Πρότυπα
Το Μέσο Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) είναι «μέσο που έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με σκοπό να φοριέται ή να κρατιέται από πρόσωπο για προστασία από έναν ή περισσότερους κινδύνους για την υγεία ή την ασφάλεια του εν λόγω προσώπου», καθώς και τα εναλλάξιμα μέρη και συστήματα σύνδεσής του (Κανονισμός ΕΕ 2016/425, Άρθρο 3). Πρόκειται, λοιπόν, για προϊόντα που χρησιμοποιούνται, τόσο στην εργασία όσο και σε άλλες δραστηριότητες (π.χ. αναψυχής, αθλητικές κ.λπ.).
Ως προϊόντα, τα ΜΑΠ υπάγονται στη Γενική Διεύθυνση για την Εσωτερική Αγορά, Βιομηχανία, Επιχειρηματικότητα και ΜΜΕ της ΕΕ και στο σχετικό με αυτήν νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο. Επειδή, όμως, η χρήση τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων (στους οποίους απευθύνονται τα περισσότερα από αυτά), γίνεται εκτεταμένη αναφορά στα ΜΑΠ και στο θεσμικό πλαίσιο της Γενικής Διεύθυνσης για την Απασχόληση, Κοινωνικές Υποθέσεις και Κοινωνική Ένταξη.
Έτσι, τα θέματα προτυποποίησης αλλά και διάθεσης των ΜΑΠ στην αγορά καθορίζονται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/425 (μετατράπηκε σε Νόμο του Ελληνικού Κράτους με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 105248/2018, ΦΕΚ Β’4704), ενώ η χρήση τους στους χώρους εργασίας από την Οδηγία 2001/45/ΕΕΚ (ΠΔ 155/2004) και την προγενέστερή της 89/656/EOK (ΠΔ 396/1994).
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάθεση ενός ΜΑΠ στην αγορά είναι η συμμόρφωσή του με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία τεκμαίρεται από τη σήμανση CE, που υποχρεωτικά θα πρέπει να φέρει. Η εξειδίκευση των απαιτήσεων της νομοθεσίας και η μετάφρασή τους σε τεχνικές προδιαγραφές γίνεται από τα εναρμονισμένα πρότυπα, τα οποία εκδίδονται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης (CEN) μετά από εντολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (πλην των προτύπων που σχετίζονται με ηλεκτρική ασφάλεια, όπου αρμόδιος φορέας είναι ο CENELEC).
Τα εναρμονισμένα πρότυπα περιγράφουν τεχνικές προδιαγραφές, απαραίτητους ελέγχους και δοκιμές, καθώς και τυχόν διαβαθμίσεις προστασίας και σύμβολα/σήμανση που θα πρέπει να τοποθετούνται στο ΜΑΠ. Η συμμόρφωση ενός ΜΑΠ με κάποια εναρμονισμένα πρότυπα ή μέρη αυτών (διαβαθμίσεις), αποτελεί τεκμηρίωση ότι συμμορφώνονται με τις ουσιώδεις απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας.
Τα ΜΑΠ διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες επικινδυνότητας:
• Κατηγορία Ι: αποκλειστικά ήσσονος σοβαρότητας κίνδυνοι
• Κατηγορία II: κίνδυνοι άλλοι από εκείνους των κατηγοριών Ι και ΙΙΙ.
• Κατηγορία III: αποκλειστικά κίνδυνοι που μπορούν να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις, όπως θάνατο ή μη αναστρέψιμη βλάβη της υγείας.
