Εγκ. οικ. 130406/1995 (ΦΕΚ /-- 17.8.1995)

Στο άρθρο 2 δίνεται ο ορισμός των καρκινογόνων παραγόντων Καρκινογόνοι παράγοντες είναι οι ουσίες και τα παρασκευάσματα τα οποία σύμφωνα με τις ΚΥΑ 378/94 (ΦΕΚ 705/Β) και ΚΥΑ 1197/89 (ΦΕΚ 567/Β) χαρακτηρίζονται με την ένδειξη R45 «μπορεί να προκαλέσει καρκίνο» και οι ουσίες τα παρασκευάσματα και οι μέθοδοι αναφέρονται στο παράρτημα Ι του άρθρου 16 του διατάγματος.
Στο παράρτημα της εγκυκλίου παρατίθεται πίνακας ουσιών που έχουν χαρακτηρισθεί με την ένδειξη R45 
 

Στο άρθρο 3 περιγράφεται η υποχρέωση του εργοδότη να έχει στη διάθεσή του μία γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση των καρκινογόνων παραγόντων.
Η εκτίμηση αυτή είναι εργοδοτική υποχρέωση και συντάσσεται από τον τεχνικό ασφάλειας, τον γιατρό εργασίας ή από την Εξωτερική Υπηρεσία Προστασίας και Πρόληψης με την οποία συμβάλλεται.
Στην εκτίμηση αυτή καταγράφονται και περιγράφονται όλοι οι υφιστάμενοι και πιθανοί κίνδυνοι και ιδιαίτερα προσδιορίζεται η φύση, ο βαθμός και η διάρκεια της έκθεσης των εργαζομένων.
Στη συνέχεια αξιολογούνται οι κίνδυνοι, καθορίζονται τα μέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν και, αν χρειαστεί, το υλικό προστασίας που πρέπει να χρησιμοποιηθεί τα οποία και ενσωματώνονται στο σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης.
Η εκτίμηση αυτή επαναλαμβάνεται τακτικά και εν πάση περιπτώσει σε κάθε αλλαγή των συνθηκών εργασίας.
Κατά την εκτίμηση αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες εργαζομένων. 

Στο άρθρο 4 περιγράφεται η γενική αρχή της μείωσης της χρήσης του καρκινογόνου παράγοντα μέσω της υποκατάστασης του από άλλη ουσία, παρασκεύασμα ή μέθοδο λιγότερο επικίνδυνα, όσο αυτό είναι πρακτικό εφικτό. 

Στο άρθρο 5 περιγράφεται κατ΄ αρχήν μία κλιμάκωση των εναλλακτικών τεχνικών και οργανωτικών μέτρων στα οποία προσφεύγει ο εργοδότης εφόσον η εκτίμηση του άρθρου 3 καταδεικνύει κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων.
Το πρώτο μέτρο είναι η αποφυγή της έκθεσης των εργαζομένων.
Το δεύτερο μέτρο είναι η χρησιμοποίηση κλειστού συστήματος εφόσον δεν είναι τεχνικά δυνατή η υποκατάσταση του καρκινογόνου παράγοντα.
Το τρίτο μέτρο είναι η μείωση της έκθεσης των εργαζομένων στο χαμηλότερο επίπεδο που είναι τεχνικά εφικτό και σε κάθε περίπτωση να είναι κάτω από τις οριακές τιμές εφόσον υπάρχουν.
Στη συνέχεια στο άρθρο 5 περιγράφονται διάφορα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποίησης καρκινογόνων παραγόντων με σκοπό την πρόληψη ή τη μείωση της έκθεσης των εργαζομένων σε όσο το δυνατόν χαμηλότερο επίπεδο. Αν και όλα τα προτεινόμενα μέτρα είναι ίδιας σημασίας για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού τονίζονται ιδιαίτερα τα μέτρα που αναφέρονται στις παραγράφους δ, ζ, η, ιβ και ιγ. 

