Για την εφαρμογή του παρόντος νόμου ισχύουν ακόλουθοι ορισμοί:
1. Ως «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» ορίζεται το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που στηρίζονται σε μία εναλλακτική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.
2. Ως «συλλογική ωφέλεια» ορίζεται η από κοινού εξυπηρέτηση των αναγκών των μελών του Φορέα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, μέσα από τη διαμόρφωση ισότιμων σχέσεων παραγωγής, τη δημιουργία θέσεων σταθερής και αξιοπρεπούς εργασίας, τη συμφιλίωση προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.
3. Ως «κοινωνική ωφέλεια» ορίζεται η εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών τοπικού ή ευρύτερου χαρακτήρα με την αξιοποίηση της κοινωνικής καινοτομίας, μέσα από δραστηριότητες «βιώσιμης ανάπτυξης» ή παροχής «κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος» ή κοινωνικής ένταξης.
4. Ως «κοινωνική καινοτομία» ορίζεται η παραγωγή προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών, οι οποίες αποσκοπούν στην ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών, τη συμφιλίωση παραγωγής και κατανάλωσης, την εναρμόνιση
προσφοράς και ζήτησης και τη διαμόρφωση νέου τύπου κοινωνικών σχέσεων βασιζομένων στη συλλογικότητα και στην ισοτιμία και όχι στον ανταγωνισμό.
5. Ως «βιώσιμη ανάπτυξη» ορίζονται οι οικονομικές δραστηριότητες, εμπορικές ή ανταλλακτικές, που προωθούν την αειφορία του περιβάλλοντος, την κοινωνική και οικονομική ισότητα, καθώς και την ισότητα των φύλων, προστατεύουν και αναπτύσσουν τα κοινά αγαθά και προωθούν τη διαγενεακή και πολυπολιτισμική συμφιλίωση, δίνοντας έμφαση στις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών. Ενδεικτικά, η βιώσιμη ανάπτυξη περιλαμβάνει τις εξής δραστηριότητες:
α. Την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
β. Την αειφόρο γεωργία και κτηνοτροφία, η οποία δίνει έμφαση στη διατήρηση και διάδοση απειλούμενων τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών ή «φυλών» και στην αποτροπή διείσδυσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών.
γ. Την τοπικά και περιφερειακά υποστηριζόμενη γεωργία ή κτηνοτροφία, που συμβάλλει στην ανάπτυξη απευθείας εμπορικών σχέσεων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών και ενισχύει την προσβασιμότητα σε είδη πρώτης ανάγκης, ιδίως των ασθενέστερων οικονομικά ομάδων του πληθυσμού, μέσα από την απευθείας διάθεσή τους.
δ. Το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο. Ως δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο ορίζεται η βασισμένη στο διάλογο,
τη διαφάνεια και τον αλληλοσεβασμό εμπορική σύμπραξη, που επιδιώκει μεγαλύτερη ισοτιμία στο διεθνές και εγχώριο εμπόριο. Συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη, προσφέροντας καλύτερους όρους εμπορίας των προϊόντων και διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργαζομένων.
ε. Την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε μικρή κλίμακα και την ανάπτυξη τεχνολογίας που μειώνει την κατανάλωση ενέργειας.
στ. Τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων και απορριμμάτων σε τοπικό επίπεδο, με συμμετοχή των πολιτών, μέσα από την επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση, ανακύκλωση των αποβλήτων ή μέσα από τον επανασχεδιασμό του τρόπου παραγωγής και διανομής των προϊόντων.
ζ. Την κατασκευή και συντήρηση υποδομών και ενέργειας σε δημοκρατική συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες.
η. Την ανάπτυξη δεξιοτήτων και μεταφορά τεχνογνωσίας.
θ. Τον εναλλακτικό, θεματικό και ήπιο τουρισμό.
ι. Το σχεδιασμό και τη διάθεση καινοτόμων και ελεύθερων ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών ή κάθε μορφή τεχνολογίας που προωθεί την ομότιμη και βασισμένη στα κοινά παραγωγή.
ια. Την παραγωγή, τη μεταποίηση, την προώθηση ή τη διατήρηση της παραγωγικής ή πολιτιστικής κληρονομιάς
κάθε τόπου.
ιβ. Την παραγωγή και προώθηση της ανεξάρτητης πολιτισμικής δημιουργίας.
ιγ. Την περιβαλλοντική αναβάθμιση των οικισμών και του κτιριακού αποθέματος.
