παραγωγή, σήμερα και μετά από μελλοντικές επενδύσεις:
Διευκρινίζεται ότι οι σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες ελληνικού SRF/RDF (125.550 t/έτος¹) αντιστοιχούν στο 46,5% της υπάρχουσας δυναμικότητας, ενώ σε περίπτωση που γίνουν οι αναγκαίες επενδύσεις και η δυναμικότητα φτάσει τους 815.000 t/έτος, οι σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες δευτερογενούς καυσίμου θα αποτελούν το 15,5% της δυναμικότητας αυτής.

1 Σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες ελληνικού SRF/RDF = 125.550 t/έτος, που αντιστοιχούν στο 46,5% της υφιστάμενης δυναμικότητας των εγχώριων τσιμεντοβιομηχανιών η οποία ανέρχεται σε 270.000 t/έτος.

Προφανώς όσο αυξάνεται η χωριστή συλλογή, οι δράσεις ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης, η περιβαλλοντική συνείδηση, η τεχνολογική αναβάθμιση των ΚΔΑΥ και οι λοιπές δράσεις του παρόντος ΕΣΔΑ το ποσοστό υπολείμματος θα μειώνεται. Διευκρινίζεται ότι ο υπολογισμός των ανακυκλωμένων αστικών αποβλήτων, δηλαδή η επαν-εισαγωγή ανακυκλώσιμων υλικών από τα απόβλητα στον παραγωγικό κύκλο ως δευτερογενών πρώτων υλών, υπολογίζεται ως το βάρος των αποβλήτων που αποδεδειγμένα καταλήγουν σε εργασία ανακύκλωσης στη βιομηχανία (Απόφαση 2019/1004 για τη θέσπιση κανόνων με σκοπό τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τα απόβλητα σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ).
'Οσον αφορά τις ΜΕΒΑ, έγινε η παραδοχή ότι το υπόλειμμα επί των εισερχόμενων αποβλήτων ανέρχεται στο 5%, το οποίο αφορά το σύνολο των υπολειμμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων που διαφεύγουν από την αξιοποίηση, αλλά και των ακατάλληλων υλικών που δεν αποτελούν ΒΑ (ιδίως προσμίξεις με πλαστικά, χώματα), ενώ σύνολο των υπόλοιπων ΒΑ αξιοποιούνται, πλην των απωλειών της Βιολογικής Επεξεργασίας. Το υπόλειμμα των ΜΕΒΑ λόγω της υποβαθμισμένης φύσης του οδηγείται είτε απευθείας σε ΧΥΤ είτε στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης. Στα κεντρικά ισοζύγια που παρουσιάζονται ακολούθως, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς του υπολείμματος σε ΧΥΤ έχει γίνει η παραδοχή ότι το υπόλειμμα των ΜΕΒΑ οδηγείται απευθείας σε ΧΥΤ, όμως αυτό δεν αποκλείει την όδευσή του σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, κάτι που θα έδιδε ακόμα ευμενέστερα αποτελέσματα. Κατ' αντιστοιχία με όσα αναφέρθηκαν για τα ΚΔΑΥ, και για τις ΜΕΒΑ ισχύει ότι το ποσοστό υπολείμματος στην αρχή αναμένεται να είναι αρκετά μεγαλύτερο, κάτι που ομοίως πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των ΜΕΒΑ, ώστε αυτές να μην υποδιαστασιολογούνται. Προφανώς όσο αυξάνεται η χωριστή συλλογή, οι δράσεις ενημέρωσης- ευαισθητοποίησης, η περιβαλλοντική συνείδηση και οι λοιπές δράσεις του παρόντος ΕΣΔΑ το ποσοστό υπολείμματος θα μειώνεται. Όπως έχει προαναφερθεί, στο πλαίσιο των κεντρικών ισοζυγίων του παρόντος ΕΣΔΑ, το προϊόν από όλες τις ΜΕΒΑ (αερόβιας και αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας) θα είναι καλής ποιότητας κόμποστ, χωρίς όμως να αποκλείονται άλλες επιτρεπτές επιλογές.
Για τα Ογκώδη Απόβλητα έγινε η παραδοχή ότι από τη συλλεγόμενη ποσότητα, το 65% επαναχρησιμοποιείται ή -ανακυκλώνεται ενώ το υπόλοιπο 35% αποτελεί υπόλειμμα.
Για τα ΑΗΗΕ/ΗΗΕ έγινε η παραδοχή ότι το 80% των συλλεγέντων ανακτάται και το 20% αποτελεί υπόλειμμα.
Για το Ξύλο και τα Απόβλητα Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων (ΑΚΠ) έγινε η παραδοχή ότι το 70% οδηγείται προς αξιοποίηση και το υπόλοιπο 30% αποτελεί υπόλειμμα.
'Όσον αφορά το ισοζύγιο των ΜΕΑ, έγινε ανάλυση πραγματικού ισοζυγίου με βάση όλα τα στοιχεία που υπάρχουν ως τώρα με βάση το βαθμό ωρίμανσης της καθεμίας (υφιστάμενες, υπό κατασκευή, σε διαγωνιστική διαδικασία, ενταγμένες, προς ένταξη, με ΑΕΠΟ, στοιχεία από τεχνικές μελέτες, από Τεύχη Δημοπράτησης, από ΠΕΣΔΑ), ενώ για τις λίγες περιπτώσεις που δεν υπήρχαν στοιχεία, έγιναν ρεαλιστικές εκτιμήσεις με βάση την εμπειρία, τα δεδομένα άλλων μονάδων και τα χαρακτηριστικά της εν λόγω περιοχής. Ειδικά για την κατάστρωση των ισοζυγίων της Περιφέρειας Αττικής, όσον αφορά το υφιστάμενο ΕΜΑΚ Άνω Λιοσίων και την ώριμη προς δημοπράτηση ΜΕΑ Γραμματικού ελήφθησαν υπόψη οι ήδη επιλεγείσες τεχνολογίες, ενώ για τις υπολειπόμενες ΜΕΑ και για τις ΜΕΒΑ εντός αυτών έγινε η παραδοχή ότι θα εφαρμοστεί αναερόβια βιολογική επεξεργασία, κάτι που πάντως δεν είναι υποχρεωτικό να υιοθετηθεί, αφού και η εναλλακτική επιλογή της αερόβιας επεξεργασίας (κομποστοποίησης) δεν αλλάζει σημαντικά τα αποτελέσματα και δεν επηρεάζει την επίτευξη των στόχων. Οι υπολειπόμενες ΜΕΑ Αττικής, λόγω του ότι το ΠΕΣΔΑ είναι υπό αναθεώρηση, αντιμετωπίστηκαν στο πλαίσιο του ΕΣΔΑ ως μία ενιαία ποσότητα χωρίς ανάλυση σε επιμέρους μονάδες.
Το άθροισμα όλων αυτών οδήγησε στο κεντρικό ισοζύγιο ΜΕΑ, με βασικά προϊόντα τα ακόλουθα:

• CLO
• Δευτερογενές (απορριμματογενές) καύσιμο
• Ανακυκλώσιμα Υλικά (ΑΥ)
• Υπολείμματα.

Σε όσες από τις ΜΕΑ αρχικά έχει επιλεγεί η παραγωγή CLO, δεδομένου ότι αυτό μετά από το 2026 δεν λογίζεται πλέον ως ανάκτηση (πλην των περιπτώσεων που αυτό χρησιμοποιείται σε εργασίες «επίχωσης», όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων, τραυματισμένων τοπίων, διαβρωμένων εκτάσεων κ.ά.), και εφόσον είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό, προτείνεται να εξεταστεί η αναπροσαρμογή τους, ώστε το οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ, μετά από κατάλληλη διεργασία, να ενσωματώνεται στο δευτερογενές καύσιμο, ώστε να αξιοποιείται χωρίς διαχειριστική αβεβαιότητα και αυτό το κλάσμα. Αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα το οργανικό κλάσμα μετά από τη βιολογική επεξεργασία είτε να οδηγείται προς εργασίες επίχωσης που θεωρούνται ανάκτηση, είτε να ενσωματώνεται στο υπόλειμμα οδηγούμενο στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων. Στα βασικά κεντρικά ισοζύγια που παρουσιάζονται ακολούθως (σενάρια 1 και 2 για το έτος 2030) υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς του υπολείμματος σε ΧΥΤ έχει γίνει η παραδοχή το βιολογικά επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα ενσωματώνεται στο υπόλειμμα προς μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων, όμως αυτό δεν αποκλείει την ενσωμάτωσή του στο SRF/RDF, κάτι που θα έδιδε ακόμα ευμενέστερα αποτελέσματα. Γι'αυτό και στο τέλος παρουσιάζεται και το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α», κατά το οποίο το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος ενσωματώνεται στο υπόλειμμα, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF.
Τα υπόλοιπα είναι οι απώλειες διεργασιών της βιολογικής επεξεργασίας και προφανώς ένα από τα προϊόντα σε μερικές περιπτώσεις είναι η ανάκτηση ενέργειας από τη βιολογική επεξεργασία, κάτι όμως που δεν αφορά τα ισοζύγια μάζας.
Η πιθανή δημιουργία νέων Μονάδων Προεπεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΠΑ) δεν έχει ληφθεί υπόψη στο κεντρικό ισοζύγιο, αφού αφενός η δημιουργία τους επαφίεται στα νέα ΠΕΣΔΑ και τις αποφάσεις των οικείων ΦΟΔΣΑ και ΟΤΑ Α' βαθμού, αφετέρου δεν θα επηρέαζε το κεντρικό ισοζύγιο, πέραν της μικρής μείωσης υπολειμμάτων προς ΥΤ, λόγω των απωλειών κατά τη βιολογική επεξεργασία στις ΜΠΑ και της ενδεχόμενης ανάκτησης μικρών ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών.
Διευκρινίζεται κι επισημαίνεται ιδιαίτερα, ότι οι ανωτέρω κεντρικές παραδοχές και τα αναλυτικά ισοζύγια που παρατίθενται κατωτέρω και στο Παράρτημα VII, έχουν καταρτιστεί με το βαθμό ακρίβειας που απαιτείται για το επίπεδο ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου, όπως είναι το ΕΣΔΑ, και με βάση τις έως τώρα διαθέσιμες πληροφορίες. Τα ισοζύγια αυτά και όλα τα παρατιθέμενα δεδομένα τους (όπως μέθοδοι, τεχνολογίες, ποσότητες, προϊόντα, βαθμοί απόδοσης κ.λπ.)είναι απολύτως ενδεικτικά και ουδόλως περιοριστικά, και δεν είναι υποχρεωτικό να υιοθετηθούν από τα οικεία ΠΕΣΔΑ, τα οποία εκ της φύσεώς τους καλούνται να εξειδικεύσουν το ΕΣΔΑ στην περιοχή εφαρμογής τους, λαμβάνοντας υπ' όψη τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής και τον μεγαλύτερο βαθμό πληροφορίας και ανάλυσης που αρμόζει στα ΠΕΣΔΑ. Μεταξύ άλλων ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά στοιχεία είναι οι παρατιθέμενες μονάδες επεξεργασίας (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ) του Παραρτήματος VII (και κατ' αντιστοιχία και οι μονάδες επεξεργασίας του Παραρτήματος III) και οι δυναμικότητες αυτών. Όλα τα παραπάνω δεν αναιρούν την αναγκαιότητα τα ΠΕΣΔΑ από πλευράς κατευθύνσεων, στόχων και αποτελέσματος να είναι εναρμονισμένα με το ΕΣΔΑ, και να συμβάλλουν στην εφαρμογή και υλοποίηση του ΕΣΔΑ στον βαθμό που τους αντιστοιχεί. Τα δε ισοζύγια αυτά μπορεί να επικαιροποιούνται περαιτέρω και σε επίπεδο ΠΕΣΔΑ ακόμα και μετά την έγκριση του ΠΕΣΔΑ, εφόσον προκύπτουν νέα δεδομένα, π.χ. ενδεχόμενα αποτελέσματα μετρήσεων ποιοτικής σύστασης ΑΣΑ, ενδεχόμενος προσδιορισμός ποσοτικής συμβολής μεγάλων παραγωγών ορισμένων κατηγοριών αποβλήτων, όπως τα βιοαπόβλητα, ενδεχόμενος προσδιορισμός πραγματικής συμμετοχής των ΒΕΑΣ στη συγκεκριμένη περιφέρεια, ώστε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των αναγκαίων δικτύων και υποδομών να βασίζεται στα κατά το δυνατόν ακριβέστερα και ασφαλέστερα δεδομένα. Δεσμευτικό πάντως είναι, ότι όλα τα ΠΕΣΔΑ κινούμενα στις αρχές και κατευθύνσεις του ΕΣΔΑ πρέπει να επιτυγχάνουν όλους τους στόχους διαχείρισης για τα ΑΣΑ που φαίνονται στον πίνακα 9, με εξαίρεση μόνο τις τρεις Περιφέρειες με έντονη νησιωτικότητα (Βορείου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων, Νοτίου Αιγαίου), οι οποίες μπορούν να αποκλίνουν μόνο ως προς τον στόχο του μέγιστου ποσοστού διάθεσης προς Υγειονομική Ταφή 10% κ.β. των ΑΣΑ για το έτος 2030.
2.1.5.4.2    Δεδομένα
Τα βασικά δεδομένα για την κατάστρωση του κεντρικού ισοζυγίου είναι η ποσότητα και η ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ.
Όσον αφορά την ποσότητα των ΑΣΑ και τη διαχρονική εξέλιξή του, αναλυτικά στοιχεία παρατίθενται στο Παράρτημα VII. Τα δεδομένα για τα έτη-ορόσημα με βάση το Σενάριο 3 (σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2020), είναι τα ακόλουθα:

'Όσον αφορά την ποιοτική σύσταση ΑΣΑ, αφενός δεδομένου ότι ήδη υπάρχουν 13 εγκεκριμένα ΠΕΣΔΑ που ακολούθησαν χρονικά και εξειδίκευσαν το προηγούμενο ΕΣΔΑ, λαμβάνοντας υπόψη τους τα όποια σχετικά υφιστάμενα στοιχεία της κάθε Περιφέρειας, και αφετέρου και επειδή έπρεπε να υπάρχει συμβατότητα με τα δρομολογημένα έργα (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, κ.λπ.), έγινε σύνθεση της νέας εθνικής σύστασης ΑΣΑ του παρόντος ΕΔΑ από τα στοιχεία των 13 ΠΕΣΔΑ, και τα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα:

Η περαιτέρω ανάλυση της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ βασίστηκε στις ακόλουθες παραδοχές:

• Τα Απόβλητα κουζίνας αποτελούν το 37% των ΑΣΑ ή αλλιώς το 87% του οργανικού κλάσματος
• Τα Απόβλητα κήπων/πράσινα αποτελούν το 4,3% των ΑΣΑ ή αλλιώς 10% του οργανικού κλάσματος
• Τα Βρώσιμα λίπη και έλαια αποτελούν το 1,3% των ΑΣΑ ή αλλιώς το 3% του οργανικού κλάσματος
• Τα ΜΠΕΑ αποτελούν το 0,1% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα ΑΗΗΕ αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Ογκώδη αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Υφάσματα αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Το Ξύλο αποτελεί το 3,6% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Fe μέταλλα αποτελούν το 70% των παραγόμενων μετάλλων
• Τα Al μέταλλα αποτελούν το 30% των παραγόμενων μετάλλων.

Δεδομένου ότι το σύνολο των ΑΣΑ συνίσταται από τα ΒΕΑΣ, όπως αυτά έχουν αναλυθεί προηγουμένως, και από τα υπόλοιπα ΑΣΑ (από νοικοκυριά και παρεμφερή, που στους παρακάτω πίνακες αναφέρονται ως οικιακά), ήταν αναγκαία η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών ρευμάτων. Στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζεται η εκτίμηση της ποιοτικής σύστασης των ΒΕΑΣ και των οικιακών αποβλήτων του παρόντος ΕΣΔΑ.

Από τα προηγούμενα προκύπτουν τα ακόλουθα δεδομένα:

2.1.5.4.3 Δίκτυο χωριστής συλλογής ΑΣΑ
Τα ποσοτικά δεδομένα της σταδιακής ανάπτυξης του δικτύου χωριστής συλλογής ΑΣΑ οικιακού τύπου (πλην ΒΕΑΣ) φαίνεται στους ακόλουθους πίνακες: 

Με βάση την κεντρική φιλοσοφία ανάπτυξη του δικτύου συλλογής, τα ποσοτικά στοιχεία κάθε επιμέρους ρεύματος στη χώρα είναι τα ακόλουθα:

2.Ι.5.4.4. Κεντρικό ισοζύγιο
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, το κεντρικό ισοζύγιο ΑΣΑ όλης της χώρας για τα έτη - ορόσημα 2025 και 2030, φαίνεται στα δύο ακόλουθα σχήματα: 
2.Ι.5.4.5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΑ
Με βάση τα παραπάνω ισοζύγια, ακολούθως εξετάζονται τα αποτελέσματα της ολοκληρωμένης ΔΣΑ των ΑΣΑ βάσει του νέου ΕΣΔΑ σε σχέση με το πλέγμα των κύριων στόχων που ορίζονται με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας:
(Α) Έως το 2025 η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων αυξάνονται σε ποσοστό τουλάχιστον 55% κατά βάρος. Το ποσοστό αυτό για το 2030 αυξάνεται τουλάχιστον σε 60% κ.β.
Τα αποτελέσματα του ισοζυγίου του παρόντος ΕΣΔΑ φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:
Άρα φαίνεται ότι οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται, τόσο για το 2025, όσο και για το 2030.
(Β) Συνολικός και επιμέρους στόχοι υλικών συσκευασίας.
Τα αποτελέσματα σε σχέση με τα Υ.Σ. ανά υλικό και συνολικά παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί.

Άρα φαίνεται ότι όλοι οι στόχοι ανακύκλωσης των ΥΣ επιτυγχάνονται, τόσο για κάθε επιμέρους υλικό, όσο και συνολικά.
(Γ) Μείωση, έως το 2030, της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10% ή λιγότερο της συνολικής ποσότητας των αστικών αποβλήτων που παράγονται (κατά βάρος).
Για τον υπολογισμό των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων υπέρ υπολογιστικής, διαχειριστικής και θεσμικής ασφάλειας γίνεται η παραδοχή, ότι τα υπολείμματα και το CLO οδηγούνται σε ΧΥΤΥ (αφού πλέον σύμφωνα με τη νομοθεσία, μετά το 2026, το CLO δεν λογίζεται ως ανάκτηση, πλην των περιπτώσεων που προορίζεται για εργασίες επίχωσης, όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων κ.λπ.), ενώ το σύνολο των παραγόμενων δευτερογενών καυσίμων διατίθεται στην ενεργοβόρα βιομηχανία, όπως, ενδεικτικά στην τσιμεντοβιομηχανία, στην ασβεστοποιία, στην κεραμοποιία κ.ά.. Με βάση αυτό, σε σχέση με τον συγκεκριμένο στόχο, τα αποτελέσματα του παρόντος διαχειριστικού σχεδίου, χωρίς εγκαταστάσεις ενεργειακής αξιοποίησης υπολειμμάτων ΑΣΑ, φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα.

Άρα αποδεικνύεται, ότι ο συγκεκριμένος στόχος δεν επιτυγχάνεται χωρίς δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ΑΣΑ, στις οποίες θα υφίστανται επεξεργασία τα υπολείμματα και ενδεχομένως και τα παραγόμενα δευτερογενή καύσιμα (που μπορεί να παράγονται χωριστά ή να μένουν ενσωματωμένα στο υπόλειμμα).Στην πραγματικότητα αυτό που αναμένεται, είναι ότι μέρος του επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος θα οδηγείται ως μέρος του δευτερογενούς καυσίμου σε κατάλληλες ενεργοβόρες βιομηχανίες, ενώ κατά τα λοιπά μέρος του CLOμπορεί να διατίθεται για εργασίες ανάκτησης μέσω επίχωσης και το υπόλοιπο μέρος αυτού θα οδηγείται μαζί με το υπόλειμμα σε ΧΥΤΥ. Σημειώνεται όμως, ότι ακόμα και στην ακραία θετική περίπτωση, που για το σύνολο του επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος θα μπορούσε να εξασφαλιστεί είτε η διάθεσή του ως δευτερογενές καύσιμο, είτε η χρήση του ως CLO για εργασίες επίχωσης, άρα ανάκτησης, η επίδοση ως προς το υπόλειμμα σε ΧΥΤΥ θα βελτιωνόταν μεν, όμως και πάλι ο στόχος του 10% δεν θα επιτυγχανόταν.
Ακολούθως, εξετάζεται το σενάριο ενσωμάτωσης στο ΕΣΔΑ της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων για το έτος 2030 (χωρίς να αποκλείεται αυτό να γίνει νωρίτερα, σύμφωνα με τις αποφάσεις των οικείων ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ).
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται δύο (2) βασικά εναλλακτικά σενάρια και ένα ενδιάμεσο σενάριο δημιουργίας μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης για τη διαχείριση των υπολειμμάτων από επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και των υπολειμμάτων από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα) της χώρας, πλην των τριών Περιφερειών που χαρακτηρίζονται από έντονη νησιωτικότητα (Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων, αλλά όχι και της Κρήτης), και ενδεχομένως και των δευτερογενών καυσίμων. Σημειώνεται ότι οι δράσεις/ υποδομές που αφορούν στη διαλογή στην πηγή, στην οικιακή κομποστοποίηση, στη συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών και στη συλλογή σύμμεικτων αποβλήτων, καθώς και η επεξεργασία τους είναι κοινές σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια. Δεδομένου ότι το CLO μετά το 2026 δεν λογίζεται ως ανάκτηση, παρά μόνο αν οδηγείται σε εργασίες επίχωσης (όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων κ.ά.), ενώ και σήμερα λογίζεται ως ανάκτηση υπό προϋποθέσεις, υπέρ ασφαλείας γίνεται η παραδοχή ότι το επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ(με ενδεχομένως μικρότερο βαθμό αποδόμησης για να έχει μεγαλύτερο θερμιδικό περιεχόμενο)πλην του μέρους του οργανικού κλάσματος που έχει ήδη δρομολογηθεί να παράγει δευτερογενές καύσιμο, οδηγείται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης μαζί με το υπόλειμμα των ΜΕΑ. Αν το οργανικό κλάσμα παράγει CLOπου διατίθεται σε εργασίες επίχωσης είτε αν γίνουν οι-κατάλληλες προσαρμογές σε όσες ΜΕΑ παράγουν CLO, ώστε το οργανικό κλάσμα των ΜΕΑ να μετασχηματιστεί σε μέρος του δευτερογενούς καυσίμου που οδηγείται σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, τα αποτελέσματα από πλευράς διάθεσης του υπολείμματος σε ΧΥΤΥ θα είναι ακόμα ευμενέστερα. Για τον λόγο αυτόν ακολούθως, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας, στα εξεταζόμενα δύο βασικά σενάρια (σενάρια 1 και 2), το μερικώς αποδομημένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ έχει συμπεριληφθεί στο υπόλειμμα των ΜΕΑ. Με βάση όσα έχουν προαναφερθεί, από πλευράς ισοζυγίων παρουσιάζεται ακολούθως και το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α», κατά το οποίο το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος ενσωματώνεται στο υπόλειμμα, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF. Διευκρινίζεται, ότι παρότι δεν παρουσιάζεται στα παρακάτω ισοζύγια, παραμένει πάντα αποδεκτή η με βάση τις ισχύουσες διατάξεις διάθεση μέρους του CLOγια εργασίες ανάκτησης μέσω επίχωσης, κάτι που επαφίεται να εξεταστεί περαιτέρω από τα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και από τους οικείους ΦΟΔΣΑ ως μέρος της εξειδίκευσης του τελικού σχεδιασμού.
Παλαιότερα είχε αναφερθεί ως ενδεχομένως ενδιαφέρουσα η συναποτέφρωση δευτερογενών καυσίμων σε λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Πέραν των λόγων που μπορεί να δυσχέραιναν μία τέτοια επιλογή (όπως δυσκολίες από την ετερογένεια των καυσίμων, κανονιστικές διατάξεις, κόστος), η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε δραστικότατη απολιγνιτοποίηση σε άμεσο χρονικό ορίζοντα (2023) και σε πλήρη απολιγνιτοποίηση ως το 2028 καθιστά μία τέτοια επιλογή πλήρως ανεφάρμοστη, γι αυτό και δεν εξετάζεται.
Οι ποσότητες που αναφέρονται στη συνέχεια αφορούν το έτος 2030. Η παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ για το έτος 2030 υπολογίστηκε σε 5.301.499t.
Σενάριο 1
Στο Σενάριο 1 προβλέπεται ότι τα παραγόμενα υπολείμματα από επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και υπολείμματα από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα)και το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο (SRF/RDFαπό τις ΜΕΑ) ή SRF/RDF/PDF (από τα ΚΔΑΥ) όλων των Περιφερειών της χώρας, πλην των νησιωτικών Περιφερειών Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, θα είναι 1.429.752t και θα οδηγούνται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα, από τις οποίες θα προκύφει υπόλειμμα σε ποσοστό 25%. Στο υπόλειμμα αυτό συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των στερεών υπολειμμάτων των μονάδων αυτών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων μπορεί να διατεθεί σε ΧΥΤΥ μη επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ μικρό μέρος τους αναμένεται να πρέπει να υποστεί κατάλληλη διαχείριση ως επικίνδυνα απόβλητα, όπως π.χ στερεοποίηση - σταθεροποίηση, διάθεση σε ΧΥΤΕΑ, επεξεργασία ή/και διάθεση με άλλες κατάλληλες μεθόδους και σε άλλες κατάλληλες εγκαταστάσεις.
Η ομαδοποίηση των Περιφερειών στις παρακάτω μονάδες είναι ενδεικτική, και έχει βασιστεί τόσο σε προτάσεις που ήδη έχουν υποβάλει οι ΦΟΔΣΑ (όπως η πρόταση για την «ΕΓΝΑΤΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ»), είτε σε γενικότερη θεώρηση οικονομιών κλίμακας και γεωγραφικής εγγύτητας. Επίσης σημειώνεται ως δυνατότητα, η Μονάδα Ενεργειακής Αξιοποίησης της Περιφέρειας Κρήτης να υποδεχτεί και τα υπολείμματα ή/και το δευτερογενές καύσιμο που μπορεί να παράγεται από τις ΜΕΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η δυνατότητα υποδοχής των υπολειμμάτων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου από τη Μονάδα της Κρήτης δεν εξετάζεται ακολούθως, αφού θα έδινε ακόμη ευμενέστερα αποτελέσματα ως προς το τελικό υπόλειμμα, άρα ήταν ασφαλέστερο να εξεταστεί το δυσμενέστερο σενάριο (worst case scenario).

Άρα με βάση αυτό το σενάριο θα προκόψει υπόλειμμα μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης 357.438t, το οποίο θα καταλήξει σε ΧΥΤΥ. Σε αυτήν την ποσότητα, αφού προστεθούν τα υπολείμματα των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, τόσο από ΜΕΑ, όσο και από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα), που ανέρχονται συνολικά σε 167.872t και τα οποία δεν θα υπόκεινται σε ενεργειακή αξιοποίηση, προκύπτει ότι θα οδηγηθούν σε ΧΥΤΥ συνολικά στη χώρα 525.310t υπολειμμάτων. Έτσι, επιτυγχάνεται ποσοστό ταφής ΑΣΑ ως προς τα παραγόμενα ΑΣΑ ίσο με 9,91%, και επιτυγχάνεται ο συγκεκριμένος στόχος.
Σενάριο 2
Στο Σενάριο 2 προβλέπεται ότι το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο όλης της χώρας (401.930t) θα οδηγηθεί προς αξιοποίηση σε κατάλληλες ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα, ενώ τα παραγόμενα υπολείμματα από την επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και τα υπολείμματα από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα) πλην των νησιωτικών Περιφερειών Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, τα οποία θα είναι 1.027.821t, θα οδηγηθούν στις ακόλουθες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, από τις οποίες θα προκύψει αυξημένο υπόλειμμα σε μέγιστο ποσοστό 30% .
'Οσα έχουν προαναφερθεί στο προηγούμενο σενάριο ως ενδεχόμενο για τα υπολείμματα των ΜΕΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ισχύουν και για το παρόν σενάριο.

Άρα με βάση αυτό το σενάριο θα προκύψει υπόλειμμα των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης 308.347t, το οποίο θα καταλήξει σε ΧΥΤΥ. Σε αυτή την ποσότητα, αφού προστεθούν τα υπολείμματα των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, τόσο από ΜΕΑ, όσο και από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα), που ανέρχονται συνολικά σε 167.872t και τα οποία δεν θα υπόκεινται σε ενεργειακή αξιοποίηση, προκύπτει ότι θα οδηγηθούν σε ΧΥΤΥ συνολικά στη χώρα 476.219t υπολειμμάτων. Έτσι, επιτυγχάνεται ποσοστό ταφής ΑΣΑ ως προς τα παραγόμενα ΑΣΑ ίσο με 8,98%, συνεπώς επιτυγχάνεται και πάλι ο συγκεκριμένος στόχος.
Επισημαίνεται κατ' αρχάς, ότι τα παραπάνω δύο (2) σενάρια είναι εντελώς ενδεικτικά από πλευράς γεωγραφικής ενοποίησης των διαφόρων Περιφερειών, και το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, ανεξάρτητα με το αν θα κατασκευαστούν μονάδες είτε περισσότερες είτε διαφοροποιημένης γεωγραφικής κατανομής. Όπως έχει προαναφερθεί, ο αριθμός των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης είναι ενδεικτικός και χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ για την κοστολόγηση των έργων, ενώ τυχόν διαφοροποίηση του αριθμού των μονάδων δεν θα επηρεάσει το αποτέλεσμα ως προς τον στόχο του υπολείμματος. Κατά συνέπεια ο αριθμός των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης θα προκύψει με συνεκτίμηση όλων των σχετικών κριτηρίων μέσω των ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ και μέσω των κάθε είδους αρμοδίως λαμβανομένων αποφάσεων για τον καθορισμό τέτοιων μονάδων σε περιφερειακό ή /και διαπεριφερειακό επίπεδο. Επαναλαμβάνεται κι εδώ, ότι ειδικά όσον αφορά τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης είτε διαπεριφερειακού επιπέδου είτε περιφερειακού είτε τμήματος περιφέρειας, οι αποφάσεις του ΥΠΕΝ κατισχύουν έναντι όλων των υπολοίπων εμπλεκομένων. Ενδεικτικά και ουδόλως περιοριστικά, μεταξύ άλλων, το ΥΠΕΝ θα διατηρεί την αποφασιστική αρμοδιότητα στον καθορισμό του αριθμού των εγκαταστάσεων σε επίπεδο χώρας, των περιοχών εξυπηρέτησης ανά μονάδα και της χωροθέτησης των μονάδων , ενώ μπορεί περαιτέρω να προβεί σε όλες τις επιπρόσθετες αποφάσεις και ενέργειες για τη δρομολόγηση και υλοποίηση των έργων αυτών. Ενδεχόμενη πρωτοβουλία των ΦΟΔΣΑ για τα ανωτέρω είναι επιτρεπτή, όμως σε κάθε περίπτωση οι τελικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από το ΥΠΕΝ.
Παράλληλα επισημαίνεται, ότι θα πρέπει να επιδιωχθεί αρμοδίως κατά το δυνατόν η δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, που θα επιτυγχάνουν την κατάταξή τους σύμφωνα με τις ισχύσουσες διατάξεις στην κατηγορία εργασιών «Ανάκτησης» (κατηγορία R) και όχι στην κατηγορία εργασιών «Διάθεσης» (κατηγορία D), στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό με βάση τα χαρακτηριστικά των προς διαχείριση αποβλήτων και τις τοπικές συνθήκες.
Ενδιάμεσο Σενάριο- Σενάριο 2α
Με βάση όσα έχουν προαναφερθεί, το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α» δεν αποτελεί ενδιάμεσο σενάριο των δύο παραπάνω, αλλά σενάριο παραλλαγής του σεναρίου 2 από πλευράς ενδιάμεσης διαχείρισης του οργανικού κλάσματος των υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ. Συγκεκριμένα, στα δύο προαναφερθέντα σενάρια, και εν προκειμένω στο σενάριο 2, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς υπολείμματος προς τελική διάθεση, έχει γίνει η παραδοχή ότι το επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ (με ενδεχομένως μικρότερο βαθμό αποδόμησης για να έχει μεγαλύτερο θερμιδικό περιεχόμενο), πλην του μέρους του οργανικού κλάσματος που έχει ήδη δρομολογηθεί για να παράγει δευτερογενές καύσιμο, οδηγείται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης μαζί με το υπόλειμμα των ΜΕΑ. Ενώ στο «ενδιάμεσο σενάριο - σενάριο 2α» γίνεται η παραδοχή ότι το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος όλης της χώρας πλην των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, ενσωματώνεται στο υπόλειμμα προς τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF προς διάθεση σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως -ενδεικτικά- η τσιμεντοβιομηχανία.
Στην περίπτωση αυτή σύμφωνα με το παρατιθέμενο ισοζύγιο κατ' αρχάς προκύπτει, ότι το έτος 2030 θα οδηγούνται ως δευτερογενές καύσιμο στην ενεργοβόρα βιομηχανία 581.969t, δηλαδή ποσότητα που υπερβαίνει μεν τη σημερινή δυνατότητα της τσιμεντοβιομηχανίας, που όμως τότε αναμένεται να είναι εφικτό να απορροφηθεί.
Με βάση λοιπόν αυτό το σενάριο, προκύπτει ότι το 2030 από όλα τα υπολειμματικά ρεύματα οδηγούνται προς τελική διάθεση με Υγειονομική Ταφή συνολικά 422.207t, ήτοι ποσοστό 7,96%.
Συνοπτικά τα τρία προαναφερθέντα σενάρια και τα αποτελέσματά τους παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα:
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, το συνολικό κεντρικό ισοζύγιο για το έτος 2030 συμπεριλαμβανομένων των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, για κάθε ένα από τα τρία σενάρια φαίνεται στα ακόλουθα δύο διαγράμματα. 

Επίσης επισημαίνεται, ότι τα ανωτέρω βασικά σενάρια 1 και 2 αποτελούν τα δύο ακραία σενάρια από πλευράς διαχείρισης των δευτερογενών καυσίμων: Στη μία περίπτωση (σενάριο 2) όλο το δευτερογενές καύσιμο οδηγείται στην τσιμεντοβιομηχανία, ενώ στην άλλη περίπτωση (σενάριο 1) οδηγείται σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης ΑΣΑ, όπως και το υπόλειμμα. Προφανώς υπάρχουν και όλα τα ενδιάμεσα σενάρια, ανάλογα με τη βούληση των οικείων ΦοΔΣΑ. Αποδεικνύεται πάντως ότι και στις δύο περιπτώσεις, επιτυγχάνεται ο στόχος υπολείμματος προς Υγειονομική Ταφή.
Επιχειρώντας μια ποιοτική σύγκριση μεταξύ των δύο βασικών εναλλακτικών αυτών επιλογών για το δευτερογενές καύσιμο, στο πλαίσιο των δύο παραπάνω σεναρίων ενεργειακής αξιοποίησης, προκύπτουν τα ακόλουθα:
Η χρήση του δευτερογενούς καυσίμου στην τσιμεντοβιομηχανία (ή σε άλλη κατάλληλη βιομηχανία), συνοδεύεται από τα ακόλουθα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:
α) Πλεονεκτήματα:

• Μείωση της δυναμικότητας των απαιτούμενων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης υπολειμμάτων με συνακόλουθη μείωση του επενδυτικού κόστους και ενδεχομένως υπό προϋποθέσεις και του λειτουργικού κόστους.
• Εν μέρει ύπαρξη των απαιτούμενων αδειών από ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα άμεσης απορρόφησης ποσοτήτων SRF/RDF.
• Μείωση του τελικού υπολείμματος προς Υ.Τ.
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας βιομηχανίας, όπως της τσιμεντοβιομηχανίας, έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού, ιδίως έναντι χωρών εκτός ΕΕ, που δεν υπόκεινται σε διατάξεις περί εκπομπών CO2 και σε άλλες αυστηρές διατάξεις προστασίας του περιβάλλοντος.
• Απεξάρτηση από τα συμβατικά (ορυκτά) καύσιμα
• Μείωση των παραγόμενων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, προστασία της ατμόσφαιρας και περιορισμός συμβολής στο φαινόμενο της Κλιματικής Αλλαγής.

β) Μειονεκτήματα

• Μείωση του βαθμού απόδοσης των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης των ΦοΔΣΑ, λόγω της αφαίρεσης από το προς επεξεργασία υλικό του ρεύματος με το υψηλότερο θερμιδικό περιεχόμενο και τη χαμηλότερη τέφρα. Περαιτέρω, αυτό πιθανότατα θα δυσχεράνει την κατάταξη των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης στην κατηγορία διαχείρισης R έναντι της κατηγορίας D.
• Μη εξασφάλιση μίας καθετοποιημένης ασφαλούς λύσης σε μεσο- μακροπρόθεσμο ορίζοντα για τους ΦοΔΣΑ, είτε από πλευράς ποιοτικού αποτελέσματος (απορρόφηση δευτερογενών καυσίμων) είτε από οικονομικής πλευράς (σταθερότητα ή προβλεψιμότητα τιμών).
• Επαγόμενος ενδεχόμενος κίνδυνος για τη μη επίτευξη του στόχου μέγιστου ποσοστού αποβλήτων προς υγειονομική ταφή 10%.
• Ακόμα και στην περίπτωση διαθέσιμης δυναμικότητας της βιομηχανίας για απορρόφηση δευτερογενών καυσίμων, μπορεί να υπάρξει αδυναμία απορρόφησης SRF/RDF, σε περιπτώσεις που λόγω οικονομικής συγκυρίας (περίοδοι διεθνούς ή εγχώριας ύφεσης) μειωθεί η ζήτηση του παραγόμενου προϊόντος της βιομηχανίας, όπως το τσιμέντο.
• Τα προαναφερθέντα αποκτούν σημαντικότερη διάσταση για τη χώρα, λαμβανομένου υπόψη ότι αναμένεται η Υλοποίηση με ΣΔΙΤ των έργων MEA που καλύπτουν τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές ενότητες της χώρας, και συγκεκριμένα της Περιφέρειας Αττικής και της Δυτικής Θεσσαλονίκης, άρα που η μη επίτευξη εγγυημένου αποτελέσματος ενέχει αυξημένους κινδύνους.