Η ένταση του ελέγχου συμμόρφωσης του ΜΑΠ εξαρτάται από την κατηγορία επικινδυνότητας. Για τα ΜΑΠ χαμηλότερης επικινδυνότητας (Κατηγορία Ι) μπορεί να γίνει «αυτοπιστοποίηση», όπου ο κατασκευαστής με αποκλειστική του ευθύνη, τεκμηριώνει τη συμμόρφωση του ΜΑΠ με τις απαιτήσεις του αντίστοιχου εναρμονισμένου προτύπου, συντάσσει μία δήλωση συμμόρφωσης και τοποθετεί τη σήμανση CE. Στις υπόλοιπες κατηγορίες, η πιστοποίηση γίνεται από Κοινοποιημένο Φορέα, αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το συγκεκριμένο πεδίο αρμοδιότητας, βάσει του Τεχνικού Φακέλου που υποβάλλει ο κατασκευαστής. Ιδιαίτερα στην Κατηγορία ΙΙΙ ο έλεγχος επεκτείνεται και στην παραγωγική διαδικασία για την ομοιομορφία παραγωγής.
Έτσι, πέραν της σήμανσης CE, τα απαραίτητα έγγραφα είναι:
• Δήλωση συμμόρφωσης του κατασκευαστή (μόνο για την Κατηγορία Ι)
• Δήλωση πιστότητας από Κοινοποιημένο Φορέα (Κατηγορίες ΙΙ και ΙΙΙ).
Ένα ΜΑΠ μπορεί να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις περισσότερων του ενός εναρμονισμένου προτύπου. Τα πρότυπα αναθεωρούνται ή καταργούνται/αντικαθίστανται κατά περιόδους και όταν κριθεί σκόπιμο.
Η χρήση των ΜΑΠ στην εργασία καθορίζεται από τη σχετική νομοθεσία υγείας και ασφάλειας της εργασίας δηλαδή του ΠΔ 396/1994 και των τροποποιήσεων αυτού καθώς και 126 σχετικών νομοθετημάτων.
Στα νομοθετήματα αυτά περιγράφονται (ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά) είδη ΜΑΠ που θα πρέπει να παρέχονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων ή εργασιών, αλλά όχι με τον προσδιορισμό συγκεκριμένου εναρμονισμένου προτύπου. Ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η περιγραφή είναι λεπτομερέστερη (Απόφαση 43726 για ΟΤΑ, Απόφαση 4229/395 για Αμίαντο, Απόφαση Δ7/Α/οικ. 12050/2223 – ΚΜΛΕ, ΠΔ 225/1989 για Υπόγεια Τεχνικά Έργα, Απόφαση οικ.146163 για απόβλητα υγειονομικών μονάδων) δεν προδιαγράφονται πλήρως συγκεκριμένα πρότυπα, αλλά τα χαρακτηριστικά και οι απαιτήσεις των ΜΑΠ.
Γενικότερα, δεν υπάρχει αντιστοίχιση μεταξύ των περιγραφών της νομοθεσίας υγείας και ασφάλειας της εργασίας και των εναρμονισμένων προτύπων.
Η επιλογή ενός ΜΑΠ που συμμορφώνεται με ένα συγκεκριμένο πρότυπο, καθώς και με τις επί μέρους διαβαθμίσεις του προτύπου, δεν μπορεί να είναι προκαθορισμένη, καθώς εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος και της εργασίας και μπορεί οι απαιτήσεις να διαφοροποιούνται μεταξύ ομοειδών χώρων ή εργασιών. Θα πρέπει ο Τεχνικός Ασφάλειας / Ιατρός Εργασίας σε συνεργασία με τον προμηθευτή να καθορίζει τον ακριβή τύπο ΜΑΠ που θα πρέπει να επιλεγεί μετά από τεκμηρίωση.
Στην αξιολόγηση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλα τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του ΜΑΠ, πέραν αυτών της προστασίας (περιορισμοί, διάρκεια, αντοχή, απαιτήσεις συντήρησης και χρήσης, εργονομία, άνεση κ.λπ.), να γίνεται η κατάλληλη εκπαίδευση στους εργαζομένους και να επαναξιολογούνται περιοδικά.
Για τα μέσα ατομικής προστασίας υπάρχουν Ευρωπαϊκά πρότυπα EN με τις προδιαγραφές που πρέπει να πληροί το κάθε είδος ΜΑΠ και διεθνή πρότυπα ISO.
https://ec.europa.eu/docsroom/documents/41353