ιδ. Τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας με κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
6. Ως «Κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος» ορίζονται οι υπηρεσίες που είναι προσβάσιμες σε όλους, προάγουν την ποιότητα ζωής και παρέχουν κοινωνική προστασία σε ομάδες όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και περιλαμβάνουν την εκπαίδευση, την υγεία, την κοινωνική στέγαση, την κοινωνική σίτιση, την παιδική φροντίδα, τη μακροχρόνια φροντίδα και τις υπηρεσίες κοινωνικής αρωγής, χωρίς, ωστόσο, να υποκαθιστούν τις γενικές υποχρεώσεις του κράτους στην άσκηση της κοινωνικής πολιτικής.
7. Ως «κοινωνική ένταξη» ορίζεται η δημιουργία των προϋποθέσεων για την ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή ατόμων που ανήκουν στις ευάλωτες και τις ειδικές ομάδες.
8. Ως «ευάλωτες» ορίζονται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού που η ένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά και ψυχικά αίτια ή λόγω παραβατικής συμπεριφοράς. Σε αυτές ανήκουν:
α) τα άτομα με αναπηρία οποιασδήποτε μορφής (σωματική, ψυχική, νοητική, αισθητηριακή),
β) τα άτομα με προβλήματα εξάρτησης από ουσίες ή τα απεξαρτημένα άτομα,
γ) οι ανήλικοι με παραβατική συμπεριφορά, οι φυλακισμένοι/ες και αποφυλακισμένοι/ες.
Ως «ειδικές» ορίζονται οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού οι οποίες βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ως προς την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας, από οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά αίτια. Σε αυτές ανήκουν:
α) τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας,
β) τα θύματα παράνομης διακίνησης και εμπορίας αν ανθρώπων,
γ) οι άστεγοι,
δ) τα άτομα που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας,
ε) οι οικονομικοί μετανάστες,
στ) οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο, για όσο εκκρεμεί η εξέταση του αιτήματος χορήγησης ασύλου,
ζ) οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών,
η) τα άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες,
θ) οι μακροχρόνια άνεργοι έως είκοσι πέντε ετών και άνω των πενήντα ετών.
9. Ως «κοινωνικός αντίκτυπος» ορίζεται η παραγόμενη συλλογική και κοινωνική ωφέλεια που κομίζει η δραστηριότητα του Φορέα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3, σε οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο στις τοπικές κοινωνίες.
10. Ως «Εργαλείο Μέτρησης Κοινωνικού Αντικτύπου» ορίζεται το μοντέλο παρακολούθησης του κοινωνικού αντικτύπου, που ο κάθε φορέας δύναται να συμπληρώνει με σκοπό τη βελτίωση των διαδικασιών λειτουργίας του και την ενδυνάμωση των δραστηριοτήτων του. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται τα τεχνικά ζητήματα και οι λεπτομέρειες εφαρμογής του. 

1. α. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 10 του Ν. 3586/2007 (Α’ 151) τροποποιείται ως εξής:
«2. Με αποφάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων τους, οι Φ.Κ.Α., στο πλαίσιο αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας τους, έχουν τη δυνατότητα να εκτελούν ή να αναθέτουν σε τρίτους, τις ακόλουθες μελέτες, έργα ή εργασίες:».
β. Η παρ. 3 του άρθρου 10 του Ν. 3586/2007 (Α’ 151) τροποποιείται ως εξής:
«3. Οι Φ.Κ.Α. εκτελούν τις εργασίες αξιοποίησης και συντήρησης της ακίνητης περιουσίας τους. Κατ’ εξαίρεση δύνανται να συνάπτουν συμφωνίες με εταιρείες διαχείρισης και αξιοποίησης ακινήτων, που έχουν γίνει δεκτές από το σύστημα επιλογής της «Εταιρείες Διαχείρισης Επενδυτικών Κεφαλαίων, Ταμείων Ασφάλισης,
Ανώνυμη Εταιρεία Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών» (Ε.Δ.Ε.Κ.Τ.Α.Α.Ε.Π.Ε.Υ.), εφόσον, κατόπιν εισήγησης της αρμόδιας υπηρεσίας, κριθεί από το Δ.Σ. τους ότι ο Φορέας δεν διαθέτει την απαιτούμενη υποδομή. Στις συμβάσεις της παραγράφου αυτής εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν. 4412/2016 (Α’ 147).»
γ. Η παρ. 7 του άρθρου 10 του Ν. 3586/2007 (Α’ 151) απαλείφεται.