'Ενα από τα προτεινόμενα μέτρα που θεωρούνται σημαντικά για τον σκοπό αυτόν, αποτελεί η σύναψη κεντρικών μακροχρόνιων συμφωνιών μεταξύ των εμπλεκομένων (ιδίως ΥΠΕΝ, ΥΠΑΝΕ, ΥΠΕΣ, ΦΟΔΣΑ) και της σχετικής ενεργοβόρου βιομηχανίας, όπως της τσιμεντοβιομηχανίας, για τη δυνατότητα απορρόφησης δευτερογενών καυσίμων με ασφάλεια από πλευράς ποσοτήτων, προδιαγραφών και τιμών σε βάθος χρόνου. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η υφιστάμενη εθελοντική συμφωνία συνεργασίας μεταξύ ΥΠΕΝ και 'Ενωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδος στις 3 Ιουλίου του 2019 υπό τον τίτλο «Για την αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων από την τσιμεντοβιομηχανία, στο πλαίσιο της βιομηχανικής συμβίωσης και της κυκλικής οικονομίας». Υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης επίτευξης κεντρικής μακροχρόνιας συμφωνίας με τα παραπάνω χαρακτηριστικά (η οποία θεραπεύει κυρίως το ανωτέρω αναφερόμενο δεύτερο μειονέκτημα αυτής της λύσης), και συναξιολογώντας όλα τα εναπομένοντα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των δύο επιλογών, εκτιμάται ότι συνδυαστικά πλεονεκτεί η χρήση του δευτερογενούς καυσίμου στην ενεργοβόρο βιομηχανία, όπως η τσιμεντοβιομηχανία. Σημειώνεται επίσης, ότι σε περίπτωση που επιλεγεί από τους ΦΟΔΣΑ το Σενάριο 1 (ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων και του δευτερογενούς καυσίμου σε κεντρικές μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης), είναι στην επιλογή τους το κατά πόσο οι ΜΕΑ θα παράγουν διακριτά υπολείμματα και δευτερογενές καύσιμο ή αν τα υπολείμματα θα εμπεριέχουν εξαρχής το τμήμα που θα αποτελούσε το δευτερογενές καύσιμο. Η διακριτή παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου και υπολειμμάτων ωστόσο παρουσιάζει πλεονεκτήματα, για τους ακόλουθους κυριότερους λόγους:

• Ευελιξία στις αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ τόσο αρχικά, όσο και διαχρονικά ως προς τις περαιτέρω επιλογές διαχείρισης των μη ανακυκλώσιμων υλικών.
• Ευελιξία διαχείρισης στην άκρως απευκταία αλλά πάντως ενδεχόμενη ύπαρξη πρόσκαιρου αδιεξόδου διάθεσης ανακυκλώσιμων υλικών, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα αποθήκευσης και ενδεχόμενους σημαντικούς κινδύνους, όπως αναφλέξεις, με επιβάρυνση του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και της δημόσιας υγείας.
• Πιθανότατη μείωση της υγρασίας και άρα αύξηση της θερμογόνου τιμής του συνδυασμού των υλικών που θα οδηγηθούν προς ενεργειακή αξιοποίηση.
• Δυνατότητα αξιοποίησης του δευτερογενούς καυσίμου στην τσιμεντοβιομηχανία πριν τη δημιουργία των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η επίσπευση δημιουργίας των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης από ΦΟΔΣΑ που επιθυμούν να βαδίσουν νωρίτερα προς την πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων.

Επαναλαμβάνεται, ότι για λόγους μεθοδολογικούς εξετάστηκαν ανωτέρω τα σενάρια 1 και 2 ως τα δύο ακραία σενάρια, ενώ είναι ενδεχόμενη κι επιτρεπτή μετά από κατάλληλη τεκμηρίωση και κάθε άλλη διαφορετική λύση, ενδιάμεση λύση ή παραλλαγή τους, που επιτυγχάνει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση οι σχετικές αποφάσεις για την επιλογή του ακριβούς σεναρίου ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ή/και των δευτερογενώς καυσίμων θα λαμβάνονται από τους οικείους ΦΟΔΣΑ, με βάση την αξιολόγηση όλων των δεδομένων που τους αφορούν και κύριο γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα της διαχείρισης των ΑΣΑ.
Με βάση τα παραπάνω κεντρικά ισοζύγια, πέραν της δραστικής μείωσης του υπολείμματος προς τελική διάθεση, αυξάνεται δραστικά και το ποσοστό των ΑΣΑ που υφίσταται ενεργειακή αξιοποίηση. Ως τέτοια νοείται κάθε μορφής ενεργειακή αξιοποίηση, όπως:

• Ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων.
• Ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων.
• Ενεργειακή αξιοποίηση οργανικού κλάσματος μέσω αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας.
• Ενεργειακή αξιοποίηση βρώσιμων λιπών και ελαίων μέσω παραγωγής βιοκαυσίμου.

Στην περίπτωση των μονάδων αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας προσμετράται η ποσότητα των οργανικών αποβλήτων που εισέρχονται σε αυτήν, ενώ για να αποφευχθεί διπλομέτρηση, το προϊόν της βιολογικής επεξεργασίας που στη συνέχεια υφίσταται ενεργειακή αξιοποίηση είτε ως μέρος του δευτερογενούς καυσίμου είτε ως μέρος του υπολείμματος δεν προσμετράται.
Με βάση τα παραπάνω τα αποτελέσματα του παρόντος ΕΣΔΑ από πλευράς ενεργειακής αξιοποίησης των ΑΣΑ είναι τα ακόλουθα:
2018: 83.100t ή 1,5%
2025: 949.244t ή 17,9%
2030: 1.709.892t ή 32,3%
2.1.6.    Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στους πίνακες που ακολουθούν μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά.
Επίσης διευκρινίζεται, ότι τα μέτρα για το ρεύμα των ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης παρατίθενται στο ρεύμα των ΑΗΗΕ που περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο των λοιπών ρευμάτων που υπάγονται στην εναλλακτική διαχείριση, δεδομένου ότι οι στόχοι αφορούν το σύνολο των ΑΗΗΕ (οικιακής και μη προέλευσης) και δεν υπάρχουν διακριτοί στόχοι για κάθε υπο-ρεύμα των ΑΗΗΕ. 

2.1.7.    Οδικός χάρτης εφαρμογής του σχεδίου
Ο Οδικός χάρτης εφαρμογής του σχεδίου παρουσιάζεται εποπτικά στην εικόνα που ακολουθεί: 

2.1.8. Αξιολόγηση επάρκειας κεφαλαίων - Χρηματοδοτικά εργαλεία / Χρηματοπιστωτικά μέσα
Στην ενότητα αυτή αναλύεται το υφιστάμενο πλαίσιο για τη χρηματοδότηση των έργων διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων.
i. ΕΣΠΑ 2014-2020: Για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 η υλοποίηση του
ΕΣΠΑ 2014-2020 αναφορικά με τα έργα στερεών αποβλήτων αποτυπώνεται ακολούθως.

Το συνολικό κόστος υλοποίησης των δράσεων για τα ΑΣΑ χωρίς μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης εκτιμήθηκε σε περίπου 2,4δισ.€. (βλ. Παράρτημα ΙΧ). Δεδομένου ότι έχει ήδη εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση έργων συνολικού κόστους περίπου 626εκ. €., απαιτείται η εύρεση οικονομικών πόρων συνολικού ύψους περίπου 1,78 δισ.€ για την υλοποίηση των υπολειπόμενων υποδομών για την διαχείριση ΑΣΑ. Μέρος του κόστους δύναται να καλυφθεί από το διαθέσιμο υπόλοιπο των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, από πόρους του ΕΣΠΑ 2021-2027, καθώς επίσης είτε μέσω ΣΔΙΤ, είτε από τραπεζικό δανεισμό, είτε μέσω ΠΔΕ, ή μέσω ΣΕΔ, ή από ίδιους πόρους, ή με συνδυασμό των παραπάνω.
Στο σημείο αυτό διευκρινίζεται ότι για τις υφιστάμενες ΜΕΑ&ΜΕΒΑ σε λειτουργία και για τις ήδη προγραμματισμένες ΜΕΑ&ΜΕΒΑ (ήτοι ΜΕΑ&ΜΕΒΑ που βρίσκονται σε στάδιο κατασκευής ή ΜΕΑ&ΜΕΒΑ με υψηλή ωριμότητα) έχει προβλεφθεί δαπάνη για την προσαρμογή των εν λόγω έργων στους κανόνες της κυκλικής οικονομίας και των προβλέψεων του ΕΣΔΑ. Η δαπάνη εκτιμάται σε περίπου150εκ.€ και περιλαμβάνεται στο παραπάνω συνολικό κόστος υλοποίησης των δράσεων για τα ΑΣΑ.
'Οσον αφορά τη διαχείριση του παραγόμενου απορριμματογενούς καυσίμου και των υπολειμμάτων έχουν καταστρωθεί δύο σενάρια διαχείρισης με απώτερο χρονικό ορίζοντα το 2030.
Στο σενάριο 1 εξετάστηκε η κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (σε επίπεδο χώρας) στις οποίες θα διατίθεται το σύνολο των υπολειμμάτων και το σύνολο της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου. Το κόστος υλοποίησης των έργων στην περίπτωση αυτή εκτιμάται σε περίπου 1,3δισ.€ (βλ. Παράρτημα ΙΧ).
Στο σενάριο 2 εξετάστηκε η κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (σε επίπεδο χώρας) στις οποίες θα διατίθενται μόνο τα υπολείμματα, ενώ το σύνολο της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου θα διατίθεται σε κατάλληλη ενεργοβόρο βιομηχανία, όπως η τσιμεντοβιομηχανία. Το κόστος υλοποίησης των έργων στην περίπτωση αυτή εκτιμάται σε περίπου 1,0 δισ.€. (Παράρτημα IX).
Για την εκτίμηση του κόστους σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα των ήδη ενταγμένων έργων στο Ε.Π.-Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. καθώς και στοιχεία των ΠΕΣΔΑ. Η εκτίμηση κόστους της Μονάδας Ενεργειακής Αξιοποίησης έγινε με βάση διεθνή εμπειρία συνεκτιμώντας παράλληλα και βιβλιογραφικά δεδομένα. Το κόστος για τις ανωτέρω περιπτώσεις είναι ενδεικτικό και μπορεί να διαφοροποιηθεί ανάλογα με τη φύση και τις ειδικές παραμέτρους κάθε έργου (πχ. δυναμικότητα, τεχνικές προδιαγραφές) οι οποίες θα καθοριστούν κατά τα επόμενα στάδια.
Σημειώνονται τα ακόλουθα:
α) Όσον αφορά τον παρατιθέμενο προϋπολογισμό, αυτός περιλαμβάνει το συνολικά εκτιμώμενο απαιτούμενο ποσό, που για τα έργα περιλαμβάνει το ΓΕ&ΟΕ και τα απρόβλεπτα, ενώ για το σύνολο των δικτύων και υποδομών περιλαμβάνει και τον ΦΠΑ, παρότι σε ορισμένες κατηγορίες έργων, όπως αυτά που θα επιλεγεί να υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ ή και σε υπόλοιπα έργα, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις, ο ΦΠΑ δεν αποτελεί στοιχείο του κόστους του έργου.
β) Η παρουσιαζόμενη κοστολόγηση αφορά την προσεγγιστική εκτίμηση που αρμόζει σε ένα στρατηγικό σχέδιο, όπως το ΕΣΔΑ, με βάση τα υφιστάμενα στοιχεία και εκτιμήσεις. Πιο εξειδικευμένη προσέγγιση και ακριβέστερη εκτίμηση θα γίνει στο ΠΕΣΔΑ και ακολούθως κατά τα στάδια ωρίμανσης των έργων.
γ) Στον προϋπολογισμό δεν συμπεριλαμβάνονται οι επενδύσεις που χρειάζονται για την συλλογή των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ (κάδοι, απορριμματοφόρα κ.λπ.) τα οποία αφορούν τον συνήθη προϋπολογισμό των ΟΤΑ.
'Όσον αφορά την νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 σύμφωνα με την πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής [(COM)372/29.05.2018], εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής επενδύσεις που αφορούν(α) σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων και (β) επενδύσεις που αφορούν σε εγκαταστάσεις για την επεξεργασία υπολειμματικών αποβλήτων. Επομένως, τέτοιου είδους έργα δεν θα είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027.
ii. Επενδυτικός Νόμος: Ο νέος Επενδυτικός Νόμος (ν. 3908/2011, Α' 8), όπως έχει τροποποιηθεί με τον ν. 4072/2012 (Α' 86) τον ν. 4146/2013 (Α' 90) και τον ν. 4635/2019 ( Α' 167), στοχεύει στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας με τη διαμόρφωση καθεστώτων ενίσχυσης των επενδύσεων, με τα οποία βελτιώνεται η επιχειρηματικότητα, η τεχνολογική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και η περιφερειακή συνοχή και προωθούνται η πράσινη οικονομία, η αποτελεσματική λειτουργία των διαθέσιμων υποδομών και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Ο Αναπτυξιακός Νόμος αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ίδρυση, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιδοτηθούν με ποικίλα χρηματοδοτικά σχήματα και για διάφορες δραστηριότητες. Οι δικαιούχοι ένταξης στον Επενδυτικό Νόμο είναι οι υφιστάμενες νέες ή υπό σύσταση επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που δεν ελέγχονται από το δημόσιο (η συμμετοχή του δημοσίου περιορίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 49%). Ο τομέας διαχείρισης αποβλήτων είναι ένας από τους επιλέξιμους τομείς, ενώ η συμβολή της επένδυσης στην προστασία του περιβάλλοντος, στην εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων αποτελεί ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης της επένδυσης.
iii. Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ): Οι Συμπράξεις Δημοσίου - Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι συμβάσεις, κατά κανόνα μακροχρόνιες, οι οποίες συνάπτονται μεταξύ ενός δημόσιου και ενός ιδιωτικού φορέα, με σκοπό την εκτέλεση έργων ή/ και την παροχή υπηρεσιών. Οι ρόλοι του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα είναι σαφώς ορισμένοι:
Τα βασικά πλεονεκτήματα της εφαρμογής των ΣΔΙΤ είναι:
- Δυνατότητα χρηματοδότησης πρόσθετων έργων και υπηρεσιών: Η χρήση ιδιωτικών κεφαλαίων συμπληρωματικών προς τα διαθέσιμα δημόσια μπορεί να συμβάλλει στην ταχύτερη υλοποίηση υποδομών και υπηρεσιών. Οι ΣΔΙΤ ουσιαστικά μετατρέπουν τις ογκώδεις αρχικές κεφαλαιουχικές δαπάνες σε τακτικές πληρωμές υπηρεσιών είτε από τους τελικούς χρήστες είτε από το Δημόσιο Φορέα στη βάση μακροχρόνιων συμβάσεων, επιτρέποντας έτσι στο δημόσιο τομέα να χρηματοδοτεί έργα ή υπηρεσίες πέραν των διαθέσιμων πεπερασμένων πόρων του.
- Μεταβίβαση κινδύνων στους ιδιωτικούς φορείς: Η ενσωμάτωση του σχεδιασμού, της χρηματοδότησης, της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου σε μία σύμβαση ΣΔΙΤ και η μεταβίβαση των αντίστοιχων κινδύνων (κατασκευαστικός, διαθεσιμότητας, ζήτησης και πιστωτικός κίνδυνος) στον ιδιωτικό τομέα, δημιουργούν κίνητρα για μεγαλύτερη επιμέλεια στην υλοποίηση του έργου.
- Βελτίωση του επενδυτικού κλίματος: Μέσα από τις ΣΔΙΤ το δημόσιο παρέχει τη δυνατότητα σε διάφορους φορείς και επενδυτές του ιδιωτικού τομέα να συμμετέχουν σε αναπτυξιακά έργα, να αναπτύξουν καινοτομίες και νέες δημιουργικές δραστηριότητες.
- Βελτίωση νομικού πλαισίου: Σύμφωνα με τον ν. 4635/2019, όλα τα έργα ΣΔΙΤ κατηγοριοποιούνται ως «Στρατηγικές Επενδύσεις», με αποτέλεσμα να επωφεληθούν από μια fast track διαδικασία αδειοδότησης. Όλες οι διαδικασίες αδειοδότησης των έργων ΣΔΙΤ, καθώς και της παρακολούθησης της υλοποίησής τους θα τελούν υπό την εποπτεία και το συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Στρατηγικών Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων («Συμπράξεις Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα», Γενική Γραμματεία Ιδιωτικών Επενδύσεων και ΣΔΙΤ).
ίν. Πράσινο Ταμείο: Σκοπός του Πράσινου Ταμείου είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης
μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος με τη διαχειριστική, οικονομική, τεχνική και χρηματοπιστωτική υποστήριξη προγραμμάτων, μέτρων, παρεμβάσεων και ενεργειών που αποβλέπουν στην ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η στήριξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας και η εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος μέσω της διοίκησης, διαχείρισης και αξιοποίησης των Πράσινων και λοιπών Πόρων, όπως αυτοί καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις. Οι πόροι του Πράσινου Ταμείου κατατάσσονται, σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 3 του ν.3889/2010 και με την υπ' αρ.πρωτ. 4503/23.11.2012 υα, σε δέκα (10) ομάδες, με βάση τα κοινά χαρακτηριστικά τους ως προς τον σκοπό που καλούνται να εξυπηρετήσουν κατά τις οικείες διατάξεις που τους διέπουν. Τα έργα και οι δράσεις για την υλοποίηση των στόχων του ΕΣΔΑ, χρηματοδοτούνται κυρίως από τους πόρους της 3ης ομάδας «Πόροι    Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας», στα
οποία περιλαμβάνονται τα πρόστιμα και τέλη που καθορίζονται στον ν. 4042/2012. Η αξιοποίηση από το Πράσινο Ταμείο των πόρων της 3ης Ομάδας κατευθύνονται εν γένει σε προγράμματα και δράσεις για την προστασία και την ολοκληρωμένη διαχείριση του περιβάλλοντος, τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης και περιβαλλοντικών ελέγχων, καθώς και διαχείρισης αποβλήτων. Επίσης, για τη χρηματοδότηση δράσεων προστασίας, αναβάθμισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος που υλοποιούν τρίτοι (φορείς υλοποίησης) και μπορεί να έχει τη μορφή επιχορηγήσεων, δανείων, κεφαλαιακής συμμετοχής ή άλλης ισοδύναμης μορφής κεφαλαιακής ενίσχυσης.    Οι δράσεις αυτές επιτρέπεται ταυτόχρονα να συγχρηματοδοτούνται ή να ενισχύονται και από άλλες δημόσιες ή ευρωπαϊκές πηγές ή/και ιδιωτικούς πόρους ή που δανειοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή άλλους φορείς.
ν. Προγράμματα - Δράσεις Ενίσχυσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Το Πρόγραμμα με την ονομασία «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι», αποτελεί ένα Ειδικό Πρόγραμμα Επενδυτικών Δανείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (OTA) Α' και Β' βαθμού, ΔΕΥΑ και Συνδέσμων OTA, το οποίο δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης σε συνεργασία με τη ΜΟΔ. Οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ I», μεταξύ άλλων είναι η αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) της χώρας με κάλυψη των υπολειπόμενων αναγκών για το σκοπό αυτό.
Επιπρόσθετα, έχει ανακοινωθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών, ένα νέο Πρόγραμμα έργων και δράσεων ανάπτυξης και αλληλεγγύης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (στους δήμους και στις Περιφέρειες όλης της χώρας), με την ονομασία «Αντώνης Τρίτσης», ύψους περίπου 2,5 δισ. €.
Οι πόροι του Προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης» που θα έχει διάρκεια ως το 2023, προέρχονται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων το οποίο έχει υπογράψει με το Υπουργείο Εσωτερικών μνημόνιο συνεργασίας, καθώς και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία συμμετέχει στο συνολικό πρόγραμμα της κυβέρνησης με περίπου 1,5 δισ. €. Οι χρηματοδοτήσεις θα έχουν τη μορφή αναπτυξιακού δανείου προς τους φορείς της Αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού το οποίο θα αποπληρώνεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Στο πρόγραμμα ΦιλόΔημος, είχαν σχεδιαστεί και ενταχθεί μεγάλα έργα σε όλη τη χώρα, αλλά δεν είχαν διασφαλισμένους πόρους, κάτι το οποίο εξασφαλίζεται πλέον μέσου του νέου Προγράμματος έργων και δράσεων ανάπτυξης και αλληλεγγύης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση «Αντώνης Τρίτσης». Ειδικότερα, με το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», εξασφαλίζεται απόλυτα η χρηματοδότηση έργων σε όλη τη χώρα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται, και έργα αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ).
vi. Πρόγραμμα LIFE: Το Πρόγραμμα LIFE, αποτελεί Χρηματοδοτικό Μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον και έχει ως κύριο σκοπό τη χρηματοδότηση και υποβοήθηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, με απώτερο στόχο την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Για την περίοδο 2014 - 2020 ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος LIFE ανέρχεται σε περίπου 3,46 δισ. €. Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής για τη συνοχή με προϋπολογισμό ύψους περίπου 5,45 δισ. €. Οι κύριες συνιστώσες του νέου προγράμματος LIFE (2021¬2027) θα έχουν ως εξής:

• Συνέχιση της στήριξης για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και τη βελτίωση του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής
• Αυξημένη προσοχή στη στήριξη της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας
• Αυξημένη προσοχή στη φύση και τη βιοποικιλότητα
• Απλή και ευέλικτη προσέγγιση

vii. Προγράμματα έρευνας και καινοτομίας: Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» (HORIZON EUROPE), προτεινόμενου προϋπολογισμού 94,1δισ.€, αποτελεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το επόμενο Πρόγραμμα - Πλαίσιο για την Έρευνα και Καινοτομία (2021-2027). Κεντρικός στόχος του HORIZON EUROPE είναι η μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των επενδύσεων της Ένωσης στην έρευνα και την καινοτομία. Το Πρόγραμμα HORIZON EUROPE θα αποτελείται από τους εξής τρείς πυλώνες:

• Πυλώνας I: Ανοικτή Επιστήμη - Open Science (25,8 δισ. €)
• Πυλώνας II: Παγκόσμιες προκλήσεις και βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα: (52,7 δισ. €)
• Πυλώνας III: Ανοικτή Καινοτομία (συνολικού προϋπολογισμού 13,5 δισ. €)

Οι τρείς πυλώνες θα συνδέονται μεταξύ τους και θα συμπληρώνονται από έναν τέταρτο, οριζόντιο τμήμα για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
viii. Οικονομικά Εργαλεία: Για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής έχουν θεσπιστεί οικονομικά εργαλεία (μέτρα), μέσω των οποίων εξασφαλίζονται πρόσθετοι πόροι για τις ανάγκες διαχείρισης αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένου και του λειτουργικού κόστους των μονάδων διαχείρισης. Τα εργαλεία (μέτρα) αυτά συντελούν στην εφαρμογή της νομοθεσίας και ενισχύουν την πρόληψη, την αποτελεσματικότητα της ανακύκλωσης και εν γένει την αειφόρο διαχείριση των αποβλήτων. Η διαφοροποίηση των εν λόγω μέτρων σε σχέση με την (μέχρι πρότινος) εφαρμογή μέτρων επιβολής είναι ότι αφενός αυτά ενθαρρύνουν την υιοθέτηση καινοτομιών και την εισαγωγή βελτιώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων και αφετέρου δημιουργούν εισοδήματα, τα οποία δύνανται να επενδυθούν εκ νέου σε υποδομές διαχείρισης ΑΣΑ. Ακολούθως, παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο τα συνηθέστερα και πιο διαδεδομένα.
- Σχήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού: Η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού αφορά ένα οικονομικό εργαλείο σύμφωνα με το οποίο οι παραγωγοί των προϊόντων φέρουν οικονομική ή οικονομική και οργανωτική ευθύνη για τη διαχείριση του σταδίου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος κατά το οποίο το προϊόν καθίσταται απόβλητο. Στη διαχείριση αυτή συμπεριλαμβάνονται οι δραστηριότητες χωριστής συλλογής, διαλογής και επεξεργασίας. Η υποχρέωση αυτή μπορεί επίσης να περιλαμβάνει οργανωτική αρμοδιότητα και ευθύνη για συμβολή στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων.
Οι παραγωγοί των προϊόντων μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις του προγράμματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού σε συλλογική (συνηθέστερο μοντέλο στην Ελλάδα) ή/και ατομική βάση. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η ενσωμάτωση του κόστους τέλους του κύκλου ζωής στις τιμές των προϊόντων. 
Τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της αποδοτικής διαχείρισης των αποβλήτων, ενώ μεταθέτουν το κόστος διαχείρισης από την τοπική αυτοδιοίκηση στους παραγωγούς (εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»). Με την αναθεωρημένη Οδηγία για τα απόβλητα, τίθενται ελάχιστες λειτουργικές απαιτήσεις όσον αφορά τα εν λόγω προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην παροχή κινήτρων στους παραγωγούς ώστε κατά τον σχεδιασμό των προϊόντων τους, να λαμβάνουν καλύτερα υπόψη τις δυνατότητες ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης, επισκευασιμότητας και παρουσίας επικίνδυνων ουσιών.
- Συστήματα «Πληρώνω όσο Πετάω» (ΠοΠ): Τα συστήματα ΠοΠ ενισχύουν την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και κατ' επέκταση την ιεράρχηση στη διαχείριση των ΑΣΑ, καθώς συνδέουν το κόστος διαχείρισης με την πραγματικά παραγόμενη ποσότητα αποβλήτων και παρέχουν κίνητρα για την πρόληψη και την εφαρμογή της χωριστής συλλογής και την εκτροπή σημαντικών ποσοτήτων από το ρεύμα των ΑΣΑ. Βασικοί άξονες εφαρμογής του ΠοΠ είναι η αναγνώριση του παραγωγού, η μέτρηση της ποσότητας των αποβλήτων και η χρέωση της διαχείρισης ανά μονάδα. Το κόστος για τη λειτουργία των συστημάτων ΠοΠ διακρίνεται σε πάγια διαχειριστικά έξοδα που απαιτούνται για την παροχή της υπηρεσίας και σε μεταβλητό κόστος που προκύπτει από τα λειτουργικά έξοδα του συστήματος. Έτσι, προκύπτουν τρία διακριτά σχήματα χρέωσης του μεταβλητού κόστους, ανάλογα με το αν αυτή βασίζεται στον όγκο των παραγόμενων αποβλήτων (ογκομετρικά σχήματα, όπου η χρέωση βασίζεται στον όγκο των παραγόμενων αποβλήτων), το βάρος των παραγόμενων αποβλήτων (δυναμομετρικά σχήματα, όπου η χρέωση γίνεται με βάση το βάρος των αποβλήτων) ή τη συχνότητα αποκομιδής (σχήματα συχνότητας, όπου η χρέωση γίνεται με βάση τη συχνότητα αποκομιδής). Οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι χρέωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση προκύπτουν από συνδυασμό στοιχείων των ανωτέρω βασικών σχημάτων και περιλαμβάνουν: (1) πάγια ετήσια χρέωση ανά νοικοκυριό, (2) τέλη αγοράς συγκεκριμένων σάκων αποβλήτων, (3) τέλη για αποκομιδή κάδου και (4) τέλη ανά κιλό αποβλήτων.
- Συστήματα εγγυοδοσίας: Σύμφωνα με τον ν. 4496/2017 (Α' 170), σύστημα εγγυοδοσίας είναι το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών, κατά το οποίο ο αγοραστής συσκευασμένου προϊόντος καταβάλλει στον πωλητή χρηματικό αντίτιμο (εγγυοδοτικό αντίτιμο), το οποίο του αποδίδεται κατά την επιστροφή της συσκευασίας, μίας ή πολλαπλής χρήσης με σκοπό την εναλλακτική διαχείρισή της (ιδίως για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση).
Σε κάθε περίπτωση, η αποτελεσματικότητα των προαναφερόμενων οικονομικών εργαλείων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας (στην οποία εφαρμόζονται), τη νοοτροπία και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και από τις υφιστάμενες δομές διαχείρισης αποβλήτων.
'Ιδιοι πόροι: Ίδιοι πόροι αρμόδιων φορέων (όπως ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ, ΣΕΔ).
χ. Ταμείο Ανάκαμψης: Αναφέρεται σε πακέτο οικονομικής στήριξης της ευρωπαϊκής
οικονομίας μετά την πανδημία COVID-19. Ειδικότερα πρόκειται για πακέτο 750 δισ. Ευρώ, από το συνολικό ποσό θα διανεμηθούν 390 δισ. € με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη και 360 δισ. € σε δάνεια. Από το συνολικό ποσό του πακέτου η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει πάνω από περίπου 70 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό θα διερευνηθεί η δυνατότητα διασφάλισης χρηματοδότησης έργων διαχείρισης αποβλήτων εφόσον εμπίπτουν στους κανόνες επιλεξιμότητας του ταμείου.
xi. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης: Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης («ΤΔΜ») συνιστά έναν από τους πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Σκοπός του ΤΔΜ είναι να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εκείνα τα εδάφη και σε εκείνους τους εργαζομένους που πλήττονται περισσότερο. Σύμφωνα με τον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, οι δράσεις που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ θα πρέπει να συμβάλλουν με άμεσο τρόπο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της μετάβασης, με τη χρηματοδότηση της διαφοροποίησης και του εκσυγχρονισμού της τοπικής οικονομίας και με τον μετριασμό του αρνητικού αντίκτυπου στην απασχόληση. Από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Fund) ενδεχομένως μπορεί να χρηματοδοτηθούν έργα διαχείρισης αποβλήτων εφόσον εμπίπτουν στους κανόνες επιλεξιμότητας του ταμείου.
2.1.9. Αστικά Στερεά Απόβλητα λόγω τουριστικών ροών
Στη συνέχεια επιχειρείται να εκτιμηθεί η επίδραση που έχει ο κλάδος του τουρισμού στην παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων στη χώρα. Ο κλάδος του τουρισμού έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που επιτρέπουν τη διακριτή αντιμετώπιση της διαχείρισης των αποβλήτων με στόχο κατ' αρχάς την αποτροπή δημιουργίας τους, την αύξηση της αξιοποίησής τους με τη συνακόλουθη μείωση των επιπτώσεών τους.
Η παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων από τον τουρισμό:

• Είναι χρονικά συγκεντρωμένη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ για το έτος 2019, το 60% των αφίξεων τουριστών στη χώρα, καταγράφεται στο 3ο τρίμηνο του έτους.
• Είναι γεωγραφικά περιορισμένη στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
• Στον τομέα των βιοαποβλήτων, η παραγωγή τους είναι εστιασμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ξενοδοχειακές μονάδες και στα καταστήματα εστίασης.
• Πάνω από το 70% των τουριστών προέρχεται από ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής, που αφενός λόγω του υψηλότερου εισοδήματός τους έχουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης κατανάλωσης και άρα αυξημένης κατά κεφαλή παραγωγής αποβλήτων, απ' την άλλη όμως ως κοινωνίες έχουν υψηλές επιδόσεις στην πρόληψη και στην ανακύκλωση, άρα είναι κοινό συνειδητοποιημένο για την αναγκαιότητα ορθολογικής διαχείρισης των προϊόντων και αποβλήτων με τρόπο που να ελαχιστοποιείται η παραγωγή τους, να επιτυγχάνεται η ανακύκλωση και να αποφεύγεται κατά το δυνατό η ταφή.

Πέραν της ούτως ή άλλως πολύ σημαντικής συμβολής των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών σε επίπεδο χώρας, αυτή έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία σε τοπικό επίπεδο κυρίως της νησιωτικής χώρας, όπου πολλές φορές τα απόβλητα αυτά υπερβαίνουν κατά πολύ την παραγωγή αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού. Επιπρόσθετη διαχειριστική δυσκολία προκαλεί το γεγονός ότι τα απόβλητα λόγω τουριστικών ροών δεν παράγονται ομαλά κατανεμημένα στη διάρκεια του έτους, αλλά σε συγκεκριμένη περιορισμένη περίοδο (τουριστική περίοδο).
Για τη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων κατ' άτομο από τον εποχικό πληθυσμού, ο συντελεστής παραγωγής Των αποβλήτων αυτών εκτιμήθηκε σε 1,8 κιλά ΑΣΑ ανά άτομο ανά ημέρα (kg/ca/day), ήτοι 657 κιλά ανά άτομο το χρόνο (kg/ca/year), και ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης δεν αυξάνεται περαιτέρω, αλλά διατηρείται σταθερός μέχρι το 2030.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων από τον εποχικό πληθυσμό που προέρχεται από το εξωτερικό, με εφαρμογή της εκθετικής συνάρτησης όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού, όμως για το έτος 2020 έχει ληφθεί υπόψη η μείωση των τουριστικών ροών λόγω της πανδημίας του COVID-19:
Το ρεύμα των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών εμφανίζει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν συνεκτιμηθούν και οι εσωτερικές (εγχώριες) τουριστικές ροές. Παρότι οι εσωτερικές τουριστικές ροές δεν επηρεάζουν την παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ σε επίπεδο χώρας, παρόλ' αυτά εμφανίζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον σε επίπεδο περιφέρειας και ΟΤΑ Α' βαθμού, κατά συνέπεια πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπ' όψη από τα οικεία ΠΕΣΔΑ και ΤΣΔΑ. Τα απόβλητα από τις εσωτερικές τουριστικές ροές χαρακτηρίζονται από τις ίδιες δυνατότητες εφαρμογής δράσεων, όπως και αυτά των τουριστικών ροών από το εξωτερικό.
Τα αστικά στερεά απόβλητα λόγω τουριστικών ροών αποτελούν γόνιμο πεδίο εφαρμογής δράσεων πρόληψης, ενώ παράλληλα οι τελικώς παραγόμενες ποσότητες μπορεί και πρέπει να υφίστανται κατάλληλη διαχείριση, ώστε τα ποσοστά ανάκτησης και ανακύκλωσης να είναι κατά το δυνατό ψηλότερα. Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, προτείνονται τα ακόλουθα:
α) Σύνταξη ειδικού σχεδίου για τη διαχείριση των αποβλήτων στις τουριστικές περιοχές. Το σχέδιο μπορεί να αφορά επίπεδο Περιφέρειας ή/και Δήμου ή/και χωρικής ενότητας ή/και νησιού, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, και πρέπει να αντιμετωπίζει τη διαχείριση των αποβλήτων στα πλαίσια του εθνικού σχεδιασμού, να είναι συμβατό με τους στόχους του, αλλά να αποτελεί και τμήμα του τουριστικού προϊόντος της χώρας, που μπορεί να το συνδυάσει με τις περιβαλλοντικές πολιτικές που ασκούνται στη χώρα.
β) Σύνταξη οδηγού πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και ορθολογικής διαχείρισης παραγόμενων αποβλήτων από μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσε ις/τουριστικά καταλύματα.
γ) Επιμόρφωση-ενημέρωση του προσωπικού μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων/τουριστικών καταλυμάτων προς την κατεύθυνση των παραπάνω.
δ) Κοινές δράσεις του ΥΠΕΝ, του Υπουργείου Τουρισμού και των ΟΤΑ, για την ανάπτυξη εποχικών συστημάτων ξεχωριστής συλλογής (βιοαπόβλητα, σύμμεικτα, ανακύκλωση σε τέσσερα ρεύματα) και μεταφοράς των αποβλήτων αυτών κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου.
ε) Ενεργοποίηση της διάταξης του άρθρου 12 του ν. 4496/2017, που προβλέπει την υποχρεωτική χωριστή συλλογή υλικών συσκευασίας από μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις, και σταδιακή διεύρυνση αυτής της υποχρέωσης και σε άλλα υλικά.
στ) 'Εναρξη χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων με ευθύνη των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και παρόμοιων μεγάλων παραγωγών (όπως κάμπινγκ κ.λπ.) κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, και διαχείρισή τους στις σχετικές υποδομές των ΟΤΑ Α' Βαθμού ή των ΦΟΔΣΑ, με ταυτόχρονη εξέταση της δυνατότητας διαχείρισής τους εντός των ξενοδοχειακών/τουριστικών μονάδων.
ζ) Εφαρμογή συστήματος Πληρώνω 'Οσο Πετάω για τα απόβλητα των ξενοδοχειακών μονάδων, ώστε να επιβραβεύονται όσοι προβαίνουν σε εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων μείωσης και χωριστής διαλογής των αποβλήτωνή / και αυτόνομης διαχείρισης των αποβλήτων τους, με άμεσο αντίκτυπο στη μείωση των δημοτικών τελών.
η) Ανάπτυξη διαδικτυακών εργαλείων υποβοήθησης των τουριστικών επιχειρήσεων για τη βελτίωση των επιδόσεών τους σε θέματα αποβλήτων.
θ) Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και αυτοαξιολόγησης των τουριστικών επιχειρήσεων ως προς τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των παραγόμενων αποβλήτων.
ι) Καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών/τουριστών του εξωτερικού και του εσωτερικού σε σχέση με την πολιτική διαχείρισης των ΑΣΑ στη χώρα μας και τις πρακτικές διαχείρισης που εφαρμόζουν οι τουριστικοί προορισμοί, με εξειδίκευση -όταν απαιτείται- σε τοπικό επίπεδο. Ένταξη και της ανάπτυξης σχετικών εργαλείων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών προς αυτήν την κατεύθυνση.
ία.) Ανάπτυξη κεντρικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού και το Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) για την παρακολούθηση και προώθηση των προγραμμάτων διαχείρισης ΑΣΑ στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
ιβ) Ανάπτυξη δεικτών παρακολούθησης και παροχή πληροφοριών για τα προγράμματα διαχείρισης απορριμμάτων που υλοποιούνται στους διαφορετικούς τουριστικούς προορισμούς, καθώς και κατάλογος με τις τουριστικές επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πράσινες πρακτικές διαχείρισης ΑΣΑ, όπως για παράδειγμα plastic free hotels.
ιγ) Μελέτη και πιλοτική εφαρμογή προγράμματος «μηδενικών αποβλήτων» σε μικρούς πληθυσμιακά νησιωτικούς τουριστικούς προορισμούς.
ιδ) Ενθάρρυνση -με την δημιουργία κινήτρων ή/και αντικινήτρων- των τουριστικών επιχειρήσεων για την έκδοση πιστοποιητικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης ή/και οικολογικών σημάτων.
ιε) Θέσπιση υποχρέωσης για υποβολή έκθεσης-σχεδίου διαχείρισης ΑΣΑ των τουριστικών επιχειρήσεων που κατατάσσονται στους σημαντικούς παραγωγούς αποβλήτων κατά τη λήψη άδειας λειτουργίας/ περιβαλλοντικών όρων ή/και κατά την ανανέωση αυτών.
 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΣΑ, καθώς και των επιμέρους ροών που περιλαμβάνονται σε αυτά, παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Μία συνοπτική αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση με τους στόχους που έθετε το υφιστάμενο ΕΣΔΑ, έχει παρουσιαστεί ανωτέρω στο Κεφάλαιο 1.4.2.
Στη συνέχεια παρατίθενται αναλυτικά ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία (ανάλογα με τη φύση του στόχου) που τεκμηριώνουν και καταδεικνύουν την υφιστάμενη κατάσταση, η οποία απέχει πολύ από το επιθυμητό. 

Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον υπολογισμό της εξέλιξης της παραγωγής των αποβλήτων έως το 2030 αποτελείται από τα εξής βήματα:

• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού
• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης Εποχικού Πληθυσμού
• Πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του συντελεστή παραγωγής αποβλήτων

Τα βήματα αυτά αναλύθηκαν για τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας και παρουσιάζονται αναλυτικά στο Παράρτημα VII και συγκεντρωτικά στις παραγράφους που ακολουθούν.
2.1.3.1.    Μόνιμος Πληθυσμός
Ως βάση για τον υπολογισμό της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, χρησιμοποιήθηκαν τα πρόσφατα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) και την Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EUROSTAT.
Η πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, πραγματοποιήθηκε με βάση τα στοιχεία της EUROSTAT για την ποσοστιαία μέση ετήσια μεταβολή ανά έτος. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η πρόγνωση του Μόνιμου Πληθυσμού, έως και το έτος 2030.

2.1.3.2. Εποχικός Πληθυσμός
Ο Εποχικός Πληθυσμός λαμβάνεται επίσης υπόψη για τον υπολογισμό της παραγωγής αποβλήτων. Για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού, χρησιμοποιήθηκαν τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τις διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα της χώρας (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ). Ελήφθησαν υπόψη οι διανυκτερεύσεις που αφορούν τον εισερχόμενο τουρισμό, δηλαδή των αλλοδαπών, αφού ο εσωτερικός τουρισμός επηρεάζει μεν την κατανομή της παραγωγής ΑΣΑ τοπικά (άρα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα ΠΕΣΔΑ και τα ΤΣΔΑ), δεν επηρεάζει όμως τη συνολική παραγωγή ΑΣΑ της χώρας.
Ακολούθως υπολογίστηκε ο ισοδύναμος πληθυσμός, που αντιστοιχεί στις διανυκτερεύσεις όλων των κατηγοριών. Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης των διανυκτερεύσεων στη χώρα και κατ' επέκταση του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού, ακολουθήθηκε η μέθοδος της Ανάλυσης Παλινδρόμησης (Regression) και χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα διαφορετικά είδη συναρτήσεων: Γραμμική, Εκθετική και Πολυωνυμική, ενώ ειδικά για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού του έτους 2020 και προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αναμενόμενες επιπτώσεις της πανδημίας του COVID- 19 στις τουριστικές ροές, θεωρήθηκε μία ποσοστιαία μείωση της τάξης του 65%.

Εντέλει επιλέχθηκε η Εκθετική Συνάρτηση, γιατί παρουσιάζει μια μέση τάση σε σχέση με την Γραμμική και την Πολυωνυμική, και κρίνεται ασφαλέστερη.
2.1.3.3.  Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων στη χώρα
Ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ εκφράζεται σε κιλά αποβλήτων ανά κάτοικο (kg/capita).
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Μόνιμο Πληθυσμό
Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης της παραγωγής αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού εξετάστηκαν τα ακόλουθα τέσσερα εναλλακτικά σενάρια, που αφορούν στην μεταβολή του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ:

• Σενάριο 1: Αυξητική τάση - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, εκτός από τη μεταβολή αναλογικά του πληθυσμού, η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ συνδέεται αναλογικά με την μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ της χώρας για τα έτη 2021 - 2030.
• Σενάριο 2: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2019- Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2019-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπ’ όψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ λόγω της πανδημίας COVID-19αλλά μόνο για το 2020, γι’ αυτό στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας, άρα στα επίπεδα του 2019, και μετά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα έχουμε σταθεροποίηση σε σχέση με το έτος 2019.
• Σενάριο 3: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2020- Σύμφωνα και με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2020-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπόψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ κατά το 2020 λόγω της πανδημίας COVID-19, και στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ δεν επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας αλλά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα σε σχέση με το έτος 2019 έχουμε μείωση και όχι απλώς σταθεροποίηση, κάτι που είναι σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό εναρμονισμένο με τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την ιεράρχηση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία με προτεραιότητα στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
• Σενάριο 4: Μείωση Παραγωγής - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης ομοίως αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ. Για το διάστημα 2020¬2030 προβλέπεται μείωση στην κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ λόγω μεγαλύτερης απόδοσης των μέτρων πρόληψης και ιδίως για τα τρόφιμα και πλαστικά μιας χρήσης. Το συνολικό αποτέλεσμα συνίσταται στον συνδυασμό της κατά κεφαλή μείωσης παραγωγής ΑΣΑ και της εξέλιξης του πληθυσμού.

Σε όλα τα σενάρια η εκτίμηση παραγωγής για τα έτη 2019 και 2020 γίνεται με την παραδοχή ότι η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ ακολουθεί τον ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ και κατά συνέπεια έχει ληφθεί υπόψη και η αναμενόμενη μείωση παραγωγής κατά το 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοιού COVID-19.
Η εκτίμηση παραγωγής Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) από τον μόνιμο πληθυσμό της χώρας ανά εξεταζόμενο σενάριο, παρουσιάζεται στον παρακάτω Πίνακα:

Εντέλει, επιλέχθηκε το σενάριο 3, που εκφράζει την σταθεροποίηση της παραγωγής αποβλήτων, κατ' άτομο από το 2020 έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη μία εύλογη απόδοση των μέτρων και δράσεων για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, συνιστώντας έτσι μια ρεαλιστική βάση για τον σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων.
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Εποχικό Πληθυσμό
Για τη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων κατ' άτομο από τον εποχικό πληθυσμό, ο συντελεστής παραγωγής των αποβλήτων αυτών εκτιμήθηκε σε 1,8 κιλά ΑΣΑ ανά άτομο ανά ημέρα (kg/ca/day), ήτοι 657 κιλά ανά άτομο το χρόνο (kg/ca/year). Με βάση το γραμμικό μοντέλο κατανάλωσης η αναμενόμενη διαχρονική αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος και των τουριστών θα αναμενόταν να οδηγήσει σε συνακόλουθη αύξηση και του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ από τον εποχικό πληθυσμό. 'Ομως, επειδή το ρεύμα των τουριστικών αποβλήτων θα τύχει ιδιαίτερης μέριμνας, επιλέγεται και ο συντελεστής αυτός διατηρείται σταθερός μέχρι το 2030, ως αποτέλεσμα της εύλογης απόδοσης των μέτρων πρόληψης.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων από τον εποχικό πληθυσμό με εφαρμογή της εκθετικής συνάρτησης όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού:

Συνολική Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (από Μόνιμο και Εποχικό Πληθυσμό)
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα των ως άνω υπολογισμών, με βάση το επιλεγέν σενάριο.

Διευκρινίζεται, ότι, όπως φαίνεται και στον πίνακα 6, ως αποτέλεσμα της πρόληψης, ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ των μονίμων κατοίκων παραμένει σταθερός ως το 2030 και το ίδιο συμβαίνει και με τον συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ του εποχικού πληθυσμού. Η φαινομενική αύξηση του συνολικού συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ ως προς τον μόνιμο πληθυσμό που φαίνεται στον πίνακα 8 μεταξύ των ετών 2025 (503 kg/ca/year) και 2030 (515 kg/ca/year) δεν ανταποκρίνεται σε αύξηση των επιμέρους συντελεστών παραγωγής μόνιμου και εποχικού πληθυσμού αντίστοιχα, που παραμένουν σταθεροί, αλλά είναι απλώς το υπολογιστικό αποτέλεσμα της αναμενόμενης αύξησης του τουρισμού και της αναγωγής μόνο στους μόνιμους κατοίκους των αποβλήτων που οφείλονται και στον εισαγόμενο εποχικό πληθυσμό.

Ως βάση για τον υπολογισμό της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, χρησιμοποιήθηκαν τα πρόσφατα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) και την Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EUROSTAT.
Η πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης του Μόνιμου Πληθυσμού της χώρας, πραγματοποιήθηκε με βάση τα στοιχεία της EUROSTAT για την ποσοστιαία μέση ετήσια μεταβολή ανά έτος. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η πρόγνωση του Μόνιμου Πληθυσμού, έως και το έτος 2030.

Εντέλει επιλέχθηκε η Εκθετική Συνάρτηση, γιατί παρουσιάζει μια μέση τάση σε σχέση με την Γραμμική και την Πολυωνυμική, και κρίνεται ασφαλέστερη.

Ο Εποχικός Πληθυσμός λαμβάνεται επίσης υπόψη για τον υπολογισμό της παραγωγής αποβλήτων. Για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού, χρησιμοποιήθηκαν τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τις διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα της χώρας (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ). Ελήφθησαν υπόψη οι διανυκτερεύσεις που αφορούν τον εισερχόμενο τουρισμό, δηλαδή των αλλοδαπών, αφού ο εσωτερικός τουρισμός επηρεάζει μεν την κατανομή της παραγωγής ΑΣΑ τοπικά (άρα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα ΠΕΣΔΑ και τα ΤΣΔΑ), δεν επηρεάζει όμως τη συνολική παραγωγή ΑΣΑ της χώρας.
Ακολούθως υπολογίστηκε ο ισοδύναμος πληθυσμός, που αντιστοιχεί στις διανυκτερεύσεις όλων των κατηγοριών. Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης των διανυκτερεύσεων στη χώρα και κατ' επέκταση του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού, ακολουθήθηκε η μέθοδος της Ανάλυσης Παλινδρόμησης (Regression) και χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα διαφορετικά είδη συναρτήσεων: Γραμμική, Εκθετική και Πολυωνυμική, ενώ ειδικά για την εκτίμηση του εποχικού πληθυσμού του έτους 2020 και προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αναμενόμενες επιπτώσεις της πανδημίας του COVID- 19 στις τουριστικές ροές, θεωρήθηκε μία ποσοστιαία μείωση της τάξης του 65%.

Εντέλει επιλέχθηκε η Εκθετική Συνάρτηση, γιατί παρουσιάζει μια μέση τάση σε σχέση με την Γραμμική και την Πολυωνυμική, και κρίνεται ασφαλέστερη.

Ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ εκφράζεται σε κιλά αποβλήτων ανά κάτοικο (kg/capita).
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Μόνιμο Πληθυσμό
Για την πρόγνωση της διαχρονικής εξέλιξης της παραγωγής αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού εξετάστηκαν τα ακόλουθα τέσσερα εναλλακτικά σενάρια, που αφορούν στην μεταβολή του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ:

• Σενάριο 1: Αυξητική τάση - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, εκτός από τη μεταβολή αναλογικά του πληθυσμού, η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ συνδέεται αναλογικά με την μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ της χώρας για τα έτη 2021 - 2030.
• Σενάριο 2: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2019- Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2019-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπ’ όψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ λόγω της πανδημίας COVID-19αλλά μόνο για το 2020, γι’ αυτό στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας, άρα στα επίπεδα του 2019, και μετά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα έχουμε σταθεροποίηση σε σχέση με το έτος 2019.
• Σενάριο 3: Σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2020- Σύμφωνα και με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ και η κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΣΑ για το διάστημα 2020-2030 σταθεροποιείται. Η παραγωγή αποβλήτων μεταβάλλεται μόνο ανάλογα με τον πληθυσμό. Λαμβάνεται υπόψη η μείωση παραγωγής ΑΣΑ κατά το 2020 λόγω της πανδημίας COVID-19, και στη συνέχεια η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ δεν επανέρχεται στα επίπεδα προ της πανδημίας αλλά λαμβάνεται σταθεροποιημένη, ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης. Άρα στην πραγματικότητα σε σχέση με το έτος 2019 έχουμε μείωση και όχι απλώς σταθεροποίηση, κάτι που είναι σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό εναρμονισμένο με τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την ιεράρχηση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία με προτεραιότητα στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων.
• Σενάριο 4: Μείωση Παραγωγής - Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, λόγω των μέτρων πρόληψης ομοίως αποσυνδέεται η παραγωγή ΑΣΑ από το ΑΕΠ. Για το διάστημα 2020¬2030 προβλέπεται μείωση στην κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ λόγω μεγαλύτερης απόδοσης των μέτρων πρόληψης και ιδίως για τα τρόφιμα και πλαστικά μιας χρήσης. Το συνολικό αποτέλεσμα συνίσταται στον συνδυασμό της κατά κεφαλή μείωσης παραγωγής ΑΣΑ και της εξέλιξης του πληθυσμού.

Σε όλα τα σενάρια η εκτίμηση παραγωγής για τα έτη 2019 και 2020 γίνεται με την παραδοχή ότι η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΣΑ ακολουθεί τον ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ και κατά συνέπεια έχει ληφθεί υπόψη και η αναμενόμενη μείωση παραγωγής κατά το 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοιού COVID-19.
Η εκτίμηση παραγωγής Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) από τον μόνιμο πληθυσμό της χώρας ανά εξεταζόμενο σενάριο, παρουσιάζεται στον παρακάτω Πίνακα:

Εντέλει, επιλέχθηκε το σενάριο 3, που εκφράζει την σταθεροποίηση της παραγωγής αποβλήτων, κατ' άτομο από το 2020 έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη μία εύλογη απόδοση των μέτρων και δράσεων για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, συνιστώντας έτσι μια ρεαλιστική βάση για τον σχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων.
Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τον Εποχικό Πληθυσμό
Για τη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων κατ' άτομο από τον εποχικό πληθυσμό, ο συντελεστής παραγωγής των αποβλήτων αυτών εκτιμήθηκε σε 1,8 κιλά ΑΣΑ ανά άτομο ανά ημέρα (kg/ca/day), ήτοι 657 κιλά ανά άτομο το χρόνο (kg/ca/year). Με βάση το γραμμικό μοντέλο κατανάλωσης η αναμενόμενη διαχρονική αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος και των τουριστών θα αναμενόταν να οδηγήσει σε συνακόλουθη αύξηση και του κατά κεφαλή συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ από τον εποχικό πληθυσμό. 'Ομως, επειδή το ρεύμα των τουριστικών αποβλήτων θα τύχει ιδιαίτερης μέριμνας, επιλέγεται και ο συντελεστής αυτός διατηρείται σταθερός μέχρι το 2030, ως αποτέλεσμα της εύλογης απόδοσης των μέτρων πρόληψης.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων από τον εποχικό πληθυσμό με εφαρμογή της εκθετικής συνάρτησης όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού:

Συνολική Παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων (από Μόνιμο και Εποχικό Πληθυσμό)
Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα των ως άνω υπολογισμών, με βάση το επιλεγέν σενάριο.

Διευκρινίζεται, ότι, όπως φαίνεται και στον πίνακα 6, ως αποτέλεσμα της πρόληψης, ο συντελεστής παραγωγής ΑΣΑ των μονίμων κατοίκων παραμένει σταθερός ως το 2030 και το ίδιο συμβαίνει και με τον συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ του εποχικού πληθυσμού. Η φαινομενική αύξηση του συνολικού συντελεστή παραγωγής ΑΣΑ ως προς τον μόνιμο πληθυσμό που φαίνεται στον πίνακα 8 μεταξύ των ετών 2025 (503 kg/ca/year) και 2030 (515 kg/ca/year) δεν ανταποκρίνεται σε αύξηση των επιμέρους συντελεστών παραγωγής μόνιμου και εποχικού πληθυσμού αντίστοιχα, που παραμένουν σταθεροί, αλλά είναι απλώς το υπολογιστικό αποτέλεσμα της αναμενόμενης αύξησης του τουρισμού και της αναγωγής μόνο στους μόνιμους κατοίκους των αποβλήτων που οφείλονται και στον εισαγόμενο εποχικό πληθυσμό.

1.ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Για το ρεύμα των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

2. ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ
Για το ρεύμα των αποβλήτων συσκευασιών τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

3. ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ (ΠΜΧ)
Η μείωση της πλαστικής ρύπανσης καθώς και η εξάλειψη ή η μείωση της ποσότητας και της επικινδυνότητας των θαλασσίων αποβλήτων αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα της χώρας.
Προς την κατεύθυνση αυτή έχει ήδη πραγματοποιηθεί εκτεταμένη προδιαβούλευση του ΥΠΕΝ με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σε τρία στάδια (ανοιχτή ημερίδα, τηλεδιασκέψεις με 44 φορείς που εκπροσωπούν περισσότερα από 6000 μέλη, ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο) με στόχο την έγκαιρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της αγοράς και των πολιτών και τη θέσπιση μέτρων ευρείας αποδοχής ενόψει της εναρμόνισης της χώρας 
με τις διατάξεις της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ, η οποία έχει ως καταληκτική ημερομηνία μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, σύμφωνα με το άρθρο 17 της Οδηγίας, την 3η Ιουλίου 2021.
Παρά το γεγονός ότι απομένει περίπου ένας χρόνος έως την καταληκτική ημερομηνία εναρμόνισης, η χώρα ενσωματώνει στο εθνικό της δίκαιο τη σχετική Οδηγία έναν χρόνο νωρίτερα, με σκοπό να ενισχυθεί η έγκαιρη κατανόηση και συμμόρφωση με τα νέα δεδομένα, όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων καθώς και του κοινού και με τον τρόπο αυτό να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση.
Η στρατηγική και η νομοθεσία για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον θα βασιστεί στους στόχους διαχείρισης:
4. ΑΠ0ΒΛΗΤΑ ΦΟΡΗΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝ (ΑΦΗΣ&Σ)
Για το ρεύμα των αποβλήτων φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

5. ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΑ ΑΣΑ (ΜΠΕΑ)
Για το ρεύμα των μικρών ποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων (ΜΠΕΑ) των ΑΣΑ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
Διευκρινίζεται ότι οι στόχοι για τα ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης αναφέρονται στην παρ. 7.4.4 μαζί με τα υπόλοιπα ΑΗΗΕ, επειδή οι στόχοι είναι κοινοί.

2.1.5.1    ΓΕΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Το σύνολο του κεντρικού ισοζυγίου για όλη τη χώρα καταστρώθηκε για όλη τη χρονοσειρά ισχύος του ΕΣΔΑ (2020-2030), και εξετάστηκε ως προς την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων κατά τα έτη που αποτελούν ορόσημα για αυτό με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, δηλαδή το 2025 και το 2030.
Το σύνολο του σχεδίου είναι πλήρως εναρμονισμένο με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, της κυκλικής οικονομίας και της ιεράρχησης των αποβλήτων, με έμφαση στην «ανάντη» διαχείριση των αποβλήτων (upstream management), με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη δικτύου Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) για χωριστή συλλογή ρευμάτων υλικών και αποβλήτων, με στόχο τη μεγιστοποίηση των ποσοστών ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης, τη μεγιστοποίηση της καθαρότητας των ανακτώμενων υλικών, την αύξηση της εμπορευσιμότητας των προϊόντων, την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τη συνακόλουθη δραστική μείωση των σύμμεικτων υπολειμματικών ΑΣΑ προς διαχείριση στις κεντρικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων, και τέλος, τη δραστική μείωση των υπολειμμάτων προς τελική διάθεση με Υγειονομική Ταφή.
Η έμφαση στη χωριστή συλλογή εφαρμόζεται τόσο για τα «παραδοσιακά» ρεύματα, όπως τα Υλικά Συσκευασίας και ευρύτερα το χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλα, και επεκτείνεται και σε νέα ρεύματα, όπως τα βιοαπόβλητα, το ξύλο και τα απόβλητα προϊόντων κλωστοϋφ αντουργίας.
2.1.5.2    ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΧΩΡΙΣΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ
Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ μεγάλη έμφαση δίνεται στη χωριστή συλλογή διαφόρων κατηγοριών ρευμάτων αποβλήτων, ώστε να ανακτώνται καθαρά προϊόντα και να διευκολύνεται η περαιτέρω διαχείρισή τους με τους καλύτερους δυνατούς όρους από πλευράς περιβαλλοντικής προστασίας και οικονομικής βιωσιμότητας.
Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας 2008/98, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, τα κράτη μέλη καθιερώνουν χωριστή συλλογή τουλάχιστον για το χαρτί, τα μέταλλα, τα πλαστικά και το γυαλί και, από 1ης Ιανουαρίου 2025, για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ενώ η χωριστή συλλογή και άλλων ρευμάτων (όπως τα βιοαπόβλητα, τα ΑΗΗΕ) έχουν θεσπιστεί με άλλες διατάξεις. Παράλληλα δίδεται η δυνατότητα παρεκκλίσεων από τη χωριστή συλλογή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 10 της οδηγίας 2008/98, προβλέπονται τα ακόλουθα:
"Τα κράτη μέλη δύνανταί να επιτρέπουν παρεκκλίσεις από την παράγραφο 2, υπό την προϋπόθεση ότι πληροΰταί τουλάχιστον ένας από τους ακόλουθους όρους:
α)η κοινή συγκέντρωση ορισμένων τύπων αποβλήτων δεν επηρεάζει τη δυνατότητά τους να υποβάλλονται σε προετοιμασία για επαναχρησίμοποίηση, ανακύκλωση ή άλλες εργασίες ανάκτησης σύμφωνα με το άρθρο 4 καί το αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με τίς εργασίες αυτές είναι συγκρίσιμης ποιότητας με εκείνο που επιτυγχάνεται με τη χωριστή συλλογή
β) η χωριστή συλλογή δεν παράγει τα καλύτερα δυνατά περιβαλλοντικά αποτελέσματα λαμβανομένων υπόψη των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της διαχείρισης των σχετικών ροών αποβλήτων
γ) δεν είναι τεχνικά εφικτή η χωριστή συλλογή στο πλαίσιο των ορθών πρακτικών συλλογής των αποβλήτων
δ) η χωριστή συλλογή θα είχε δυσανάλογο οικονομικό κόστος, λαμβανομένων υπόψη του κόστους από τίς επιπτώσεις της συλλογής καί επεξεργασίας ανάμικτων αποβλήτων στο περιβάλλον καί στην υγεία, των δυνατοτήτων γία βελτίωση της αποτελεσματίκότητας της συλλογής καί επεξεργασίας αποβλήτων, των εσόδων από τίς πωλήσείς δευτερογενών πρώτων υλών, καθώς και από την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού."
Η δυνατότητα παρεκκλίσεων δεν αίρει τον πυρήνα της φιλοσοφίας της νομοθεσίας της ΕΕ, που θεωρεί τη χωριστή συλλογή ως βασικό άξονα της ορθολογικής διαχείρισης, της ενδυνάμωσης της κυκλικότητας της οικονομίας και της αειφόρου ανάπτυξης.
Το παρόν ΕΣΔΑ, όντας απόλυτα προσηλωμένο στις αρχές της ενωσιακής νομοθεσίας, θεωρεί τη χωριστή συλλογή σε διακριτά ρεύματα ως προϋπόθεση επιτυχίας του. Γι' αυτό και υιοθετεί την καθιέρωση νέων δικτύων χωριστής συλλογής με άμεσο χρονικό ορίζοντα, καθώς και την επέκταση των υφιστάμενων δικτύων χωριστής συλλογής τόσο γεωγραφικά, όσο και ποσοτικά, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των επιδόσεων και του περιβαλλοντικού και οικονομικού αποτελέσματος, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της ΕΕ και τις κατευθύνσεις της κυκλικής οικονομίας.
Με βάση τις προαναφερθείσες αρχές, η ανάπτυξη του δικτύου συνίσταται από τα ακόλουθα κυριότερα ρεύματα συλλογής, με την ακόλουθη διαχείριση καθενός από αυτά:
1. Τα Βιοαπόβλητα (Β.Α.), που συνίστανται από τα απόβλητα κουζίνας (απόβλητα τροφίμων) και τα πράσινα απόβλητα (ιδίως των κήπων και πάρκων)συλλέγονται με διάφορους τρόπους, όπως, ενδεικτικά:

• Σε ειδικό κάδο (καφέ κάδος) για τις οικίες.
• Στους χώρους των επιχειρήσεων μαζικής εστίασης που με βάση τις διατάξεις του ν. 4685/2020 έχουν τη σχετική υποχρέωση χωριστής συλλογής ανεξαρτήτως δυναμικότητας, όπως εστιατόρια, κέτερινγκ, κατασκηνώσεις, στρατόπεδα, ξενοδοχεία) και ομοίως οι υπεραγορές τροφίμων, όπως παντοπωλεία, οπωροπωλεία και λαϊκές αγορές.
• Με χωριστό δίκτυο συλλογής για τα πράσινα απόβλητα.

Τα συλλεγόμενα υλικά είναι υψηλής καθαρότητας και κατάλληλα για παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υψηλής ποιότητας μετά από βιολογική επεξεργασία, είτε αερόβια, είτε αναερόβια (για ταυτόχρονη ανάκτηση ενέργειας), όταν κρίνεται τεχνοοικονομικά εφικτό.
Το προϊόν είναι κόμποστ υψηλής ποιότητας κι ενδεχομένως και βιοαέριο προς ανάκτηση ενέργειας.
Μέρος των βιοαποβλήτων θα διαλέγεται στην πηγή για οικιακή κομποστοποίηση στον τόπο παραγωγής του. Σε μεγαλύτερους παραγωγούς, αυτό μπορεί να επιτυγχάνεται και μέσω Μηχανικών Κομποστοποιητών.
Επίσης τα συλλεγόμενα υλικά παρέχουν δυνατότητες για αξιοποίηση με ιεραρχικά ανώτερες μορφές διαχείρισης, που όμως ακόμα σε μεγάλο βαθμό (αν και όχι καθολικά) βρίσκονται στο στάδιο της έρευνας και καινοτομίας, όπως η εφαρμογή μεθόδων για την παραγωγή ζωοτροφών, ή η βιοδιύληση ή άλλες μέθοδοι, μέσω των οποίων υπάρχει η δυνατότητα να παραχθούν πολύτιμες ενώσεις σε διάφορους κλάδους της βιοοικονομίας, όπως για την παραγωγή βιοπλαστικών, βιοπολυμερών, βιολιπαντικών, βιοκαυσίμων, με δυνατότητες δημιουργίας προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Τέτοιες εφαρμογές επειδή είναι ακόμα είτε μη δόκιμες, είτε μη διαδεδομένες, είτε δεν μπορούν προς το παρόν να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα και σε σημαντικές δυναμικότητες, δεν εξετάζονται ακολούθως στο πλαίσιο των βασικών υποδομών του παρόντος ΕΣΔΑ, είναι όμως επιτρεπτές κατ' επιλογή των αρμοδίων φορέων ή/και των σχετιζόμενων παραγωγών αποβλήτων, είτε για εφαρμογές ερευνητικού ή πιλοτικού χαρακτήρα, είτε ακόμα και για βιομηχανικής/εμπορικής κλίμακας εφαρμογές, αλλά ειδικά για τις τελευταίες (της βιομηχανικής/εμπορικής κλίμακας) υπό την προϋπόθεση ότι μπορούν να τεκμηριωθούν κατάλληλα και επαρκώς.
2. Τα βρώσιμα λίπη και έλαια, που συλλέγονται χωριστά και οδηγούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμου για ανάκτηση ενέργειας.
3. Τα Ανακυκλώσιμα Υλικά (ΑΥ), που συνίστανται από τα άλλα τέσσερα κύρια υπορεύματα, χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο.
Αυτά, συνίστανται τόσο από τα οικιακού τύπου και τα παρεμφερή με αυτά, όσο και του εμποροβιομηχανικού τύπου (ΒΕΑΣ).
Τα οικιακού και παρεμφερούς τύπου Ανακυκλώσιμα Υλικά σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος τους συλλέγονται από κοινού (μπλε κάδος). Ο μπλε κάδος όμως είναι προορισμένος να συλλέγει τα υλικά συσκευασίας και όχι το σύνολο των ανακυκλώσιμων υλικών. Κατά συνέπεια θα πρέπει να επεκταθεί η χωριστή συλλογή και στα ΑΥ που δεν αποτελούν Απόβλητα Συσκευασίας, όπως έντυπο χαρτί, πλαστικά παιχνίδια, μεταλλικά εξαρτήματα και σκεύη, υαλοπίνακες, και πρέπει να διατεθούν οι ανάλογοι πόροι για τον σκοπό αυτόν. Παράλληλα, σταδιακά θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται η χωριστή συλλογή σε τέσσερα διακριτά ρεύματα, ή, για ενδεχόμενους τεχνικοοικονομικούς λόγους, τουλάχιστον σε τρία ρεύματα (χαρτί, γυαλί και από κοινού πλαστικά και μέταλλα), σε όποιες περιοχές και στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό.
Για να γίνει πιο κατανοητό το κενό συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών πέραν των Αποβλήτων Συσκευασίας, επεξηγηματικά αναφέρονται τα ακόλουθα: Ρεύματα αποβλήτων υλικών, όπως χαρτί, πλαστικά, γυαλί, μέταλλα, που αποτελούν σημαντικό μέρος των ΑΣΑ, δεν αφορούν μόνο απόβλητα συσκευασιών, που εμπίπτουν στην εναλλακτική διαχείριση, αλλά και ρεύματα που περιλαμβάνονται στα αστικά απόβλητα, για τα οποία δεν υπάρχει Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). 'Ομως ο σχεδιασμός για την παροχή του εξοπλισμού συλλογής και μεταφοράς στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, είναι προφανώς προσαρμοσμένος στις ανάγκες που υποχρεούται να καλύψει το ΣΕΔ με βάση τα ποσοτικά στοιχεία του ρεύματος αποβλήτων που εμπίπτει στην αρμοδιότητά του. Ενδεικτικά αναφέρεται για το έντυπο υλικό, του οποίου σημειωτέον μικρό μέρος συγκεντρώνεται σήμερα «παρεμπιπτόντως» στους μπλε κάδους της ΕΕΑΑ, και δεν προσμετράται στους στόχους της συσκευασίας, συλλέγεται επίσης στο πλαίσιο ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ένα μεγάλο μέρος του καταλήγει στους ΧΥΤΑ, μέσω της αποκομιδής του κάδου των σύμμεικτων ΑΣΑ. Το ίδιο ισχύει και για τα πλαστικά, γυαλιά και άλλα υλικά μη συσκευασιών.
Προκειμένου να καταδειχτεί το μέγεθος του προαναφερθέντος κενού συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών πέραν των υλικών συσκευασίας, και η σημασία της ανάγκης κάλυψης του κενού αυτού, στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται τα σχετικά ποσοτικά στοιχεία.

(Σημ: Οι παραπάνω ποσότητες κενού ανακύκλωσης αναφέρονται στο σύνολο των Ανακυκλώσιμων Υλικών επί του συνόλου των ΑΣΑ, και όχι στο εκτιμώμενο ποσοστό ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών, ενώ επίσης συμπεριλαμβάνουν και τα ΒΕΑΣ).
Από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, προκύπτουν τα παρακάτω δύο σημαντικά δεδομένα:

• Από το σύνολο των παραπάνω ανακυκλώσιμων υλικών, μόλις το περίπου 30% αποτελεί απόβλητα συσκευασίας, άρα καλύπτεται από την ευθύνη των ΣΕΔ, ενώ το υπόλοιπο περίπου 70% δεν εμπίπτει στην κατηγορία των Υ.Σ., άρα δεν υπάρχει προς το παρόν χρηματοδοτική πρόβλεψη για την εξασφάλιση του εξοπλισμού και την ανάπτυξη του σχετικού δικτύου χωριστής συλλογής.
• Τα Ανακυκλώσιμα Υλικά που σήμερα δεν καλύπτονται από προβλεπόμενη χρηματοδότηση της χωριστής συλλογής τους αποτελούν το 32,3% του συνόλου των ΑΣΑ.