Στα πλαίσια της υποχρέωσης των επιχειρήσεων να παρέχουν στοιχεία και πληροφορίες στα αρμόδια όργανα της επιθεώρησης εργασίας σύμφωνα με τα άρθρα 30 31 του Ν. 1568/85 για την διευκόλυνση του ελεγκτικού τους ρόλου, στο άρθρο 6 του διατάγματος περιγράφονται οι βασικές πληροφορίες που πρέπει να παρέχουν οι εργοδότες στη περίπτωση χρησιμοποίησης καρκινογόνων παραγόντων και αφορούν
κατ΄ ελάχιστο:
α. Την εκτίμηση του κινδύνου
β. Τα στοιχεία της επιχείρησης και τον αριθμό των εργαζομένων
γ. Τις χρησιμοποιούμενες και παραγόμενες ποσότητες καρκινογόνων παραγόντων.
δ. Την χρησιμοποιούμενη παραγωγική διαδικασία
ε. Τα μέτρα πρόληψης και προφύλαξης που έχουν ληφθεί
στ. Τη φύση και το βαθμό της έκθεσης
ζ. Τις περιπτώσεις υποκατάστασης. 

Το άρθρο 7 καλύπτει τα πρόσθετα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται στην περίπτωση που συμβεί απρόβλεπτο συμβάν ή ατύχημα που έχει αποτέλεσμα ασυνήθη έκθεση των εργαζομένων.
Στην περίπτωση αυτή:
α. Ενημερώνονται άμεσα οι εργαζόμενοι
β. Στην προσβληθείσα ζώνη εκτελούνται μόνον εργασίες επισκευών
γ. Οι εργαζόμενοι που εκτελούν τις εργασίες επισκευών χρησιμοποιούν υποχρεωτικά μέσα ατομικής προστασίας της αναπνοής
ε. Η έκθεση περιορίζεται στον ελάχιστο δυνατό χρόνο

Όταν πρόκειται να εκτελεσθούν εργασίες συντήρησης και επισκευών ή άλλες εργασίες και υπάρχει πιθανότητα να δημιουργηθεί αυξημένη έκθεση των εργαζομένων τότε πρέπει να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα που θα εξασφαλίζουν την προστασία των εργαζομένων και επιπλέον:
α. Διατίθεται κατάλληλος ιματισμός
β. Διατίθεται μέσο ατομικής προστασίας της αναπνοής
γ. Οριοθετείται και επισημαίνεται η επικίνδυνη ζώνη

Στο άρθρο 9 περιγράφεται η υποχρέωση των εργοδοτών να επιτρέπουν την πρόσβαση, στις ζώνες που η εκτίμηση των κινδύνων καταδεικνύει κίνδυνο για τους εργαζόμενους, μόνο σ΄ εκείνους τους εργαζόμενους που αναγκαστικά εισέρχονται λόγω της εργασίας ή των καθηκόντων τους.

Στο άρθρο 10 περιγράφονται τα μέτρα υγιεινής και μέτρα ατομικής προστασίας και περιλαμβάνουν:
α. Απαγόρευση του καπνίσματος και του φαγητού στις επικίνδυνες ζώνες
β. Διάθεση καταλλήλων ενδυμάτων εργασίας και διευκολύνσεων για τον καθορισμό τους
γ. Διάθεση μέσων ατομικής προστασίας και διευκολύνσεων για τον καθαρισμό τους, τη συντήρησή τους και την αποθήκευσή τους
δ. Διάθεση καταλλήλων χώρων αποδυτηρίων με ξεχωριστά ερμάρια για τα καθημερινά ενδύματα και τα ρούχα εργασίας
ε. Διάθεση καταλλήλων και επαρκών εγκαταστάσεων υγιεινής

Στα πλαίσια της υποχρέωσης του εργοδότη για εκπαίδευση των εργαζομένων, ο εργοδότης οφείλει να ενημερώνει τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους ιδίως με τη μορφή ενημέρωσης και γραπτών οδηγιών σχετικά με:
α. Τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους στους καρκινογόνους παράγοντες
β. Τις περιπτώσεις ασυνήθους έκθεσης
γ. Τις προφυλάξεις που πρέπει να παίρνουν κατά τις εργασίες συντήρησης
δ. Τα μέτρα υγιεινής που πρέπει να τηρούνται
ε. Την απαγόρευση του καπνίσματος στους χώρους εργασίας
στ. Την χρήση καταλλήλων ενδυμάτων
ζ. Την σωστή χρησιμοποίηση των μέσων ατομικής προστασίας