δ. Η παρ. 8 του άρθρου 10 του Ν. 3586/2007 (Α’ 151) αναριθμείται σε 7 και τροποποιείται ως εξής:
«7.α. Εντός των ορίων που προβλέπονται για τη διεξαγωγή πρόχειρου διαγωνισμού ανά περίπτωση κι εφόσον η συνολική δαπάνη των εργασιών δεν υπερβαίνει το 10% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, οι Φ.Κ.Α., ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας και απόφαση του οικείου Δ.Σ., μπορούν να αναθέτουν τις μελέτες, τα έργα και τις εργασίες της παραγράφου 2 σε ιδιώτη μηχανικό ή τεχνική εταιρία κατόπιν υπογραφής σχετικής σύμβασης, σύμφωνα με τις διαδικασίες του Ν. 4412/2016 (Α’ 147). Οι Φ.Κ.Α., ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας και απόφαση του οικείου Δ.Σ., μπορούν να αναθέτουν τη σύνταξη των τεχνικών περιγραφών, των μελετών και των τευχών δημοπράτησης σε μηχανικό ΠΕ ή ΤΕ που υπηρετεί στο Φ.Κ.Α., χωρίς πρόσθετη αμοιβή.
β. Στην περίπτωση που, εντός των ανωτέρω ορίων (του πρόχειρου διαγωνισμού), η συνολική δαπάνη των εργασιών υπερβαίνει το ποσοστό 10% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, απαιτείται επιπρόσθετα και απόφαση του αρμόδιου Υπουργού, η οποία θα εγκρίνει
την απόφαση ανάθεσης του οικείου Δ.Σ..
γ. Στην περίπτωση που η συνολική δαπάνη των εργασιών υπερβαίνει τα όρια του πρόχειρου διαγωνισμού ανά περίπτωση, οι Φ.Κ.Α. δύνανται, ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας, απόφαση του οικείου Δ.Σ. και έγκριση του αρμόδιου Υπουργού: i. να αναθέτουν τα ανωτέρω έργα και εργασίες στις Τεχνικές τους Υπηρεσίες, στην περίπτωση που διαθέτουν Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, ii. να απευθύνονται σε φορείς του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που διαθέτουν Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, iii. να απευθύνονται σε θυγατρικές Τραπεζών και iv. να απευθύνονται σε εταιρείες που συμμετέχουν στην Ε.ΔΕΚ.Τ. Α.Ε.Π.Ε.Υ. σε εφαρμογή της παραγράφου 3. Ειδικότερα, οι Φ.Κ.Α. που διαθέτουν Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, σε περίπτωση ανάθεσης των μελετών, έργων και εργασιών σε τρίτους (περιπτώσεις ii, iii και iv), πρέπει να τεκμηριώνουν επαρκώς την ανάθεση αυτή.
δ. Ακίνητα Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν με απόφαση των Διοικητικών Συμβουλίων τους και έγκριση
του αρμόδιου Υπουργού, να εκμισθώνονται, μόνα ή κατά ομάδες και ενός ή περισσοτέρων Φορέων, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 40, 41 παράγραφοι 1 και 2, 42
έως 49 του Π.δ. 715/1979. Με τις αποφάσεις των Δ.Σ. των Φορέων καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό, η χρονική διάρκεια, το ελάχιστο μίσθωμα, οι τυχόν αναγκαίες εργασίες ανακαίνισης, τα αποδεικτικά βιωσιμότητας της επιχείρησης, το ύψος της εγγυήσεως, το οποίο πρέπει να είναι αντίστοιχο της αξίας του ακινήτου και της χρονικής διάρκειας της μίσθωσης και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
ε. Για την ανάθεση μελέτης σε τρίτους, ανεξαρτήτως ποσού, απαιτείται έγκριση της απόφασης του οικείου Δ.Σ. από τον αρμόδιο Υπουργό.»
ε. Στο άρθρο 10 του Ν. 3586/2007 (Α’ 151) προστίθεται νέα παράγραφος 8 ως εξής:
«8. Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου, καθώς και τα άρθρα 6, 9 του Ν. 3586/2007 εφαρμόζονται από όλους τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης που εποπτεύονται από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.»
στ. Ακίνητα που ανήκουν σε Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να παραχωρούνται σε Υπηρεσίες του Δημοσίου, σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και σε λοιπά νομικά πρόσωπα κοινωφελούς ή ανθρωπιστικού χαρακτήρα προς χρήση που θα εξυπηρετεί δημόσιο ή κοινωφελή σκοπό, καθώς και σε φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Η παραχώρηση της χρήσης πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που ορίζει τους όρους παραχώρησης, μετά από γνώμη των Διοικητικών Συμβουλίων των Φορέων. Με την ως άνω απόφαση καθορίζονται η διάρκεια της παραχώρησης της χρήσης, οι υποχρεώσεις του φορέα προς τον οποίο γίνεται η παραχώρηση, το αντάλλαγμα, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Οι εργασίες διαμόρφωσης, συντήρησης, λειτουργίας, έκδοσης πολεοδομικών ή άλλων αδειών βαρύνουν τον φορέα προς τον οποίο γίνεται η παραχώρηση της χρήσης και μπορούν να συμψηφίζονται με το μηνιαίο μίσθωμα κατόπιν απόφασης του Δ.Σ. του φορέα που εκμισθώνει.