Ως ΒΕΑΣ θεωρούνται τα παραγόμενα και χωριστά συλλεγόμενα ΑΣ, τα οποία προέρχονται κυρίως από εμπορική και βιομηχανική δραστηριότητα και συνήθως οδηγούνται προς ανακύκλωση, μέσω άλλης οδού, στο πλαίσιο επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Άρα δεν θεωρείται ότι υπάρχει ένα ευρύτερο ρεύμα ΒΕΑΣ από το οποίο ανακτάται μέρος του με χωριστή συλλογή, αλλά η κάθε φορά συλλεχθείσα ποσότητα ταυτίζεται με το παραγόμενο ΒΕΑΣ. Λόγω της υψηλής καθαρότητας άρα και υψηλότερης αξίας των ΒΕΑΣ, το παρόν ΕΣΔΑ στοχεύει να ενδυναμώσει αυτό το ρεύμα, ώστε σταδιακά να λογίζεται ως ΒΕΑΣ όχι μόνο η συλλεχθείσα ποσότητα, αλλά η γενικότερα παραγόμενη ποσότητα, με σκοπό να μπορούν να δρομολογηθούν μέτρα και δράσεις αύξησης της χωριστής συλλογής του. Βάσει όσων εξηγήθηκαν, σήμερα ως ΒΕΑΣ καταγράφεται ότι συλλέγεται μόνο χαρτί, πλαστικό και μέταλλο, όχι όμως γυαλί και ξύλο. Όμως με το σκεπτικό του παρόντος ΕΣΔΑ ως ΒΕΑΣ αντιμετωπίζονται τα έως τώρα ΒΕΑΣ και τα εμποροβιομηχανικά απόβλητα από άλλες πηγές, κι έτσι συμπεριλαμβάνονται σε αυτά το γυαλί και το ξύλο.
Τέλος, μέρος των ΑΥ θα μπορούσε να συλλέγεται στα Πράσινα Σημεία (Π .Σ.).
'Όπως προαναφέρθηκε, κάποια υλικά (ιδίως το γυαλί σε κώδωνα αλλά και μέρος των ΒΕΑΣ), ενδέχεται λόγω υψηλής καθαρότητας να οδηγούνται απευθείας προς ανακύκλωση, όμως συχνά απαιτείται εξευγενισμός και περαιτέρω διαλογή σε κατάλληλη εγκατάσταση, που μπορεί να είναι ΚΔΑΥ ή άλλη εγκατάσταση παρεμφερούς σκοπού. Ως ΚΔΑΥ θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και οι ΜΕΑ, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι αδειοδοτημένες να λειτουργούν γραμμή ΚΔΑΥ.
4. Τα ΑΗΗΕ/ΗΗΕ που συλλέγονται μέσω των ΣΕΔ από σημεία συλλογής όπως δημοτικά σημεία, επιχειρήσεις πώλησης ΗΗΕ αλλά μπορεί να συλλέγονται και με άλλους τρόπους, όπως Πράσινα Σημεία (Π.Σ.) ή Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ).
5. Οι Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΜΠΕΑ), που θα συλλέγονται με διάφορους τρόπους, όπως ΔσΠ μέσω αντίστοιχων ΣΕΔ. Η περαιτέρω διαχείρισή τους γίνεται ως επικίνδυνα απόβλητα.
6. Τα Ογκώδη Απόβλητα, που περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα αποβλήτων, όπως - ενδεικτικά- έπιπλα, στρώματα, ευμεγέθη υλικά συσκευασίας, ποδήλατα, παλέτες συσκευασίας και ΑΗΗΕ.
Τα παραπάνω απόβλητα μπορεί να συλλέγονται μέσω ΣΕΔ που θα οργανωθούν μετά την έγκριση σχετικών προγραμμάτων διερυμένης ευθύνης του παραγωγού, ή από ήδη υφιστάμενα, ή με άλλους τρόπους, όπως, απευθείας συλλογή από ΟΤΑ, συλλογή πόρτα-πόρτα, συλλογή σε Π.Σ., σε ΚΔΕΥ.
Μέρος αυτών μπορεί να επαναχρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη διαχείριση (ιδίως ταξινόμηση και επισκευή.) ή να ανακυκλώνεται.
7. Ειδικά ρεύματα όπως το Ξύλο (που σε μεγάλο βαθμό αποτελεί ΒΕΑΣ, αλλά αφορά και άλλα είδη, όπως τα έπιπλα) και το Ύφασμα (Απόβλητα Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων (ΑΚΠ), μπορεί να συλλέγονται μέσω ΣΕΔ ή με άλλους τρόπους, όπως σε Π.Σ. και σε ΚΔΕΥ, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να συνεργάζονται με το οικείο ΣΕΔ , εφόσον αυτό υπάρχει και στον βαθμό που απαιτείται.
Μέρος αυτών των ειδικών ρευμάτων μπορεί να επαναχρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη διαχείριση (ιδίως ταξινόμηση και επισκευή), να ανακυκλώνεται ή να οδηγείται σε άλλη χρήση.
8. Λοιπά ρεύματα που ενδεχομένως θα διαλέγονται χωριστά για περαιτέρω κατάλληλη διαχείριση.
9. Όλα τα εναπομένοντα μη χωριστά συλλεγέντα απόβλητα, τα λεγάμενα και ως Υπολειμματικά Σύμμεικτα ΑΣΑ, που οδεύουν προς εγκαταστάσεις περαιτέρω διαχείρισης.
Για την ανάπτυξη του ανωτέρω δικτύου χωριστής συλλογής, σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν τα ΣΕΔ, όπως επίσης και τα Πράσινα Σημεία και οι παρεμφερείς με αυτά υποδομές (Π.Σ., Γωνιές Ανακύκλωσης, Κινητά Πράσινα Σημεία και ΚΑΕΔΙΣΠ), και τα Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), τα οποία αποτελούν Ενισχυμένα/Ολοκληρωμένα Πράσινα Σημεία, όπου διάφορες κατηγορίες υλικών (ενδεικτικά: ρούχα, έπιπλα και ΗΗΕ) μπορούν να συλλέγονται, να ταξινομούνται, να επισκευάζονται, να μεταποιούνται και να διατίθενται προς επαναχρησιμοποίηση, κάτι που μπορεί να γίνεται και σε συνδυασμό με ενημερωτικές, εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις, ιδίως για μικρότερες ηλικίες, όπως οι μαθητές.
Στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ δεν παραγνωρίζεται το γεγονός, ότι μέρος της ανάκτησης και ανακύκλωσης υλοποιείται μέσω της άτυπης ανακύκλωσης (informal sector), φαινόμενο που παρατηρείται διεθνώς, και που -πέραν όλων των άλλων- έχει και κοινωνικές διαστάσεις. Η άτυπη ανακύκλωση, εφόσον καταγράφεται, συμβάλλει μεν σε κάποιους στόχους, όμως αυτό δεν γίνεται πάντα υπό συνθήκες που διασφαλίζουν την ασφάλεια και υγεία στην εργασία, τη δημόσια υγεία και την περιβαλλοντική προστασία, ενώ συχνά γίνεται και εις βάρος των επίσημων θεσμοθετημένων διαδικασιών και φορέων (όπως στέρηση υλικών από τα ΣΕΔ). Κρίνεται σκόπιμο να αναληφθούν δράσεις για την άμβλυνση των φαινομένων αυτών, πάντα με κοινωνική μέριμνα και ευαισθησία, με στόχο -μεταξύ άλλων- την κατά το δυνατόν ένταξη της άτυπης ανακύκλωσης μέσα σε θεσμοθετημένες διαδικασίες, με θετικά αποτελέσματα για όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη του δικτύου βασικών υποδομών επεξεργασίας ΑΣΑ, αποτελεί η δραστική ενίσχυση του δικτύου χωριστής συλλογής, τόσο για Ανακυκλώσιμα Υλικά, όσο και για βιοαπόβλητα, αλλά και για όλες τις υπόλοιπες επιλεγμένες κατηγορίες υλικών/αποβλήτων, στα οποία μπορεί σταδιακά να προστίθενται και νέα. Στον βαθμό που η χωριστή συλλογή θα υλοποιείται μέσω κάδων, αυτό θα οδηγήσει στη μείωση της αναλογίας του κάδου των υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ (πράσινος πλαστικός ή γκρι μεταλλικός κάδος) έναντι των κάδων χωριστής συλλογής (καφέ κάδος για βιοαπόβλητα, μπλε κάδος για ανακυκλώσιμα, κίτρινος κάδος για χαρτί, μπλε κώδωνας για γυαλί, ή όποια κατηγορία είδους και χρώματος κάδος τελικά υιοθετηθεί για τα ρεύματα χωριστής συλλογής).
Σε εφαρμογή της παραπάνω πρότασης, κρίνεται σκόπιμο να υπάρξει επανασχεδιασμός και νέα βελτιστοποιημένη χωροθέτηση των κάδων, ώστε σχετικά γρήγορα να κυριαρχήσουν τα συστήματα χωριστής συλλογής και να υποχωρήσει η συλλογή συμμείκτων/υπολειμματικών ΑΣΑ.Η βελτιστοποίηση αυτή των συστημάτων συλλογής αφορά κυρίως τους ΟΤΑ Α’ βαθμού, και προτείνεται το ΥΠΕΝ να αναλάβει το συντονισμό προς αυτήν την κατεύθυνση και την έκδοση σχετικών κανονιστικών πράξεων. Σημαντικό προς την κατεύθυνση αυτή θεωρείται, μετά από τις απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις, στις νέες οικοδομές να προβλέπεται υποχρεωτικά -στο μέτρο του δυνατού- χώρος για την τοποθέτηση των κάδων συλλογής των βασικών ρευμάτων ΑΣΑ (ιδίως για Βιοαπόβλητα, Ανακυκλώσιμα Υλικά και ενδεχομένως και για τα σύμμεικτα υπολειμματικά ΑΣΑ), ενώ για τις υφιστάμενες οικοδομές να δοθούν κίνητρα γι' αυτό.
'Οσον αφορά την ανάπτυξη των παραπάνω δικτύων χωριστής συλλογής, διαπιστώνεται ότι ορισμένα από αυτά δεν θα μπορούσε να προβλέπονται από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, δεδομένου ότι αφορούν θεσμικές εξελίξεις που προέκυφαν μετά από αυτά. Με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών εφαρμογής του παρόντος ΕΣΔΑ, και δεδομένης της αναμενόμενης καθυστέρησης μέχρι και τη θεσμική έγκριση των νέων ΠΕΣΔΑ, εφόσον κριθεί σκόπιμο οι αρμόδιοι φορείς (ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ.) μπορεί να δρομολογούν διαδικασίες και δράσεις για την υλοποίηση δικτύων χωριστής συλλογής και συνακόλουθων έργων, παρότι μπορεί να μην προβλέπονται καθόλου ή να μην προβλέπονται με τον δέοντα τρόπο από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, όμως υπό την αυστηρή προϋπόθεση, ότι οι προαναφερθείσες διαδικασίες, δράσεις και δίκτυα χωριστής συλλογής είναι συμβατά με το παρόν ΕΣΔΑ. Σε αυτήν την περίπτωση και μέχρι την έγκριση του νέου ΠΕΣΔΑ η συμβατότητα αυτή θα διαπιστώνεται από το ΥΠΕΝ μετά από αίτημα του αρμόδιου φορέα. Η ίδια δυνατότητα ισχύει όχι μόνο σχετικά με τα δίκτυα χωριστής συλλογής, αλλά και με τα υπόλοιπα συστατικά της ολοκληρωμένης ΔΣΑ, όπως -μεταξύ άλλων- και με τις βασικές υποδομές της επόμενης παραγράφου.
2.1.5.3    ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΒΑΣΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ
Με βάση τα προαναφερθέντα, το δίκτυο των βασικών υποδομών επεξεργασίας ΑΣΑ αποτελείται από τα ακόλουθα:
1.    Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), στα οποία τα συλλεγόμενα Α.Υ. υφίστανται διαλογή σε περαιτέρω κατηγορίες και καθαρισμό από τις ανεπιθύμητες προσμίξεις. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι μονάδες εξευγενισμού των χωριστά συλλεγέντων Ανακυκλώσιμων Υλικών, που ως προς τον σκοπό λειτουργία τους προσιδιάζουν με τα ΚΔΑΥ.
2.    Μονάδες Επεξεργασίας Βιολογικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ), στις οποίες τα συλλεγόμενα Β.Α. υφίστανται αερόβια ή αναερόβια βιολογική επεξεργασία προς παραγωγή κατά βάση κόμποστ καλής ποιότητας με ενδεχόμενη παράλληλη ανάκτηση ενέργειας. Το παραγόμενο κόμποστ μπορεί να είναι ποιότητας EcoLabel (σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο) καθώς και κάθε άλλης καλής και αποδεκτής για αξιοποίηση ποιότητας κόμποστ, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες εθνικές προδιαγραφές και πρότυπα. Λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας, σε νησιά που λόγω χαμηλής παραγωγής ΑΣΑ δεν κριθεί βιώσιμο το προδιαλεγμένο οργανικό να οδηγείται σε κλασικού τύπου ΜΕΒΑ, μπορεί να γίνει χρήση Μηχανικών Κομποστοποιητών. Το ίδιο μπορεί να γίνει κατ' αντιστοιχία και από επιλεγμένους μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων. Οπως έχει προαναφερθεί, είναι επιτρεπτές και μπορούν να εφαρμοστούν μέθοδοι επεξεργασίας οργανικού κλάσματος από ΑΣΑ βασισμένες σε εφαρμοσμένες τεχνολογίες που παράγουν υψηλής αξίας δευτερογενή προϊόντα, προάγοντας ακόμη περαιτέρω τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, όμως για τους λόγους που έχουν αναλυθεί ανωτέρω τέτοιες περιπτώσεις δεν αναλύονται στα παρακάτω κεντρικά ισοζύγια. Όσον αφορά τα προϊόντα των ΜΕΒΑ, από τις ΜΕΒΑ με αερόβια βιολογική διεργασία (κομποστοποίηση) το προϊόν είναι καλής ποιότητας κόμποστ. Όσον αφορά τις ΜΕΒΑ με αναερόβια βιολογική επεξεργασία (αναερόβια χώνευση) η συνήθης επιλογή για τις ΜΕΒΑ που ως τώρα έχουν ωριμάσει στη χώρα, είναι το χώνευμα (digestate) να υφίσταται περαιτέρω αερόβια βιολογική επεξεργασία (κομποστοποίηση) και να παράγεται επίσης καλής ποιότητας κόμποστ, και αυτή είναι η επιλογή που έχει συμπεριληφθεί και στα κεντρικά ισοζύγια του παρόντος ΕΣΔΑ. Παρόλ' αυτά, τόσο το υγρό όσο και το στερεό χώνευμα της αναερόβιας χώνευσης είναι επιτρεπτό και μπορούν να αποτελέσουν προϊόντα για εφαρμογές λίπανσης, εφόσον βέβαια πληρούν τις προδιαγραφές της ελληνικής και της ενωσιακής νομοθεσίας για τέτοιες χρήσεις.
3.    Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), που συνίστανται από Μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ), που ως προς το οργανικό κλάσμα είναι είτε αερόβιας διεργασίας (κομποστοποίησης), είτε αναερόβιας χώνευσης, με την τελευταία (την αναερόβια επεξεργασία) συνήθως ακολουθείται από αερόβια επεξεργασία του χωνεύματος, χωρίς να αποκλείονται και άλλες επιτρεπτές επιλογές.
4.    Μονάδες Προεπεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων (ΜΠΑ) πριν από την Υγειονομική Ταφή. Λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας, σε όσα νησιά βάσει του οικείου ΠΕΣΔΑ δεν κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτή η ύπαρξη ΜΕΑ, και προκειμένου να επιτυγχάνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό η απαιτούμενη προεπεξεργασία των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ πριν από την ΥΤ, συνιστάται να εξεταστεί η δημιουργία Μονάδων Προεπεξεργασίας Αποβλήτων/Απορριμμάτων, που θα περιλαμβάνουν κατ' ελάχιστον, βιολογική επεξεργασία σταθεροποίησης του οργανικού κλάσματος, εφόσον βέβαια και πάλι η δημιουργία των ΜΠΑ κρίνεται τεχνικοοικονομικά εφικτή.
5.    Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, στις οποίες μπορεί να γίνεται ανάκτηση ενέργειας με θερμική επεξεργασία των Υπολειμμάτων των ΜΕΑ ή/και των εναλλακτικών καυσίμων για τη δραστική ελαχιστοποίηση του τελικού υπολείμματος προς υγειονομική ταφή (απαραίτητες για την επίτευξη του στόχου ταφής έως 10% μέχρι το 2030).
6.    Χώρους Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) Αποβλήτων, που σταδιακά μετατρέπονται σε ΧΥΤ Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), για την ασφαλή τελική διάθεση των όποιων υπολειμμάτων απομένουν μετά από το ιδιαίτερα εκτεταμένο δίκτυο χωριστής συλλογής και ανάκτησης υλικών και τις μονάδες επεξεργασίας ή και ενεργειακής αξιοποίησης.
Ειδικά λόγω της έντονης νησιωτικότητας της χώρας είναι αποδεκτό καί πιθανό, τα απόβλητα κάποιου νησιού που δεν εξυπηρετείται από ΜΕΑ, αντί να διατίθενται σε ΧΥΤΑ του νησιού (είτε απευθείας είτε μετά από ΜΠΑ) να μεταφέρονται σε ΜΕΑ άλλου νησιού, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο, όπως η επαρκής δυναμικότητα της ΜΕΑ υποδοχής και η δυνατότητα της θαλάσσιας μεταφοράς των ΑΣΑ. Αυτό επαφίεται στην ευχέρεια των οικείων ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ.
Τονίζεται ιδιαίτερα η δυνατότητα διαπεριφερειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη ή/και τη χρήση και την αξιοποίηση του παραπάνω δικτύου βασικών υποδομών, εφόσον οι κατά περίπτωση συνθήκες το ευνοούν ή το επιβάλλουν. Η υλοποίηση της δυνατότητας διαπεριφερειακής συνεργασίας εναπόκειται στα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και στους οικείους ΦΟΔΣΑ, όμως μπορεί αυτό να γίνει και με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, εφόσον κριθεί απαραίτητο. Οι αποφάσεις του ΥΠΕΝ στην περίπτωση αυτή θα κατισχύουν έναντι όλων των υπολοίπων. Στην περίπτωση αυτή το ΥΠΕΝ μπορεί να προχωρήσει τόσο στη λήψη της σχετικής απόφασης, όσο και σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την υλοποίησή της, όπως -ενδεικτικά- η ωρίμανση σχετικών έργων. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη αφορά κάθε είδος και κατηγορία υποδομών, ακόμα και αυτών που δεν αναφέρονται ανωτέρω, έχει όμως αυξημένη σημασία αναφορικά με τις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης υπολειμμάτων ή/και εναλλακτικών καυσίμων. Ειδικότερα μάλιστα όσον αφορά τις Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης, το ΥΠΕΝ διατηρεί τις ίδιες με τις προαναφερθείσες δυνατότητες και αρμοδιότητες ακόμη και στην περίπτωση που τελικώς επιλεγεί η υλοποίηση κάποιων μονάδων που δεν θα αφορούν διαπεριφερειακή συνεργασία, αλλά θα περιορίζονται ενδεχομένως σε επίπεδο περιφέρειας ή μέρους αυτής. Σε κάθε περίπτωση το ΥΠΕΝ θα είναι αρμόδιο για να αποφασίσει σχετικά με τον καθορισμό του αριθμού αυτών των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, των περιοχών εξυπηρέτησης ανά μονάδα και της χωροθέτησης (προσδιορισμού θέσης) των μονάδων αυτών. Δεν αποκλείεται η δυνατότητα πρωτοβουλίας των ΦΟΔΣΑ για τα ανωτέρω, όμως ακόμη και στην περίπτωση αυτή οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν από το ΥΠΕΝ.
Η μετάβαση από το σημερινό σύστημα συλλογής προς το πλήρως ανεπτυγμένο σύστημα χωριστής συλλογής που έχει περιγραφεί στο κεφ. 2.Ι.5.2., που είναι απόλυτα απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔΑ, συνεπάγεται μία μεταβατική περίοδο, κατά την οποία οι μονάδες που δέχονται τις διάφορες ροές προς επεξεργασία (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ) θα πρέπει να είναι ευέλικτες λειτουργικά, ώστε να επιτυγχάνουν τους λειτουργικούς στόχους (ανάκτηση και ποιότητα υλικών και δευτερογενούς καυσίμου, υπόλειμμα). Γι' αυτό η λειτουργική ευελιξία και η προσαρμοστικότητα θα πρέπει να αποτελέσει βασικό γνώμονα σχεδιασμού και υλοποίησης των μονάδων αυτών, και θα πρέπει να αποτελέσει κριτήριο ιδιαίτερης βαρύτητας για τα ΠΕΣΔΑ και τις περαιτέρω αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ και των λοιπών εμπλεκόμενων φορέων.
Επίσης επισημαίνεται κι εδώ, όπως έχει επισημανθεί και για την ανάπτυξη των δικτύων χωριστής συλλογής, και δεδομένης της αναμενόμενης καθυστέρησης μέχρι και τη θεσμική έγκριση των νέων ΠΕΣΔΑ, εφόσον κριθεί σκόπιμο οι αρμόδιοι φορείς (ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ) μπορεί να δρομολογούν διαδικασίες και δράσεις για την υλοποίηση των βασικών υποδομών της παρούσας παραγράφου, παρότι μπορεί να μην προβλέπονται καθόλου ή να μην προβλέπονται με τον δέοντα τρόπο από τα ισχύοντα ΠΕΣΔΑ, όμως υπό την αυστηρή προϋπόθεση, ότι οι προαναφερθείσες διαδικασίες, δράσεις και υποδομές είναι συμβατές με το παρόν ΕΣΔΑ. Σε αυτήν την περίπτωση και μέχρι την έγκριση του νέου ΠΕΣΔΑ η συμβατότητα αυτή θα διαπιστώνεται από το ΥΠΕΝ μετά από αίτημα του αρμόδιου φορέα.
Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι εγκαταστάσεις παραγωγής τσιμέντου εκ της φύσεώς τους δεν αποτελούν υποδομές με στόχο τη διαχείριση αποβλήτων, όμως παρεμπιπτόντως υποδέχονται απόβλητα ή δευτερογενή προϊόντα τους, μεταξύ των οποίων και δευτερογενή καύσιμα (SRF/RDF). Για τον λόγο αυτόν στο παρόν κεφάλαιο συμπεριλαμβάνονται και οι εγκαταστάσεις αυτές με τη σημερινή και την εν δυνάμει μελλοντική δυναμικότητά τους ως προς την απορρόφηση SRF/RDF. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδος η αθροιστική δυναμικότητα των τσιμεντοβιομηχανιών της χώρας για κατανάλωση δευτερογενούς καυσίμου (SRF/RDF), ανέρχεται σήμερα σε 270.000t/έτος, ενώ μετά από επενδύσεις αναβάθμισης/τεχνολογικής προσαρμογής των εγκαταστάσεων η δυναμικότητα μπορεί να ανέλθει σε 815.000 t/έτος.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται για κάθε εγχώρια εγκατάσταση που ανήκει στην 'Ενωση, η δυνατότητα απορρόφησης δευτερογενούς καυσίμου (SRF/RDF) σε πλήρη παραγωγή, σήμερα και μετά από μελλοντικές επενδύσεις:
Διευκρινίζεται ότι οι σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες ελληνικού SRF/RDF (125.550 t/έτος¹) αντιστοιχούν στο 46,5% της υπάρχουσας δυναμικότητας, ενώ σε περίπτωση που γίνουν οι αναγκαίες επενδύσεις και η δυναμικότητα φτάσει τους 815.000 t/έτος, οι σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες δευτερογενούς καυσίμου θα αποτελούν το 15,5% της δυναμικότητας αυτής.

1 Σημερινές παραλαμβανόμενες ποσότητες ελληνικού SRF/RDF = 125.550 t/έτος, που αντιστοιχούν στο 46,5% της υφιστάμενης δυναμικότητας των εγχώριων τσιμεντοβιομηχανιών η οποία ανέρχεται σε 270.000 t/έτος.

Προφανώς όσο αυξάνεται η χωριστή συλλογή, οι δράσεις ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης, η περιβαλλοντική συνείδηση, η τεχνολογική αναβάθμιση των ΚΔΑΥ και οι λοιπές δράσεις του παρόντος ΕΣΔΑ το ποσοστό υπολείμματος θα μειώνεται. Διευκρινίζεται ότι ο υπολογισμός των ανακυκλωμένων αστικών αποβλήτων, δηλαδή η επαν-εισαγωγή ανακυκλώσιμων υλικών από τα απόβλητα στον παραγωγικό κύκλο ως δευτερογενών πρώτων υλών, υπολογίζεται ως το βάρος των αποβλήτων που αποδεδειγμένα καταλήγουν σε εργασία ανακύκλωσης στη βιομηχανία (Απόφαση 2019/1004 για τη θέσπιση κανόνων με σκοπό τον υπολογισμό, την επαλήθευση και την υποβολή στοιχείων σχετικά με τα απόβλητα σύμφωνα με την οδηγία 2008/98/ΕΚ).
'Οσον αφορά τις ΜΕΒΑ, έγινε η παραδοχή ότι το υπόλειμμα επί των εισερχόμενων αποβλήτων ανέρχεται στο 5%, το οποίο αφορά το σύνολο των υπολειμμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων που διαφεύγουν από την αξιοποίηση, αλλά και των ακατάλληλων υλικών που δεν αποτελούν ΒΑ (ιδίως προσμίξεις με πλαστικά, χώματα), ενώ σύνολο των υπόλοιπων ΒΑ αξιοποιούνται, πλην των απωλειών της Βιολογικής Επεξεργασίας. Το υπόλειμμα των ΜΕΒΑ λόγω της υποβαθμισμένης φύσης του οδηγείται είτε απευθείας σε ΧΥΤ είτε στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης. Στα κεντρικά ισοζύγια που παρουσιάζονται ακολούθως, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς του υπολείμματος σε ΧΥΤ έχει γίνει η παραδοχή ότι το υπόλειμμα των ΜΕΒΑ οδηγείται απευθείας σε ΧΥΤ, όμως αυτό δεν αποκλείει την όδευσή του σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, κάτι που θα έδιδε ακόμα ευμενέστερα αποτελέσματα. Κατ' αντιστοιχία με όσα αναφέρθηκαν για τα ΚΔΑΥ, και για τις ΜΕΒΑ ισχύει ότι το ποσοστό υπολείμματος στην αρχή αναμένεται να είναι αρκετά μεγαλύτερο, κάτι που ομοίως πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των ΜΕΒΑ, ώστε αυτές να μην υποδιαστασιολογούνται. Προφανώς όσο αυξάνεται η χωριστή συλλογή, οι δράσεις ενημέρωσης- ευαισθητοποίησης, η περιβαλλοντική συνείδηση και οι λοιπές δράσεις του παρόντος ΕΣΔΑ το ποσοστό υπολείμματος θα μειώνεται. Όπως έχει προαναφερθεί, στο πλαίσιο των κεντρικών ισοζυγίων του παρόντος ΕΣΔΑ, το προϊόν από όλες τις ΜΕΒΑ (αερόβιας και αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας) θα είναι καλής ποιότητας κόμποστ, χωρίς όμως να αποκλείονται άλλες επιτρεπτές επιλογές.
Για τα Ογκώδη Απόβλητα έγινε η παραδοχή ότι από τη συλλεγόμενη ποσότητα, το 65% επαναχρησιμοποιείται ή -ανακυκλώνεται ενώ το υπόλοιπο 35% αποτελεί υπόλειμμα.
Για τα ΑΗΗΕ/ΗΗΕ έγινε η παραδοχή ότι το 80% των συλλεγέντων ανακτάται και το 20% αποτελεί υπόλειμμα.
Για το Ξύλο και τα Απόβλητα Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων (ΑΚΠ) έγινε η παραδοχή ότι το 70% οδηγείται προς αξιοποίηση και το υπόλοιπο 30% αποτελεί υπόλειμμα.
'Όσον αφορά το ισοζύγιο των ΜΕΑ, έγινε ανάλυση πραγματικού ισοζυγίου με βάση όλα τα στοιχεία που υπάρχουν ως τώρα με βάση το βαθμό ωρίμανσης της καθεμίας (υφιστάμενες, υπό κατασκευή, σε διαγωνιστική διαδικασία, ενταγμένες, προς ένταξη, με ΑΕΠΟ, στοιχεία από τεχνικές μελέτες, από Τεύχη Δημοπράτησης, από ΠΕΣΔΑ), ενώ για τις λίγες περιπτώσεις που δεν υπήρχαν στοιχεία, έγιναν ρεαλιστικές εκτιμήσεις με βάση την εμπειρία, τα δεδομένα άλλων μονάδων και τα χαρακτηριστικά της εν λόγω περιοχής. Ειδικά για την κατάστρωση των ισοζυγίων της Περιφέρειας Αττικής, όσον αφορά το υφιστάμενο ΕΜΑΚ Άνω Λιοσίων και την ώριμη προς δημοπράτηση ΜΕΑ Γραμματικού ελήφθησαν υπόψη οι ήδη επιλεγείσες τεχνολογίες, ενώ για τις υπολειπόμενες ΜΕΑ και για τις ΜΕΒΑ εντός αυτών έγινε η παραδοχή ότι θα εφαρμοστεί αναερόβια βιολογική επεξεργασία, κάτι που πάντως δεν είναι υποχρεωτικό να υιοθετηθεί, αφού και η εναλλακτική επιλογή της αερόβιας επεξεργασίας (κομποστοποίησης) δεν αλλάζει σημαντικά τα αποτελέσματα και δεν επηρεάζει την επίτευξη των στόχων. Οι υπολειπόμενες ΜΕΑ Αττικής, λόγω του ότι το ΠΕΣΔΑ είναι υπό αναθεώρηση, αντιμετωπίστηκαν στο πλαίσιο του ΕΣΔΑ ως μία ενιαία ποσότητα χωρίς ανάλυση σε επιμέρους μονάδες.
Το άθροισμα όλων αυτών οδήγησε στο κεντρικό ισοζύγιο ΜΕΑ, με βασικά προϊόντα τα ακόλουθα:

• CLO
• Δευτερογενές (απορριμματογενές) καύσιμο
• Ανακυκλώσιμα Υλικά (ΑΥ)
• Υπολείμματα.

Σε όσες από τις ΜΕΑ αρχικά έχει επιλεγεί η παραγωγή CLO, δεδομένου ότι αυτό μετά από το 2026 δεν λογίζεται πλέον ως ανάκτηση (πλην των περιπτώσεων που αυτό χρησιμοποιείται σε εργασίες «επίχωσης», όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων, τραυματισμένων τοπίων, διαβρωμένων εκτάσεων κ.ά.), και εφόσον είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό, προτείνεται να εξεταστεί η αναπροσαρμογή τους, ώστε το οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ, μετά από κατάλληλη διεργασία, να ενσωματώνεται στο δευτερογενές καύσιμο, ώστε να αξιοποιείται χωρίς διαχειριστική αβεβαιότητα και αυτό το κλάσμα. Αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα το οργανικό κλάσμα μετά από τη βιολογική επεξεργασία είτε να οδηγείται προς εργασίες επίχωσης που θεωρούνται ανάκτηση, είτε να ενσωματώνεται στο υπόλειμμα οδηγούμενο στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων. Στα βασικά κεντρικά ισοζύγια που παρουσιάζονται ακολούθως (σενάρια 1 και 2 για το έτος 2030) υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς του υπολείμματος σε ΧΥΤ έχει γίνει η παραδοχή το βιολογικά επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα ενσωματώνεται στο υπόλειμμα προς μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων, όμως αυτό δεν αποκλείει την ενσωμάτωσή του στο SRF/RDF, κάτι που θα έδιδε ακόμα ευμενέστερα αποτελέσματα. Γι'αυτό και στο τέλος παρουσιάζεται και το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α», κατά το οποίο το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος ενσωματώνεται στο υπόλειμμα, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF.
Τα υπόλοιπα είναι οι απώλειες διεργασιών της βιολογικής επεξεργασίας και προφανώς ένα από τα προϊόντα σε μερικές περιπτώσεις είναι η ανάκτηση ενέργειας από τη βιολογική επεξεργασία, κάτι όμως που δεν αφορά τα ισοζύγια μάζας.
Η πιθανή δημιουργία νέων Μονάδων Προεπεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΠΑ) δεν έχει ληφθεί υπόψη στο κεντρικό ισοζύγιο, αφού αφενός η δημιουργία τους επαφίεται στα νέα ΠΕΣΔΑ και τις αποφάσεις των οικείων ΦΟΔΣΑ και ΟΤΑ Α' βαθμού, αφετέρου δεν θα επηρέαζε το κεντρικό ισοζύγιο, πέραν της μικρής μείωσης υπολειμμάτων προς ΥΤ, λόγω των απωλειών κατά τη βιολογική επεξεργασία στις ΜΠΑ και της ενδεχόμενης ανάκτησης μικρών ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών.
Διευκρινίζεται κι επισημαίνεται ιδιαίτερα, ότι οι ανωτέρω κεντρικές παραδοχές και τα αναλυτικά ισοζύγια που παρατίθενται κατωτέρω και στο Παράρτημα VII, έχουν καταρτιστεί με το βαθμό ακρίβειας που απαιτείται για το επίπεδο ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου, όπως είναι το ΕΣΔΑ, και με βάση τις έως τώρα διαθέσιμες πληροφορίες. Τα ισοζύγια αυτά και όλα τα παρατιθέμενα δεδομένα τους (όπως μέθοδοι, τεχνολογίες, ποσότητες, προϊόντα, βαθμοί απόδοσης κ.λπ.)είναι απολύτως ενδεικτικά και ουδόλως περιοριστικά, και δεν είναι υποχρεωτικό να υιοθετηθούν από τα οικεία ΠΕΣΔΑ, τα οποία εκ της φύσεώς τους καλούνται να εξειδικεύσουν το ΕΣΔΑ στην περιοχή εφαρμογής τους, λαμβάνοντας υπ' όψη τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής και τον μεγαλύτερο βαθμό πληροφορίας και ανάλυσης που αρμόζει στα ΠΕΣΔΑ. Μεταξύ άλλων ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά στοιχεία είναι οι παρατιθέμενες μονάδες επεξεργασίας (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ) του Παραρτήματος VII (και κατ' αντιστοιχία και οι μονάδες επεξεργασίας του Παραρτήματος III) και οι δυναμικότητες αυτών. Όλα τα παραπάνω δεν αναιρούν την αναγκαιότητα τα ΠΕΣΔΑ από πλευράς κατευθύνσεων, στόχων και αποτελέσματος να είναι εναρμονισμένα με το ΕΣΔΑ, και να συμβάλλουν στην εφαρμογή και υλοποίηση του ΕΣΔΑ στον βαθμό που τους αντιστοιχεί. Τα δε ισοζύγια αυτά μπορεί να επικαιροποιούνται περαιτέρω και σε επίπεδο ΠΕΣΔΑ ακόμα και μετά την έγκριση του ΠΕΣΔΑ, εφόσον προκύπτουν νέα δεδομένα, π.χ. ενδεχόμενα αποτελέσματα μετρήσεων ποιοτικής σύστασης ΑΣΑ, ενδεχόμενος προσδιορισμός ποσοτικής συμβολής μεγάλων παραγωγών ορισμένων κατηγοριών αποβλήτων, όπως τα βιοαπόβλητα, ενδεχόμενος προσδιορισμός πραγματικής συμμετοχής των ΒΕΑΣ στη συγκεκριμένη περιφέρεια, ώστε ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των αναγκαίων δικτύων και υποδομών να βασίζεται στα κατά το δυνατόν ακριβέστερα και ασφαλέστερα δεδομένα. Δεσμευτικό πάντως είναι, ότι όλα τα ΠΕΣΔΑ κινούμενα στις αρχές και κατευθύνσεις του ΕΣΔΑ πρέπει να επιτυγχάνουν όλους τους στόχους διαχείρισης για τα ΑΣΑ που φαίνονται στον πίνακα 9, με εξαίρεση μόνο τις τρεις Περιφέρειες με έντονη νησιωτικότητα (Βορείου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων, Νοτίου Αιγαίου), οι οποίες μπορούν να αποκλίνουν μόνο ως προς τον στόχο του μέγιστου ποσοστού διάθεσης προς Υγειονομική Ταφή 10% κ.β. των ΑΣΑ για το έτος 2030.
2.1.5.4.2    Δεδομένα
Τα βασικά δεδομένα για την κατάστρωση του κεντρικού ισοζυγίου είναι η ποσότητα και η ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ.
Όσον αφορά την ποσότητα των ΑΣΑ και τη διαχρονική εξέλιξή του, αναλυτικά στοιχεία παρατίθενται στο Παράρτημα VII. Τα δεδομένα για τα έτη-ορόσημα με βάση το Σενάριο 3 (σταθερή παραγωγή με έτος αναφοράς το 2020), είναι τα ακόλουθα:

'Όσον αφορά την ποιοτική σύσταση ΑΣΑ, αφενός δεδομένου ότι ήδη υπάρχουν 13 εγκεκριμένα ΠΕΣΔΑ που ακολούθησαν χρονικά και εξειδίκευσαν το προηγούμενο ΕΣΔΑ, λαμβάνοντας υπόψη τους τα όποια σχετικά υφιστάμενα στοιχεία της κάθε Περιφέρειας, και αφετέρου και επειδή έπρεπε να υπάρχει συμβατότητα με τα δρομολογημένα έργα (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, κ.λπ.), έγινε σύνθεση της νέας εθνικής σύστασης ΑΣΑ του παρόντος ΕΔΑ από τα στοιχεία των 13 ΠΕΣΔΑ, και τα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα:

Η περαιτέρω ανάλυση της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ βασίστηκε στις ακόλουθες παραδοχές:

• Τα Απόβλητα κουζίνας αποτελούν το 37% των ΑΣΑ ή αλλιώς το 87% του οργανικού κλάσματος
• Τα Απόβλητα κήπων/πράσινα αποτελούν το 4,3% των ΑΣΑ ή αλλιώς 10% του οργανικού κλάσματος
• Τα Βρώσιμα λίπη και έλαια αποτελούν το 1,3% των ΑΣΑ ή αλλιώς το 3% του οργανικού κλάσματος
• Τα ΜΠΕΑ αποτελούν το 0,1% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα ΑΗΗΕ αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Ογκώδη αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Υφάσματα αποτελούν το 2% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Το Ξύλο αποτελεί το 3,6% των παραγόμενων ΑΣΑ
• Τα Fe μέταλλα αποτελούν το 70% των παραγόμενων μετάλλων
• Τα Al μέταλλα αποτελούν το 30% των παραγόμενων μετάλλων.

Δεδομένου ότι το σύνολο των ΑΣΑ συνίσταται από τα ΒΕΑΣ, όπως αυτά έχουν αναλυθεί προηγουμένως, και από τα υπόλοιπα ΑΣΑ (από νοικοκυριά και παρεμφερή, που στους παρακάτω πίνακες αναφέρονται ως οικιακά), ήταν αναγκαία η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών ρευμάτων. Στους ακόλουθους πίνακες παρουσιάζεται η εκτίμηση της ποιοτικής σύστασης των ΒΕΑΣ και των οικιακών αποβλήτων του παρόντος ΕΣΔΑ.

Από τα προηγούμενα προκύπτουν τα ακόλουθα δεδομένα:

2.1.5.4.3 Δίκτυο χωριστής συλλογής ΑΣΑ
Τα ποσοτικά δεδομένα της σταδιακής ανάπτυξης του δικτύου χωριστής συλλογής ΑΣΑ οικιακού τύπου (πλην ΒΕΑΣ) φαίνεται στους ακόλουθους πίνακες: 

Με βάση την κεντρική φιλοσοφία ανάπτυξη του δικτύου συλλογής, τα ποσοτικά στοιχεία κάθε επιμέρους ρεύματος στη χώρα είναι τα ακόλουθα:

2.Ι.5.4.4. Κεντρικό ισοζύγιο
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, το κεντρικό ισοζύγιο ΑΣΑ όλης της χώρας για τα έτη - ορόσημα 2025 και 2030, φαίνεται στα δύο ακόλουθα σχήματα: 
2.Ι.5.4.5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΑ
Με βάση τα παραπάνω ισοζύγια, ακολούθως εξετάζονται τα αποτελέσματα της ολοκληρωμένης ΔΣΑ των ΑΣΑ βάσει του νέου ΕΣΔΑ σε σχέση με το πλέγμα των κύριων στόχων που ορίζονται με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας:
(Α) Έως το 2025 η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων αυξάνονται σε ποσοστό τουλάχιστον 55% κατά βάρος. Το ποσοστό αυτό για το 2030 αυξάνεται τουλάχιστον σε 60% κ.β.
Τα αποτελέσματα του ισοζυγίου του παρόντος ΕΣΔΑ φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:
Άρα φαίνεται ότι οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται, τόσο για το 2025, όσο και για το 2030.
(Β) Συνολικός και επιμέρους στόχοι υλικών συσκευασίας.
Τα αποτελέσματα σε σχέση με τα Υ.Σ. ανά υλικό και συνολικά παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί.

Άρα φαίνεται ότι όλοι οι στόχοι ανακύκλωσης των ΥΣ επιτυγχάνονται, τόσο για κάθε επιμέρους υλικό, όσο και συνολικά.
(Γ) Μείωση, έως το 2030, της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10% ή λιγότερο της συνολικής ποσότητας των αστικών αποβλήτων που παράγονται (κατά βάρος).
Για τον υπολογισμό των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων υπέρ υπολογιστικής, διαχειριστικής και θεσμικής ασφάλειας γίνεται η παραδοχή, ότι τα υπολείμματα και το CLO οδηγούνται σε ΧΥΤΥ (αφού πλέον σύμφωνα με τη νομοθεσία, μετά το 2026, το CLO δεν λογίζεται ως ανάκτηση, πλην των περιπτώσεων που προορίζεται για εργασίες επίχωσης, όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων κ.λπ.), ενώ το σύνολο των παραγόμενων δευτερογενών καυσίμων διατίθεται στην ενεργοβόρα βιομηχανία, όπως, ενδεικτικά στην τσιμεντοβιομηχανία, στην ασβεστοποιία, στην κεραμοποιία κ.ά.. Με βάση αυτό, σε σχέση με τον συγκεκριμένο στόχο, τα αποτελέσματα του παρόντος διαχειριστικού σχεδίου, χωρίς εγκαταστάσεις ενεργειακής αξιοποίησης υπολειμμάτων ΑΣΑ, φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα.