Όπως η εκπαίδευση έτσι και η ενημέρωση των εργαζομένων εντάσσεται στα πλαίσια των υποχρεώσεων του εργοδότη. Έτσι οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους έχουν δικαίωμα να ενημερώνονται από τον εργοδότη σχετικά με:
α. Τις προβλέψεις της ισχύουσας νομοθεσίας
β. Την επιλογή και τη χρήση του προστατευτικού ιματισμού και εξοπλισμού
γ. Τα προληπτικά μέτρα που παίρνονται για τις εργασίες συντήρησης
δ. Τις περιπτώσεις ασυνήθους έκθεσης, και για τα ληφθέντα ή ληπτέα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης
ε. Τις πληροφορίες που περιέχονται στον κατάλογο των εργαζομένων που είναι επιφορτισμένοι με την άσκηση των δραστηριοτήτων ως προς τις οποίες τα αποτελέσματα της εκτίμησης καταδεικνύουν κίνδυνο για την ασφάλεια ή την υγεία τους, και οι οποίες αφορούν τον καθένα προσωπικά
στ. Τις ανώνυμες συλλογικές πληροφορίες

Στο άρθρο 13 περιγράφεται η υποχρέωση των εργοδοτών να ζητούν εκ των προτέρων και εγκαίρως τη γνώμη των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους και να διευκολύνουν τη συμμετοχή τους, αναφορικά με τα θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή του διατάγματος και γενικώς για κάθε ενέργεια η οποία μπορεί να έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στην ασφάλεια και την υγεία τους. 

Στο άρθρο 14 περιγράφονται διάφορες υποχρεώσεις του εργοδότη που σχετίζονται με την ιατρική παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων.
Οι υποχρεώσεις αυτές είναι:
α. Εάν τα αποτελέσματα της εκτίμησης που αναφέρεται στο άρθρο 3 καταδεικνύουν κίνδυνο για τη υγεία ή την ασφάλεια των εργαζομένων, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση:
- Να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες γιατρού εργασίας ανεξάρτητα από τον αριθμό εργαζομένων στην επιχείρηση.
- Να εξασφαλίζει ότι κάθε εργαζόμενος πριν από την έκθεση και στη συνέχεια σε τακτά χρονικά διαστήματα, υπόκειται σε ιατρική εξέταση.
β. Ο γιατρός εργασίας ή/και η αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας μπορούν να ζητούν από τους εργαζόμενους που έχουν εκτεθεί σε καρκινογόνους παράγοντες να υποβληθούν σε επίβλεψη της υγείας τους
γ. Στις περιπτώσει κατά τις οποίες πραγματοποιείται παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων, τηρούνται ατομικοί ιατρικοί φάκελοι
δ. Οι εργαζόμενοι έχουν πρόσβαση στα αποτελέσματα της ιατρικής παρακολούθησης που τους αφορούν
ε. Όλες οι περιπτώσεις καρκίνου των εργαζομένων που αναγνωρίζεται ότι οφείλονται στην έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία, αναγγέλλονται από τον γιατρό εργασίας μέσω της επιχείρησης και από τον αρμόδιο ασφαλιστικό φορέα στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. 

Στο άρθρο 15 προβλέπεται:
α. Η διατήρηση επί σαράντα τουλάχιστον χρόνια μετά την παύση της έκθεσης του καταλόγου και του ατομικού ιατρικού φακέλου
β. Η αποστολή στον αρμόδιο ασφαλιστικό φορέα των ατομικών ιατρικών φακέλων και αντιγράφων των φακέλων στις ιατρικές υπηρεσίες του ΚΥΑΕ του Υπουργείου Εργασίας σε περίπτωση παύσης της λειτουργίας της επιχείρησης
γ. Το δικαίωμα του εργαζόμενου να δικαιούται αντιγράφου του ατομικού του ιατρικού φακέλου

Το άρθρο 16 περιέχει τα παραρτήματα Ι και ΙΙ:
Το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι περιέχει κατάλογο ουσιών, παρασκευασμάτων και μεθόδων και εργασιών για τα οποία προκύπτει υποχρέωση εφαρμογή του διατάγματος.
Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ περιγράφονται πρακτικές συστάσεις για την ιατρική παρακολούθηση των εργαζομένων η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα μέτρα:
- Κατάρτιση φακέλου με το ιατρικό και επαγγελματικό ιστορικό κάθε
εργαζόμενου.
- Προσωπική συνέντευξη.
- Ενδεχομένως, βιολογική παρακολούθηση, καθώς και ανίχνευση των πρώιμων και αντιστρεπτών επιπτώσεων επί της υγείας του εξεταζόμενου.
Επίσης με το ίδιο παράρτημα θεσπίζεται η υποχρέωση του γιατρού εργασίας της επιχείρησης και του γιατρού του ασφαλιστικού οργανισμού στον οποίο ανήκει ο εργαζόμενος και στο οποίο προσφεύγει για παρακολούθηση της υγείας τους, να γνωρίζουν καλώς τις συνθήκες ή τις περιστάσεις έκθεσης κάθε εργαζόμενου. 