ζ. Με απόφαση του Δ.Σ. του ΕΤΑΑ ή του Ε.Φ.Κ.Α., μετά την ένταξη του ΕΤΑΑ σε αυτόν, μπορεί να προκηρυχθεί πλειοδοτικός διαγωνισμός, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 40, 41 παράγραφοι 1 και 2, 42 έως 49 του Π.δ. 715/1979 για την εκμίσθωση του Ξενοδοχείου «ΕΣΠΕΡΙΑ» μετά ή άνευ του κινητού εξοπλισμού του. Ο μη
παραχωρούμενος εξοπλισμός μπορεί να διατίθεται για κοινωφελείς σκοπούς. Στην απόφαση του Δ.Σ. του ΕΤΑΑ ή του Ε.Φ.Κ.Α. καθορίζεται η χρονική διάρκεια της μίσθωσης, το ελάχιστο μηνιαίο μίσθωμα, οι παρεχόμενες εγγυήσεις και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
η. Για τον προσδιορισμό του μισθώματος των μισθώσεων των προηγούμενων παραγράφων προηγείται εκτίμηση της μισθωτικής αξίας από νόμιμα Πιστοποιημένο Εκτιμητή κατά τις διατάξεις του Κεφαλαίου Γ’ του Ν. 4152/2013, εκ του τηρουμένου στο Υπουργείο Οικονομικών μητρώου.
2. α. Το Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία «Ενιαίο Κεφάλαιο Αποζημίωσης Φορτοεκφορτωτών» (Ε.Κ.Α.Φ.) που συστήθηκε με το άρθρο 10 του Ν. 4109/2013 (Α’ 16) καταργείται από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου.
β. Τα υφιστάμενα Κεφάλαια Αποζημίωσης Φορτοεκφορτωτών (Κ.Α.Φ.), τα οποία έχουν συσταθεί βάσει των διατάξεων της παρ. 7 του άρθρου μόνου του Ν. 5167/1931 (Α’ 222) (άρθρο 11 του Π.δ. της 4ης Μαρτίου 1932), του άρθρου 3 του Ν. 5944/1933 (Α’ 387), του άρθρου 5 του Ν. 6178/1934 (Α’ 214) και του άρθρου 6
του Ν.δ. 1254/1949 (Α’288) καταργούνται ή διαλύονται μέχρι τις 28.2.2017, εφαρμοζομένων των διατάξεων του άρθρου 48 του Ν. 4250/2014 (Α’ 74).
γ. Οι διατάξεις της παρ. 1Β του άρθρου 74 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69) ισχύουν αναλόγως για το προσωπικό των καταργούμενων ή διαλυόμενων με την ανωτέρω παράγραφο Κεφαλαίων Αποζημίωσης Φορτοεκφορτωτών.
δ. Τα αποθεματικά κεφάλαια των καταργούμενων Κ.Α.Φ., μετά την ολοσχερή εξόφληση των υποχρεώσεών τους, τα εναπομείναντα αδιάθετα ποσά των μέχρι σήμερα καταργηθέντων Κ.Α.Φ., καθώς και τα χρηματικά διαθέσιμα των Κ.Α.Φ., τα οποία δεν λειτουργούν, δεν έχουν διαλυθεί ή καταργηθεί και παραμένουν σε τραπεζικούς λογαριασμούς, μεταφέρονται στο Ελληνικό Δημόσιο. Η κινητή και ακίνητη περιουσία των καταργηθέντων ή καταργούμενων Κ.Α.Φ. περιέρχεται στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και για τη μεταβίβαση της κυριότητας των ακινήτων εκδίδεται διαπιστωτική πράξη με την οποία μεταγράφονται ατελώς στα βιβλία μεταγραφών των οικείων υποθηκοφυλακείων ή κτηματολογικών γραφείων. Οι μεταβιβάσεις αυτές δεν υπόκεινται σε τέλη και δικαιώματα υπέρ του Δημοσίου, δήμων ή τρίτων. Το αρχείο των καταργηθέντων ή καταργούμενων με τις διατάξεις του παρόντος νόμου Κ.Α.Φ. διατηρείται και φυλάσσεται στις οικείες Λιμενικές Αρχές ή στις οικείες Υπηρεσίες Επιθεώρησης Εργασιακών Σχέσεων του Σ.ΕΠ.Ε.. Υφιστάμενες μισθώσεις ακινήτων των διαλυόμενων καταργούμενων Κ.Α.Φ. λύονται αζημίως το αργότερο μέχρι τις 31.12.2016.