Άρα αποδεικνύεται, ότι ο συγκεκριμένος στόχος δεν επιτυγχάνεται χωρίς δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ΑΣΑ, στις οποίες θα υφίστανται επεξεργασία τα υπολείμματα και ενδεχομένως και τα παραγόμενα δευτερογενή καύσιμα (που μπορεί να παράγονται χωριστά ή να μένουν ενσωματωμένα στο υπόλειμμα).Στην πραγματικότητα αυτό που αναμένεται, είναι ότι μέρος του επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος θα οδηγείται ως μέρος του δευτερογενούς καυσίμου σε κατάλληλες ενεργοβόρες βιομηχανίες, ενώ κατά τα λοιπά μέρος του CLOμπορεί να διατίθεται για εργασίες ανάκτησης μέσω επίχωσης και το υπόλοιπο μέρος αυτού θα οδηγείται μαζί με το υπόλειμμα σε ΧΥΤΥ. Σημειώνεται όμως, ότι ακόμα και στην ακραία θετική περίπτωση, που για το σύνολο του επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος θα μπορούσε να εξασφαλιστεί είτε η διάθεσή του ως δευτερογενές καύσιμο, είτε η χρήση του ως CLO για εργασίες επίχωσης, άρα ανάκτησης, η επίδοση ως προς το υπόλειμμα σε ΧΥΤΥ θα βελτιωνόταν μεν, όμως και πάλι ο στόχος του 10% δεν θα επιτυγχανόταν.
Ακολούθως, εξετάζεται το σενάριο ενσωμάτωσης στο ΕΣΔΑ της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων για το έτος 2030 (χωρίς να αποκλείεται αυτό να γίνει νωρίτερα, σύμφωνα με τις αποφάσεις των οικείων ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ).
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται δύο (2) βασικά εναλλακτικά σενάρια και ένα ενδιάμεσο σενάριο δημιουργίας μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης για τη διαχείριση των υπολειμμάτων από επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και των υπολειμμάτων από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα) της χώρας, πλην των τριών Περιφερειών που χαρακτηρίζονται από έντονη νησιωτικότητα (Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίων Νήσων, αλλά όχι και της Κρήτης), και ενδεχομένως και των δευτερογενών καυσίμων. Σημειώνεται ότι οι δράσεις/ υποδομές που αφορούν στη διαλογή στην πηγή, στην οικιακή κομποστοποίηση, στη συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών και στη συλλογή σύμμεικτων αποβλήτων, καθώς και η επεξεργασία τους είναι κοινές σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια. Δεδομένου ότι το CLO μετά το 2026 δεν λογίζεται ως ανάκτηση, παρά μόνο αν οδηγείται σε εργασίες επίχωσης (όπως για την αποκατάσταση λατομείων/ορυχείων κ.ά.), ενώ και σήμερα λογίζεται ως ανάκτηση υπό προϋποθέσεις, υπέρ ασφαλείας γίνεται η παραδοχή ότι το επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ(με ενδεχομένως μικρότερο βαθμό αποδόμησης για να έχει μεγαλύτερο θερμιδικό περιεχόμενο)πλην του μέρους του οργανικού κλάσματος που έχει ήδη δρομολογηθεί να παράγει δευτερογενές καύσιμο, οδηγείται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης μαζί με το υπόλειμμα των ΜΕΑ. Αν το οργανικό κλάσμα παράγει CLOπου διατίθεται σε εργασίες επίχωσης είτε αν γίνουν οι-κατάλληλες προσαρμογές σε όσες ΜΕΑ παράγουν CLO, ώστε το οργανικό κλάσμα των ΜΕΑ να μετασχηματιστεί σε μέρος του δευτερογενούς καυσίμου που οδηγείται σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, τα αποτελέσματα από πλευράς διάθεσης του υπολείμματος σε ΧΥΤΥ θα είναι ακόμα ευμενέστερα. Για τον λόγο αυτόν ακολούθως, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας, στα εξεταζόμενα δύο βασικά σενάρια (σενάρια 1 και 2), το μερικώς αποδομημένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ έχει συμπεριληφθεί στο υπόλειμμα των ΜΕΑ. Με βάση όσα έχουν προαναφερθεί, από πλευράς ισοζυγίων παρουσιάζεται ακολούθως και το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α», κατά το οποίο το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος ενσωματώνεται στο υπόλειμμα, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF. Διευκρινίζεται, ότι παρότι δεν παρουσιάζεται στα παρακάτω ισοζύγια, παραμένει πάντα αποδεκτή η με βάση τις ισχύουσες διατάξεις διάθεση μέρους του CLOγια εργασίες ανάκτησης μέσω επίχωσης, κάτι που επαφίεται να εξεταστεί περαιτέρω από τα οικεία ΠΕΣΔΑ ή/και από τους οικείους ΦΟΔΣΑ ως μέρος της εξειδίκευσης του τελικού σχεδιασμού.
Παλαιότερα είχε αναφερθεί ως ενδεχομένως ενδιαφέρουσα η συναποτέφρωση δευτερογενών καυσίμων σε λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Πέραν των λόγων που μπορεί να δυσχέραιναν μία τέτοια επιλογή (όπως δυσκολίες από την ετερογένεια των καυσίμων, κανονιστικές διατάξεις, κόστος), η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε δραστικότατη απολιγνιτοποίηση σε άμεσο χρονικό ορίζοντα (2023) και σε πλήρη απολιγνιτοποίηση ως το 2028 καθιστά μία τέτοια επιλογή πλήρως ανεφάρμοστη, γι αυτό και δεν εξετάζεται.
Οι ποσότητες που αναφέρονται στη συνέχεια αφορούν το έτος 2030. Η παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ για το έτος 2030 υπολογίστηκε σε 5.301.499t.
Σενάριο 1
Στο Σενάριο 1 προβλέπεται ότι τα παραγόμενα υπολείμματα από επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και υπολείμματα από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα)και το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο (SRF/RDFαπό τις ΜΕΑ) ή SRF/RDF/PDF (από τα ΚΔΑΥ) όλων των Περιφερειών της χώρας, πλην των νησιωτικών Περιφερειών Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, θα είναι 1.429.752t και θα οδηγούνται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα, από τις οποίες θα προκύφει υπόλειμμα σε ποσοστό 25%. Στο υπόλειμμα αυτό συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των στερεών υπολειμμάτων των μονάδων αυτών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων μπορεί να διατεθεί σε ΧΥΤΥ μη επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ μικρό μέρος τους αναμένεται να πρέπει να υποστεί κατάλληλη διαχείριση ως επικίνδυνα απόβλητα, όπως π.χ στερεοποίηση - σταθεροποίηση, διάθεση σε ΧΥΤΕΑ, επεξεργασία ή/και διάθεση με άλλες κατάλληλες μεθόδους και σε άλλες κατάλληλες εγκαταστάσεις.
Η ομαδοποίηση των Περιφερειών στις παρακάτω μονάδες είναι ενδεικτική, και έχει βασιστεί τόσο σε προτάσεις που ήδη έχουν υποβάλει οι ΦΟΔΣΑ (όπως η πρόταση για την «ΕΓΝΑΤΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ»), είτε σε γενικότερη θεώρηση οικονομιών κλίμακας και γεωγραφικής εγγύτητας. Επίσης σημειώνεται ως δυνατότητα, η Μονάδα Ενεργειακής Αξιοποίησης της Περιφέρειας Κρήτης να υποδεχτεί και τα υπολείμματα ή/και το δευτερογενές καύσιμο που μπορεί να παράγεται από τις ΜΕΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η δυνατότητα υποδοχής των υπολειμμάτων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου από τη Μονάδα της Κρήτης δεν εξετάζεται ακολούθως, αφού θα έδινε ακόμη ευμενέστερα αποτελέσματα ως προς το τελικό υπόλειμμα, άρα ήταν ασφαλέστερο να εξεταστεί το δυσμενέστερο σενάριο (worst case scenario).

Άρα με βάση αυτό το σενάριο θα προκόψει υπόλειμμα μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης 357.438t, το οποίο θα καταλήξει σε ΧΥΤΥ. Σε αυτήν την ποσότητα, αφού προστεθούν τα υπολείμματα των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, τόσο από ΜΕΑ, όσο και από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα), που ανέρχονται συνολικά σε 167.872t και τα οποία δεν θα υπόκεινται σε ενεργειακή αξιοποίηση, προκύπτει ότι θα οδηγηθούν σε ΧΥΤΥ συνολικά στη χώρα 525.310t υπολειμμάτων. Έτσι, επιτυγχάνεται ποσοστό ταφής ΑΣΑ ως προς τα παραγόμενα ΑΣΑ ίσο με 9,91%, και επιτυγχάνεται ο συγκεκριμένος στόχος.
Σενάριο 2
Στο Σενάριο 2 προβλέπεται ότι το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο όλης της χώρας (401.930t) θα οδηγηθεί προς αξιοποίηση σε κατάλληλες ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, αντικαθιστώντας τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα, ενώ τα παραγόμενα υπολείμματα από την επεξεργασία ΑΣΑ σε ΜΕΑ και τα υπολείμματα από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα) πλην των νησιωτικών Περιφερειών Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, τα οποία θα είναι 1.027.821t, θα οδηγηθούν στις ακόλουθες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, από τις οποίες θα προκύψει αυξημένο υπόλειμμα σε μέγιστο ποσοστό 30% .
'Οσα έχουν προαναφερθεί στο προηγούμενο σενάριο ως ενδεχόμενο για τα υπολείμματα των ΜΕΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου ισχύουν και για το παρόν σενάριο.

Άρα με βάση αυτό το σενάριο θα προκύψει υπόλειμμα των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης 308.347t, το οποίο θα καταλήξει σε ΧΥΤΥ. Σε αυτή την ποσότητα, αφού προστεθούν τα υπολείμματα των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, τόσο από ΜΕΑ, όσο και από επεξεργασία άλλων ρευμάτων (ογκωδών αποβλήτων, ΑΗΗΕ, ξύλο - ύφασμα), που ανέρχονται συνολικά σε 167.872t και τα οποία δεν θα υπόκεινται σε ενεργειακή αξιοποίηση, προκύπτει ότι θα οδηγηθούν σε ΧΥΤΥ συνολικά στη χώρα 476.219t υπολειμμάτων. Έτσι, επιτυγχάνεται ποσοστό ταφής ΑΣΑ ως προς τα παραγόμενα ΑΣΑ ίσο με 8,98%, συνεπώς επιτυγχάνεται και πάλι ο συγκεκριμένος στόχος.
Επισημαίνεται κατ' αρχάς, ότι τα παραπάνω δύο (2) σενάρια είναι εντελώς ενδεικτικά από πλευράς γεωγραφικής ενοποίησης των διαφόρων Περιφερειών, και το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, ανεξάρτητα με το αν θα κατασκευαστούν μονάδες είτε περισσότερες είτε διαφοροποιημένης γεωγραφικής κατανομής. Όπως έχει προαναφερθεί, ο αριθμός των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης είναι ενδεικτικός και χρησιμοποιείται στο πλαίσιο του παρόντος ΕΣΔΑ για την κοστολόγηση των έργων, ενώ τυχόν διαφοροποίηση του αριθμού των μονάδων δεν θα επηρεάσει το αποτέλεσμα ως προς τον στόχο του υπολείμματος. Κατά συνέπεια ο αριθμός των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης θα προκύψει με συνεκτίμηση όλων των σχετικών κριτηρίων μέσω των ΠΕΣΔΑ ή/και ΦΟΔΣΑ και μέσω των κάθε είδους αρμοδίως λαμβανομένων αποφάσεων για τον καθορισμό τέτοιων μονάδων σε περιφερειακό ή /και διαπεριφερειακό επίπεδο. Επαναλαμβάνεται κι εδώ, ότι ειδικά όσον αφορά τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης είτε διαπεριφερειακού επιπέδου είτε περιφερειακού είτε τμήματος περιφέρειας, οι αποφάσεις του ΥΠΕΝ κατισχύουν έναντι όλων των υπολοίπων εμπλεκομένων. Ενδεικτικά και ουδόλως περιοριστικά, μεταξύ άλλων, το ΥΠΕΝ θα διατηρεί την αποφασιστική αρμοδιότητα στον καθορισμό του αριθμού των εγκαταστάσεων σε επίπεδο χώρας, των περιοχών εξυπηρέτησης ανά μονάδα και της χωροθέτησης των μονάδων , ενώ μπορεί περαιτέρω να προβεί σε όλες τις επιπρόσθετες αποφάσεις και ενέργειες για τη δρομολόγηση και υλοποίηση των έργων αυτών. Ενδεχόμενη πρωτοβουλία των ΦΟΔΣΑ για τα ανωτέρω είναι επιτρεπτή, όμως σε κάθε περίπτωση οι τελικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από το ΥΠΕΝ.
Παράλληλα επισημαίνεται, ότι θα πρέπει να επιδιωχθεί αρμοδίως κατά το δυνατόν η δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, που θα επιτυγχάνουν την κατάταξή τους σύμφωνα με τις ισχύσουσες διατάξεις στην κατηγορία εργασιών «Ανάκτησης» (κατηγορία R) και όχι στην κατηγορία εργασιών «Διάθεσης» (κατηγορία D), στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό με βάση τα χαρακτηριστικά των προς διαχείριση αποβλήτων και τις τοπικές συνθήκες.
Ενδιάμεσο Σενάριο- Σενάριο 2α
Με βάση όσα έχουν προαναφερθεί, το λεγόμενο «ενδιάμεσο σενάριο-σενάριο 2α» δεν αποτελεί ενδιάμεσο σενάριο των δύο παραπάνω, αλλά σενάριο παραλλαγής του σεναρίου 2 από πλευράς ενδιάμεσης διαχείρισης του οργανικού κλάσματος των υπολειμματικών συμμείκτων ΑΣΑ. Συγκεκριμένα, στα δύο προαναφερθέντα σενάρια, και εν προκειμένω στο σενάριο 2, υπέρ υπολογιστικής ασφάλειας από πλευράς υπολείμματος προς τελική διάθεση, έχει γίνει η παραδοχή ότι το επεξεργασμένο οργανικό κλάσμα των υπολειμματικών/συμμείκτων ΑΣΑ (με ενδεχομένως μικρότερο βαθμό αποδόμησης για να έχει μεγαλύτερο θερμιδικό περιεχόμενο), πλην του μέρους του οργανικού κλάσματος που έχει ήδη δρομολογηθεί για να παράγει δευτερογενές καύσιμο, οδηγείται στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης μαζί με το υπόλειμμα των ΜΕΑ. Ενώ στο «ενδιάμεσο σενάριο - σενάριο 2α» γίνεται η παραδοχή ότι το 50% του βιολογικά επεξεργασμένου οργανικού κλάσματος όλης της χώρας πλην των νησιωτικών Περιφερειών Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου, ενσωματώνεται στο υπόλειμμα προς τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, ενώ το υπόλοιπο 50% ενσωματώνεται στο SRF/RDF προς διάθεση σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως -ενδεικτικά- η τσιμεντοβιομηχανία.
Στην περίπτωση αυτή σύμφωνα με το παρατιθέμενο ισοζύγιο κατ' αρχάς προκύπτει, ότι το έτος 2030 θα οδηγούνται ως δευτερογενές καύσιμο στην ενεργοβόρα βιομηχανία 581.969t, δηλαδή ποσότητα που υπερβαίνει μεν τη σημερινή δυνατότητα της τσιμεντοβιομηχανίας, που όμως τότε αναμένεται να είναι εφικτό να απορροφηθεί.
Με βάση λοιπόν αυτό το σενάριο, προκύπτει ότι το 2030 από όλα τα υπολειμματικά ρεύματα οδηγούνται προς τελική διάθεση με Υγειονομική Ταφή συνολικά 422.207t, ήτοι ποσοστό 7,96%.
Συνοπτικά τα τρία προαναφερθέντα σενάρια και τα αποτελέσματά τους παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα:
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, το συνολικό κεντρικό ισοζύγιο για το έτος 2030 συμπεριλαμβανομένων των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, για κάθε ένα από τα τρία σενάρια φαίνεται στα ακόλουθα δύο διαγράμματα. 

Επίσης επισημαίνεται, ότι τα ανωτέρω βασικά σενάρια 1 και 2 αποτελούν τα δύο ακραία σενάρια από πλευράς διαχείρισης των δευτερογενών καυσίμων: Στη μία περίπτωση (σενάριο 2) όλο το δευτερογενές καύσιμο οδηγείται στην τσιμεντοβιομηχανία, ενώ στην άλλη περίπτωση (σενάριο 1) οδηγείται σε μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης ΑΣΑ, όπως και το υπόλειμμα. Προφανώς υπάρχουν και όλα τα ενδιάμεσα σενάρια, ανάλογα με τη βούληση των οικείων ΦοΔΣΑ. Αποδεικνύεται πάντως ότι και στις δύο περιπτώσεις, επιτυγχάνεται ο στόχος υπολείμματος προς Υγειονομική Ταφή.
Επιχειρώντας μια ποιοτική σύγκριση μεταξύ των δύο βασικών εναλλακτικών αυτών επιλογών για το δευτερογενές καύσιμο, στο πλαίσιο των δύο παραπάνω σεναρίων ενεργειακής αξιοποίησης, προκύπτουν τα ακόλουθα:
Η χρήση του δευτερογενούς καυσίμου στην τσιμεντοβιομηχανία (ή σε άλλη κατάλληλη βιομηχανία), συνοδεύεται από τα ακόλουθα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:
α) Πλεονεκτήματα:

• Μείωση της δυναμικότητας των απαιτούμενων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης υπολειμμάτων με συνακόλουθη μείωση του επενδυτικού κόστους και ενδεχομένως υπό προϋποθέσεις και του λειτουργικού κόστους.
• Εν μέρει ύπαρξη των απαιτούμενων αδειών από ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, με αποτέλεσμα τη δυνατότητα άμεσης απορρόφησης ποσοτήτων SRF/RDF.
• Μείωση του τελικού υπολείμματος προς Υ.Τ.
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας βιομηχανίας, όπως της τσιμεντοβιομηχανίας, έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού, ιδίως έναντι χωρών εκτός ΕΕ, που δεν υπόκεινται σε διατάξεις περί εκπομπών CO2 και σε άλλες αυστηρές διατάξεις προστασίας του περιβάλλοντος.
• Απεξάρτηση από τα συμβατικά (ορυκτά) καύσιμα
• Μείωση των παραγόμενων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, προστασία της ατμόσφαιρας και περιορισμός συμβολής στο φαινόμενο της Κλιματικής Αλλαγής.

β) Μειονεκτήματα

• Μείωση του βαθμού απόδοσης των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης των ΦοΔΣΑ, λόγω της αφαίρεσης από το προς επεξεργασία υλικό του ρεύματος με το υψηλότερο θερμιδικό περιεχόμενο και τη χαμηλότερη τέφρα. Περαιτέρω, αυτό πιθανότατα θα δυσχεράνει την κατάταξη των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης στην κατηγορία διαχείρισης R έναντι της κατηγορίας D.
• Μη εξασφάλιση μίας καθετοποιημένης ασφαλούς λύσης σε μεσο- μακροπρόθεσμο ορίζοντα για τους ΦοΔΣΑ, είτε από πλευράς ποιοτικού αποτελέσματος (απορρόφηση δευτερογενών καυσίμων) είτε από οικονομικής πλευράς (σταθερότητα ή προβλεψιμότητα τιμών).
• Επαγόμενος ενδεχόμενος κίνδυνος για τη μη επίτευξη του στόχου μέγιστου ποσοστού αποβλήτων προς υγειονομική ταφή 10%.
• Ακόμα και στην περίπτωση διαθέσιμης δυναμικότητας της βιομηχανίας για απορρόφηση δευτερογενών καυσίμων, μπορεί να υπάρξει αδυναμία απορρόφησης SRF/RDF, σε περιπτώσεις που λόγω οικονομικής συγκυρίας (περίοδοι διεθνούς ή εγχώριας ύφεσης) μειωθεί η ζήτηση του παραγόμενου προϊόντος της βιομηχανίας, όπως το τσιμέντο.
• Τα προαναφερθέντα αποκτούν σημαντικότερη διάσταση για τη χώρα, λαμβανομένου υπόψη ότι αναμένεται η Υλοποίηση με ΣΔΙΤ των έργων MEA που καλύπτουν τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές ενότητες της χώρας, και συγκεκριμένα της Περιφέρειας Αττικής και της Δυτικής Θεσσαλονίκης, άρα που η μη επίτευξη εγγυημένου αποτελέσματος ενέχει αυξημένους κινδύνους.

'Ενα από τα προτεινόμενα μέτρα που θεωρούνται σημαντικά για τον σκοπό αυτόν, αποτελεί η σύναψη κεντρικών μακροχρόνιων συμφωνιών μεταξύ των εμπλεκομένων (ιδίως ΥΠΕΝ, ΥΠΑΝΕ, ΥΠΕΣ, ΦΟΔΣΑ) και της σχετικής ενεργοβόρου βιομηχανίας, όπως της τσιμεντοβιομηχανίας, για τη δυνατότητα απορρόφησης δευτερογενών καυσίμων με ασφάλεια από πλευράς ποσοτήτων, προδιαγραφών και τιμών σε βάθος χρόνου. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η υφιστάμενη εθελοντική συμφωνία συνεργασίας μεταξύ ΥΠΕΝ και 'Ενωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδος στις 3 Ιουλίου του 2019 υπό τον τίτλο «Για την αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων από την τσιμεντοβιομηχανία, στο πλαίσιο της βιομηχανικής συμβίωσης και της κυκλικής οικονομίας». Υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης επίτευξης κεντρικής μακροχρόνιας συμφωνίας με τα παραπάνω χαρακτηριστικά (η οποία θεραπεύει κυρίως το ανωτέρω αναφερόμενο δεύτερο μειονέκτημα αυτής της λύσης), και συναξιολογώντας όλα τα εναπομένοντα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των δύο επιλογών, εκτιμάται ότι συνδυαστικά πλεονεκτεί η χρήση του δευτερογενούς καυσίμου στην ενεργοβόρο βιομηχανία, όπως η τσιμεντοβιομηχανία. Σημειώνεται επίσης, ότι σε περίπτωση που επιλεγεί από τους ΦΟΔΣΑ το Σενάριο 1 (ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων και του δευτερογενούς καυσίμου σε κεντρικές μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης), είναι στην επιλογή τους το κατά πόσο οι ΜΕΑ θα παράγουν διακριτά υπολείμματα και δευτερογενές καύσιμο ή αν τα υπολείμματα θα εμπεριέχουν εξαρχής το τμήμα που θα αποτελούσε το δευτερογενές καύσιμο. Η διακριτή παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου και υπολειμμάτων ωστόσο παρουσιάζει πλεονεκτήματα, για τους ακόλουθους κυριότερους λόγους:

• Ευελιξία στις αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ τόσο αρχικά, όσο και διαχρονικά ως προς τις περαιτέρω επιλογές διαχείρισης των μη ανακυκλώσιμων υλικών.
• Ευελιξία διαχείρισης στην άκρως απευκταία αλλά πάντως ενδεχόμενη ύπαρξη πρόσκαιρου αδιεξόδου διάθεσης ανακυκλώσιμων υλικών, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα αποθήκευσης και ενδεχόμενους σημαντικούς κινδύνους, όπως αναφλέξεις, με επιβάρυνση του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και της δημόσιας υγείας.
• Πιθανότατη μείωση της υγρασίας και άρα αύξηση της θερμογόνου τιμής του συνδυασμού των υλικών που θα οδηγηθούν προς ενεργειακή αξιοποίηση.
• Δυνατότητα αξιοποίησης του δευτερογενούς καυσίμου στην τσιμεντοβιομηχανία πριν τη δημιουργία των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η επίσπευση δημιουργίας των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης από ΦΟΔΣΑ που επιθυμούν να βαδίσουν νωρίτερα προς την πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων.

Επαναλαμβάνεται, ότι για λόγους μεθοδολογικούς εξετάστηκαν ανωτέρω τα σενάρια 1 και 2 ως τα δύο ακραία σενάρια, ενώ είναι ενδεχόμενη κι επιτρεπτή μετά από κατάλληλη τεκμηρίωση και κάθε άλλη διαφορετική λύση, ενδιάμεση λύση ή παραλλαγή τους, που επιτυγχάνει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση οι σχετικές αποφάσεις για την επιλογή του ακριβούς σεναρίου ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων ή/και των δευτερογενώς καυσίμων θα λαμβάνονται από τους οικείους ΦΟΔΣΑ, με βάση την αξιολόγηση όλων των δεδομένων που τους αφορούν και κύριο γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα της διαχείρισης των ΑΣΑ.
Με βάση τα παραπάνω κεντρικά ισοζύγια, πέραν της δραστικής μείωσης του υπολείμματος προς τελική διάθεση, αυξάνεται δραστικά και το ποσοστό των ΑΣΑ που υφίσταται ενεργειακή αξιοποίηση. Ως τέτοια νοείται κάθε μορφής ενεργειακή αξιοποίηση, όπως:

• Ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίμων.
• Ενεργειακή αξιοποίηση υπολειμμάτων.
• Ενεργειακή αξιοποίηση οργανικού κλάσματος μέσω αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας.
• Ενεργειακή αξιοποίηση βρώσιμων λιπών και ελαίων μέσω παραγωγής βιοκαυσίμου.

Στην περίπτωση των μονάδων αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας προσμετράται η ποσότητα των οργανικών αποβλήτων που εισέρχονται σε αυτήν, ενώ για να αποφευχθεί διπλομέτρηση, το προϊόν της βιολογικής επεξεργασίας που στη συνέχεια υφίσταται ενεργειακή αξιοποίηση είτε ως μέρος του δευτερογενούς καυσίμου είτε ως μέρος του υπολείμματος δεν προσμετράται.
Με βάση τα παραπάνω τα αποτελέσματα του παρόντος ΕΣΔΑ από πλευράς ενεργειακής αξιοποίησης των ΑΣΑ είναι τα ακόλουθα:
2018: 83.100t ή 1,5%
2025: 949.244t ή 17,9%
2030: 1.709.892t ή 32,3%

Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στους πίνακες που ακολουθούν μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά.
Επίσης διευκρινίζεται, ότι τα μέτρα για το ρεύμα των ΑΗΗΕ οικιακής προέλευσης παρατίθενται στο ρεύμα των ΑΗΗΕ που περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο των λοιπών ρευμάτων που υπάγονται στην εναλλακτική διαχείριση, δεδομένου ότι οι στόχοι αφορούν το σύνολο των ΑΗΗΕ (οικιακής και μη προέλευσης) και δεν υπάρχουν διακριτοί στόχοι για κάθε υπο-ρεύμα των ΑΗΗΕ. 

Ο Οδικός χάρτης εφαρμογής του σχεδίου παρουσιάζεται εποπτικά στην εικόνα που ακολουθεί: 

Στην ενότητα αυτή αναλύεται το υφιστάμενο πλαίσιο για τη χρηματοδότηση των έργων διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων.
i. ΕΣΠΑ 2014-2020: Για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 η υλοποίηση του
ΕΣΠΑ 2014-2020 αναφορικά με τα έργα στερεών αποβλήτων αποτυπώνεται ακολούθως.

Το συνολικό κόστος υλοποίησης των δράσεων για τα ΑΣΑ χωρίς μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης εκτιμήθηκε σε περίπου 2,4δισ.€. (βλ. Παράρτημα ΙΧ). Δεδομένου ότι έχει ήδη εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση έργων συνολικού κόστους περίπου 626εκ. €., απαιτείται η εύρεση οικονομικών πόρων συνολικού ύψους περίπου 1,78 δισ.€ για την υλοποίηση των υπολειπόμενων υποδομών για την διαχείριση ΑΣΑ. Μέρος του κόστους δύναται να καλυφθεί από το διαθέσιμο υπόλοιπο των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020, από πόρους του ΕΣΠΑ 2021-2027, καθώς επίσης είτε μέσω ΣΔΙΤ, είτε από τραπεζικό δανεισμό, είτε μέσω ΠΔΕ, ή μέσω ΣΕΔ, ή από ίδιους πόρους, ή με συνδυασμό των παραπάνω.
Στο σημείο αυτό διευκρινίζεται ότι για τις υφιστάμενες ΜΕΑ&ΜΕΒΑ σε λειτουργία και για τις ήδη προγραμματισμένες ΜΕΑ&ΜΕΒΑ (ήτοι ΜΕΑ&ΜΕΒΑ που βρίσκονται σε στάδιο κατασκευής ή ΜΕΑ&ΜΕΒΑ με υψηλή ωριμότητα) έχει προβλεφθεί δαπάνη για την προσαρμογή των εν λόγω έργων στους κανόνες της κυκλικής οικονομίας και των προβλέψεων του ΕΣΔΑ. Η δαπάνη εκτιμάται σε περίπου150εκ.€ και περιλαμβάνεται στο παραπάνω συνολικό κόστος υλοποίησης των δράσεων για τα ΑΣΑ.
'Οσον αφορά τη διαχείριση του παραγόμενου απορριμματογενούς καυσίμου και των υπολειμμάτων έχουν καταστρωθεί δύο σενάρια διαχείρισης με απώτερο χρονικό ορίζοντα το 2030.
Στο σενάριο 1 εξετάστηκε η κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (σε επίπεδο χώρας) στις οποίες θα διατίθεται το σύνολο των υπολειμμάτων και το σύνολο της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου. Το κόστος υλοποίησης των έργων στην περίπτωση αυτή εκτιμάται σε περίπου 1,3δισ.€ (βλ. Παράρτημα ΙΧ).
Στο σενάριο 2 εξετάστηκε η κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (σε επίπεδο χώρας) στις οποίες θα διατίθενται μόνο τα υπολείμματα, ενώ το σύνολο της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου θα διατίθεται σε κατάλληλη ενεργοβόρο βιομηχανία, όπως η τσιμεντοβιομηχανία. Το κόστος υλοποίησης των έργων στην περίπτωση αυτή εκτιμάται σε περίπου 1,0 δισ.€. (Παράρτημα IX).
Για την εκτίμηση του κόστους σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν τα δεδομένα των ήδη ενταγμένων έργων στο Ε.Π.-Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. καθώς και στοιχεία των ΠΕΣΔΑ. Η εκτίμηση κόστους της Μονάδας Ενεργειακής Αξιοποίησης έγινε με βάση διεθνή εμπειρία συνεκτιμώντας παράλληλα και βιβλιογραφικά δεδομένα. Το κόστος για τις ανωτέρω περιπτώσεις είναι ενδεικτικό και μπορεί να διαφοροποιηθεί ανάλογα με τη φύση και τις ειδικές παραμέτρους κάθε έργου (πχ. δυναμικότητα, τεχνικές προδιαγραφές) οι οποίες θα καθοριστούν κατά τα επόμενα στάδια.
Σημειώνονται τα ακόλουθα:
α) Όσον αφορά τον παρατιθέμενο προϋπολογισμό, αυτός περιλαμβάνει το συνολικά εκτιμώμενο απαιτούμενο ποσό, που για τα έργα περιλαμβάνει το ΓΕ&ΟΕ και τα απρόβλεπτα, ενώ για το σύνολο των δικτύων και υποδομών περιλαμβάνει και τον ΦΠΑ, παρότι σε ορισμένες κατηγορίες έργων, όπως αυτά που θα επιλεγεί να υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ ή και σε υπόλοιπα έργα, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις, ο ΦΠΑ δεν αποτελεί στοιχείο του κόστους του έργου.
β) Η παρουσιαζόμενη κοστολόγηση αφορά την προσεγγιστική εκτίμηση που αρμόζει σε ένα στρατηγικό σχέδιο, όπως το ΕΣΔΑ, με βάση τα υφιστάμενα στοιχεία και εκτιμήσεις. Πιο εξειδικευμένη προσέγγιση και ακριβέστερη εκτίμηση θα γίνει στο ΠΕΣΔΑ και ακολούθως κατά τα στάδια ωρίμανσης των έργων.
γ) Στον προϋπολογισμό δεν συμπεριλαμβάνονται οι επενδύσεις που χρειάζονται για την συλλογή των υπολειμματικών σύμμεικτων ΑΣΑ (κάδοι, απορριμματοφόρα κ.λπ.) τα οποία αφορούν τον συνήθη προϋπολογισμό των ΟΤΑ.
'Όσον αφορά την νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 σύμφωνα με την πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής [(COM)372/29.05.2018], εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής επενδύσεις που αφορούν(α) σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων και (β) επενδύσεις που αφορούν σε εγκαταστάσεις για την επεξεργασία υπολειμματικών αποβλήτων. Επομένως, τέτοιου είδους έργα δεν θα είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027.
ii. Επενδυτικός Νόμος: Ο νέος Επενδυτικός Νόμος (ν. 3908/2011, Α' 8), όπως έχει τροποποιηθεί με τον ν. 4072/2012 (Α' 86) τον ν. 4146/2013 (Α' 90) και τον ν. 4635/2019 ( Α' 167), στοχεύει στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας με τη διαμόρφωση καθεστώτων ενίσχυσης των επενδύσεων, με τα οποία βελτιώνεται η επιχειρηματικότητα, η τεχνολογική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και η περιφερειακή συνοχή και προωθούνται η πράσινη οικονομία, η αποτελεσματική λειτουργία των διαθέσιμων υποδομών και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Ο Αναπτυξιακός Νόμος αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ίδρυση, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιδοτηθούν με ποικίλα χρηματοδοτικά σχήματα και για διάφορες δραστηριότητες. Οι δικαιούχοι ένταξης στον Επενδυτικό Νόμο είναι οι υφιστάμενες νέες ή υπό σύσταση επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που δεν ελέγχονται από το δημόσιο (η συμμετοχή του δημοσίου περιορίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 49%). Ο τομέας διαχείρισης αποβλήτων είναι ένας από τους επιλέξιμους τομείς, ενώ η συμβολή της επένδυσης στην προστασία του περιβάλλοντος, στην εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων αποτελεί ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης της επένδυσης.
iii. Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ): Οι Συμπράξεις Δημοσίου - Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι συμβάσεις, κατά κανόνα μακροχρόνιες, οι οποίες συνάπτονται μεταξύ ενός δημόσιου και ενός ιδιωτικού φορέα, με σκοπό την εκτέλεση έργων ή/ και την παροχή υπηρεσιών. Οι ρόλοι του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα είναι σαφώς ορισμένοι:
Τα βασικά πλεονεκτήματα της εφαρμογής των ΣΔΙΤ είναι:
- Δυνατότητα χρηματοδότησης πρόσθετων έργων και υπηρεσιών: Η χρήση ιδιωτικών κεφαλαίων συμπληρωματικών προς τα διαθέσιμα δημόσια μπορεί να συμβάλλει στην ταχύτερη υλοποίηση υποδομών και υπηρεσιών. Οι ΣΔΙΤ ουσιαστικά μετατρέπουν τις ογκώδεις αρχικές κεφαλαιουχικές δαπάνες σε τακτικές πληρωμές υπηρεσιών είτε από τους τελικούς χρήστες είτε από το Δημόσιο Φορέα στη βάση μακροχρόνιων συμβάσεων, επιτρέποντας έτσι στο δημόσιο τομέα να χρηματοδοτεί έργα ή υπηρεσίες πέραν των διαθέσιμων πεπερασμένων πόρων του.
- Μεταβίβαση κινδύνων στους ιδιωτικούς φορείς: Η ενσωμάτωση του σχεδιασμού, της χρηματοδότησης, της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου σε μία σύμβαση ΣΔΙΤ και η μεταβίβαση των αντίστοιχων κινδύνων (κατασκευαστικός, διαθεσιμότητας, ζήτησης και πιστωτικός κίνδυνος) στον ιδιωτικό τομέα, δημιουργούν κίνητρα για μεγαλύτερη επιμέλεια στην υλοποίηση του έργου.
- Βελτίωση του επενδυτικού κλίματος: Μέσα από τις ΣΔΙΤ το δημόσιο παρέχει τη δυνατότητα σε διάφορους φορείς και επενδυτές του ιδιωτικού τομέα να συμμετέχουν σε αναπτυξιακά έργα, να αναπτύξουν καινοτομίες και νέες δημιουργικές δραστηριότητες.
- Βελτίωση νομικού πλαισίου: Σύμφωνα με τον ν. 4635/2019, όλα τα έργα ΣΔΙΤ κατηγοριοποιούνται ως «Στρατηγικές Επενδύσεις», με αποτέλεσμα να επωφεληθούν από μια fast track διαδικασία αδειοδότησης. Όλες οι διαδικασίες αδειοδότησης των έργων ΣΔΙΤ, καθώς και της παρακολούθησης της υλοποίησής τους θα τελούν υπό την εποπτεία και το συντονισμό της Γενικής Διεύθυνσης Στρατηγικών Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων («Συμπράξεις Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα», Γενική Γραμματεία Ιδιωτικών Επενδύσεων και ΣΔΙΤ).
ίν. Πράσινο Ταμείο: Σκοπός του Πράσινου Ταμείου είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης
μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος με τη διαχειριστική, οικονομική, τεχνική και χρηματοπιστωτική υποστήριξη προγραμμάτων, μέτρων, παρεμβάσεων και ενεργειών που αποβλέπουν στην ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η στήριξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας και η εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος μέσω της διοίκησης, διαχείρισης και αξιοποίησης των Πράσινων και λοιπών Πόρων, όπως αυτοί καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις. Οι πόροι του Πράσινου Ταμείου κατατάσσονται, σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 3 του ν.3889/2010 και με την υπ' αρ.πρωτ. 4503/23.11.2012 υα, σε δέκα (10) ομάδες, με βάση τα κοινά χαρακτηριστικά τους ως προς τον σκοπό που καλούνται να εξυπηρετήσουν κατά τις οικείες διατάξεις που τους διέπουν. Τα έργα και οι δράσεις για την υλοποίηση των στόχων του ΕΣΔΑ, χρηματοδοτούνται κυρίως από τους πόρους της 3ης ομάδας «Πόροι    Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας», στα
οποία περιλαμβάνονται τα πρόστιμα και τέλη που καθορίζονται στον ν. 4042/2012. Η αξιοποίηση από το Πράσινο Ταμείο των πόρων της 3ης Ομάδας κατευθύνονται εν γένει σε προγράμματα και δράσεις για την προστασία και την ολοκληρωμένη διαχείριση του περιβάλλοντος, τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης και περιβαλλοντικών ελέγχων, καθώς και διαχείρισης αποβλήτων. Επίσης, για τη χρηματοδότηση δράσεων προστασίας, αναβάθμισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος που υλοποιούν τρίτοι (φορείς υλοποίησης) και μπορεί να έχει τη μορφή επιχορηγήσεων, δανείων, κεφαλαιακής συμμετοχής ή άλλης ισοδύναμης μορφής κεφαλαιακής ενίσχυσης.    Οι δράσεις αυτές επιτρέπεται ταυτόχρονα να συγχρηματοδοτούνται ή να ενισχύονται και από άλλες δημόσιες ή ευρωπαϊκές πηγές ή/και ιδιωτικούς πόρους ή που δανειοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή άλλους φορείς.
ν. Προγράμματα - Δράσεις Ενίσχυσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Το Πρόγραμμα με την ονομασία «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι», αποτελεί ένα Ειδικό Πρόγραμμα Επενδυτικών Δανείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (OTA) Α' και Β' βαθμού, ΔΕΥΑ και Συνδέσμων OTA, το οποίο δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης σε συνεργασία με τη ΜΟΔ. Οι άξονες προτεραιότητας του προγράμματος «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ I», μεταξύ άλλων είναι η αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) της χώρας με κάλυψη των υπολειπόμενων αναγκών για το σκοπό αυτό.
Επιπρόσθετα, έχει ανακοινωθεί από το Υπουργείο Εσωτερικών, ένα νέο Πρόγραμμα έργων και δράσεων ανάπτυξης και αλληλεγγύης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (στους δήμους και στις Περιφέρειες όλης της χώρας), με την ονομασία «Αντώνης Τρίτσης», ύψους περίπου 2,5 δισ. €.
Οι πόροι του Προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης» που θα έχει διάρκεια ως το 2023, προέρχονται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων το οποίο έχει υπογράψει με το Υπουργείο Εσωτερικών μνημόνιο συνεργασίας, καθώς και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία συμμετέχει στο συνολικό πρόγραμμα της κυβέρνησης με περίπου 1,5 δισ. €. Οι χρηματοδοτήσεις θα έχουν τη μορφή αναπτυξιακού δανείου προς τους φορείς της Αυτοδιοίκησης Α' και Β' βαθμού το οποίο θα αποπληρώνεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Στο πρόγραμμα ΦιλόΔημος, είχαν σχεδιαστεί και ενταχθεί μεγάλα έργα σε όλη τη χώρα, αλλά δεν είχαν διασφαλισμένους πόρους, κάτι το οποίο εξασφαλίζεται πλέον μέσου του νέου Προγράμματος έργων και δράσεων ανάπτυξης και αλληλεγγύης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση «Αντώνης Τρίτσης». Ειδικότερα, με το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», εξασφαλίζεται απόλυτα η χρηματοδότηση έργων σε όλη τη χώρα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται, και έργα αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ).
vi. Πρόγραμμα LIFE: Το Πρόγραμμα LIFE, αποτελεί Χρηματοδοτικό Μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον και έχει ως κύριο σκοπό τη χρηματοδότηση και υποβοήθηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ, με απώτερο στόχο την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Για την περίοδο 2014 - 2020 ο συνολικός προϋπολογισμός του Προγράμματος LIFE ανέρχεται σε περίπου 3,46 δισ. €. Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής για τη συνοχή με προϋπολογισμό ύψους περίπου 5,45 δισ. €. Οι κύριες συνιστώσες του νέου προγράμματος LIFE (2021¬2027) θα έχουν ως εξής:

• Συνέχιση της στήριξης για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και τη βελτίωση του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής
• Αυξημένη προσοχή στη στήριξη της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας
• Αυξημένη προσοχή στη φύση και τη βιοποικιλότητα
• Απλή και ευέλικτη προσέγγιση

vii. Προγράμματα έρευνας και καινοτομίας: Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» (HORIZON EUROPE), προτεινόμενου προϋπολογισμού 94,1δισ.€, αποτελεί την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το επόμενο Πρόγραμμα - Πλαίσιο για την Έρευνα και Καινοτομία (2021-2027). Κεντρικός στόχος του HORIZON EUROPE είναι η μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των επενδύσεων της Ένωσης στην έρευνα και την καινοτομία. Το Πρόγραμμα HORIZON EUROPE θα αποτελείται από τους εξής τρείς πυλώνες:

• Πυλώνας I: Ανοικτή Επιστήμη - Open Science (25,8 δισ. €)
• Πυλώνας II: Παγκόσμιες προκλήσεις και βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα: (52,7 δισ. €)
• Πυλώνας III: Ανοικτή Καινοτομία (συνολικού προϋπολογισμού 13,5 δισ. €)

Οι τρείς πυλώνες θα συνδέονται μεταξύ τους και θα συμπληρώνονται από έναν τέταρτο, οριζόντιο τμήμα για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
viii. Οικονομικά Εργαλεία: Για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής έχουν θεσπιστεί οικονομικά εργαλεία (μέτρα), μέσω των οποίων εξασφαλίζονται πρόσθετοι πόροι για τις ανάγκες διαχείρισης αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένου και του λειτουργικού κόστους των μονάδων διαχείρισης. Τα εργαλεία (μέτρα) αυτά συντελούν στην εφαρμογή της νομοθεσίας και ενισχύουν την πρόληψη, την αποτελεσματικότητα της ανακύκλωσης και εν γένει την αειφόρο διαχείριση των αποβλήτων. Η διαφοροποίηση των εν λόγω μέτρων σε σχέση με την (μέχρι πρότινος) εφαρμογή μέτρων επιβολής είναι ότι αφενός αυτά ενθαρρύνουν την υιοθέτηση καινοτομιών και την εισαγωγή βελτιώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων και αφετέρου δημιουργούν εισοδήματα, τα οποία δύνανται να επενδυθούν εκ νέου σε υποδομές διαχείρισης ΑΣΑ. Ακολούθως, παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο τα συνηθέστερα και πιο διαδεδομένα.
- Σχήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού: Η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού αφορά ένα οικονομικό εργαλείο σύμφωνα με το οποίο οι παραγωγοί των προϊόντων φέρουν οικονομική ή οικονομική και οργανωτική ευθύνη για τη διαχείριση του σταδίου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος κατά το οποίο το προϊόν καθίσταται απόβλητο. Στη διαχείριση αυτή συμπεριλαμβάνονται οι δραστηριότητες χωριστής συλλογής, διαλογής και επεξεργασίας. Η υποχρέωση αυτή μπορεί επίσης να περιλαμβάνει οργανωτική αρμοδιότητα και ευθύνη για συμβολή στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης και την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων.
Οι παραγωγοί των προϊόντων μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις του προγράμματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού σε συλλογική (συνηθέστερο μοντέλο στην Ελλάδα) ή/και ατομική βάση. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η ενσωμάτωση του κόστους τέλους του κύκλου ζωής στις τιμές των προϊόντων. 
Τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της αποδοτικής διαχείρισης των αποβλήτων, ενώ μεταθέτουν το κόστος διαχείρισης από την τοπική αυτοδιοίκηση στους παραγωγούς (εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»). Με την αναθεωρημένη Οδηγία για τα απόβλητα, τίθενται ελάχιστες λειτουργικές απαιτήσεις όσον αφορά τα εν λόγω προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού. Γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην παροχή κινήτρων στους παραγωγούς ώστε κατά τον σχεδιασμό των προϊόντων τους, να λαμβάνουν καλύτερα υπόψη τις δυνατότητες ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης, επισκευασιμότητας και παρουσίας επικίνδυνων ουσιών.
- Συστήματα «Πληρώνω όσο Πετάω» (ΠοΠ): Τα συστήματα ΠοΠ ενισχύουν την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και κατ' επέκταση την ιεράρχηση στη διαχείριση των ΑΣΑ, καθώς συνδέουν το κόστος διαχείρισης με την πραγματικά παραγόμενη ποσότητα αποβλήτων και παρέχουν κίνητρα για την πρόληψη και την εφαρμογή της χωριστής συλλογής και την εκτροπή σημαντικών ποσοτήτων από το ρεύμα των ΑΣΑ. Βασικοί άξονες εφαρμογής του ΠοΠ είναι η αναγνώριση του παραγωγού, η μέτρηση της ποσότητας των αποβλήτων και η χρέωση της διαχείρισης ανά μονάδα. Το κόστος για τη λειτουργία των συστημάτων ΠοΠ διακρίνεται σε πάγια διαχειριστικά έξοδα που απαιτούνται για την παροχή της υπηρεσίας και σε μεταβλητό κόστος που προκύπτει από τα λειτουργικά έξοδα του συστήματος. Έτσι, προκύπτουν τρία διακριτά σχήματα χρέωσης του μεταβλητού κόστους, ανάλογα με το αν αυτή βασίζεται στον όγκο των παραγόμενων αποβλήτων (ογκομετρικά σχήματα, όπου η χρέωση βασίζεται στον όγκο των παραγόμενων αποβλήτων), το βάρος των παραγόμενων αποβλήτων (δυναμομετρικά σχήματα, όπου η χρέωση γίνεται με βάση το βάρος των αποβλήτων) ή τη συχνότητα αποκομιδής (σχήματα συχνότητας, όπου η χρέωση γίνεται με βάση τη συχνότητα αποκομιδής). Οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι χρέωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση προκύπτουν από συνδυασμό στοιχείων των ανωτέρω βασικών σχημάτων και περιλαμβάνουν: (1) πάγια ετήσια χρέωση ανά νοικοκυριό, (2) τέλη αγοράς συγκεκριμένων σάκων αποβλήτων, (3) τέλη για αποκομιδή κάδου και (4) τέλη ανά κιλό αποβλήτων.
- Συστήματα εγγυοδοσίας: Σύμφωνα με τον ν. 4496/2017 (Α' 170), σύστημα εγγυοδοσίας είναι το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών, κατά το οποίο ο αγοραστής συσκευασμένου προϊόντος καταβάλλει στον πωλητή χρηματικό αντίτιμο (εγγυοδοτικό αντίτιμο), το οποίο του αποδίδεται κατά την επιστροφή της συσκευασίας, μίας ή πολλαπλής χρήσης με σκοπό την εναλλακτική διαχείρισή της (ιδίως για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση).
Σε κάθε περίπτωση, η αποτελεσματικότητα των προαναφερόμενων οικονομικών εργαλείων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας (στην οποία εφαρμόζονται), τη νοοτροπία και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και από τις υφιστάμενες δομές διαχείρισης αποβλήτων.
'Ιδιοι πόροι: Ίδιοι πόροι αρμόδιων φορέων (όπως ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ, ΣΕΔ).
χ. Ταμείο Ανάκαμψης: Αναφέρεται σε πακέτο οικονομικής στήριξης της ευρωπαϊκής
οικονομίας μετά την πανδημία COVID-19. Ειδικότερα πρόκειται για πακέτο 750 δισ. Ευρώ, από το συνολικό ποσό θα διανεμηθούν 390 δισ. € με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη μέλη και 360 δισ. € σε δάνεια. Από το συνολικό ποσό του πακέτου η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει πάνω από περίπου 70 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό θα διερευνηθεί η δυνατότητα διασφάλισης χρηματοδότησης έργων διαχείρισης αποβλήτων εφόσον εμπίπτουν στους κανόνες επιλεξιμότητας του ταμείου.
xi. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης: Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης («ΤΔΜ») συνιστά έναν από τους πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή. Σκοπός του ΤΔΜ είναι να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής μετάβασης, παρέχοντας στήριξη σε εκείνα τα εδάφη και σε εκείνους τους εργαζομένους που πλήττονται περισσότερο. Σύμφωνα με τον ειδικό στόχο του ΤΔΜ, οι δράσεις που υποστηρίζονται από το ΤΔΜ θα πρέπει να συμβάλλουν με άμεσο τρόπο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της μετάβασης, με τη χρηματοδότηση της διαφοροποίησης και του εκσυγχρονισμού της τοπικής οικονομίας και με τον μετριασμό του αρνητικού αντίκτυπου στην απασχόληση. Από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Fund) ενδεχομένως μπορεί να χρηματοδοτηθούν έργα διαχείρισης αποβλήτων εφόσον εμπίπτουν στους κανόνες επιλεξιμότητας του ταμείου.

Στη συνέχεια επιχειρείται να εκτιμηθεί η επίδραση που έχει ο κλάδος του τουρισμού στην παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων στη χώρα. Ο κλάδος του τουρισμού έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που επιτρέπουν τη διακριτή αντιμετώπιση της διαχείρισης των αποβλήτων με στόχο κατ' αρχάς την αποτροπή δημιουργίας τους, την αύξηση της αξιοποίησής τους με τη συνακόλουθη μείωση των επιπτώσεών τους.
Η παραγωγή αστικών στερεών αποβλήτων από τον τουρισμό:

• Είναι χρονικά συγκεντρωμένη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ για το έτος 2019, το 60% των αφίξεων τουριστών στη χώρα, καταγράφεται στο 3ο τρίμηνο του έτους.
• Είναι γεωγραφικά περιορισμένη στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
• Στον τομέα των βιοαποβλήτων, η παραγωγή τους είναι εστιασμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ξενοδοχειακές μονάδες και στα καταστήματα εστίασης.
• Πάνω από το 70% των τουριστών προέρχεται από ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής, που αφενός λόγω του υψηλότερου εισοδήματός τους έχουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης κατανάλωσης και άρα αυξημένης κατά κεφαλή παραγωγής αποβλήτων, απ' την άλλη όμως ως κοινωνίες έχουν υψηλές επιδόσεις στην πρόληψη και στην ανακύκλωση, άρα είναι κοινό συνειδητοποιημένο για την αναγκαιότητα ορθολογικής διαχείρισης των προϊόντων και αποβλήτων με τρόπο που να ελαχιστοποιείται η παραγωγή τους, να επιτυγχάνεται η ανακύκλωση και να αποφεύγεται κατά το δυνατό η ταφή.

Πέραν της ούτως ή άλλως πολύ σημαντικής συμβολής των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών σε επίπεδο χώρας, αυτή έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία σε τοπικό επίπεδο κυρίως της νησιωτικής χώρας, όπου πολλές φορές τα απόβλητα αυτά υπερβαίνουν κατά πολύ την παραγωγή αποβλήτων του μόνιμου πληθυσμού. Επιπρόσθετη διαχειριστική δυσκολία προκαλεί το γεγονός ότι τα απόβλητα λόγω τουριστικών ροών δεν παράγονται ομαλά κατανεμημένα στη διάρκεια του έτους, αλλά σε συγκεκριμένη περιορισμένη περίοδο (τουριστική περίοδο).
Για τη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων κατ' άτομο από τον εποχικό πληθυσμού, ο συντελεστής παραγωγής Των αποβλήτων αυτών εκτιμήθηκε σε 1,8 κιλά ΑΣΑ ανά άτομο ανά ημέρα (kg/ca/day), ήτοι 657 κιλά ανά άτομο το χρόνο (kg/ca/year), και ως αποτέλεσμα των μέτρων πρόληψης δεν αυξάνεται περαιτέρω, αλλά διατηρείται σταθερός μέχρι το 2030.
Στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται η διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής αποβλήτων από τον εποχικό πληθυσμό που προέρχεται από το εξωτερικό, με εφαρμογή της εκθετικής συνάρτησης όσον αφορά την διαχρονική εξέλιξη του ισοδύναμου εποχικού πληθυσμού, όμως για το έτος 2020 έχει ληφθεί υπόψη η μείωση των τουριστικών ροών λόγω της πανδημίας του COVID-19:
Το ρεύμα των αποβλήτων λόγω τουριστικών ροών εμφανίζει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν συνεκτιμηθούν και οι εσωτερικές (εγχώριες) τουριστικές ροές. Παρότι οι εσωτερικές τουριστικές ροές δεν επηρεάζουν την παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ σε επίπεδο χώρας, παρόλ' αυτά εμφανίζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον σε επίπεδο περιφέρειας και ΟΤΑ Α' βαθμού, κατά συνέπεια πρέπει να λαμβάνονται ιδιαίτερα υπ' όψη από τα οικεία ΠΕΣΔΑ και ΤΣΔΑ. Τα απόβλητα από τις εσωτερικές τουριστικές ροές χαρακτηρίζονται από τις ίδιες δυνατότητες εφαρμογής δράσεων, όπως και αυτά των τουριστικών ροών από το εξωτερικό.
Τα αστικά στερεά απόβλητα λόγω τουριστικών ροών αποτελούν γόνιμο πεδίο εφαρμογής δράσεων πρόληψης, ενώ παράλληλα οι τελικώς παραγόμενες ποσότητες μπορεί και πρέπει να υφίστανται κατάλληλη διαχείριση, ώστε τα ποσοστά ανάκτησης και ανακύκλωσης να είναι κατά το δυνατό ψηλότερα. Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, προτείνονται τα ακόλουθα:
α) Σύνταξη ειδικού σχεδίου για τη διαχείριση των αποβλήτων στις τουριστικές περιοχές. Το σχέδιο μπορεί να αφορά επίπεδο Περιφέρειας ή/και Δήμου ή/και χωρικής ενότητας ή/και νησιού, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, και πρέπει να αντιμετωπίζει τη διαχείριση των αποβλήτων στα πλαίσια του εθνικού σχεδιασμού, να είναι συμβατό με τους στόχους του, αλλά να αποτελεί και τμήμα του τουριστικού προϊόντος της χώρας, που μπορεί να το συνδυάσει με τις περιβαλλοντικές πολιτικές που ασκούνται στη χώρα.
β) Σύνταξη οδηγού πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και ορθολογικής διαχείρισης παραγόμενων αποβλήτων από μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσε ις/τουριστικά καταλύματα.
γ) Επιμόρφωση-ενημέρωση του προσωπικού μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων/τουριστικών καταλυμάτων προς την κατεύθυνση των παραπάνω.
δ) Κοινές δράσεις του ΥΠΕΝ, του Υπουργείου Τουρισμού και των ΟΤΑ, για την ανάπτυξη εποχικών συστημάτων ξεχωριστής συλλογής (βιοαπόβλητα, σύμμεικτα, ανακύκλωση σε τέσσερα ρεύματα) και μεταφοράς των αποβλήτων αυτών κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου.
ε) Ενεργοποίηση της διάταξης του άρθρου 12 του ν. 4496/2017, που προβλέπει την υποχρεωτική χωριστή συλλογή υλικών συσκευασίας από μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις, και σταδιακή διεύρυνση αυτής της υποχρέωσης και σε άλλα υλικά.
στ) 'Εναρξη χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων με ευθύνη των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και παρόμοιων μεγάλων παραγωγών (όπως κάμπινγκ κ.λπ.) κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, και διαχείρισή τους στις σχετικές υποδομές των ΟΤΑ Α' Βαθμού ή των ΦΟΔΣΑ, με ταυτόχρονη εξέταση της δυνατότητας διαχείρισής τους εντός των ξενοδοχειακών/τουριστικών μονάδων.
ζ) Εφαρμογή συστήματος Πληρώνω 'Οσο Πετάω για τα απόβλητα των ξενοδοχειακών μονάδων, ώστε να επιβραβεύονται όσοι προβαίνουν σε εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων μείωσης και χωριστής διαλογής των αποβλήτωνή / και αυτόνομης διαχείρισης των αποβλήτων τους, με άμεσο αντίκτυπο στη μείωση των δημοτικών τελών.
η) Ανάπτυξη διαδικτυακών εργαλείων υποβοήθησης των τουριστικών επιχειρήσεων για τη βελτίωση των επιδόσεών τους σε θέματα αποβλήτων.
θ) Σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και αυτοαξιολόγησης των τουριστικών επιχειρήσεων ως προς τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των παραγόμενων αποβλήτων.
ι) Καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των επισκεπτών/τουριστών του εξωτερικού και του εσωτερικού σε σχέση με την πολιτική διαχείρισης των ΑΣΑ στη χώρα μας και τις πρακτικές διαχείρισης που εφαρμόζουν οι τουριστικοί προορισμοί, με εξειδίκευση -όταν απαιτείται- σε τοπικό επίπεδο. Ένταξη και της ανάπτυξης σχετικών εργαλείων Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών προς αυτήν την κατεύθυνση.
ία.) Ανάπτυξη κεντρικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού και το Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) για την παρακολούθηση και προώθηση των προγραμμάτων διαχείρισης ΑΣΑ στις τουριστικές περιοχές της χώρας.
ιβ) Ανάπτυξη δεικτών παρακολούθησης και παροχή πληροφοριών για τα προγράμματα διαχείρισης απορριμμάτων που υλοποιούνται στους διαφορετικούς τουριστικούς προορισμούς, καθώς και κατάλογος με τις τουριστικές επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πράσινες πρακτικές διαχείρισης ΑΣΑ, όπως για παράδειγμα plastic free hotels.
ιγ) Μελέτη και πιλοτική εφαρμογή προγράμματος «μηδενικών αποβλήτων» σε μικρούς πληθυσμιακά νησιωτικούς τουριστικούς προορισμούς.
ιδ) Ενθάρρυνση -με την δημιουργία κινήτρων ή/και αντικινήτρων- των τουριστικών επιχειρήσεων για την έκδοση πιστοποιητικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης ή/και οικολογικών σημάτων.
ιε) Θέσπιση υποχρέωσης για υποβολή έκθεσης-σχεδίου διαχείρισης ΑΣΑ των τουριστικών επιχειρήσεων που κατατάσσονται στους σημαντικούς παραγωγούς αποβλήτων κατά τη λήψη άδειας λειτουργίας/ περιβαλλοντικών όρων ή/και κατά την ανανέωση αυτών.

2.2.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης των ιλύων αστικού τύπου της χώρας παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

2.2.2.    Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία υφιστάμενης διαχείρισης της παραγόμενης ιλύος από ΕΕΛ πόλεων, προκύπτουν οι εξής διαπιστώσεις σε σχέση με την επίτευξη ή μη των τιθέμενων στόχων του υφιστάμενου ΕΣΔΑ:
-  Το ποσοστό διάθεσης ιλύος σε ΧΥΤΑ, εμφανίζεται κατά το έτος αναφοράς (2018) σημαντικά μειωμένο σε σχέση με τα προηγούμενα έτη και ίσο με 28,2% της παραγόμενης ποσότητας. Παραμένει ωστόσο μεγαλύτερο κατά 23,2% από τον στόχο διάθεσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ (ήτοι 5% κ.β. της παραγόμενης ποσότητας).
- Αντίστοιχα, οι εργασίες ανάκτησης (για χρήση επ' ωφελεία της γεωργίας ή για την ανάκτηση ενέργειας)αυξήθηκαν το 2018 σε ποσοστό 71,8% της παραγόμενης ποσότητας ιλύος. Το ποσοστό ανάκτησης ωστόσο υπολείπεται κατά 23,2% του στόχου του υφιστάμενου ΕΣΔΑ (95% κ.β. της παραγόμενης ποσότητας).
-  Συνοψίζοντας, οι ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης για διάθεσης που είχαν τεθεί από το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 δεν έχουν επιτευχθεί προς το παρόν.
2.2.3.    Εξέλιξη παραγωγής ιλύος έως το 2030
Η συνολικά παραγόμενη βιολογική ιλύς της χώρας περιλαμβάνει την παραγόμενη ποσότητα ιλύος από τις ΕΕΛ πόλεων & τουριστικών μονάδων, την ποσότητα ιλύος από το βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της κυα5673/400/1997 και την ποσότητα ιλύος από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ). Ως έτος αναφοράς θεωρήθηκε το έτος 2018.
Ιλύες από ΕΕΛ πόλεων & τουριστικών μονάδων
Για τον υπολογισμό της εξέλιξης παραγωγής ιλύος από τις ΕΕΛ πόλεων και τουριστικών μονάδων ελήφθησαν υπόψη τα κάτωθι:

• Βάσει των ανωτέρω, υπολογίστηκε η συνολική παραγόμενη ποσότητα ιλύος από ΕΕΛ οικισμών και ΕΕΛ τουριστικών μονάδων το έτος 2018 σε 106.384 t ξηράς ιλύος (DS).
• Ο συντελεστής παραγωγής 12,6 kg DS/έτος ανά ισοδύναμο κάτοικο που θεωρήθηκε στο προηγούμενο ΕΣΔΑ είναι βιβλιογραφικός και παρόλο που βρίσκεται εντός του αποδεκτού εύρους τιμών, εν τούτοις οδήγησε σε ελαφρά αυξημένες τιμές πρόβλεψης στη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής ιλύος. Για το λόγο αυτό στον παρόντα σχεδιασμό, υιοθετήθηκε ελαφρώς μειωμένος συντελεστής (11,0 kg DS/κάτοικο-έτος ή 30 g DS/κάτοικο-ημέρα), τιμή η οποία βρίσκεται σε συμφωνία με τις καταγεγραμμένες ποσότητες παραγόμενης ιλύος και το συνδεδεμένο ισοδύναμο πληθυσμό. Ειδικότερα, για τον υπολογισμό του συντελεστή ελήφθη υπόψη το ποσοστό συνδεδεμένου πληθυσμού της χώρας σε υφιστάμενες ΕΕΛ, βάσει των στοιχείων της ιστοσελίδας Urban Waste Water Treatment Directive της Eυρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο ανέρχεται σε 90% του ισοδύναμου πληθυσμού (https://uwwtd.eu/Greece/stats/graphs), και η συνολική παραγόμενη ξηρά ιλύς του έτους αναφοράς.
• 'Οσον αφορά την τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά, ελήφθη υπόψη ο συντελεστής που υπήρχε και στο προηγούμενο ΕΣΔΑ, ήτοι 18%.
• Για την εξέλιξη της συνολικής παραγωγής ιλύος του συνδεδεμένου πληθυσμού σε ΕΕΛ κατά το έτος αναφοράς ελήφθη υπόψη η εξέλιξη του ισοδύναμου πληθυσμού όπως αναλυτικά παρατίθεται στο Παράρτημα Π1.
• Επιπλέον ελήφθη υπόψη η ποσότητα της ιλύος που αναμένεται να παραχθεί λόγω κατασκευής νέων ΕΕΛ ή σύνδεσης νέων οικισμών σε υφιστάμενες ΕΕΛ, σύμφωνα με τον προγραμματισμό των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Σχεδίων Λυμάτων των 13 Περιφερειών της χώρας (Μάρτιος 2019) και την 9η Εθνική Έκθεση Αναφοράς για την εφαρμογή της Οδηγίας για την επεξεργασία και διάθεση των αστικών λυμάτων (Report art. 15 Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ), καθώς επίσης και σύμφωνα με στοιχεία από την ΕΓΥ . Ειδικότερα έγιναν οι εξής παραδοχές:

-  Ένα μέρος των ΕΕΛ οικισμών Α' και Β' προτεραιότητας που είναι σε μη συμμόρφωση με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2021 (παραγωγή ιλύος το 2022), ενώ το υπόλοιπο μέρος θα έχει κατασκευαστεί έως το 2024.
- Οι ΕΕΛ οικισμών Γ' προτεραιότητας που εντάσσονται σε συγχρηματοδοτούμενα έργα από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ και τα ΕΠ Περιφερειών, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2021.
- Οι ΕΕΛ οικισμών με ώριμα έργα ενταγμένα / υπό ένταξη για χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2024.
- Οι ΕΕΛ οικισμών με ανάγκες υποδομών χωρίς προγραμματισμό συγχρηματοδότησης, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2028.
- Για όλες τις ανωτέρω ΕΕΛ έγινε θεωρητική εκτίμηση των ποσοτήτων παραγόμενης ξηράς ιλύος με συντελεστή παραγωγής 11,0 kg DS/έτος ανά ισοδύναμο εξυπηρετούμενο κάτοικο.
Ιλύες από το Βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της ΚΥΑ 5673/400/1997
Στην ενότητα αυτή γίνεται εκτίμηση της ποσότητας ίλύος που προέρχεται από εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων βιομηχανικών μονάδων των δραστηριοτήτων που ορίζονται στο Παράρτημα III της υπ' αρ. 5673/400/1997 κυα (Β’192), οι οποίες αφορούν στους κάτωθι τομείς:
I.    Επεξεργασία του γάλακτος
II.    Παραγωγή οπωροκηπευτικών προϊόντων
III.    Παραγωγή και εμφιάλωση μη αλκοολούχων ποτών
IV.    Μεταποίηση γεωμήλων
V.    Βιομηχανία κρέατος
VI.    Ζυθοποιία
VII.    Παραγωγή αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών
VIII.    Παραγωγή ζωοτροφών από φυτικά προϊόντα
IX.    Παραγωγή ζελατίνας και κόλλας από δέρματα και οστά ζώων
X.    Μονάδες παραγωγής βύνης
XI.    Μεταποιητική βιομηχανία ιχθύων
Οι παραπάνω βιομηχανικές δραστηριότητες, σύμφωνα με την τρέχουσα ονοματολογία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΣΤΑΚΟΔ-08 και NACE), κατηγοριοποιούνται στους κωδικούς 10,11 - 10,12 - 10,13 - 10,20 - 10,31 - 10,32 - 10,39 - 10,51 - 10,52 - 10,91 - 11,01 - 11,02 - 11,03 - 11,04 - 11,05 - 11,06 - 11,07 - 20,52 και 20,59.
Η συνολική ποσότητα παραγόμενης υγρής ιλύος από το Βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της υπ' αρ. 5673/400/1997 κυα σε επίπεδο χώρας, για το έτος αναφοράς (2018), ανέρχεται σε 41.757t, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ. Λαμβάνοντας τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά ίση με 18%, η συνολική παραγόμενη ποσότητα ξηράς ιλύος από τον κλάδο αυτό για το έτος αναφοράς, υπολογίσθηκε σε 7.516t ξηράς ιλύος.
Για την εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης έως το 2030 των ποσοτήτων ιλύος που παράγονται από τις επιχειρήσεις αυτές, θεωρήθηκε ότι αυτή ακολουθεί το μέσο ρυθμό μεταβολής του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της τελευταίας 3-ετίας (2016-2019), ο οποίος σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ., είναι 3%.
Ιλύες από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ)
Στην ενότητα αυτή γίνεται εκτίμηση της ποσότητας ιλύος που προέρχεται από κοινωφελείς οργανισμούς, ήτοι από επιχειρήσεις που κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την τρέχουσα ονοματολογία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΣΤΑΚΟΔ-08 και NACE) στους κωδικούς:

• 35.12: Μετάδοση ηλεκτρικού ρεύματος
• 35.13: Διανομή ηλεκτρικού ρεύματος
• 35.22: Διανομή αέριων καυσίμων μέσω αγωγών
• 49.31: Αστικές και προαστικές χερσαίες μεταφορές επιβατών
• 52.21: Δραστηριότητες συναφείς με τις χερσαίες μεταφορές
• 52.22: Δραστηριότητες συναφείς με τις πλωτές μεταφορές
• 52.23: Δραστηριότητες συναφείς με τις αεροπορικές μεταφορές
• 52.24: Διακίνηση φορτίων
• 61: Τηλεπικοινωνίες
• 84.22: Δραστηριότητες άμυνας

Η συνολική ποσότητα παραγόμενης υγρής ιλύος από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ) σε επίπεδο χώρας, για το έτος αναφοράς (2018), ανέρχεται σε 671,4 t, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ. Λαμβάνοντας τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά ίση με 18%, η συνολική παραγόμενη ποσότητα ξηράς ιλύος από τον κλάδο αυτό για το έτος αναφοράς, υπολογίσθηκε σε 121 t ξηράς ιλύος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, η ποσότητα της από το 2022 έως το 2030 παρέμεινε σταθερή και ίση με 120 t ξηράς ιλύος, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη του ισοδύναμου πληθυσμού της χώρας, όπως αναλυτικά παρατίθεται στο Παράρτημα VII.
Η διαχρονική εξέλιξη της συνολικής παραγωγής βιολογικής ιλύος έως το έτος 2030, παρουσιάζεται στον Πίνακα που ακολουθεί:
2.2.4.  Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των ιλύων αστικού τύπου, τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
2.2.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς κ.λπ., είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης των ιλύων αστικού τύπου της χώρας παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία υφιστάμενης διαχείρισης της παραγόμενης ιλύος από ΕΕΛ πόλεων, προκύπτουν οι εξής διαπιστώσεις σε σχέση με την επίτευξη ή μη των τιθέμενων στόχων του υφιστάμενου ΕΣΔΑ:
-  Το ποσοστό διάθεσης ιλύος σε ΧΥΤΑ, εμφανίζεται κατά το έτος αναφοράς (2018) σημαντικά μειωμένο σε σχέση με τα προηγούμενα έτη και ίσο με 28,2% της παραγόμενης ποσότητας. Παραμένει ωστόσο μεγαλύτερο κατά 23,2% από τον στόχο διάθεσης του υφιστάμενου ΕΣΔΑ (ήτοι 5% κ.β. της παραγόμενης ποσότητας).
- Αντίστοιχα, οι εργασίες ανάκτησης (για χρήση επ' ωφελεία της γεωργίας ή για την ανάκτηση ενέργειας)αυξήθηκαν το 2018 σε ποσοστό 71,8% της παραγόμενης ποσότητας ιλύος. Το ποσοστό ανάκτησης ωστόσο υπολείπεται κατά 23,2% του στόχου του υφιστάμενου ΕΣΔΑ (95% κ.β. της παραγόμενης ποσότητας).
-  Συνοψίζοντας, οι ποσοτικοί στόχοι ανάκτησης για διάθεσης που είχαν τεθεί από το προηγούμενο ΕΣΔΑ για το 2020 δεν έχουν επιτευχθεί προς το παρόν.

Η συνολικά παραγόμενη βιολογική ιλύς της χώρας περιλαμβάνει την παραγόμενη ποσότητα ιλύος από τις ΕΕΛ πόλεων & τουριστικών μονάδων, την ποσότητα ιλύος από το βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της κυα5673/400/1997 και την ποσότητα ιλύος από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ). Ως έτος αναφοράς θεωρήθηκε το έτος 2018.
Ιλύες από ΕΕΛ πόλεων & τουριστικών μονάδων
Για τον υπολογισμό της εξέλιξης παραγωγής ιλύος από τις ΕΕΛ πόλεων και τουριστικών μονάδων ελήφθησαν υπόψη τα κάτωθι:

• Βάσει των ανωτέρω, υπολογίστηκε η συνολική παραγόμενη ποσότητα ιλύος από ΕΕΛ οικισμών και ΕΕΛ τουριστικών μονάδων το έτος 2018 σε 106.384 t ξηράς ιλύος (DS).
• Ο συντελεστής παραγωγής 12,6 kg DS/έτος ανά ισοδύναμο κάτοικο που θεωρήθηκε στο προηγούμενο ΕΣΔΑ είναι βιβλιογραφικός και παρόλο που βρίσκεται εντός του αποδεκτού εύρους τιμών, εν τούτοις οδήγησε σε ελαφρά αυξημένες τιμές πρόβλεψης στη διαχρονική εξέλιξη της παραγωγής ιλύος. Για το λόγο αυτό στον παρόντα σχεδιασμό, υιοθετήθηκε ελαφρώς μειωμένος συντελεστής (11,0 kg DS/κάτοικο-έτος ή 30 g DS/κάτοικο-ημέρα), τιμή η οποία βρίσκεται σε συμφωνία με τις καταγεγραμμένες ποσότητες παραγόμενης ιλύος και το συνδεδεμένο ισοδύναμο πληθυσμό. Ειδικότερα, για τον υπολογισμό του συντελεστή ελήφθη υπόψη το ποσοστό συνδεδεμένου πληθυσμού της χώρας σε υφιστάμενες ΕΕΛ, βάσει των στοιχείων της ιστοσελίδας Urban Waste Water Treatment Directive της Eυρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο ανέρχεται σε 90% του ισοδύναμου πληθυσμού (https://uwwtd.eu/Greece/stats/graphs), και η συνολική παραγόμενη ξηρά ιλύς του έτους αναφοράς.
• 'Οσον αφορά την τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά, ελήφθη υπόψη ο συντελεστής που υπήρχε και στο προηγούμενο ΕΣΔΑ, ήτοι 18%.
• Για την εξέλιξη της συνολικής παραγωγής ιλύος του συνδεδεμένου πληθυσμού σε ΕΕΛ κατά το έτος αναφοράς ελήφθη υπόψη η εξέλιξη του ισοδύναμου πληθυσμού όπως αναλυτικά παρατίθεται στο Παράρτημα Π1.
• Επιπλέον ελήφθη υπόψη η ποσότητα της ιλύος που αναμένεται να παραχθεί λόγω κατασκευής νέων ΕΕΛ ή σύνδεσης νέων οικισμών σε υφιστάμενες ΕΕΛ, σύμφωνα με τον προγραμματισμό των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Σχεδίων Λυμάτων των 13 Περιφερειών της χώρας (Μάρτιος 2019) και την 9η Εθνική Έκθεση Αναφοράς για την εφαρμογή της Οδηγίας για την επεξεργασία και διάθεση των αστικών λυμάτων (Report art. 15 Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ), καθώς επίσης και σύμφωνα με στοιχεία από την ΕΓΥ . Ειδικότερα έγιναν οι εξής παραδοχές:

-  Ένα μέρος των ΕΕΛ οικισμών Α' και Β' προτεραιότητας που είναι σε μη συμμόρφωση με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2021 (παραγωγή ιλύος το 2022), ενώ το υπόλοιπο μέρος θα έχει κατασκευαστεί έως το 2024.
- Οι ΕΕΛ οικισμών Γ' προτεραιότητας που εντάσσονται σε συγχρηματοδοτούμενα έργα από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ και τα ΕΠ Περιφερειών, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2021.
- Οι ΕΕΛ οικισμών με ώριμα έργα ενταγμένα / υπό ένταξη για χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2024.
- Οι ΕΕΛ οικισμών με ανάγκες υποδομών χωρίς προγραμματισμό συγχρηματοδότησης, θα έχουν κατασκευαστεί έως το 2028.
- Για όλες τις ανωτέρω ΕΕΛ έγινε θεωρητική εκτίμηση των ποσοτήτων παραγόμενης ξηράς ιλύος με συντελεστή παραγωγής 11,0 kg DS/έτος ανά ισοδύναμο εξυπηρετούμενο κάτοικο.
Ιλύες από το Βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της ΚΥΑ 5673/400/1997
Στην ενότητα αυτή γίνεται εκτίμηση της ποσότητας ίλύος που προέρχεται από εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων βιομηχανικών μονάδων των δραστηριοτήτων που ορίζονται στο Παράρτημα III της υπ' αρ. 5673/400/1997 κυα (Β’192), οι οποίες αφορούν στους κάτωθι τομείς:
I.    Επεξεργασία του γάλακτος
II.    Παραγωγή οπωροκηπευτικών προϊόντων
III.    Παραγωγή και εμφιάλωση μη αλκοολούχων ποτών
IV.    Μεταποίηση γεωμήλων
V.    Βιομηχανία κρέατος
VI.    Ζυθοποιία
VII.    Παραγωγή αλκοόλης και αλκοολούχων ποτών
VIII.    Παραγωγή ζωοτροφών από φυτικά προϊόντα
IX.    Παραγωγή ζελατίνας και κόλλας από δέρματα και οστά ζώων
X.    Μονάδες παραγωγής βύνης
XI.    Μεταποιητική βιομηχανία ιχθύων
Οι παραπάνω βιομηχανικές δραστηριότητες, σύμφωνα με την τρέχουσα ονοματολογία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΣΤΑΚΟΔ-08 και NACE), κατηγοριοποιούνται στους κωδικούς 10,11 - 10,12 - 10,13 - 10,20 - 10,31 - 10,32 - 10,39 - 10,51 - 10,52 - 10,91 - 11,01 - 11,02 - 11,03 - 11,04 - 11,05 - 11,06 - 11,07 - 20,52 και 20,59.
Η συνολική ποσότητα παραγόμενης υγρής ιλύος από το Βιομηχανικό κλάδο του Παραρτήματος III της υπ' αρ. 5673/400/1997 κυα σε επίπεδο χώρας, για το έτος αναφοράς (2018), ανέρχεται σε 41.757t, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ. Λαμβάνοντας τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά ίση με 18%, η συνολική παραγόμενη ποσότητα ξηράς ιλύος από τον κλάδο αυτό για το έτος αναφοράς, υπολογίσθηκε σε 7.516t ξηράς ιλύος.
Για την εκτίμηση της διαχρονικής εξέλιξης έως το 2030 των ποσοτήτων ιλύος που παράγονται από τις επιχειρήσεις αυτές, θεωρήθηκε ότι αυτή ακολουθεί το μέσο ρυθμό μεταβολής του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της τελευταίας 3-ετίας (2016-2019), ο οποίος σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ., είναι 3%.
Ιλύες από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ)
Στην ενότητα αυτή γίνεται εκτίμηση της ποσότητας ιλύος που προέρχεται από κοινωφελείς οργανισμούς, ήτοι από επιχειρήσεις που κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την τρέχουσα ονοματολογία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΣΤΑΚΟΔ-08 και NACE) στους κωδικούς:

• 35.12: Μετάδοση ηλεκτρικού ρεύματος
• 35.13: Διανομή ηλεκτρικού ρεύματος
• 35.22: Διανομή αέριων καυσίμων μέσω αγωγών
• 49.31: Αστικές και προαστικές χερσαίες μεταφορές επιβατών
• 52.21: Δραστηριότητες συναφείς με τις χερσαίες μεταφορές
• 52.22: Δραστηριότητες συναφείς με τις πλωτές μεταφορές
• 52.23: Δραστηριότητες συναφείς με τις αεροπορικές μεταφορές
• 52.24: Διακίνηση φορτίων
• 61: Τηλεπικοινωνίες
• 84.22: Δραστηριότητες άμυνας

Η συνολική ποσότητα παραγόμενης υγρής ιλύος από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας (ΟΚΩ) σε επίπεδο χώρας, για το έτος αναφοράς (2018), ανέρχεται σε 671,4 t, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ. Λαμβάνοντας τυπική περιεκτικότητα ιλύος σε στερεά ίση με 18%, η συνολική παραγόμενη ποσότητα ξηράς ιλύος από τον κλάδο αυτό για το έτος αναφοράς, υπολογίσθηκε σε 121 t ξηράς ιλύος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, η ποσότητα της από το 2022 έως το 2030 παρέμεινε σταθερή και ίση με 120 t ξηράς ιλύος, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη του ισοδύναμου πληθυσμού της χώρας, όπως αναλυτικά παρατίθεται στο Παράρτημα VII.
Η διαχρονική εξέλιξη της συνολικής παραγωγής βιολογικής ιλύος έως το έτος 2030, παρουσιάζεται στον Πίνακα που ακολουθεί:

Για το ρεύμα των ιλύων αστικού τύπου, τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς κ.λπ., είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

3.1.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

3.1.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Η λειτουργία του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων ΒΜΕΑ αν και χρήζει βελτιώσεων, όπως στην αντιστοίχιση των παραγόμενων ποσοτήτων με αυτές που καταλήγουν σε εργασίες διάθεσης/ανάκτησης (D/R) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Συνέργειες μεταξύ βιομηχανικών εγκαταστάσεων για συνεπεξεργασία/αξιοποίηση των ΒΜΕΑ με στόχο να μειωθούν οι ποσότητες που καταλήγουν για διάθεση και να ανακτηθούν αξιοποιήσιμα υλικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί, η δε εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία των βιομηχανιών για πρόληψη/μείωση της παραγωγής ΒΜΕΑ (σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ) είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Παρά τις προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν προκειμένου να δημιουργηθεί η βασική υποδομή στην Ελλάδα για την διαχείριση των ΒΜΕΑ, εντούτοις δεν έχει υλοποιηθεί η δράση του προηγούμενου ΕΣΔΑ σχετικά με την οργάνωση και την λειτουργία ενός επαρκούς δικτύου υποδομών διάθεσης (ΧΥΤ) του συνόλου των βιομηχανικών αποβλήτων.
3.1.3.    Εξέλιξη παραγωγής ΒΜΕΑ έως το 2030
Η παραγωγή ΒΜΕΑ για το έτος αναφοράς (2018), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, ανήλθε συνολικά σε 7.469.790 τόνους, εκ των οποίων 4.501.461 τόνοι προέρχονται από τον κλάδο της μεταποίησης και 2.968.329 τόνοι από τον τομέα της ενέργειας.
Σημειώνεται, ότι οι εκτιμώμενες ποσότητες ΒΜΕΑ είναι αρκετά μικρότερες σε σχέση με τις ποσότητες που εκτιμήθηκαν στο ΕΣΔΑ-2015 για το ίδιο ρεύμα. Αυτό οφείλεται κυρίως στη σύγχυση ή δυσκολία διάκρισης μεταξύ αποβλήτου και παραπροϊόντος ή υποπροϊόντος, με αποτέλεσμα κάποιες από τις ποσότητες του προηγούμενου ΕΣΔΑ να έχουν αλλάξει κατηγορία χαρακτηρισμού. Σε αυτό συντέλεσε επίσης και το ότι το ΕΣΔΑ- 2015 βασίστηκε σε στοιχεία των ετών 2011/2012, δηλαδή πριν από τη λειτουργία του ΗΜΑ. Δεδομένης πλέον της λειτουργίας του ΗΜΑ, τα στοιχεία του τωρινού ΕΣΔΑ θεωρούνται τα πιο επικαιροποιημένα και αξιόπιστα. Περαιτέρω σημειώνεται, ότι στο ΕΣΔΑ-2015 στο ρεύμα των ΒΜΕΑ είχαν συμπεριληφθεί και ορισμένα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης, που στο παρόν ΕΣΔΑ εξετάζονται αυτοτελώς σε σχετικό κεφάλαιο, έχοντας αφαιρεθεί από τα ΒΜΕΑ προς αποφυγή διπλοεγγραφής.
Για την εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης της παραγωγής ΒΜΕΑ ελήφθησαν υπόψη:

• Η ποσοστιαία (%) ετήσια μεταβολή του δείκτη μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020 (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• Η εξαγγελθείσα κυβερνητική πολιτική για την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής (με έμφαση στον τομέα της μεταποίησης), η οποία έχει ως στόχο, την αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030.
• Οι προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη την σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028.

Πιο συγκεκριμένα, για την εκτίμηση της παραγωγής ΒΜΕΑ έγιναν οι εξής παραδοχές:

• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020, υπολογίστηκε με αναφορά την ποσότητα του 2018 και λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη επί τοις εκατό (%) ετήσια αύξηση του δείκτη μεταποίησης η οποία από το 2018 στο 2019 ήταν 2,8% και από το 2019 στο 2020 ήταν 0,9%.
• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2021-2030, θεωρήθηκε ότι θα ακολουθήσει αντίστοιχη ετήσια μεταβολή με αυτή που θα έχει η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ ώστε να αυξηθεί από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030 (με βάση όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω). Αυτό μεταφράζεται σε 4,8% ετήσια μεταβολή για τα έτη 2021-2025 και 4,6% για τα έτη 2026-2030. Η εν λόγω μεταβολή αντικατοπτρίζει μία ρεαλιστική τάση μεταβολής της βιομηχανικής παραγωγής αν ληφθεί υπόψη ότι η μέση μεταβολή του δείκτη μεταποίησης κατά την προηγούμενη 3-ετία (2016-2019) ήταν 3%.
• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα της ενέργειας έως το 2030, θεωρήθηκε ότι σχετίζεται με τη συνολική ετήσια εγκαταστημένη ισχύ ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (λιγνιτική, διυλιστήρια, μονάδες αξιοποίησης βιομάζας), βάσει των προβλέψεων του ΕΣΕΚ για τη σύνθεση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Τα στοιχεία του ΕΣΕΚ που ελήφθησαν υπόψη φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί:
   

Πηγή: ΕΣΕΚ

Από τα στοιχεία του ΗΜΑ, εκτιμήθηκαν οι συνολικές ποσότητες αποβλήτων που παρήχθησαν ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής το 2018, οι οποίες συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Θεωρώντας ότι η συνολική εγκαταστημένη ισχύς ανά τύπο εγκατάστασης το 2018 είναι όση και το 2020, και λαμβάνοντας υπόψη:

• για τις μεν λιγνιτικές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -29,07% και ότι από το 2028 θα πάψουν πλέον να λειτουργούν,
• για τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -12,05% και από το 2025 έως το 2030 είναι -21,40%,
• για τις μονάδες βιομάζας & βιοαερίου ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 6,96% και από το 2025 έως το 2030 είναι 16,47%,
• για τις λοιπές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 1,74% και από το 2025 έως το 2030 είναι 2,64% υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα την ενέργειας για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Αθροιστικά η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα της μεταποίησης και τον τομέα της ενέργειας φαίνεται ακολούθως:

3.1.4. Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων (ΒΜΕΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
3.1.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Η λειτουργία του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων ΒΜΕΑ αν και χρήζει βελτιώσεων, όπως στην αντιστοίχιση των παραγόμενων ποσοτήτων με αυτές που καταλήγουν σε εργασίες διάθεσης/ανάκτησης (D/R) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Συνέργειες μεταξύ βιομηχανικών εγκαταστάσεων για συνεπεξεργασία/αξιοποίηση των ΒΜΕΑ με στόχο να μειωθούν οι ποσότητες που καταλήγουν για διάθεση και να ανακτηθούν αξιοποιήσιμα υλικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί, η δε εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία των βιομηχανιών για πρόληψη/μείωση της παραγωγής ΒΜΕΑ (σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ) είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Παρά τις προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν προκειμένου να δημιουργηθεί η βασική υποδομή στην Ελλάδα για την διαχείριση των ΒΜΕΑ, εντούτοις δεν έχει υλοποιηθεί η δράση του προηγούμενου ΕΣΔΑ σχετικά με την οργάνωση και την λειτουργία ενός επαρκούς δικτύου υποδομών διάθεσης (ΧΥΤ) του συνόλου των βιομηχανικών αποβλήτων.

Η παραγωγή ΒΜΕΑ για το έτος αναφοράς (2018), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, ανήλθε συνολικά σε 7.469.790 τόνους, εκ των οποίων 4.501.461 τόνοι προέρχονται από τον κλάδο της μεταποίησης και 2.968.329 τόνοι από τον τομέα της ενέργειας.
Σημειώνεται, ότι οι εκτιμώμενες ποσότητες ΒΜΕΑ είναι αρκετά μικρότερες σε σχέση με τις ποσότητες που εκτιμήθηκαν στο ΕΣΔΑ-2015 για το ίδιο ρεύμα. Αυτό οφείλεται κυρίως στη σύγχυση ή δυσκολία διάκρισης μεταξύ αποβλήτου και παραπροϊόντος ή υποπροϊόντος, με αποτέλεσμα κάποιες από τις ποσότητες του προηγούμενου ΕΣΔΑ να έχουν αλλάξει κατηγορία χαρακτηρισμού. Σε αυτό συντέλεσε επίσης και το ότι το ΕΣΔΑ- 2015 βασίστηκε σε στοιχεία των ετών 2011/2012, δηλαδή πριν από τη λειτουργία του ΗΜΑ. Δεδομένης πλέον της λειτουργίας του ΗΜΑ, τα στοιχεία του τωρινού ΕΣΔΑ θεωρούνται τα πιο επικαιροποιημένα και αξιόπιστα. Περαιτέρω σημειώνεται, ότι στο ΕΣΔΑ-2015 στο ρεύμα των ΒΜΕΑ είχαν συμπεριληφθεί και ορισμένα ρεύματα εναλλακτικής διαχείρισης, που στο παρόν ΕΣΔΑ εξετάζονται αυτοτελώς σε σχετικό κεφάλαιο, έχοντας αφαιρεθεί από τα ΒΜΕΑ προς αποφυγή διπλοεγγραφής.
Για την εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης της παραγωγής ΒΜΕΑ ελήφθησαν υπόψη:

• Η ποσοστιαία (%) ετήσια μεταβολή του δείκτη μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020 (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• Η εξαγγελθείσα κυβερνητική πολιτική για την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής (με έμφαση στον τομέα της μεταποίησης), η οποία έχει ως στόχο, την αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030.
• Οι προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη την σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028.

Πιο συγκεκριμένα, για την εκτίμηση της παραγωγής ΒΜΕΑ έγιναν οι εξής παραδοχές:

• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020, υπολογίστηκε με αναφορά την ποσότητα του 2018 και λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη επί τοις εκατό (%) ετήσια αύξηση του δείκτη μεταποίησης η οποία από το 2018 στο 2019 ήταν 2,8% και από το 2019 στο 2020 ήταν 0,9%.
• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2021-2030, θεωρήθηκε ότι θα ακολουθήσει αντίστοιχη ετήσια μεταβολή με αυτή που θα έχει η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ ώστε να αυξηθεί από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030 (με βάση όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω). Αυτό μεταφράζεται σε 4,8% ετήσια μεταβολή για τα έτη 2021-2025 και 4,6% για τα έτη 2026-2030. Η εν λόγω μεταβολή αντικατοπτρίζει μία ρεαλιστική τάση μεταβολής της βιομηχανικής παραγωγής αν ληφθεί υπόψη ότι η μέση μεταβολή του δείκτη μεταποίησης κατά την προηγούμενη 3-ετία (2016-2019) ήταν 3%.
• Η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα της ενέργειας έως το 2030, θεωρήθηκε ότι σχετίζεται με τη συνολική ετήσια εγκαταστημένη ισχύ ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (λιγνιτική, διυλιστήρια, μονάδες αξιοποίησης βιομάζας), βάσει των προβλέψεων του ΕΣΕΚ για τη σύνθεση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Τα στοιχεία του ΕΣΕΚ που ελήφθησαν υπόψη φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί:
   

Πηγή: ΕΣΕΚ

Από τα στοιχεία του ΗΜΑ, εκτιμήθηκαν οι συνολικές ποσότητες αποβλήτων που παρήχθησαν ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής το 2018, οι οποίες συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Θεωρώντας ότι η συνολική εγκαταστημένη ισχύς ανά τύπο εγκατάστασης το 2018 είναι όση και το 2020, και λαμβάνοντας υπόψη:

• για τις μεν λιγνιτικές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -29,07% και ότι από το 2028 θα πάψουν πλέον να λειτουργούν,
• για τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -12,05% και από το 2025 έως το 2030 είναι -21,40%,
• για τις μονάδες βιομάζας & βιοαερίου ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 6,96% και από το 2025 έως το 2030 είναι 16,47%,
• για τις λοιπές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 1,74% και από το 2025 έως το 2030 είναι 2,64% υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα την ενέργειας για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Αθροιστικά η παραγωγή ΒΜΕΑ από τον τομέα της μεταποίησης και τον τομέα της ενέργειας φαίνεται ακολούθως:

Για το ρεύμα των βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων (ΒΜΕΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

3.2.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα υπάρχει η καταδικαστική απόφαση ΔΕΕ C-584/14, σύμφωνα με την οποία:
Α. Επιβλήθηκε χρηματική ποινή στη χώρα καθώς:

• δεν είχε ακόμη υιοθετήσει ειδικό σχέδιο για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων,
• δεν είχε δημιουργήσει ολοκληρωμένο και κατάλληλο δίκτυο εγκαταστάσεων διαθέσεως των επικίνδυνων αποβλήτων,
• δεν έθεσε σε εφαρμογή διαχείριση των «ιστορικών αποβλήτων» σύμφωνη με τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης.

Β. Αναφορικά με την εξέλιξη της εν λόγω υπόθεσης σημειώνεται ότι, δεδομένου ότι έχει εκπονηθεί, και εγκριθεί ΕΣΔΕΑ έκτοτε παραμένουν σε εκκρεμότητα:

• Η δημιουργία ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης: 

Στη χώρα δεν υφίστανται προς το παρόν εγκαταστάσεις διάθεσης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, πέραν ιδιωτικών χώρων διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων και τα απόβλητα προς διάθεση οδηγούνται κυρίως σε χώρες του εξωτερικού (διασυνοριακές μεταφορές).

• Η διαχείριση των ιστορικά επικινδύνων αποβλήτων

Τα «ιστορικά απόβλητα» στα οποία αναφέρεται η καταδικαστική απόφαση αντιστοιχούν στα επικίνδυνα απόβλητα που ήταν αποθηκευμένα εντός των εγκαταστάσεων παραγωγής τους, στο τέλος του 2014. Η συνολική ποσότητα ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων αναφέρεται στο ΕΣΔΕΑ και ανέρχεται σε 545.085 t.
Συνολικά, έχει απομακρυνθεί, κυρίως μέσω διασυνοριακών μεταφορών, περίπου το 47% των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων που αφορά η καταγγελία.
Οι υπολειπόμενες ποσότητες αποτελούν κυρίως «ιστορικά αποθηκευμένα απόβλητα» τεσσάρων (4) εγκαταστάσεων και αντιστοιχούν στους ακόλουθους κωδικούς ΕΚΑ:

3.2.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Η λειτουργία του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων ΒΕΑ αν και χρήζει βελτιώσεων, όπως στην αντιστοίχιση των παραγόμενων ποσοτήτων με αυτές που καταλήγουν σε εργασίες διάθεσης/ανάκτησης (D/R) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Συνέργειες μεταξύ βιομηχανικών εγκαταστάσεων για συνεπεξεργασία/αξιοποίηση των ΒΕΑ με στόχο να μειωθούν οι ποσότητες που καταλήγουν για διάθεση και να ανακτηθούν αξιοποιήσιμα υλικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί, η δε εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία των βιομηχανιών για πρόληψη/μείωση της παραγωγής ΒΕΑ (σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ) είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Παράλληλα δεν έχει εξασφαλιστεί η επάρκεια σε εγχώριες εγκαταστάσεις διάθεσης/ αξιοποίησης με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η προσωρινή αποθήκευση και η δαπανηρή εξαγωγή ποσοτήτων ΒΕΑ μέσω διασυνοριακών μεταφορών. Με αυτό τον τρόπο (εξαγωγή) αντιμετωπίστηκε μερικώς (47% των 545.085 τόνων) και η απομάκρυνση των ιστορικά αποθηκευμένων ΒΕΑ για τα οποία υπάρχει η καταδικαστική απόφαση ΔΕΕ C-584/14 και τα οποία έχουν παραχθεί από βιομηχανίες:

• Σιδήρου και χάλυβα (10 02 07* - στερεά απόβλητα από την επεξεργασία αερίων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες).
• Θερμικής μεταλλουργίας αλουμινίου (10 03 08* - αλατώδεις σκωρίες δευτεροβάθμιας παραγωγής μεταλλεύματος).
• Χημικής επιφανειακής επεξεργασίας και της επικάλυψης μετάλλων και άλλων υλικών (11 01 09* - λάσπες και πλάκες φίλτρων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες).

3.2.3.    Εξέλιξη παραγωγής ΒΕΑ έως το 2030
Η παραγωγή ΒΕΑ για το έτος αναφοράς (2018), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, ανήλθε συνολικά σε 99.655 τόνους, εκ των οποίων 95.603 τόνοι προέρχονται από τον κλάδο της μεταποίησης και 4.052 τόνοι από τον τομέα της ενέργειας.
Για την εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης της παραγωγής ΒΕΑ ελήφθησαν υπόψη:

• Η ποσοστιαία (%) ετήσια μεταβολή του δείκτη μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020 (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• Η εξαγγελθείσα κυβερνητική πολιτική για την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής (με έμφαση στον τομέα της μεταποίησης), η οποία έχει ως στόχο, την αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030.
• Οι προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη την σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028.

Πιο συγκεκριμένα, για την εκτίμηση της παραγωγής ΒΕΑ έγιναν οι εξής παραδοχές:

• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020, υπολογίστηκε με αναφορά την ποσότητα του 2018 και λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη επί τοις εκατό (%) ετήσια αύξηση του δείκτη μεταποίησης η οποία από το 2018 στο 2019 ήταν 2,8% και από το 2019 στο 2020 ήταν 0,9%.
• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2021-2030, θεωρήθηκε ότι θα ακολουθήσει αντίστοιχη ετήσια μεταβολή με αυτή που θα έχει η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ ώστε να αυξηθεί από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030 (με βάση όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω). Αυτό μεταφράζεται σε 4,8% ετήσια μεταβολή για τα έτη 2021-2025 και 4,6% για τα έτη 2026-2030. Η εν λόγω μεταβολή αντικατοπτρίζει μία ρεαλιστική τάση μεταβολής της βιομηχανικής παραγωγής αν ληφθεί υπόψη ότι η μέση μεταβολή του δείκτη μεταποίησης κατά την προηγούμενη 3-ετία (2016-2019) ήταν 3%.
• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα της ενέργειας έως το 2030, θεωρήθηκε ότι σχετίζεται με τη συνολική ετήσια εγκαταστημένη ισχύ ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (λιγνιτική, διυλιστήρια, μονάδες αξιοποίησης βιομάζας), βάσει των προβλέψεων του ΕΣΕΚ για τη σύνθεση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Τα στοιχεία του ΕΣΕΚ που ελήφθησαν υπόψη φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί:
   

Από τα στοιχεία του ΗΜΑ, εκτιμήθηκαν οι συνολικές ποσότητες αποβλήτων που παρήχθησαν ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής το 2018, οι οποίες συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Θεωρώντας ότι η συνολική εγκαταστημένη ισχύς ανά τύπο εγκατάστασης το 2018 είναι όση και το 2020, και λαμβάνοντας υπόψη:

• για τις μεν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -12,05% και από το 2025 έως το 2030 είναι -21,40%,
• για τις λοιπές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 1,74% και από το 2025 έως το 2030 είναι 2,64%,

υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα την ενέργειας για τα έτη 2025 και 2030.
Αθροιστικά η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα της μεταποίησης και τον τομέα της ενέργειας φαίνεται ακολούθως:
3.2.4.  Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων (ΒΕΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
3.2.5.    Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς κ.λπ., είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα υπάρχει η καταδικαστική απόφαση ΔΕΕ C-584/14, σύμφωνα με την οποία:
Α. Επιβλήθηκε χρηματική ποινή στη χώρα καθώς:

• δεν είχε ακόμη υιοθετήσει ειδικό σχέδιο για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων,
• δεν είχε δημιουργήσει ολοκληρωμένο και κατάλληλο δίκτυο εγκαταστάσεων διαθέσεως των επικίνδυνων αποβλήτων,
• δεν έθεσε σε εφαρμογή διαχείριση των «ιστορικών αποβλήτων» σύμφωνη με τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης.

Β. Αναφορικά με την εξέλιξη της εν λόγω υπόθεσης σημειώνεται ότι, δεδομένου ότι έχει εκπονηθεί, και εγκριθεί ΕΣΔΕΑ έκτοτε παραμένουν σε εκκρεμότητα:

• Η δημιουργία ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης: 

Στη χώρα δεν υφίστανται προς το παρόν εγκαταστάσεις διάθεσης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, πέραν ιδιωτικών χώρων διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων και τα απόβλητα προς διάθεση οδηγούνται κυρίως σε χώρες του εξωτερικού (διασυνοριακές μεταφορές).

• Η διαχείριση των ιστορικά επικινδύνων αποβλήτων

Τα «ιστορικά απόβλητα» στα οποία αναφέρεται η καταδικαστική απόφαση αντιστοιχούν στα επικίνδυνα απόβλητα που ήταν αποθηκευμένα εντός των εγκαταστάσεων παραγωγής τους, στο τέλος του 2014. Η συνολική ποσότητα ιστορικά αποθηκευμένων επικίνδυνων αποβλήτων αναφέρεται στο ΕΣΔΕΑ και ανέρχεται σε 545.085 t.
Συνολικά, έχει απομακρυνθεί, κυρίως μέσω διασυνοριακών μεταφορών, περίπου το 47% των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων που αφορά η καταγγελία.
Οι υπολειπόμενες ποσότητες αποτελούν κυρίως «ιστορικά αποθηκευμένα απόβλητα» τεσσάρων (4) εγκαταστάσεων και αντιστοιχούν στους ακόλουθους κωδικούς ΕΚΑ:

Η λειτουργία του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων (ΗΜΑ) βοήθησε σημαντικά στην ιχνηλασιμότητα των παραγόμενων ΒΕΑ αν και χρήζει βελτιώσεων, όπως στην αντιστοίχιση των παραγόμενων ποσοτήτων με αυτές που καταλήγουν σε εργασίες διάθεσης/ανάκτησης (D/R) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Συνέργειες μεταξύ βιομηχανικών εγκαταστάσεων για συνεπεξεργασία/αξιοποίηση των ΒΕΑ με στόχο να μειωθούν οι ποσότητες που καταλήγουν για διάθεση και να ανακτηθούν αξιοποιήσιμα υλικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί, η δε εισαγωγή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (ΒΔΤ) στην παραγωγική διαδικασία των βιομηχανιών για πρόληψη/μείωση της παραγωγής ΒΕΑ (σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ) είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.
Παράλληλα δεν έχει εξασφαλιστεί η επάρκεια σε εγχώριες εγκαταστάσεις διάθεσης/ αξιοποίησης με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η προσωρινή αποθήκευση και η δαπανηρή εξαγωγή ποσοτήτων ΒΕΑ μέσω διασυνοριακών μεταφορών. Με αυτό τον τρόπο (εξαγωγή) αντιμετωπίστηκε μερικώς (47% των 545.085 τόνων) και η απομάκρυνση των ιστορικά αποθηκευμένων ΒΕΑ για τα οποία υπάρχει η καταδικαστική απόφαση ΔΕΕ C-584/14 και τα οποία έχουν παραχθεί από βιομηχανίες:

• Σιδήρου και χάλυβα (10 02 07* - στερεά απόβλητα από την επεξεργασία αερίων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες).
• Θερμικής μεταλλουργίας αλουμινίου (10 03 08* - αλατώδεις σκωρίες δευτεροβάθμιας παραγωγής μεταλλεύματος).
• Χημικής επιφανειακής επεξεργασίας και της επικάλυψης μετάλλων και άλλων υλικών (11 01 09* - λάσπες και πλάκες φίλτρων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες).

Η παραγωγή ΒΕΑ για το έτος αναφοράς (2018), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΗΜΑ, ανήλθε συνολικά σε 99.655 τόνους, εκ των οποίων 95.603 τόνοι προέρχονται από τον κλάδο της μεταποίησης και 4.052 τόνοι από τον τομέα της ενέργειας.
Για την εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης της παραγωγής ΒΕΑ ελήφθησαν υπόψη:

• Η ποσοστιαία (%) ετήσια μεταβολή του δείκτη μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020 (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• Η εξαγγελθείσα κυβερνητική πολιτική για την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής (με έμφαση στον τομέα της μεταποίησης), η οποία έχει ως στόχο, την αύξηση της συμμετοχής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030.
• Οι προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας έως το 2030, λαμβάνοντας υπόψη την σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028.

Πιο συγκεκριμένα, για την εκτίμηση της παραγωγής ΒΕΑ έγιναν οι εξής παραδοχές:

• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2019 και 2020, υπολογίστηκε με αναφορά την ποσότητα του 2018 και λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη επί τοις εκατό (%) ετήσια αύξηση του δείκτη μεταποίησης η οποία από το 2018 στο 2019 ήταν 2,8% και από το 2019 στο 2020 ήταν 0,9%.
• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον κλάδο της μεταποίησης για τα έτη 2021-2030, θεωρήθηκε ότι θα ακολουθήσει αντίστοιχη ετήσια μεταβολή με αυτή που θα έχει η συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ ώστε να αυξηθεί από 9,5% σε 12% έως το 2025, και σε 15% έως το 2030 (με βάση όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω). Αυτό μεταφράζεται σε 4,8% ετήσια μεταβολή για τα έτη 2021-2025 και 4,6% για τα έτη 2026-2030. Η εν λόγω μεταβολή αντικατοπτρίζει μία ρεαλιστική τάση μεταβολής της βιομηχανικής παραγωγής αν ληφθεί υπόψη ότι η μέση μεταβολή του δείκτη μεταποίησης κατά την προηγούμενη 3-ετία (2016-2019) ήταν 3%.
• Η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα της ενέργειας έως το 2030, θεωρήθηκε ότι σχετίζεται με τη συνολική ετήσια εγκαταστημένη ισχύ ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής (λιγνιτική, διυλιστήρια, μονάδες αξιοποίησης βιομάζας), βάσει των προβλέψεων του ΕΣΕΚ για τη σύνθεση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Τα στοιχεία του ΕΣΕΚ που ελήφθησαν υπόψη φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί:
   

Από τα στοιχεία του ΗΜΑ, εκτιμήθηκαν οι συνολικές ποσότητες αποβλήτων που παρήχθησαν ανά τύπο μονάδας ηλεκτροπαραγωγής το 2018, οι οποίες συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Θεωρώντας ότι η συνολική εγκαταστημένη ισχύς ανά τύπο εγκατάστασης το 2018 είναι όση και το 2020, και λαμβάνοντας υπόψη:

• για τις μεν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι -12,05% και από το 2025 έως το 2030 είναι -21,40%,
• για τις λοιπές μονάδες ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από το 2020 έως το 2025 είναι 1,74% και από το 2025 έως το 2030 είναι 2,64%,

υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα την ενέργειας για τα έτη 2025 και 2030.
Αθροιστικά η παραγωγή ΒΕΑ από τον τομέα της μεταποίησης και τον τομέα της ενέργειας φαίνεται ακολούθως:

Για το ρεύμα των βιομηχανικών επικίνδυνων αποβλήτων (ΒΕΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες, φορείς κ.λπ., είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Οι τύποι γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων που εξετάζονται στο πλαίσιο του ΕΣΔΑ και η υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης τους, παρουσιάζονται στη συνέχεια:
Υπολείμματα καλλιεργειών
Το μεγαλύτερο μέρος από τις καθημερινά παραγόμενες ποσότητες γεωργικών αποβλήτων εξαιτίας της έλλειψης συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου και αποτελεσματικής παρακολούθησης από τις αρμόδιες αρχές, παραμένει ανεκμετάλλευτο προκαλώντας τοπικά σημαντική ρύπανση στο περιβάλλον. Μια συνήθης γεωργική πρακτική που δεν ακολουθείται μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, είναι το κάψιμο των υπολειμμάτων των καλλιεργειών στον αγρό ώστε να διευκολυνθεί η προετοιμασία του χωραφιού για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Το κάψιμο τους γεωργικής βιομάζας αποτελεί μια σημαντική πηγή ρύπανσης του αέρα. Μια μικρή ποσότητα των κλαδεμάτων χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη και μικρή ποσότητα χρησιμοποιείται με οικονομικό όφελος είτε ως οργανικό λίπασμα είτε ως ζωοτροφή.
Αποσυρόμενα φρούτα και λαχανικά
Σημαντική πηγή γεωργικών αποβλήτων αποτελούν τα αποσυρόμενα φρούτα και λαχανικά. Καθώς δεν υπάρχει κάποια καταγραφή των εν λόγω ποσοτήτων, γίνεται εκτίμηση της μέγιστης ποσότητας βασιζόμενη στον Κανονισμό 1580/2007/ΕΚ. Σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 80 του Κανονισμού 1580/2007/ΕΚ (L 350), οι αποσύρσεις από την αγορά των οπωροκηπευτικών δεν δύναται να υπερβαίνουν το 5% του όγκου παραγωγής που διατίθεται στο εμπόριο για κάθε δεδομένο προϊόν από κάθε δεδομένη οργάνωση παραγωγών.
Απόβλητα Κτηνοτροφικής Εκμετάλλευσης
Για τα κτηνοτροφικά απόβλητα, δεν έχουν καθοριστεί θεσμοθετημένοι ποσοτικοί στόχοι. Η διαχείρισή τους, ρυθμίζεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τα ζωικά υποπροϊόντα (Κανονισμός 1069/2009/ΕΚ, L 300). Η συνήθης πρακτική είναι η χρήση της κοπριάς ως εδαφοβελτιωτικό, αφού υποστεί διεργασία χώνευσης στις επιμέρους μονάδες. Σε ορισμένες μονάδες γίνεται αξιοποίηση της κοπριάς με αναερόβια ζύμωση για παραγωγή μεθανίου και ανακύκλωση του υπολείμματος στη γεωργία, αλλά ο αριθμός τους είναι περιορισμένος. Σε πολλές περιπτώσεις τα κτηνοτροφικά απόβλητα απορρίπτονται ανεξέλεγκτα, υποβαθμίζοντας το περιβάλλον και τον υδροφόρο ορίζοντα.
Συσκευασίες φυτοπροστατευτικών
Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται τα υλικά συσκευασίας λιπασμάτων, αγροχημικών και κτηνιατρικών φαρμακευτικών ουσιών. Όσον αφορά στις άδειες συσκευασίες λιπασμάτων, αγροχημικών, κτηνιατρικών φαρμακευτικών ουσιών, καθώς και στα πλαστικά θερμοκηπίων (τα οποία αναφέρονται στη συνέχεια) αν και σύμφωνα με τον κώδικα ορθής γεωργικής πρακτικής θα πρέπει να συλλέγονται και να υφίστανται ορθή διαχείριση και δεν πρέπει να εγκαταλείπονται στις καλλιέργειες ή σε κοινόχρηστους χώρους, εντούτοις η συνήθης γεωργική πρακτική πλην μεμονωμένων εξαιρέσεων, είναι η καύση στον τόπο εφαρμογής, μαζί με τα γεωργικά υπολείμματα, κατά την οποία εκπέμπονται σημαντικές ποσότητες καπνού και σκόνης καθώς και οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ), μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και υδρογονανθράκων.
Πλαστικά γεωργίας
Η χρήση των πλαστικών στη γεωργία είναι εκτεταμένη: χρησιμοποιούνται για την προστασία των καλλιεργειών και τη σκίαση, την πολτοποίηση του εδάφους, τους σωλήνες άρδευσης, την επικάλυψη ενσίρωσης, τη συγκομιδή και τις εργασίες μετά τη συγκομιδή, τις δεξαμενές, τους δίσκους και τα δοχεία για τα σπορόφυτα, τις συσκευασίες και τους σάκους. Επί του παρόντος, υπολογίζεται ότι μόλις 10% των πλαστικών γεωργίας ανακυκλώνεται διεθνώς.
Η ρύπανση από τα πλαστικά γεωργίας είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις και στην Ελλάδα. Η κατάσταση στη χώρα χαρακτηρίζεται από ελλείψεις στην καταγραφή των παραγόμενων και χρησιμοποιούμενων ποσοτήτων, ενώ οι κυρίαρχες πρακτικές διαχείρισης είναι η ρίψη στο έδαφος και η καύση στην ύπαιθρο και τα εναπομείναντα απόβλητα καταλήγουν σε χώρους διάθεσης.
Το 2020, μέσω του προγράμματος «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» ξεκίνησε μια εθνική προσπάθεια για την υπεύθυνη διαχείριση των αποβλήτων από τα πλαστικά γεωργίας. Στόχοι του είναι:

• η υποστήριξη των νέων αγροτών, ώστε να εξασφαλίσουν τη μελλοντική επιχειρηματική τους ανταγωνιστικότητα υιοθετώντας πρακτικές ορθής διαχείρισης,
• η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμβολή του αγροτικού τομέα, ως μέρος της λύσης για το περιβάλλον.
   

Η εκτίμηση παραγωγής ΓΚΤ έως το 2030 γίνεται για τις εξής επιμέρους ροές αποβλήτων:

• Υπολείμματα καλλιεργειών,
• Αποσυρόμενα φρούτα και λαχανικά,
• Απόβλητα κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης,
• Συσκευασίες φυτοπροστατευτικών, και
• Πλαστικά γεωργίας

Η παραγωγή ΓΚΤ έως το 2030 θεωρείται ότι θα ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΓΚΤ για το έτος 2018, η οποία ανέρχεται σε 12.469.086 τόνους, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΓΚΤ για τα έτη 2025 και 2030.

Για το ρεύμα των Γεωργοκτηνοτροφικών Αποβλήτων (ΓΚΤ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των λοιπών επικίνδυνων αποβλήτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

• Απόβλητα που περιέχουν αμίαντο:

Η οργάνωση/διαχείριση ΧΥΤΕΑ για την διάθεση αμιαντούχων αποβλήτων δεν έχει προχωρήσει: υπάρχουν μόνο οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις που έχουν κατασκευαστεί/οργανωθεί για τις ανάγκες των αντίστοιχων εταιρειών (ΔΕΗ, ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ), δεν λειτουργούν δηλαδή ως «εθνικοί» ή «ευρύτεροι» ΧΥΤΕΑ. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η προσωρινή αποθήκευση αυτών των αποβλήτων και η εξαγωγή τους σε εγκαταστάσεις του εξωτερικού για διάθεση.

• Απόβλητα συσκευασιών επικίνδυνων ουσιών:

Τα ποσοτικά στοιχεία (2018) δεν διαφοροποιούνται σημαντικά από τα αντίστοιχα του έτους 2011: 1.281 τόνοι έναντι 1.413 τόνων (2011).
'Οσον αφορά τον τελικό προορισμό των αποβλήτων αυτών το σύνολό τους καταλήγει σε εργασίες αξιοποίησης (R) σε αντίθεση με το έτος 2011 όπου μικρό ποσοστό κατέληγε σε διάθεση (D) και σημαντική ποσότητα (44%) δεν είχε καταγραφεί.
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι στόχοι διαχείρισης αυτών των αποβλήτων στον υπάρχοντα σχεδιασμό.