Στο άρθρο 17 ορίζονται οι αρμόδιες υπηρεσίες για τον έλεγχο της εφαρμογής του διατάγματος. Αυτές είναι αρμόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας και συγκεκριμένα τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕ.Π.Ε.Κ.) ή οι Διευθύνσεις Επιθεώρησης Εργασίας με τα αρμόδια Τμήματα Τεχνικής και Υγειονομικής Επιθεώρησης Εργασίας ή τα Τμήματα Επιθεώρησης Εργασίας.
[Με την μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση αρμόδιες υπηρεσίες είναι οι αντίστοιχες υπηρεσίες της Ν.Α.] 
 

Στο άρθρο 18 περιγράφονται οι ποινικές και οι διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προμηθευτή, που παραβαίνει τις διατάξεις του διατάγματος.
Οι κυρώσεις αυτές είναι οι ποινικές και οι διοικητικές κυρώσεις που περιγράφονται στα άρθρα 24 και 25 του ν. 2224/94.
Οι διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 6 της ΚΥΑ 88555/3293/30.9.88 που κυρώθηκε με το άρθρο 39 του ν. 1836/89. 

Έλεγχος χώρων εργασίας
Οι Τεχνικοί και Υγειονομικοί Επιθεωρητές στα πλαίσια των υποχρεώσεων τους για τακτικούς και έκτακτους ελέγχους των χώρων εργασίας, σε κάθε έλεγχο που διενεργούν θα πρέπει να περιλαμβάνουν και υποδείξεις για την εφαρμογή των διατάξεων του διατάγματος.
Ενημέρωση εργαζομένων και εργοδοτών
Οι αρμόδιες σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, στα πλαίσια της Νομαρχιακής Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (Ν.Ε.Υ.Α.Ε.) και των ελέγχων στους χώρους εργασίας καθώς επίσης και με άλλο πρόσφορο τρόπο (τοπικό ραδιόφωνο, τηλεόραση, εφημερίδες, οργάνωση ημερίδων, κλπ.) θα πρέπει να ενημερώσουν τους εργοδότες και τους εργαζόμενους για τις νέες ρυθμίσεις που αναφέρονται στο διάταγμα αυτό.
Ενημέρωση Γενικής Δ/νσης Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας
Οι αρμόδιες σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, στα πλαίσια του ετήσιου απολογισμού για τις δραστηριότητες της Τεχνικής και Υγειονομικής Επιθεώρησης έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν στην παραπάνω Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας έκθεση στην οποία θα αναφέρονται ο αριθμός των περιπτώσεων που έκαναν υποδείξεις για θέματα που αφορούν τις διατάξεις του διατάγματος, η σχετική συμμόρφωση των επιχειρήσεων και η τυχόν επιβολή κυρώσεων. Επίσης οι παραπάνω υπηρεσίες έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν στην παραπάνω Γενική Διεύθυνση και όλες τις περιπτώσεις καρκίνου των εργαζομένων που αναγνωρίζεται ότι οφείλονται στην έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία, και αναγγέλθηκαν σ΄ αυτές από τις επιχειρήσεις και από τους αρμόδιους ασφαλιστικούς φορείς.
Η ενημέρωση αυτή είναι απαραίτητη καθόσον υπάρχει υποχρέωση της χώρας μας σύμφωνα με τα άρθρα 18 της οδηγίας 90/394/ΕΟΚ να υποβάλλει έκθεση στην Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων του
διατάγματος. Επίσης στην έκθεση αυτή πρέπει να αναφέρονται τα διάφορα προβλήματα που σχετίζονται με την εφαρμογή των διατάξεων του διατάγματος.

[Συνημμένα παρατίθεται πίνακας ουσιών που έχουν χαρακτηρισθεί με την ένδειξη R45]

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
Γ. ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