ε. Εκκρεμείς δίκες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου δεν επηρεάζουν την κατάργηση των Κ.Α.Φ..
στ. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ρυθμίζεται κάθε θέμα αναγκαίο για την ολοκλήρωση της διάλυσηςκατάργησης των Κ.Α.Φ. που δεν προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 48 του Ν. 4250/2014.
ζ. Κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη που είναι αντίθετη με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου καταργείται.
3. Το άρθρο 66 του Ν. 4144/2013 (Α’ 88), όπως αυτό ισχύει μετά τη συμπλήρωσή του με την παρ. 2 του άρθρου 8 του Ν. 4237/2014 (Α’ 36), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 141 του Ν. 4251/2014 (Α’ 80), με το άρθρο 9 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69) και με το άρθρο 55 του Ν. 4369/2016 (Α’33), αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 66
Στις περιπτώσεις λήξης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω αναπηρίας και, εφόσον εκκρεμεί στις υγειονομικές επιτροπές ΚΕ.Π.Α. ιατρική κρίση, χωρίς υπαιτιότητα των ασφαλισμένων, το δικαίωμα συνταξιοδότησής τους λόγω αναπηρίας παρατείνεται για ένα εξάμηνο, με το ίδιο ποσό που ελάμβαναν οι συνταξιούχοι πριν από τη λήξη του δικαιώματος, με την προϋπόθεση ότι για το δικαίωμα αυτό είχαν κριθεί από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή αναπηρίας με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%. Εάν μετά τη γνωμάτευση των υγειονομικών επιτροπών ΚΕ.Π.Α., κριθεί ότι αυτοί δεν φέρουν συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας ή φέρουν μικρότερο ποσοστό αναπηρίας από το προγενεστέρως κριθέν, οι αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές αναζητούνται άτοκα, δια συμψηφισμού, με μηνιαία παρακράτηση 20% από τις τυχόν χορηγούμενες συνταξιοδοτικές παροχές, ενώ, στην περίπτωση που δεν χορηγούνται παροχές, αναζητούνται, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Ε.ΔΕ.. Οι ως άνω ρυθμίσεις εφαρμόζονται και για όλα τα επιδόματα που χορηγούνται λόγω αναπηρίας, καθώς και για τις συντάξεις με αιτία την αναπηρία, ενώ, για τον ίδιο χρόνο, παρατείνεται η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη όσων εμπίπτουν στο παρόν άρθρο. Η ισχύς του άρθρου αυτού αρχίζει αναδρομικά από 1.7.2016 για όλα τα πρόσωπα που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του και λήγει στις 30.6.2017.»
4. α. Στο τέλος του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν. 3863/2010 (Α’ 115), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69), προστίθεται εδάφιο ως εξής:
«Η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή χαρακτηρίζει, αποκλειστικά για τις ανάγκες του Ν. 2643/1998 (Α’ 220), ως
χρόνιες σωματικές ή πνευματικές ή ψυχικές παθήσεις ή βλάβες που ταυτόχρονα επιφέρουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, βάσει του Ενιαίου Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας.»
β. Στο τέλος της παρ. 3 του άρθρου 7 του Ν. 3863/2010 (Α’ 115), όπως προστέθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69) προστίθενται εδάφια ως εξής:
«Οι παθήσεις ή βλάβες που έχουν χαρακτηριστεί, αποκλειστικά για τις ανάγκες του Ν. 2643/1998 (Α’ 220), ως χρόνιες και ταυτόχρονα επιφέρουσες περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση αναθεωρούνται κάθε φορά, ύστερα από εισήγηση της Διεύθυνσης Αναπηρίας του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και ύστερα από γνώμη της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής. Στις προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων που διενεργούνται με βάση το Ν. 2643/1998 λαμβάνονται υπόψη ως παθήσεις ή βλάβες χρόνιες και ταυτόχρονα επιφέρουσες περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, οι παθήσεις ή βλάβες που έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό αυτόν έως την ημερομηνία έκδοσης των εν λόγω προκηρύξεων.»