• Απόβλητα που περιέχουν πολυχλωριωμένα διφαινύλια/τριφαινύλια (PCB/PCT)

Οι κάτοχοι συσκευών/υλικών με PCB υποχρεούνται να προβούν στις προβλεπόμενες από την νομοθεσία ενέργειες για τη διάθεση/απολύμανσή τους.
Στο ΥΠΕΝ τηρείται αρχείο καταγραφής συσκευών και υλικών με PCB που ενημερώνεται με στοιχεία προερχόμενα από τους κατόχους και τα οποία αφορούν:
-  Καταχώριση των συσκευών/υλικών με PCB,
-  Διαγραφή συσκευών/υλικών που έχουν αποσυρθεί/απορρυπανθεί,
-  'Εκδοση των σχετικών πιστοποιητικών καταχώρησης/διαγραφής.
 

• Απόβλητα που περιέχουν αμίαντο

Τα απόβλητα που παράγονται ανά έτος, με δεδομένη την διακοπή παραγωγής αμιάντου στην χώρα, προέρχονται μόνο από εργασίες κατεδαφίσεων και αφαίρεσης στοιχείων αμιάντου από παλαιότερες χρήσεις (ιδίως κτίρια/βιομηχανικές εγκαταστάσεις).
Οι ποσότητες που εξήχθησαν το 2018 ανέρχονται σε 1.403 τόνους και εκτιμάται ότι περίπου 1.000 τόνοι/έτος θα προκύπτουν μέχρι το 2030 (σύνολο: 10.000 τόνοι).

• Απόβλητα συσκευασιών επικίνδυνων ουσιών

Με βάση τον μέσο όρο του δείκτη μεταποίησης για την 10ετία 2020 - 2030 (1,5%) και με την παραδοχή ότι η αύξηση αυτή αντικατοπτρίζεται και στις βιομηχανίες που παράγουν απόβλητα συσκευασιών επικίνδυνων ουσιών, τότε οι αντίστοιχες ποσότητες (θεωρώντας ότι οι ποσότητες του 2018 παραμένουν ίδιες και το 2020) είναι (σε τόνους):

• Απόβλητα που περιέχουν πολυχλωριωμένα διφαινύλια/τριφαινύλια (PCB/PCT)

Δεδομένου ότι το συγκεκριμένο ρεύμα είναι υπό εξάλειψη, δεν υφίσταται παραγωγή νέων ποσοτήτων παρά μόνο σταδιακή απομάκρυνση (εξαγωγή) από τους κατόχους των συσκευών που περιέχουν PCB/PCT και επομένως δεν μπορεί να γίνει ασφαλής πρόβλεψη των συνολικά παραγόμενων ποσοτήτων για την επόμενη δεκαετία.
 

Για τα λοιπά επικίνδυνα απόβλητα (ΛΕΑ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης ανά επιμέρους κατηγορία:

Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στους πίνακες που ακολουθούν μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΕΚΚ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Ο υφιστάμενος σχεδιασμός (ΕΣΔΑ) προέβλεπε πανελλαδική κάλυψη από τα ΣΕΔ των ΑΕΚΚ καθώς επίσης και την επίτευξη έως το 2020, του θεσμοθετημένου ποσοτικού στόχου² που αφορά την προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την ανάκτηση άλλων υλικών που θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 70% του συνολικού βάρους των παραγομένων ΑΚΚ στη χώρα.
Σχετικά με τον πρώτο γενικό στόχο αναφέρεται ότι δεν έχει ακόμα επιτευχθεί πλήρης κάλυψη της ελληνικής επικράτειας από πλευράς των εν ενεργεία ΣΕΔ ΑΕΚΚ, εξαιτίας της απουσίας αδειοδοτημένων (εν λειτουργία) εγκαταστάσεων επεξεργασίας σε όλες τις περιφερειακές ενότητες για τα απόβλητα του συγκεκριμένου ρεύματος. Συγκεκριμένα, η γεωγραφική κάλυψη των ΣΕΔ για το έτος αναφοράς (2018) ήταν 63% των περιφερειακών ενοτήτων της χώρας.
Αναφορικά με τον δεύτερο στόχο, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την παραγωγή ΑΚΚ της χώρας, ούτε κάποια καθορισμένη, αξιόπιστη μεθοδολογία για τον υπολογισμό τους, δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την επίδοση της χώρας ως προς τον θεσμοθετημένο αυτό ποσοτικό στόχο. Επίσης, από την ποσότητα που οδηγείται στις μονάδες επεξεργασίας ΑΚΚ και ΕΚ δεν είναι τελικά γνωστό τι ποσοστό από τα υλικά που εξέρχονται των μονάδων, ανακτώνται από την επεξεργασία ΑΚΚ και τι από την επεξεργασία ΕΚ.

2 Κυα 36259/1757/E103/2010 (Β' 1312), Οδηγία 2008/98/ΕΚ, ν. 4042/2012. 

Για την εκτίμηση των ΑΕΚΚ που παράγονται στην χώρα δεν υπάρχει μια καθορισμένη μεθοδολογία υπολογισμού. Μάλιστα από μεθοδολογία σε μεθοδολογία παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις ως προς τα αποτελέσματά τους. Στην μελέτη «Draft Report on Improved Management of Construction and Demolition Waste in Greece, Study on behalf of the European Commission (EC) and the German Ministry of Environment (BMU) for the Technical Assistance project to support the implementation of the National Waste Management Plan, Athens (GIZ & YPEN 2020)», επιχειρήθηκε η εκτίμηση της παραγωγής ΑΕΚΚ της χώρας, ωστόσο τα αποτελέσματα για τα Απόβλητα Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΚΚ) καταλήγουν σε μικρότερες παραγόμενες ποσότητες σε σχέση με αυτές που έχουν δηλώσει τα ΣΕΔ ως συλλεγόμενες (στοιχεία ΕΟΑΝ). Για το λόγο αυτό και έχοντας υπόψη ποιες Περιφερειακές Ενότητες καλύπτονται από ΣΕΔ, έγινε η παραδοχή ότι τα συλλεγόμενα ΑΚΚ κατά το έτος 2018 αποτελούν το 70% περίπου των παραγόμενων ΑΕΚΚ του ίδιου έτους και αντιστοιχούν σε περίπου 1.500.000 τόνους.
Αναφορικά με την παραγωγή Αποβλήτων Εκσκαφών (ΕΚ), κατά το έτος αναφοράς (2018), ελήφθη υπόψη η εκτίμηση της ως άνω μελέτης (ήτοι 3.443.092 τόνοι ΕΚ), καθώς δεν υπήρξε αναντιστοιχία μεταξύ συλλεγόμενης και παραγόμενης ποσότητας.
Η παραγωγή ΑΕΚΚ έως το 2030 εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας.
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΑΚΚ και ΕΚ για το έτος αναφοράς (2018) βάσει όσων αναφέρθηκαν 
ανωτέρω, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΑΕΚΚ για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Για το ρεύμα των αποβλήτων εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά.

7.1.1.    Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

7.1.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία διαχείρισης προκύπτει ότι ο στόχος συλλογής ΑΕ που τίθεται από την εθνική νομοθεσία (πδ 82/2004) έχει επιτευχθεί από το 2017, όμως υπολείπεται ακόμα σε σχέση με τον στόχο του υφιστάμενου ΕΣΔΑ.
'Οσον αφορά στο στόχο αναγέννησης, ο στόχος του πδ έχει επιτευχθεί ήδη από το 2015 ενώ πρακτικά έχει επιτευχθεί και ο στόχος που έχει θέσει το υφιστάμενο ΕΣΔΑ καθώς μικροδιαφορές της τάξης του 2% και λιγότερο από τον στόχο του 100% που παρατηρούνται, οφείλονται στην αφαίρεση προσμίξεων που υπάρχουν στα ΑΕ κατά την διεργασία της αναγέννησης.
7.1.3. Εξέλιξη παραγωγής ΑΕ έως το 2030
Η παραγωγή ΑΕ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας.
Τα δεδομένα για το πραγματικό ΑΕΠ παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί και ελήφθησαν από τις εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF), όσον αφορά τα έτη 2019 και 2022 - 2028, ενώ για τα έτη 2020 και 2021 ελήφθησαν υπόψη οι εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίες συμπεριέλαβαν τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του νέου κορονο'ίού (COVID-19).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΑΕ για το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 34.349 τόνους, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΑΕ για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

7.1.4. Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων (ΑΕ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
7.1.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία διαχείρισης προκύπτει ότι ο στόχος συλλογής ΑΕ που τίθεται από την εθνική νομοθεσία (πδ 82/2004) έχει επιτευχθεί από το 2017, όμως υπολείπεται ακόμα σε σχέση με τον στόχο του υφιστάμενου ΕΣΔΑ.
'Οσον αφορά στο στόχο αναγέννησης, ο στόχος του πδ έχει επιτευχθεί ήδη από το 2015 ενώ πρακτικά έχει επιτευχθεί και ο στόχος που έχει θέσει το υφιστάμενο ΕΣΔΑ καθώς μικροδιαφορές της τάξης του 2% και λιγότερο από τον στόχο του 100% που παρατηρούνται, οφείλονται στην αφαίρεση προσμίξεων που υπάρχουν στα ΑΕ κατά την διεργασία της αναγέννησης.

Η παραγωγή ΑΕ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας.
Τα δεδομένα για το πραγματικό ΑΕΠ παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί και ελήφθησαν από τις εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF), όσον αφορά τα έτη 2019 και 2022 - 2028, ενώ για τα έτη 2020 και 2021 ελήφθησαν υπόψη οι εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίες συμπεριέλαβαν τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του νέου κορονο'ίού (COVID-19).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΑΕ για το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 34.349 τόνους, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΑΕ για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Για το ρεύμα των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων (ΑΕ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

7.2.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΟΤΚΖ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

7.2.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Οι ποσοτικοί στόχοι για τη διαχείριση των ΟΤΚΖ καθορίζονται στο πδ 116/2004 και αφορούν στην επαναχρησιμοποίηση & ανακύκλωση καθώς και στην επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση των ΟΤΚΖ.
Τόσο ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης όσο και ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης έχουν επιτευχθεί όλα τα έτη της περιόδου 2015-
2018 με εξαίρεση το έτος 2015. Η χαμηλή επίδοση που παρατηρήθηκε το έτος 2015 αποδίδεται στο γεγονός ότι η τιμή των μετάλλων ήταν ιδιαίτερα χαμηλή, με αποτέλεσμα να υπήρχε συσσώρευση των ΟΤΚΖ στις μονάδες επεξεργασίας και μειωμένη παράδοση τους σε τελικούς αποδέκτες (χαλυβουργίες).
7.2.3.  Εξέλιξη παραγωγής ΟΤΚΖ έως το 2030
Η παραγωγή ΟΤΚΖ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΟΤΚΖ για το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 45.971 τόνους ή αντίστοιχα σε 47.141 τεμάχια, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΟΤΚΖ (σε τόνους και τεμάχια) για τα έτη 2020, 2025 και 2030.
7.2.4. Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των ΟΤΚΖ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
7.2.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΟΤΚΖ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Οι ποσοτικοί στόχοι για τη διαχείριση των ΟΤΚΖ καθορίζονται στο πδ 116/2004 και αφορούν στην επαναχρησιμοποίηση & ανακύκλωση καθώς και στην επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση των ΟΤΚΖ.
Τόσο ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης όσο και ο στόχος επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης έχουν επιτευχθεί όλα τα έτη της περιόδου 2015-
2018 με εξαίρεση το έτος 2015. Η χαμηλή επίδοση που παρατηρήθηκε το έτος 2015 αποδίδεται στο γεγονός ότι η τιμή των μετάλλων ήταν ιδιαίτερα χαμηλή, με αποτέλεσμα να υπήρχε συσσώρευση των ΟΤΚΖ στις μονάδες επεξεργασίας και μειωμένη παράδοση τους σε τελικούς αποδέκτες (χαλυβουργίες).

Η παραγωγή ΟΤΚΖ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΟΤΚΖ για το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 45.971 τόνους ή αντίστοιχα σε 47.141 τεμάχια, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΟΤΚΖ (σε τόνους και τεμάχια) για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Για το ρεύμα των ΟΤΚΖ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

7.3.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΣΟΒ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

7.3.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Οι ποσοτικοί στόχοι για τη διαχείριση των ΑΣΟΒ καθορίζονται στην υπό στοιχεία 41624.2057.Ε103/2010 κυα και αφορούν τη συλλογή και την ανακύκλωση.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία διαχείρισης δεν έχει επιτευχθεί ακόμα ο στόχος συλλογής του συνόλου των αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος. Επιπλέον υπάρχει σημαντική απόκλιση μεταξύ των δηλωθεισών ποσοτήτων διακινούμενων προϊόντων και των εκτιμώμενων ποσοτήτων παραγόμενων αποβλήτων τους. Δεδομένου λοιπόν ότι οι ποσότητες ΑΣΟΒ που διακινούνται παράνομα στη χώρα υπερβαίνουν τις δηλωθείσες (μέσω εντύπων αναγνώρισης επικίνδυνων αποβλήτων), το επίπεδο συλλογής υπολείπεται ακόμα περισσότερο του θεσμοθετημένου στόχου (100% συλλογή).
Αναφορικά με τον στόχο ελάχιστης απόδοσης ανακύκλωσης των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης συσσωρευτών Pb-οξέος της χώρας της κυα 41624.2057.Ε103/2010, επισημαίνεται ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί από το 2015.
7.3.3.  Εξέλιξη παραγωγής ΑΣΟΒ έως το 2030
Η παραγωγή ΑΣΟΒ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΑΣΟΒ για το έτος αναφοράς (2018), η οποία ανέρχεται συνολικά σε 47.586 τόνους, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΑΣΟΒ για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Ειδικά για τα απόβλητα συσσωρευτών Pb-οξέος ωστόσο, θεωρήθηκε ότι η παραγωγή τους θα επηρεαστεί από την αναμενόμενη αύξηση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων που θα αγοραστούν έως το 2030, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του βασικού σεναρίου του Εθνικού Σχεδίου για το Κλίμα και την Ενέργεια (ΕΣΕΚ, 2019).
Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, η αύξηση του ποσοστού ηλεκτροκίνητων οχημάτων (BEV-PHEV) επί των νέων οχημάτων έως το 2030, εκτιμάται ότι θα είναι η ακόλουθη:
Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα έγινε η παραδοχή ότι αντίστοιχο ποσοστό ανά έτος, θα πρέπει να αφαιρεθεί από τις ποσότητες αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος που αναμένεται να παραχθούν από επιβατικά οχήματα έως το 2030, λόγω της σταδιακής αντικατάστασης συμβατικών οχημάτων με ηλεκτροκίνητα.
Κάνοντας επομένως την παραδοχή ότι τα απόβλητα μπαταριών από επιβατικά οχήματα αποτελούν περίπου το 40% των συνολικά παραγόμενων αποβλήτων μπαταριών Pb-οξέος (το ποσοστό προέκυψε από το προηγούμενο ΕΣΔΑ),υπολογίστηκαν αρχικά για τα έτη 2018-2030, οι ποσότητες μπαταριών Pb-οξέος που προέρχονται από επιβατικά οχήματα.
Εν συνεχεία υπολογίστηκαν οι απομειούμενες ποσότητες αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος ανά έτος, λόγω της αλλαγής τύπου οχημάτων, σύμφωνα με την παραδοχή που έγινε και περιεγράφηκε ανωτέρω:

Κατόπιν όλων των ανωτέρω, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η ρεαλιστική εκτίμηση της εξέλιξης παραγωγής ΑΣΟΒ έως το 2030, καθώς έχει συμπεριλάβει τις εξελίξεις που αναμένονται στην αγορά οχημάτων:

Διευκρινίζεται εδώ ότι σε βάθος δεκαετίας / δεκαπενταετίας αναμένεται να ξεκινήσει η σταδιακή παραγωγή αποβλήτων μπαταριών από ηλεκτροκίνητα οχήματα των βάρος των οποίων είναι δεκαπενταπλάσιο-εικοσαπλάσιο των αντίστοιχων μπαταριών που χρησιμοποιείται στα συμβατικά οχήματα.
7.3.4.  Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας (ΑΣΟΒ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

7.3.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΣΟΒ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Οι ποσοτικοί στόχοι για τη διαχείριση των ΑΣΟΒ καθορίζονται στην υπό στοιχεία 41624.2057.Ε103/2010 κυα και αφορούν τη συλλογή και την ανακύκλωση.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία διαχείρισης δεν έχει επιτευχθεί ακόμα ο στόχος συλλογής του συνόλου των αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος. Επιπλέον υπάρχει σημαντική απόκλιση μεταξύ των δηλωθεισών ποσοτήτων διακινούμενων προϊόντων και των εκτιμώμενων ποσοτήτων παραγόμενων αποβλήτων τους. Δεδομένου λοιπόν ότι οι ποσότητες ΑΣΟΒ που διακινούνται παράνομα στη χώρα υπερβαίνουν τις δηλωθείσες (μέσω εντύπων αναγνώρισης επικίνδυνων αποβλήτων), το επίπεδο συλλογής υπολείπεται ακόμα περισσότερο του θεσμοθετημένου στόχου (100% συλλογή).
Αναφορικά με τον στόχο ελάχιστης απόδοσης ανακύκλωσης των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης συσσωρευτών Pb-οξέος της χώρας της κυα 41624.2057.Ε103/2010, επισημαίνεται ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί από το 2015.

Η παραγωγή ΑΣΟΒ έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθεί τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την παραγόμενη ποσότητα ΑΣΟΒ για το έτος αναφοράς (2018), η οποία ανέρχεται συνολικά σε 47.586 τόνους, υπολογίζεται στον πίνακα που ακολουθεί η παραγωγή ΑΣΟΒ για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Ειδικά για τα απόβλητα συσσωρευτών Pb-οξέος ωστόσο, θεωρήθηκε ότι η παραγωγή τους θα επηρεαστεί από την αναμενόμενη αύξηση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων που θα αγοραστούν έως το 2030, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του βασικού σεναρίου του Εθνικού Σχεδίου για το Κλίμα και την Ενέργεια (ΕΣΕΚ, 2019).
Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με το ΕΣΕΚ, η αύξηση του ποσοστού ηλεκτροκίνητων οχημάτων (BEV-PHEV) επί των νέων οχημάτων έως το 2030, εκτιμάται ότι θα είναι η ακόλουθη:
Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα έγινε η παραδοχή ότι αντίστοιχο ποσοστό ανά έτος, θα πρέπει να αφαιρεθεί από τις ποσότητες αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος που αναμένεται να παραχθούν από επιβατικά οχήματα έως το 2030, λόγω της σταδιακής αντικατάστασης συμβατικών οχημάτων με ηλεκτροκίνητα.
Κάνοντας επομένως την παραδοχή ότι τα απόβλητα μπαταριών από επιβατικά οχήματα αποτελούν περίπου το 40% των συνολικά παραγόμενων αποβλήτων μπαταριών Pb-οξέος (το ποσοστό προέκυψε από το προηγούμενο ΕΣΔΑ),υπολογίστηκαν αρχικά για τα έτη 2018-2030, οι ποσότητες μπαταριών Pb-οξέος που προέρχονται από επιβατικά οχήματα.
Εν συνεχεία υπολογίστηκαν οι απομειούμενες ποσότητες αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος ανά έτος, λόγω της αλλαγής τύπου οχημάτων, σύμφωνα με την παραδοχή που έγινε και περιεγράφηκε ανωτέρω:

Κατόπιν όλων των ανωτέρω, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η ρεαλιστική εκτίμηση της εξέλιξης παραγωγής ΑΣΟΒ έως το 2030, καθώς έχει συμπεριλάβει τις εξελίξεις που αναμένονται στην αγορά οχημάτων:

Διευκρινίζεται εδώ ότι σε βάθος δεκαετίας / δεκαπενταετίας αναμένεται να ξεκινήσει η σταδιακή παραγωγή αποβλήτων μπαταριών από ηλεκτροκίνητα οχήματα των βάρος των οποίων είναι δεκαπενταπλάσιο-εικοσαπλάσιο των αντίστοιχων μπαταριών που χρησιμοποιείται στα συμβατικά οχήματα.

Για το ρεύμα των αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας (ΑΣΟΒ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

7.4.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΗΗΕ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

7.4.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Από τις επιδόσεις συλλογής ΑΗΗΕ, προκύπτει ότι ο στόχος χωριστής συλλογής των 4kg/κάτοικο και έτος επετεύχθη το 2015. Παρόλο που ο στόχος συλλογής από το 2016 αντικαταστάθηκε με έναν πιο φιλόδοξο στόχο που αντιστοιχεί σε ποσοστό συλλογής 45% σε σχέση με την ποσότητα ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά τα τελευταία τρία χρόνια, το ίδιο έτος ο στόχος επετεύχθη, ενώ τα επόμενα δύο έτη ο στόχος οριακά δεν επιτεύχθηκε. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αντίστοιχος στόχος από το 2019 και έπειτα θα είναι 65% του μέσου ετήσιου βάρους των ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά την προηγούμενη 3ετία ή εναλλακτικά το 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται κατά βάρος, διαφαίνεται ότι δεν θα επιτευχθεί έως το 2020.
Σχετικά με τις επιδόσεις ανάκτησης και ανακύκλωσης/προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση ανά κατηγορία ΗΗΕ, το έτος 2017 οι στόχοι επιτυγχάνονται, με εξαίρεση τις κατηγορίες (3), (4) και (7). Ειδικά για τις κατηγορίες (3) και (4), η υστέρηση στους στόχους οφείλεται στη δυσκολία εύρεσης αποδεκτών με κατάλληλες τεχνολογίες που να διασφαλίζουν την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση του παραγόμενου γυαλιού CRT εντός του έτους αναφοράς. Σχετικά με τη μη επίτευξη του στόχου ανάκτησης της κατηγορίας (7), κύριος λόγος αποτελεί το υψηλό ποσοστό παραγόμενων υπολειμμάτων από την κατηγορία αυτή, καθώς και σε μικρότερο ποσοστό το προαναφερόμενο πρόβλημα διαχείρισης του γυαλιού CRT (εμπεριεχόμενο σε παιχνίδια με οθόνες).
Για το έτος 2018 αντίστοιχα, οι στόχοι ανάκτησης και ανακύκλωσης / προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση επιτυγχάνονται.
7.4.3.    Εξέλιξη παραγωγής ΑΗΗΕ έως το 2030
Δεν υπάρχει αξιόπιστη μέθοδος για την εκτίμηση της μελλοντικής παραγωγής ΑΗΗΕ. Περισσότερο ασφαλής είναι η εκτίμηση των παραγόμενων ποσοτήτων ΗΗΕ και αυτό επιχειρείται στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, δεδομένου ότι και με την σχετική Οδηγία ο στόχος συλλογής για ένα έτος τίθεται είτε επί της μέσης ετήσιας ποσότητας ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά την προηγούμενη τριετία, είτε επί της παραγόμενης ποσότητας ΑΗΗΕ του συγκεκριμένου έτους.
Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Έκθεσης Κατάστασης Περιβάλλοντος του 2019, η ποσότητα ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά το 2018 ανήλθε σε 143.045 τόνους. Δεδομένου ότι μέχρι και το 2018 οι κατηγορίες ΗΗΕ ήταν 10, η αντιστοίχιση με τις νέες 6 κατηγορίες του Παραρτήματος III έγινε με σχετικό υπολογιστικό εργαλείο της European Commission.
Η παραγωγή ΗΗΕ έως το 2030 εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3). 
Βάσει των ανωτέρω υπολογίζονται στον πίνακα που ακολουθεί οι ποσότητες ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει για το 2020, 2025 και 2030 το μέσο ετήσιο βάρος ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά την προηγούμενη τριετία (ανά κατηγορία ΗΗΕ)

7.4.4. Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των ΑΗΗΕ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

7.4.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των ΑΗΗΕ παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Από τις επιδόσεις συλλογής ΑΗΗΕ, προκύπτει ότι ο στόχος χωριστής συλλογής των 4kg/κάτοικο και έτος επετεύχθη το 2015. Παρόλο που ο στόχος συλλογής από το 2016 αντικαταστάθηκε με έναν πιο φιλόδοξο στόχο που αντιστοιχεί σε ποσοστό συλλογής 45% σε σχέση με την ποσότητα ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά τα τελευταία τρία χρόνια, το ίδιο έτος ο στόχος επετεύχθη, ενώ τα επόμενα δύο έτη ο στόχος οριακά δεν επιτεύχθηκε. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αντίστοιχος στόχος από το 2019 και έπειτα θα είναι 65% του μέσου ετήσιου βάρους των ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά την προηγούμενη 3ετία ή εναλλακτικά το 85% των ΑΗΗΕ που παράγονται κατά βάρος, διαφαίνεται ότι δεν θα επιτευχθεί έως το 2020.
Σχετικά με τις επιδόσεις ανάκτησης και ανακύκλωσης/προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση ανά κατηγορία ΗΗΕ, το έτος 2017 οι στόχοι επιτυγχάνονται, με εξαίρεση τις κατηγορίες (3), (4) και (7). Ειδικά για τις κατηγορίες (3) και (4), η υστέρηση στους στόχους οφείλεται στη δυσκολία εύρεσης αποδεκτών με κατάλληλες τεχνολογίες που να διασφαλίζουν την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση του παραγόμενου γυαλιού CRT εντός του έτους αναφοράς. Σχετικά με τη μη επίτευξη του στόχου ανάκτησης της κατηγορίας (7), κύριος λόγος αποτελεί το υψηλό ποσοστό παραγόμενων υπολειμμάτων από την κατηγορία αυτή, καθώς και σε μικρότερο ποσοστό το προαναφερόμενο πρόβλημα διαχείρισης του γυαλιού CRT (εμπεριεχόμενο σε παιχνίδια με οθόνες).
Για το έτος 2018 αντίστοιχα, οι στόχοι ανάκτησης και ανακύκλωσης / προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση επιτυγχάνονται.

Δεν υπάρχει αξιόπιστη μέθοδος για την εκτίμηση της μελλοντικής παραγωγής ΑΗΗΕ. Περισσότερο ασφαλής είναι η εκτίμηση των παραγόμενων ποσοτήτων ΗΗΕ και αυτό επιχειρείται στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, δεδομένου ότι και με την σχετική Οδηγία ο στόχος συλλογής για ένα έτος τίθεται είτε επί της μέσης ετήσιας ποσότητας ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά την προηγούμενη τριετία, είτε επί της παραγόμενης ποσότητας ΑΗΗΕ του συγκεκριμένου έτους.
Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Έκθεσης Κατάστασης Περιβάλλοντος του 2019, η ποσότητα ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά το 2018 ανήλθε σε 143.045 τόνους. Δεδομένου ότι μέχρι και το 2018 οι κατηγορίες ΗΗΕ ήταν 10, η αντιστοίχιση με τις νέες 6 κατηγορίες του Παραρτήματος III έγινε με σχετικό υπολογιστικό εργαλείο της European Commission.
Η παραγωγή ΗΗΕ έως το 2030 εκτιμάται ότι θα ακολουθήσει τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3). 
Βάσει των ανωτέρω υπολογίζονται στον πίνακα που ακολουθεί οι ποσότητες ΗΗΕ που διατέθηκαν στην αγορά για τα έτη 2020, 2025 και 2030.

Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει για το 2020, 2025 και 2030 το μέσο ετήσιο βάρος ΗΗΕ που διατέθηκε στην αγορά την προηγούμενη τριετία (ανά κατηγορία ΗΗΕ)

Για το ρεύμα των ΑΗΗΕ τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

7.5.1. Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης παραγωγής και διαχείρισης
Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:
7.5.2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και υλοποίησης υφιστάμενου σχεδιασμού
Το υφιστάμενο ΣΕΔ επιτυγχάνει τους στόχους του Π.Δ. 109/2004 για τα ελαστικά που διαχειρίζεται, όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν διαχειρίστηκε τα έτη 2017 και 2018 μεταχειρισμένα ελαστικά ποδηλάτων, μεταχειρισμένα ελαστικά εξωτερικής διαμέτρου άνω των 1.400 mm, καθώς και συμπαγή (μη πνευματικά) μεταχειρισμένα ελαστικά βιομηχανικών και ανυψωτικών μηχανημάτων.
7.5.3. Εξέλιξη παραγωγής ΜΕΟ έως το 2030
Τα απόβλητα από Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ) προκύπτουν ως το άθροισμα των ποσοτήτων των νέων ελαστικών που εισέρχονται στην αγορά σε ένα δεδομένο έτος (εισαγωγές ελαστικών & ελαστικά μέσω νέων οχημάτων) καθώς και των ποσοτήτων των ελαστικών που προκύπτουν στα διαλυτήρια οχημάτων ΟΤΚΖ.
Οι ποσότητες νέων ελαστικών που αναμένεται να διατεθούν στην αγορά έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθούν τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την ποσότητα νέων ελαστικών που διατέθηκε στην αγορά το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 46.154 τόνους, υπολογίζονται στον πίνακα που ακολουθεί οι ποσότητες νέων ελαστικών που αναμένεται να μπουν στην αγορά τα έτη 2025 και 2030.

Στις παραπάνω ποσότητες προστίθενται οι ποσότητες των ΜΕΟ που προκύπτουν από τα ΟΤΚΖ, λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες ΟΤΚΖ που εκτιμήθηκαν έως το 2030 (βλ. παρ.7.2.3), και θεωρώντας ότι στη σύσταση των ΟΤΚΖ τα ΜΕΟ αποτελούν το 2,6%:

Με βάση τα παραπάνω, τα απόβλητα ΜΕΟ που αναμένονται να παραχθούν συνολικά σε επίπεδο χώρας έως και το 2030, παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα:

Ωστόσο από τα διαθέσιμα στοιχεία του ΕΟΑΝ η συνολική ποσότητα παραγόμενων ΜΕΟ είναι μικρότερη από αυτή που υπολογίστηκε θεωρητικά με την ανωτέρω μεθοδολογία και ίση με 45.698 τόνους. Άρα προκύπτει μία απόκλιση 3,5% της πραγματικής από τη θεωρητική εκτίμηση. Εφαρμόζοντας αυτή τη διορθωτική κίνηση στον προηγούμενο πίνακα προκύπτει η ρεαλιστική εκτίμηση για τις παραγόμενες ποσότητες ΜΕΟ έως το 2030, όπως φαίνεται ακολούθως:

7.5.4. Στόχοι διαχείρισης
Για το ρεύμα των μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων (ΜΕΟ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:
7.5.5. Προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση του σχεδίου - Δείκτες παρακολούθησης
Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

Το υφιστάμενο ΣΕΔ επιτυγχάνει τους στόχους του Π.Δ. 109/2004 για τα ελαστικά που διαχειρίζεται, όμως θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν διαχειρίστηκε τα έτη 2017 και 2018 μεταχειρισμένα ελαστικά ποδηλάτων, μεταχειρισμένα ελαστικά εξωτερικής διαμέτρου άνω των 1.400 mm, καθώς και συμπαγή (μη πνευματικά) μεταχειρισμένα ελαστικά βιομηχανικών και ανυψωτικών μηχανημάτων.

Τα απόβλητα από Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων (ΜΕΟ) προκύπτουν ως το άθροισμα των ποσοτήτων των νέων ελαστικών που εισέρχονται στην αγορά σε ένα δεδομένο έτος (εισαγωγές ελαστικών & ελαστικά μέσω νέων οχημάτων) καθώς και των ποσοτήτων των ελαστικών που προκύπτουν στα διαλυτήρια οχημάτων ΟΤΚΖ.
Οι ποσότητες νέων ελαστικών που αναμένεται να διατεθούν στην αγορά έως το 2030 εκτιμάται ότι ακολουθούν τον αντίστοιχο ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (real GDP) της χώρας (βλ. παρ. 7.1.3).
Λαμβάνοντας επομένως υπόψη την εξέλιξη του πραγματικού ΑΕΠ καθώς και την ποσότητα νέων ελαστικών που διατέθηκε στην αγορά το έτος αναφοράς (2018) η οποία ανέρχεται σε 46.154 τόνους, υπολογίζονται στον πίνακα που ακολουθεί οι ποσότητες νέων ελαστικών που αναμένεται να μπουν στην αγορά τα έτη 2025 και 2030.

Στις παραπάνω ποσότητες προστίθενται οι ποσότητες των ΜΕΟ που προκύπτουν από τα ΟΤΚΖ, λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες ΟΤΚΖ που εκτιμήθηκαν έως το 2030 (βλ. παρ.7.2.3), και θεωρώντας ότι στη σύσταση των ΟΤΚΖ τα ΜΕΟ αποτελούν το 2,6%:

Με βάση τα παραπάνω, τα απόβλητα ΜΕΟ που αναμένονται να παραχθούν συνολικά σε επίπεδο χώρας έως και το 2030, παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα:

Ωστόσο από τα διαθέσιμα στοιχεία του ΕΟΑΝ η συνολική ποσότητα παραγόμενων ΜΕΟ είναι μικρότερη από αυτή που υπολογίστηκε θεωρητικά με την ανωτέρω μεθοδολογία και ίση με 45.698 τόνους. Άρα προκύπτει μία απόκλιση 3,5% της πραγματικής από τη θεωρητική εκτίμηση. Εφαρμόζοντας αυτή τη διορθωτική κίνηση στον προηγούμενο πίνακα προκύπτει η ρεαλιστική εκτίμηση για τις παραγόμενες ποσότητες ΜΕΟ έως το 2030, όπως φαίνεται ακολούθως:

Για το ρεύμα των μεταχειρισμένων ελαστικών οχημάτων (ΜΕΟ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης:

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά. 

Τα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) περιλαμβάνουν:
i)    Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ) που προσομοιάζουν με τα οικιακά απόβλητα και εξετάζονται στην ενότητα των ΑΣΑ του παρόντος σχεδίου.
ii)    Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ) τα οποία εξετάζονται στην παρούσα ενότητα και διακρίνονται σε:

• Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ), τα οποία εκδηλώνουν μόνο την επικίνδυνη ιδιότητα ΗΡ9 σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙΙ της υπ' αρ. οικ.62952/5384/2016 κυα (ΕΣΔΕΑ, Β’ 4326).
• Μικτά Επικίνδυνα Απόβλητα (ΜΕΑ), τα οποία εκδηλώνουν την επικίνδυνη ιδιότητα ΗΡ9 ταυτόχρονα με μία ή περισσότερες επικίνδυνες ιδιότητες σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙΙ της υπ' αρ. οικ.62952/5384/2016 κυα (ΕΣΔΕΑ).
• Άλλα Επικίνδυνα Απόβλητα (ΑΕΑ), τα οποία εκδηλώνουν μία τουλάχιστον επικίνδυνη ιδιότητα εκτός της ιδιότητας ΗΡ9.

Τα στοιχεία που αφορούν την υφιστάμενη παραγωγή και διαχείριση των Επικινδύνων Αποβλήτων από Υγειονομικές Μονάδες (ΕΑΥΜ) παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα που ακολουθεί:

 

Η ετήσια παραγωγή (για το 2016) ΕΑΥΜ από τα δημόσια νοσοκομεία είναι της τάξης των 9.500 τόνων ετησίως, 0,8 kg/bed/day. Παρατηρείται υψηλός ρυθμός παραγωγής που επηρεάζεται σαφώς από τους υψηλούς ρυθμούς των μεγάλων μονάδων κυρίως της 1ης ΥΠΕ Αττικής. Η παραγωγή έχει αυξηθεί σημαντικά από το 2012 στις Μονάδες της 1ης ΥΠΕ Αττικής και της 2 ης ΥΠΕ Πειραιώς και Αιγαίου. Οι περισσότερες ΥΜ στη χώρα παραδίδουν τα ΕΑΑΜ προς αποστείρωση, αν και στην 1η και 2η ΥΠΕ τα ΕΑΑΜ οδηγούνται κυρίως προς αποτέφρωση. Σταδιακά όλο και περισσότερες μονάδες στρέφονται στην αποστείρωση των ΕΑΑΜ.
Επίσης, με βάση τα στοιχεία για το έτος 2018, όπως αποτυπώνονται στα παρακάτω διαγράμματα, παρατηρείται υψηλή συμμόρφωση των Υγειονομικών Μονάδων (δημόσιων και ιδιωτικών) σχετικά με την κατάρτιση Εσωτερικών Κανονισμών Διαχείρισης Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 της κυα οικ.146163/2012.
Γενικά για το ρεύμα των αποβλήτων υγειονομικών μονάδων εξακολουθούν να διαπιστώνονται προβλήματα στη διαχείριση εντός των ΥΜ (χωριστή συλλογή στο σημείο παραγωγής, κατάλληλη μεταφορά και αποθήκευση εντός της μονάδας) αν και έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση και συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Επίσης η ανταπόκριση των ΥΜ στην υποβολή των ετήσιων εκθέσεων παραγωγού βαίνει βελτιούμενη, μετά και από την καθιέρωση του ΗΜΑ. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι εξακολουθεί να υφίσταται μόνο μία μονάδα αποτέφρωσης, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του κόστους μεταφοράς, που επιτείνεται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις μονάδων σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές. 

Σύμφωνα και με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων το οποίο συμπληρώνεται με το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ) η εξέλιξη παραγωγής ΕΑΥΜ απεικονίζεται στον παρακάτω πίνακα:

Για το ρεύμα των Επικινδύνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ) τίθενται οι ακόλουθοι στόχοι διαχείρισης, σύμφωνα και με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων όπως συμπληρώνεται με το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ):

 Τα μέτρα που θα πρέπει να υλοποιηθούν για την αποτελεσματική επίτευξη των στόχων παρατίθενται στον πίνακα που ακολουθεί μαζί με τους δείκτες παρακολούθησης που θα βοηθήσουν τους αρμόδιους φορείς να παρακολουθούν την πορεία υλοποίησής τους.
Σημειώνεται ότι από τη φύση του θέματος τα παρακάτω αναφερόμενα μέτρα, δείκτες και φορείς, είναι ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι εξειδικεύονται περαιτέρω στο προηγούμενο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων (κυα 62952/5384/2016, Β'4326) που ειδικά για το ρεύμα των ΕΑΥΜ θα συνεχίσει να ισχύει όπως συμπληρώνεται με το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ) (ΑΠ Γενικού Διευθυντή Περιβάλλοντος, οικ. 33312/4110/03-07-2012 απόφαση, ΑΔΑ: Β41Β0-Η3Ω).