5. Η διάταξη της παρ. 8 του άρθρου 20 του Ν. 2084/1992 (Α’ 165), όπως ισχύει, εφαρμόζεται αναλογικά και για κάθε είδους παροχή που καταβάλλεται αχρεωστήτως από τους Φορείς Κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης εποπτείας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και από το Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων (Ε.Τ.Α.Τ.).

4. α. Στο τέλος του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν. 3863/2010 (Α’ 115), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69), προστίθεται εδάφιο ως εξής:
«Η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή χαρακτηρίζει, αποκλειστικά για τις ανάγκες του Ν. 2643/1998 (Α’ 220), ως
χρόνιες σωματικές ή πνευματικές ή ψυχικές παθήσεις ή βλάβες που ταυτόχρονα επιφέρουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, βάσει του Ενιαίου Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας.»
β. Στο τέλος της παρ. 3 του άρθρου 7 του Ν. 3863/2010 (Α’ 115), όπως προστέθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του Ν. 4331/2015 (Α’ 69) προστίθενται εδάφια ως εξής:
«Οι παθήσεις ή βλάβες που έχουν χαρακτηριστεί, αποκλειστικά για τις ανάγκες του Ν. 2643/1998 (Α’ 220), ως χρόνιες και ταυτόχρονα επιφέρουσες περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση αναθεωρούνται κάθε φορά, ύστερα από εισήγηση της Διεύθυνσης Αναπηρίας του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και ύστερα από γνώμη της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής. Στις προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων που διενεργούνται με βάση το Ν. 2643/1998 λαμβάνονται υπόψη ως παθήσεις ή βλάβες χρόνιες και ταυτόχρονα επιφέρουσες περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, οι παθήσεις ή βλάβες που έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό αυτόν έως την ημερομηνία έκδοσης των εν λόγω προκηρύξεων.»

1.α. Στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης τίθενται σε λειτουργία τα ακόλουθα συστήματα:
αα) Σύστημα Επιτελικής Παρακολούθησης (BI Intelligence System) Αποτελεσματικότητας Επιχειρησιακής Λειτουργίας Κεντρικής Υπηρεσίας και Εποπτευόμενων Φορέων του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και αβ) Σύστημα Ενιαίας Ψηφιακής Εξυπηρέτησης Αιτημάτων Πολιτών με την ονομασία «ΑΠΛΟ».
β. Σκοπός του συστήματος Επιτελικής Παρακολούθησης Αποτελεσματικότητας Επιχειρησιακής Λειτουργίας είναι η επιτελική παρακολούθηση της επιχειρησιακής λειτουργίας και απόδοσης του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μέσω της συγκέντρωσης, τήρησης και επεξεργασίας δεδομένων, τα οποία είτε συλλέγονται πρωτογενώς (μέσω απευθείας καταγραφής) είτε αντλούνται από υφιστάμενα πληροφοριακά συστήματα, τόσο από εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου, όσο και από τρίτους Φορείς (Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Υπηρεσίες άλλων Υπουργείων κ.ά.).
Τα δεδομένα αυτά αφορούν ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανεργίας, της απασχόλησης, της ανασφάλιστης εργασίας, της απασχόλησης αλλοδαπών, των κοινωνικών διακρίσεων, της επαγγελματικής κατάρτισης, των συνταξιούχων, των ασφαλισμένων, των συντάξεων, οικονομικά χαρακτηριστικά των ασφαλιστικών φορέων και άλλα πεδία ενδιαφέροντος του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Το σύστημα ενημερώνεται και από άλλα συστήματα σε σχέση με δεδομένα αρμοδιότητας του Υπουργείου, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων σχετικά με την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. Όλοι οι εποπτευόμενοι από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης φορείς υποχρεούνται να συγκεντρώνουν και να στέλνουν, ηλεκτρονικά και σε τακτική βάση, τα δεδομένα που θα τροφοδοτούν το Σύστημα Επιτελικής Παρακολούθησης Αποτελεσματικότητας Επιχειρησιακής Λειτουργίας κατά λόγο αρμοδιότητας.
γ. γα) Σκοπός του συστήματος «ΑΠΛΟ» είναι η προσφορά ψηφιακών υπηρεσιών μιας στάσης προς τους συναλλασσόμενους με το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
γβ) Οι διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 17 του Ν. 3899/2010 (Α’ 212) όπως τροποποιήθηκαν με την παρ. Ε’ του άρθρου 138 του μέρους Γ’ του Κεφαλαίου ΙΣΤ’ του Ν. 4052/2012 (Α’ 41) έχουν ανάλογη εφαρμογή για τις υπηρεσίες που εντάσσονται στις ψηφιακές υπηρεσίες του συστήματος «ΑΠΛΟ».
δ. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ρυθμίζονται θέματα εφαρμογής του άρθρου αυτού, καθώς και ειδικότερα τεχνικά, οργανωτικά ή λεπτομερειακά θέματα που αφορούν τη συγκέντρωση, την αποστολή, την τήρηση, την πρόσβαση και την ασφαλή διαχείριση και επεξεργασία δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνικών ανωνυμοποίησης για την πλήρη παρεμπόδιση της εξακρίβωσης της ταυτότητας των υποκειμένων των δεδομένων.
2. Στο τέλος της παραγράφου 6 του άρθρου 34 του Ν. 4144/2013 (Α’ 88) προστίθεται περίπτωση δ’, ως εξής:
«δ) Οι δαπάνες των κλάδων «ΛΑΕΚ» και «Λογαριασμός Κοινωνικής Πολιτικής» βαρύνουν για την κάλυψή τους, τους διαχρονικά αποδιδόμενους πόρους στον Ο.Α.Ε.Δ., οι οποίοι δεν συνιστούν κρατική επιχορήγηση ή χρηματοδότηση των δικαιούχων του παρόντος άρθρου και καταβάλλονται από τα σχετικά ταμειακά διαθέσιμα, ανεξαρτήτως εάν έχει μεταφερθεί από το ΙΚΑ ή τον ΕΦΚΑ, κατά το έτος καταβολής τους, το ποσό που αντιστοιχεί στις εν λόγω ενιαύσιες δαπάνες.»
3. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μετά από πρόταση των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών, συνιστώνται
Τοπικά Τμήματα Κοινωνικής Επιθεώρησης του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), όπου υπάρχουν ιδιαίτερες ανάγκες διενέργειας ελέγχων της αρμοδιότητάς του. Τα Τμήματα αυτά στελεχώνονται με μετακίνηση προσωπικού του Σ.ΕΠ.Ε. ή του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή άλλων φορέων εποπτείας του Υπουργείου που κατανέμεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
4. Οι περιπτώσεις β’ και η’ της παρ. 1 του άρθρου 21 του Ν. 3996/2011 (Α’ 170), αντικαθίστανται ως εξής:
«β. δύο Προϊσταμένους Διευθύνσεων του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), με τους αναπληρωτές τους,
η. τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ο οποίος αναπληρώνεται από Προϊστάμενο Τμήματος της ίδιας Διεύθυνσης».
5. Η περίπτωση β’ της παρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 2643/1998 (Α’ 220) αντικαθίσταται ως εξής:
«β) Δύο υπαλλήλους του Ο.Α.Ε.Δ. με βαθμό τουλάχιστον Γ’ με τους αναπληρωτές τους».
6. Η περίπτωση β’ της παρ. 1 του άρθρου 10 του Ν. 2643/1998 (Α’ 220) αντικαθίσταται ως εξής:
«β) Τον εκάστοτε προϊστάμενο της Διεύθυνσης Εφέδρων Πολεμιστών Αγωνιστών Θυμάτων και Αναπήρων Πολέμου (ΔΕΠΑΘΑ) του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, με τον αναπληρωτή του, εφόσον συζητούνται θέματα αναπήρων και θυμάτων πολέμου, αναπήρων πολέμου αμάχου πληθυσμού, αναπήρων και θυμάτων ειρηνικής περιόδου, αντιστασιακών ως και των τέκνων όλων των προαναφερθεισών κατηγοριών ή έναν ανώτερο υπάλληλο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, στις λοιπές περιπτώσεις, με τους αναπληρωτές τους.»
7. Όπου δεν λειτουργεί υπηρεσία του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) και δεν υφίσταται προγραμματική σύμβαση περί ανάθεσης υπηρεσιών ανταποκριτή από τον Ο.Α.Ε.Δ. σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), οι σχετικές υπηρεσίες μπορούν να ανατεθούν σε Γραφεία Κοινωνικής Ασφάλισης που υπάγονται σε Υποκαταστήματα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Για την ανάθεση των υπηρεσιών του προηγούμενου εδαφίου, συνάπτεται προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και του Ο.Α.Ε.Δ..
8. Στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ συνιστώνται 2 (δύο) προσωποπαγείς θέσεις με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου σε εκτέλεση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, ως εξής:
- Μία (1) προσωποπαγής θέση με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου κατηγορίας ΤΕ Διοικητικού - Λογιστικού.
- Μία (1) προσωποπαγής θέση με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου κατηγορίας ΔΕ Διοικητικών Γραμματέων.
Mε κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζεται το χρονικό σημείο σύστασης των ανωτέρω θέσεων, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Οι θέσεις αυτές καταργούνται μόλις κενωθούν με οποιονδήποτε τρόπο. 

2. Στο τέλος της παραγράφου 6 του άρθρου 34 του Ν. 4144/2013 (Α’ 88) προστίθεται περίπτωση δ’, ως εξής:
«δ) Οι δαπάνες των κλάδων «ΛΑΕΚ» και «Λογαριασμός Κοινωνικής Πολιτικής» βαρύνουν για την κάλυψή τους, τους διαχρονικά αποδιδόμενους πόρους στον Ο.Α.Ε.Δ., οι οποίοι δεν συνιστούν κρατική επιχορήγηση ή χρηματοδότηση των δικαιούχων του παρόντος άρθρου και καταβάλλονται από τα σχετικά ταμειακά διαθέσιμα, ανεξαρτήτως εάν έχει μεταφερθεί από το ΙΚΑ ή τον ΕΦΚΑ, κατά το έτος καταβολής τους, το ποσό που αντιστοιχεί στις εν λόγω ενιαύσιες δαπάνες.»

Όπου στις παραγράφους 6 και 7 του άρθρου 74 του νόμου 3863/2010 (Α’ 115), ως ισχύει, αναφέρεται το πλαίσιο ηλικίας «55 έως 64 ετών», αυτό αντικαθίσταται με «55 έως 67 ετών».

Το άρθρο 30 του Ν. 4144/2013 (Α’ 88) αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 30
Μέτρα για την αποτελεσματικότερη ένταξη / επανένταξη των ανέργων στην αγορά εργασίας
1. Κάτοχοι άδειας ασκήσεως επαγγέλματος, ασφαλισμένοι ή μη σε οικεία ασφαλιστικά ταμεία, που δεν ασκούν ελευθέριο ή άλλο επάγγελμα, μπορούν να εγγράφονται ως άνεργοι στο μητρώο ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ..
2. Άνεργοι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του Ο.Α.Ε.Δ., που προτίθενται να συμμετάσχουν σε πρόγραμμα εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης, παραμένουν  εγγεγραμμένοι στα μητρώα ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ. και ο χρόνος εκπαίδευσής τους ή επαγγελματικής κατάρτισής τους μετράται ως χρόνος ανεργίας εφόσον: α) είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα ανέργων τουλάχιστον επί τετράμηνο πριν από την υπαγωγή τους στο ως άνω πρόγραμμα, β) δηλώσουν τα στοιχεία του προγράμματος αυτού στον Ο.Α.Ε.Δ. πριν από την έναρξή του και
γ) έχουν παρέλθει τουλάχιστον δύο (2) ημερολογιακά έτη από το πέρας τυχόν προηγούμενης συμμετοχής τους σε πρόγραμμα εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης.
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους ή της επαγγελματικής κατάρτισής τους, έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους λοιπούς εγγεγραμμένους στα μητρώα ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ..
3. Οι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του Ο.Α.Ε.Δ. επιδοτούμενοι άνεργοι, που συμμετέχουν σε επιδοτούμενα
προγράμματα εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης, για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο συντρέχουν οι προϋποθέσεις λήψης και των δύο επιδοτήσεων δικαιούνται να λαμβάνουν και το επίδομα ανεργίας, εφόσον τηρούν και πληρούν τις προϋποθέσεις α’, β’ και γ’ της προηγούμενης παραγράφου.
4. Η περίπτωση γ’ της παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 1545/1985 (Α’ 91) καταργείται.
5. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μετά από πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ο.Α.Ε.Δ., καθορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των ανέργων που εγγράφονται στα μητρώα του Οργανισμού και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου.»

Η αληθής έννοια των διατάξεων της παραγράφου 4 του άρθρου 67 του Ν. 3518/2006 είναι ότι οι εκπαιδευτικοί που προσλαμβάνονται από τον Ο.Α.Ε.Δ. ως προσωρινοί αναπληρωτές από τους ίδιους πίνακες, από τους οποίους προσλαμβάνονται οι ωρομίσθιοι της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του Ν. 2336/1995 (Α’ 189), όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 16 του Ν. 2643/1998 (Α’ 220) και ισχύει, όσον αφορά την πρόσληψή τους διέπονται από το ίδιο νομικό καθεστώς, το οποίο διέπει τους ως άνω ωρομίσθιους. 

Η ισχύς του νόμου αυτού αρχίζει από την ημερομηνία της δημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις επιμέρους διατάξεις.
Παραγγέλλομε τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεσή του ως νόμου του Κράτους.

Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2016
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Β. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ

Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους.
Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2016
Ο επί της Δικαιοσύνης Υπουργός
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